Przewodniczący Rady Naukowej prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz Rada Naukowa dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska prof. dr hab. n. med. Piotr Hoffman dr hab. n. med. Jacek Imiela dr hab. n. med. Marek Kuch prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski prof. dr hab. n. med. Andrzej Budaj doc. dr hab. n. med. Rafał Baranowski doc. dr hab. n. med. Krzysztof Filipiak Redaktor Naczelny dr n. med. Jacek Lewandowski Redaktorzy Działów: List od redaktora dr n. med. Jacek Lewandowski Elektrokardiografia w praktyce dr hab. n. med. Marek Kuch Echokardiografia dr n. med. Marcin Szulc Medycyna metaboliczna dr n. med. Radosław Szczęch Kardionefrologia lek. med. Robert Małecki Wady serca dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska Farmakologia w praktyce kardiologicznej lek. med. Marek Postuła Dowody medyczne w kardiologii dr n. med. Barbara Wizner Publikacja ukazuje się we współpracy List od redaktora Jacek Lewandowski... 2 WADY SERCA Profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia co nowego w aktualnych wytycznych ACC/AHA? Ewa Orłowska-Baranowska... 3 POZNAJ OŚRODKI KARDIOLOGICZNE Szpital Kolejowy w Pruszkowie Oddział Kardiologiczny historia i stan obecny Ewa Komorowska... 4 Niescalenie mięśnia sercowego jako prawdopodobna przyczyna udaru niedokrwiennego mózgu opis przypadku Joanna Płońska... 5 Jak zaburzenia przewodzenia mogą prowadzić do... zaburzeń psychicznych. Opis przypadku Leszek Wolniewicz... 6 NADCIŚNIENIE TĘTNICZE I MEDYCYNA METABOLICZNA Doraźne leczenie nadciśnienia tętniczego Dariusz Sajnaga, Jacek Lewandowski... 7 DOWODY MEDYCZNE W KARDIOLOGII Badanie ACCOMPLISH benazepril w połączeniu z amlodypiną lub hydrochlorotiazydem w leczeniu nadciśnienia tętniczego u pacjentów z grupy dużego ryzyka Piotr Jędrusik... 8 FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KARDIOLOGICZNEJ Przestrzeganie zaleceń warunkiem sukcesu terapeutycznego. Rozważania na temat compliance, adherence i persistence na przykładzie terapii hipolipemizującej Magdalena Ciołkowska, Artur Mamcarz... 9 Mechanizmy hipotensyjnego działania statyn Joanna Bidiuk, Maciej Siński... 10 z partnerem edukacyjnym ul. Bema 65 lok. 56,01-244 Warszawa, tel. (22) 862 36 63 /64/ Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń www.mededu.pl
LIST OD REDAKTORA Szanowni Państwo, na przełomie zimy i wiosny oddajemy w Państwa ręce kolejny numer Kardiologii w Praktyce. I tym razem gorąco zachęcam do lektury. Choć nasze czasopismo nie ukazuje się bardzo często, wciąż dokładamy wszelkich starań, aby dostarczać Państwu najświeższych wiadomości dotyczących diagnostyki i leczenia schorzeń kardiologicznych. W bieżącym numerze staraliśmy się wiadomości praktyczne nieco przyprawić teorią. Wróciliśmy również do pomysłu, który był już realizowany na łamach Kardiologii w Praktyce. Ale po kolei. Przede wszystkim chcę zwrócić Państwa uwagę na dwa praktyczne artykuły. W pierwszym pani doc. Ewa Orłowska-Baranowska porusza problem profilaktyki infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Jak ważki to problem, nie muszę podkreślać. Wciąż brak zaktualizowanych zaleceń europejskich, a polskie zalecenia są już bardzo stare. Na szczęście możemy korzystać również z rekomendacji amerykańskich. Cieszy, że autorzy krytycznie podchodzą do skuteczności profilaktyki u wielu chorych, a przez to ograniczają rzeczywiste wskazania do tych stanów, które rzeczywiście są zagrożeniem dla pacjentów. W drugim artykule dr Dariusz Sajnaga porusza problem doraźnej terapii nadciśnienia. Ze zjawiskiem nagłego wzrostu ciśnienia spotykamy się często. Stan ten jest bardzo frustrujący dla chorych, nierzadko również dla lekarzy. W artykule omówiono najpilniejsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne u chorych z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi. Wart podkreślenia jest fakt, że wielu pacjentów nie musi być kierowanych do szpitala, a skuteczne leczenie można ograniczyć do ambulatorium. Do artykułów praktycznych zaliczyłbym także artykuł dra Piotra Jędrusika omawiający badanie ACCOMPLISH. Dotyczy ono skuteczności dwóch schematów terapeutycznych, opartych na połączeniu antagonisty wapnia z inhibitorem konwertazy i diuretyku z inhibitorem konwertazy, stosowanych u chorych na nadciśnienie. Ciekawe, czy badanie to przekona lekarzy do stosowania terapii złożonej i do wyboru określonych połączeń lekowych? Nie wiem wreszcie, czy najbardziej praktycznego charakteru nie ma artykuł dr Magdaleny Ciołkowskiej i prof. Artura Mamcarza dotyczący, mówiąc najogólniej, współpracy pacjentów z lekarzami podczas leczenia. O problemie tym można wiele mówić i pisać. W praktyce, niestety, rzadko zwraca się na niego uwagę. A przecież wystarczy wspomnieć, że na nic nasza wiedza i skuteczność leków, gdy pacjent nie będzie się stosował do lekarskich zaleceń i nie będzie przyjmował leków. Teoretyczną tematykę ma artykuł dr Joanny Bidiuk dotyczący hipotensyjnego działania statyn. Wszyscy wiemy, że ta grupa leków zdobywa coraz to nowe przyczółki w leczeniu różnych chorób. Dzieje się tak również w nadciśnieniu tętniczym. Konieczność stosowania statyn u chorych z nadciśnieniem, o wysokim i bardzo wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym wcale nie dziwi. Ale czy leki te mogłyby stać się również lekami hipotensyjnymi? Istnieją pewne przesłanki, by tak sądzić. Mam nadzieję, że wyrobić sobie opinię na ten temat pozwoli Państwu zamieszczony artykuł. Na koniec o realizowanym na łamach Kardiologii w Praktyce pomyśle. Otóż będziemy chcieli sukcesywnie prezentować na łamach czasopisma ośrodki kardiologiczne. Nie muszą to być duże kliniczne oddziały. Miło nam będzie, jeśli dowiecie się Państwo od nas, że oto całkiem niedaleko znajduje się świetnie działający oddział kardiologiczny o określonych zainteresowaniach. W bieżącym numerze prezentujemy oddział kardiologiczny z Pruszkowa, a w zasadzie prezentują go Koledzy tam pracujący. Bardzo im za to dziękuję i zachęcam innych. Z przyjemnością pomożemy tym z Państwa, którzy chcieliby zaprezentować swoje ośrodki na naszych łamach. Serdecznie zapraszam Państwa do lektury. Jacek Lewandowski
WADY SERCA Doc. dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska Profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia co nowego w aktualnych wytycznych ACC/AHA? Prevention of infective endocarditis: guidelines from the American Heart Association Klinika Wad Nabytych Serca Instytutu Kardiologii Pomimo postępu w leczeniu kardiochirurgicznym i dostępu do nowych, coraz bardziej skutecznych antybiotyków infekcyjne zapalenie wsierdzia jest chorobą o poważnym rokowaniu, kończącą się nierzadko śmiercią chorego. Profilaktyka zapalenia wsierdzia powinna zmniejszyć ryzyko zachorowania w grupie chorych narażonych na proces zapalny wsierdzia. Prezentowany w obecnym numerze KwP artykuł ma na celu przedstawienie aktualnych, opublikowanych w 2007 r. (aktualizacja 2008 r.) zaleceń amerykańskich towarzystw kardiologicznych dotyczących profilaktyki infekcyjnego zapalenia wsierdzia oraz wskazanie różnic w stosunku do rekomendacji Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2004 r. Słowa kluczowe: profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia A new guideline of American Heart Association on the prevention of infective endocarditis from 2007 is presented. Key words: infective endocarditis, prevention
POZNAJ OŚRODKI KARDIOLOGICZNE Lek med. Elżbieta Komorowska Szpital Kolejowy w Pruszkowie Oddział Kardiologiczny historia i stan obecny Railway Hospital in Pruszków Cardiologic Department history and present state Szpital Kolejowy im. Włodzimierza Roeflera SPZOZ 05-800 Pruszków, ul. Warsztatowa 1 tel.: (022) 758-78-13 W artykule przedstawiono krótką historię i stan obecny Szpitala Kolejowego i jego Oddziału Kardiologicznego w Pruszkowie. Zaprezentowano główne aktywności i zainteresowania personelu oddziału. Słowa kluczowe: oddział kardiologiczny, diagnostyka kardiologiczna In article a short history and present state of Railway Hospital in Pruszków and its cardiological departament was shown. Doctors main activities and area of interest were presented. Key words: cardiological departament, cardiological diagnostics
Lek. med. Joanna Płońska Niescalenie mięśnia sercowego jako prawdopodobna przyczyna udaru niedokrwiennego mózgu opis przypadku Isolated left ventricular noncompaction, as a possible cause of ischemic stroke - case report Oddział Kardiologii Szpitala Kolejowego im. dr. med. Włodzimierza Roeflera w Pruszkowie W artykule opisano przypadek chorej z niescaleniem mięśnia lewej komory jako prawdopodobną przyczyną udaru niedokrwiennego. Przedstawiono obrazy echokardiograficzne. Słowa kluczowe: izolowane niescalenie mięśnia lewej komory, udar niedokrwienny, echokardiografia In article a case report was presented concerning of isolated left ventricular noncompaction as a probable cause of ischemic stroke. Echocardiographic images were presented. Key words: isolated left ventricular noncompaction, ischemic stroke, echocardiography
Lek. med. Leszek Wolniewicz Jak zaburzenia przewodzenia mogą prowadzić do... zaburzeń psychicznych. Opis przypadku How cardiac blocks may lead to mental disorders. Case report Oddział Kardiologii Szpitala Kolejowego im. dr. med. Włodzimierza Roeflera w Pruszkowie Zasłabnięcia stanowią częstą przyczynę hospitalizacji na oddziale kardiologicznym. Mimo znacznego postępu w diagnostyce nadal w codziennej praktyce spotyka się przypadki, które sprawiają znaczne trudności w ustaleniu przyczyny zasłabnięć. Prezentowany przypadek 58-letniego mężczyzny pokazuje problemy, jakie mogą wystąpić w trakcie diagnostyki. Słowa kluczowe: zaburzenia przewodzenia, zaburzenia rytmu, blok AV Collapse is often a cause of hospitalization in cardiological departments. However progress is made in diagnostic approach to collapse, still in daily practice there are patients in whom a cause of collapse is difficult to establish. A case report of 58 years old man shows diagnostic problems. Key words: atrioventaler, heart arrytmia, block
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE I MEDYCYNA METABOLICZNA Lek. med. Dariusz Sajnaga 1, dr n. med. Jacek Lewandowski 2 Doraźne leczenie nadciśnienia tętniczego Therapy of hypertensive crises 1 Oddział Kardiologiczny Szpitala Kolejowego w Pruszkowie 2 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Naczyń Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gaciong W artykule przedstawiono zasady postępowania u chorych z wysokimi wartościami ciśnienia tętniczego zgodnie z obowiązującymi zaleceniami. Omówiono stany kliniczne, w tym fazę złośliwą/przyspieszoną nadciśnienia, wymagające szybkiej interwencji terapeutycznej. Wskazano na główne leki hipotensyjne stosowane w stanach doraźnych. Słowa kluczowe: stany doraźne, leczenie hipotensyjne, faza przyspieszona In article, principles of therapy in hypertensive crises were shown according to current recommendations. Clinical situations, including accelerated/malignant hypertension were described, which required an immediate pharmacological intervention. Main hypotensive drugs used in hypertensive emergencies were presented. Key words: hypertensives crises, hypotensive therapy, accelerated hypertension
DOWODY MEDYCZNE W KARDIOLOGII Dr n. med. Piotr Jędrusik Badanie ACCOMPLISH benazepril w połączeniu z amlodypiną lub hydrochlorotiazydem w leczeniu nadciśnienia tętniczego u pacjentów z grupy dużego ryzyka Avoiding Cardiovascular Events through Combination Therapy in Patients Living with Systolic Hypertension Omawiana praca: Kenneth Jamerson M.D., Michael A. Weber M.D., George L. Bakris M.D., Björn Dahlöf M.D., Bertram Pitt M.D., Victor Shi M.D., Allen Hester Ph.D., Jitendra Gupte M.S., Marjorie Gatlin M.D., Eric J. Velazquez M.D. w imieniu autorów badania ACCOMPLISH. Benazepril plus amlodipine or hydrochlorothiazide for hypertension in highrisk patients. N. Engl. J. Med. 2008, 359: 2417-2428 (numer badania w rejestrze prób klinicznych ClinicalTrials. gov: NCT00170950). W badaniu ACCOMPLISH porównywano efekty leczenia kombinacją benazeprilu i amlodypiny oraz benazeprilu i hydrochlorotiazydu u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym z grupy dużego ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych. Ocena chorobowości i umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych wykazała przewagę leczenia benazeprilem i amlodypiną nad kombinacją benazeprilu i hydrochlorotiazydu, mimo iż w obu grupach uzyskano podobne obniżenie ciśnienia tętniczego. Słowa kluczowe: nadciśnienie tętnicze, leczenie skojarzone, inhibitor ACE, antagonista wapnia The ACCOMPLISH study compared combined treatment with benazepril-amlodypine and benazepril-hydrochlorthiazide in hypertensive patients at high risk of cardiovascular events. The use of benazepril-amlodipine combination resulted in reduced cardiovascular morbidity and mortality compared to treatment with benazepril and hydrochlorthiazide despite similar blood pressure reduction in both study groups. Key words: hypertension, combined treatment, ACE inhibitor, calcium antagonist
FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KLINICZNEJ Lek. med. Magdalena Ciołkowska, prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz Przestrzeganie zaleceń warunkiem sukcesu terapeutycznego. Rozważania na temat compliance, adherence i persistence na przykładzie terapii hipolipemizującej Compliance as condition for therapeutical success. Considerations on compliance, adherence and persistence based on hypolipemic therapy III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego W wielu badaniach klinicznych udowodniono istotne korzyści z przyjmowania statyn w prewencji pierwotnej i wtórnej chorób sercowo-naczyniowych. Działanie tych leków można jednak zaobserwować tylko w przypadku przestrzegania przez pacjentów zaleceń dotyczących ich regularnego przyjmowania w odpowiednich dawkach. Omówiono czynniki mogące wpływać na dobre, częściowe i złe przestrzeganie zaleceń oraz wytrwałość w stosowaniu terapii, jak również różne podejścia do badania tych zjawisk. Współpraca pacjenta z lekarzem w zakresie stosowania statyn jest stosunkowo dobra w porównaniu ze stosowaniem innych grup leków stosowanych w chorobach sercowo-naczyniowych. Istotnie wpływa na nią dobra tolerancja leku przez pacjenta, a z drugiej strony zwykle długo utrzymujący się brak objawów hiperlipidemii. Przestrzeganie zaleceń powinno być poprawiane przez wielopłaszczyznowe działania w zakresie polityki społeczno-ekonomicznej, zdrowia publicznego i ukierunkowanej edukacji personelu medycznego oraz pacjentów. Słowa kluczowe: przestrzeganie zaleceń, wytrwałość w leczeniu, statyny, choroby sercowo-naczyniowe, prewencja There is a number of clinical trials showing evidence for significant benefits from using statins in primary and secondary prevention of cardio-vascular diseases. Effect of these medicines may be only seen in patients compliant with prescribed therapy taking proper doses on regular basis. Factors influencing good-, partialand non-adherence and persistence are discussed, as well different approaches to studying these phenomena. Patient-physician cooperation in statin therapy is relatively better comparing to other cardiovascular treatments. It is significantly influenced by good tolerance to statins, and long asymptomatic period in hyperlipidemia on the other hand. Compliance should be improved by multilayer activities in socio-economic politics, public health and directed education of health providers and patients. Key words: compliance, adherence, persistence, statins, cardiovascular diseases, prevention
Lek. med. Joanna Bidiuk, dr n. med. Maciej Siński Mechanizmy hipotensyjnego działania statyn Mechanisms of hypotensive effects of statins Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Naczyń Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gaciong W pracy omówiono pozahipolipemizujące działania statyn. Wskazano, że leki mogą wpływać na wysokość ciśnienia tętniczego krwi. Przedstawiono mechanizmy działania statyn mogące mieć wpływ na redukcję ciśnienia tętniczego. Podkreślono możliwość wpływu statyn na ciśnienie poprzez hamowanie aktywności współczulnej. Słowa kluczowe: nadciśnienie tętnicze, statyny, układ współczulny In article other than hipolipidemic effects of statins were described. Potential effects of statins on blood pressure were shown. Some mechanisms were presented by which statins might reduce increased blood pressure values. It was shown, that statins might influence blood pressure by sympathetic activity inhibition. Key words: hypertension, statins, sympathetic nervous system 10