Przewodnik jest adresowany do osób, które pragną ofiarować swoje serce i przyjąć do swej rodziny dzieci pozbawione opieki własnych rodziców i

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śląskim Wodzisław Śląski 2012

Przewodnik jest adresowany do osób, które pragną ofiarować swoje serce i przyjąć do swej rodziny dzieci pozbawione opieki własnych rodziców i stworzyć im prawdziwy, ciepły dom. 2

"Rodzina ( ) jest prawdziwym sanktuarium życia ( ) miejscem w którym życie może w sposób właściwy być przyjęte i chronione ( ).Niezależnie od związków ciała i krwi, prawdziwa miłość ojcowska i macierzyńska gotowa jest przyjąć także dzieci pochodzące z innych rodzin, obdarzając je tym wszystkim, co jest im potrzebne do życia i pełnego rozwoju." Jan Paweł II, Evangelium vitae, 93 Drogi Czytelniku! Rodzina jest w życiu oparciem, czymś co chroni, co daje siłę, poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. To tradycja, to dom, do którego się wraca z sukcesami i kłopotami. Każde dziecko ma prawo do miłości i rozwoju w bezpiecznym domu u boku kochających rodziców. Nie każde jednak posiada taki dom i takich rodziców. Dzieci pozbawione miłości i opieki najbliższych marzą o domu, szczęściu i bezpiecznym dzieciństwie. Potrzebni są wówczas ludzie, którzy podejmą się bycia rodzicami zastępczymi. Autorzy 3

RODZINA ZASTĘPCZA JEST... Jedną z najpiękniejszych misji, jaką może podjąć każdy człowiek - podzielić się miłością. Przyjąć do własnej rodziny dziecko, ofiarować mu serce, troskę, radość, podarować święta, ciepłą atmosferę, spokój i bezpieczeństwo. Rodzina zastępcza zapewnia dziecku całkowitą opiekę. Dba o jego rozwój fizyczny i intelektualny, zdrowie, ubranie i wyżywienie. Dba o rozwój szkolny, pogłębia zainteresowania, organizuje wypoczynek wakacyjny. Pokazuje jak tworzyć więzi, dbać o innych i o siebie. Najkrócej mówiąc wypełnia obowiązki rodzicielskie bez przyjmowania pełni rodzicielskich praw. Rodzina zastępcza jest pomocą zarówno dla dzieci, jak i ich rodziców, daje im szansę na reintegrację, pozwala - poprzez zastępstwo w najważniejszej z ról społecznych - rozwiązać sprawy konfliktowe i trudne, zrozumieć istotę problemów występujących w rodzinie. Jej celem jest wzmocnienie rodzin naturalnych tak, aby dzieci miały szansę do nich wrócić oraz po zrozumieniu przyczyn kryzysu w swojej rodzinie, umiały w przyszłości stworzyć zdrową rodzinę. 4

WARTO POMAGAĆ Niedawno usłyszałem zdanie, że człowiek aby mógł pięknieć musi słyszeć, że jest kochany i mieć możliwość kochania. Naturalną przestrzenią wypełniania tego zalecenia jest rodzina a w niej dziecko kochane i uczące się kochać. Dzieciom, które są pozbawione naturalnego środowiska rodzinnego możemy stworzyć rodzinę zastępczą. Taką rodzinę zastępczą, w której dziecko będzie traktowane jako Osoba, mająca swoją godność, kochana i ucząca się kochać. Jestem za przygotowywaniem małżeństw do tej posługi. To bardzo szlachetne i chrześcijańskie. Szczęść Boże! ks. Prałat Bogusław Płonka Dziekan Dekanatu Wodzisławskiego Czy zastanawialiście się kiedyś jak wygląda świat widziany oczami dziecka, które z różnych powodów nie ma rodziny nie ma mamusi i tatusia? Samotność, smutek, brak radości, uśmiechu. Deficyt miłości i wsparcia najbliższych, to tylko niektóre słowa cisnące się na usta Czy chcielibyście spróbować to zmienić? Rodzina zastępcza daje taką możliwość! Problematyka i zagadnienia dotyczące rodziny zastępczej, która zapewnia opiekę i wychowanie dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej oraz podejmowanie działań w celu jej powołania jest bardzo ważnym i pięknym dziełem, które zarówno Pan Bóg i ludzkie sumienie powołuje do istnienia. W Ewangelii św. Mateusza są napisane słowa potwierdzające Jezusową naukę w tej tematyce: Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych Moich braci najmniejszych, Mnieście uczynili. Pamiętając o tych słowach stojąc na straży rodziny, która jest uznawana za największą wartość w życiu człowieka, Kościół Ewangelicki w Polsce podkreśla wyjątkowe znaczenie rodzicielstwa zastępczego udzielając duchowego wsparcia rodzinom podejmującym się tak pięknego i szczytnego dzieła. 5 Z chrześcijańskim pozdrowieniem Szczęść Boże! ks. Daniel Ferek Proboszcz Parafii Ewangelicko Augsburskiej w Wodzisławiu Śląskim

Dzieci, które wymagają umieszczenia w rodzinach zastępczych mają za sobą często traumatyczne doświadczenia. Przemoc ze strony najbliższych, głód, alkoholizm rodziców, problemy w szkole, czasem konflikt z prawem. Odepchnięte przez biologicznych rodziców, samotne, wystraszone zmagają się z trudami codzienności. Trzeba wiele wewnętrznej siły i odwagi, aby wziąć na siebie odpowiedzialność za ich przyszłość. Trzeba mieć również wiarę w przyszłość i niezmierzone pokłady miłości. Na szczęście są wśród nas osoby skłonne do poświęceń pragnące otoczyć dzieci opieką i stworzyć im prawdziwy dom. Warto zatem zostać rodziną zastępczą, żeby chociaż jedno dziecko wyrwać z patologicznego środowiska i zapewnić mu normalny dom miłość rodzicielską. Beata Domagała Przewodnicząca Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim 6

Jeśli wystąpiła taka sytuacja, że dziecko z różnych powodów nie może funkcjonować w rodzinie biologicznej, to nie ma lepszego środowiska niż rodzina zastępcza. Obserwując uczniów naszych szkół, którzy funkcjonują w rodzinach zastępczych, widzimy ogromną zmianę w sferze emocjonalnej tych dzieci. Pojawia się uśmiech, którego wcześniej nie było, który najlepiej wyraża szczęście tego dziecka, obserwuje się lepsze wyniki w nauce, a także w komunikacji interpersonalnej. Idea rodziny zastępczej jest zdecydowanie lepsza niż funkcjonowanie instytucji jaką jest nawet najlepszy dom dziecka, gdyż rodzice zastępczy oferują nie tylko miejsce, ale przede wszystkim swój czas, emocje, więź z innymi członkami rodziny (jeśli rodzina ta funkcjonuje właściwie). Edyta Glenc Naczelnik Wydziału Oświaty Starostwa Powiatowego w Wodzisławiu Śląskim Rodzina zastępcza jako zastępcza forma opieki rodzinnej ukazuje dziecku inny aspekt życia. Życia, w którym nie ma strachu, krzywdy, cierpienia, odtrącenia i łez. Może nie przywróci to dzieciom sielskiego dzieciństwa, ale będą chociaż miały miłe wspomnienia i dom do, którego zawsze można wrócić, pełen miłości i czułości. Bożena Capek Dyrektor Naczelny Zespołu Opieki Zdrowotnej w Rydułtowach i Wodzisławiu Śląskim 7

WARTO WIEDZIEĆ... Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone osobom, które: Dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej. Nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona. Wypełniają obowiązek alimentacyjny w przypadku gdy taki obowiązek zzstosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego. Nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych. Są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, wystawionymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Przebywają na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb. Odbyły szkolenie oraz uzyskały zaświadczenie kwalifikacyjne. Przy doborze rodziny zastępczej dla dziecka uwzględnia się: W pierwszej kolejności czy kandydaci są osobami spokrewnionymi lub spowinowaconymi z dzieckiem i dają gwarancję poprawy sytuacji dziecka. Czy posiadają przygotowanie do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Odpowiednią różnicę wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej a dzieckiem. Zasadę nierozłączania rodzeństwa. W miarę możliwości opinię wyrażoną przez dziecko. 8

Rodzaje rodzin zastępczych: rodziny zastępcze spokrewnione, rodziny zastępcze niezawodowe, rodziny zastępcze zawodowe: - wielodzietne, - specjalistyczne - o charakterze pogotowia rodzinnego. Rodziny spokrewnione to takie, w których opiekę i wychowanie nad dzieckiem przejmują członkowie rodziny dziecka np. dziadkowie lub rodzeństwo. Rodziny niezawodowe to rodziny, które z punktu widzenia prawa są obce dla dziecka (nie są rodziną). Rodziny zastępcze zawodowe: Wielodzietne to te rodziny, w których umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci; w razie konieczności umieszczenia w rodzinie licznego rodzeństwa określona powyżej liczba dzieci może się zwiększyć. Specjalistyczne w tych rodzinach umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami lub problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji oraz małoletnie matki z dziećmi; w tym samym czasie w tego typu rodzinie nie może przebywać więcej niż troje dzieci. O charakterze pogotowia rodzinnego w takiej rodzinie umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 4 miesiące; w szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony do 8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego; rodzina ta nie może odmówić przyjęcia dziecka w wieku do 10 lat, jeżeli zostało doprowadzone przez policję; w tej sytuacji dziecko przebywa w tej rodzinie do czasu wydania orzeczenia przez sąd. Rodziny zastępcze zawodowe oprócz miesięcznej pomocy na utrzymanie każdego umieszczonego w niej dziecka otrzymują wynagrodzenie na podstawie umowy cywilno prawnej zawartej ze Starostą Powiatu. 9

ZANIM PODEJMIECIE PAŃSTWO DECYZJĘ O ZOSTANIU RODZINĄ ZASTĘPCZĄ NAJPIERW POROZMAWIAJCIE NA TEN TEMAT Z CZŁONKAMI SWOJEJ NAJBLIŻSZEJ RODZINY 10

Procedura kwalifikacji kandydatów na rodziców zastępczych 1. Rozmowa wstępna osób zgłaszających się z pracownikami Sekcji Rodziny w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śląskim. 2. Złożenie pisemnego zgłoszenia kandydatów i wymaganych dokumentów. 3. Przeprowadzenie analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej kandydatów na rodziców zastępczych. 4. Przeprowadzenie badania pedagogiczno psychologicznego kandydatów na rodziców zastępczych. 5. Skierowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej na szkolenie. Szkolenie dla kandydatów na rodziców zastępczych Na szkolenie dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej składa się cykl spotkań, podczas których poruszane są istotne kwestie związane ze specyfiką funkcjonowania pieczy zastępczej. Uczestnictwo w szkoleniu jest bezpłatne. Szkolenie jest bardzo cenne, ponieważ dostarcza uczestnikom informacji o opiece zastępczej i umożliwia im zrozumienie ich własnych możliwości i potrzeb w odniesieniu do pracy w charakterze opiekuna zastępczego. Pomaga również uczestnikom podjąć lub kontynuować opiekę nad dzieckiem z większą świadomością występowanie pewnych trudności i ich wpływu na rodzinę. Udział w szkoleniu ma na celu uświadomienie konieczności podejmowania współpracy z rodziną naturalną dziecka oraz powiatowym centrum pomocy rodzinie i innymi opiekunami zastępczymi. Udział w szkoleniu pomaga lepiej przygotować się do podjęcia tego odpowiedzialnego i wymagającego zadania jakim jest rodzicielstwo zastępcze. 11

RODZINA ZASTĘPCZA A RODZINA ADOPCYJNA Mimo, że obie te rodziny mają stworzyć dziecku odpowiednie środowisko wychowawcze i rodzinne różnica między nimi jest zasadnicza. Adopcja prawnie łączy rodziców z dzieckiem, które przysposabiają. Daje takie same prawa i odpowiedzialność jak te, które istnieją miedzy dziećmi i ich naturalnymi rodzicami. Zmieniony zostaje akt urodzenia dziecka - w miejsce danych rodziców naturalnych wpisane zostają dane rodziców adopcyjnych. Dziecko przyjmuje nowe nazwisko, możliwa jest także zmiana imienia. Rodzina adopcyjna nie podlega kontroli żadnej instytucji, tak jak to ma miejsce w przypadku opieki zastępczej. Nie otrzymuje także środków finansowych na utrzymanie adoptowanego dziecka. Z mocy prawa staje się ono po prostu dzieckiem nowych rodziców. Rodzina zastępcza jest natomiast formą pomocy dziecku, którego rodzice naturalni z różnych przyczyn nie mogą sprawować nad nim osobistej opieki. Rodzice zastępczy jedynie czasowo mają "zastąpić" rodziców naturalnych w codziennej opiece. Sposób sprawowania przez nich opieki polega również na współpracy z powiatowym centrum pomocy rodzinie. Rodzice zastępczy są zobowiązani do umożliwienia dziecku kontaktu z rodzicami naturalnymi, o ile sąd nie postanowi inaczej. Mimo tego, iż władza rodzicielska rodziców naturalnych jest zawieszona bądź ograniczona wszystkie ważne decyzje dotyczące dziecka muszą być podejmowane w porozumieniu z nimi. Funkcja rodziny zastępczej ustaje z dniem uzyskania pełnoletniości przez wychowanka lub wcześniej w przypadku uregulowania sytuacji opiekuńczej dziecka (powrót dziecka do rodziny, umieszczenie w placówce, adopcja). Za zgodą rodziny zastępczej pełnoletni wychowanek może pozostać w niej do ukończenia 25 roku życia jeżeli kontynuuje naukę bądź posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. 12

Najczęściej zadawane pytania kandydatom na rodziców zastępczych przez sędziów podczas rozprawy o ustanowienie rodziny zastępczej 1. Jaki był powód podjęcia decyzji o zostaniu rodziną zastępczą? 2. Czy są świadomi trudu i odpowiedzialności? 3. Czy wiedzą na czym polega rola rodzica zastępczego? 4. Co o ich decyzji myśli najbliższa rodzina i znajomi? 5. Czy posiadają własne dzieci? 6. Jaka jest ich sytuacja bytowa i finansowa? 7. Jaka jest ich sytuacja zdrowotna? 13

WARTO PYTAĆ Gdzie szukać pomocy, gdy dziecko przyjęte do rodziny zastępczej będzie sprawiać problemy wychowawcze? Pomocy rodzice zastępczy mogą szukać we właściwym dla swego miejsca zamieszkania powiatowym centrum pomocy rodzinie, gdzie zostanie im udzielone specjalistyczne poradnictwo. Rodzice zastępczy mogą także skorzystać z pomocy pedagoga i psychologa szkolnego, a także uzyskać pomoc w poradniach psychologiczno pedagogicznych. Jak często rodzice biologiczni mogą odwiedzać dzieci będące w rodzinie zastępczej? Rodzicom biologicznym przysługuje prawo do kontaktów z dziećmi, jeśli sąd wprost nie zakaże kontaktów. Częstotliwość spotkań ustalana jest w uzgodnieniu z pracownikami powiatowego centrum pomocy rodzinie w taki sposób, by nie zaburzać bieżącego funkcjonowania rodziny zastępczej. Czy rodzic biologiczny ma prawo chodzić do szkoły i pytać o wyniki w nauce swojego dziecka? Jeżeli nie jest pozbawiony władzy rodzicielskiej, to ma prawo kontaktować się ze szkołą, pytać o postępy w nauce. Co powinna zrobić rodzina zastępcza, jeśli chce wyjechać z dzieckiem na zagraniczne wakacje, a dziecko nie ma paszportu? Jeżeli rodzice biologiczni nie wyrażają zgody na wydanie dziecku paszportu to rodzina zastępcza udaje się do sądu, który w zastępstwie rodziców biologicznych wyda zgodę. Czy osoba nie pozostająca w związku małżeńskim może starać się o bycie rodziną zastępczą? Rodziną zastępczą może zostać każdy kto chce ofiarować dzieciom serce i miłość pod warunkiem, że spełnia kryteria ustawowe, również osoba nie pozostająca w związku małżeńskim. 14

Czy rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo kontaktowania się z dzieckiem? Z zasady pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest tożsame z pozbawieniem rodziców prawa do osobistej styczności z dzieckiem. Sąd może jednak zakazać rodzicom pozbawionym władzy rodzicielskiej jakichkolwiek kontaktów, jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Czy rodzina zastępcza ma obowiązek zameldowania dziecka w miejscu swego zamieszkania? Rodzina zastępcza ma obowiązek zameldowania dziecka w miejscu swego zamieszkania. Czy rodzice zastępczy mogą adoptować dziecko, które przebywa pod ich opieką? Po uregulowaniu sytuacji prawnej dziecka rodzice zastępczy mają pierwszeństwo w jego adopcji. Czy pełnoletniemu wychowankowi rodziny zastępczej przysługuje dalsza pomoc? Tak: wsparcie finansowe na kontynuację nauki (jeżeli się uczy), wsparcie na usamodzielnienie i na zagospodarowanie, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych i w zatrudnieniu. 15

POMOC DLA RODZIN ZASTĘPCZYCH Materialna Rodzinie zastępczej na każde umieszczone w niej dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota: 660 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej; 1000 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka; rodzinie zastępczej na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka; rodzinie zastępczej zawodowej na dziecko umieszczone na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka. 16

Rodzinie zastępczej Starosta może przyznać: dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku od 6 do 18 roku życia raz w roku, świadczenie na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka jednorazowo, wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki jednorazowo lub okresowo, środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego rodzinie zastępczej niezawodowej i zawodowej, świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu rodzinie zastępczej zawodowej raz do roku. Specjalistyczna: doradcy ds. społecznych, psychologa, terapeuty rodzinnego, prawnika, koordynatora, pracowników merytorycznych Sekcji Wsparcia Rodzin (pedagodzy, pracownicy socjalni). 17

Gdzie zgłosić się w przypadku zainteresowania rodzicielstwem zastępczym? Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śląskim Sekcja Wsparcia Rodzin ul. Wałowa 30 44-300 Wodzisław Śląski tel. 455-60-59 e-mail: pcpr_wodz@poczta.onet.pl godziny urzędowania : pn. pt. od 7.30 do 18.30 18

Instytucje wspierające rodziny zastępcze w Powiecie Wodzisławskim Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Kubsza 28b ul. 1 Maja 81 44-300 Wodzisław Śląski 44-325 Mszana tel. 455 62 00 tel. 472 00 42 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Raciborska 369 ul. Wyzwolenia 71 44-280 Rydułtowy 44-321 Marklowice tel. 457 47 97 tel. 455 06 84 Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Solskiego 15 ul. Traugutta 48 44-310 Radlin 44-370 Pszów tel. 456 72 31 tel. 729 10 46 Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Raciborska 27 ul. Celna 51 44-350 Gorzyce 33-341 Gołkowice tel. 451 16 71 tel. 472 77 33 Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Korfantego 71 44-360 Lubomia tel. 451 60 26 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Zespół Kuratorskiej Służby ul. Mendego 3 Sądowej 44-300 Wodzisław Śląski ul. Wałowa 39 tel. 456 19 93 44-300 Wodzisław Śląski tel. 455 26 47 19

W opracowaniu przewodnika uczestniczyli Pracownicy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śląskim: Irena Obiegły - Dyrektor Danuta Marciniak - Zastępca Dyrektora Agnieszka Michalczuk - Nowak - pedagog Joanna Krutkiewicz - pedagog Marzena Piekorz - pracownik socjalny Anna Lach-Dudek - pracownik socjalny Magdalena Przybytek - pedagog - stażystka oraz: Joanna Kasendra - Dyrektor Powiatowego Domu Dziecka w Gorzyczkach Iwona Frączek-konsultant Michał Piguła - skład i przygotowanie do druku Wszystkim, którzy wzięli udział w opracowaniu przewodnika składamy serdeczne podziękowania. 20

APEL TWOJEGO DZIECKA - Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego czego się domagam. To tylko próba z mojej strony. - Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję poczucia bezpieczeństwa. - Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko Ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jeszcze jest możliwe. - Nie rób ze mnie większego dziecka niż jestem. To sprawia, że przyjmuję postawę głupio dorosłą, żeby udowodnić, że jestem duży. - Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy. - Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych. - Nie wmawiaj mi, że błędy które popełniam są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości. - Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. Czasami mówię to, by przyciągnąć Twoją uwagę. - Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed Tobą bronić i zrobię się głuchy. - Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie zawiedziony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi. - Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy. - Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa. - Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i tracę całą swoją wiarę w ciebie. - Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę Cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić Cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej. - Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są. - Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. - Nie wyobrażaj sobie, że przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej Ci się nie śniło. - Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy. - Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem jak trudno dotrzymywać mi kroku w tym galopie, ale zrób co możesz, żeby się udało. - Nie bój się miłości. Nigdy. 21

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śląskim Wodzisław Śląski 2012