Prof. dr hab. Andrzej Lewiński

Prof. dr hab. Andrzej Lewiński Profesor doktor habilitowany medycyny Franciszek Józef Kokot, kierownik katedry i kliniki nefrologii, endokrynologii i chorób przemiany materii śląskiej akademii medycznej w katowicach I. Droga do najwyższego tytułu naukowego 1948 uzyskanie świadectwa dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Lublińcu; 1948-1953 studia na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej (ŚAM) w Katowicach (ukończone z wyróżnieniem); 1957 obrona pracy doktorskiej, uzyskanie stopnia naukowego kandydata nauk medycznych; 1962 obrona pracy habilitacyjnej, uzyskanie stopnia naukowego docenta; 1969 Rada Państwa nadaje Profesorowi tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego; objęcie stanowiska profesora nadzwyczajnego w Śląskiej Akademii Medycznej; 1982 Rada Państwa nadaje Profesorowi tytuł naukowy profesora zwyczajnego nauk medycznych. II. Staże naukowe 1959-1960 półroczny w Klinice Terapeutycznej Uniwersytetu w Genewie; 1970 dwumiesięczny w St. Mary's Hospital i Middlesex Hospital w Londynie; 1978 w USA jako visiting professor (6 tygodni); 58 KRONIKARZ

1986 w USA jako visiting professor (3 tygodnie). III. Przebieg pracy zawodowej w Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach 1949-1950 laborant, a następnie p.o. młodszego asystenta w Zakładzie Chemii Ogólnej Katedry Chemii Ogólnej; 1951-1957 asystent, starszy asystent w Zakładzie Farmakologii Katedry Farmakologii; 1953-1957 wolontariusz w III Klinice Chorób Wewnętrznych; 1957-1974 - III Klinika Chorób Wewnętrznych: 1957 starszy asystent; 1958 adiunkt; 1963 docent etatowy; 1965 kierownik Oddziału Nefrologicznego przy Klinice; 1969-1974 profesor nadzwyczajny ŚAM; 1972 zastępca dyrektora Instytutu Chorób Wewnętrznych na Wydziale Lekarskim; 1975-2000 kierownik Katedry i Kliniki Nefrologii (przemianowanej w 1997 r na Klinikę Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii). IV. Ważniejsze funkcje 1965-1974 sekretarz Komisji Przemiany Materii Komitetu Patofizjologii Klinicznej Wydziału Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk (PAN); 1972 zostaje członkiem Nowojorskiej Akademii Nauk; W Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych: 1979 zostaje powołany w skład CKK; 1987 1990 oraz od 1994 i nadal przewodniczący Sekcji Medycznej CKK; 1980-1982 prorektor ŚAM ds. szkolenia podyplomowego 1982-1984 rektor ŚAM; zostaje członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk (PAN) 1983-1985, 1990-1992, 2002 i nadal członek Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia; 1984 zostaje wybrany przewodniczącym Komitetu Patofizjologii Klinicznej PAN; 1991-1994 członek Komitetu Badań Naukowych (KBN); 1993 zostaje powołany na członka zwyczajnego PAN. V. Działalność w krajowych i zagranicznych towarzystwach medycznych oraz komitetach redakcyjnych czasopism medycznych Towarzystwo Internistów Polskich (TIP): 1968-1970 przewodniczący Oddziału Śląskiego; 1970 r. wchodzi w skład Zarządu Głównego; 1973-1976 przewodniczący Sekcji Nefrologicznej(od 1976 w Zarządzie Sekcji); 1976 zostaje wybrany wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego; 1969 zostaje członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Internistycznego oraz Europejskiego Towarzystwa Dializ i Transplantacji (EDTA) w latach 1978-1981, 1987-1990, 1993-1996 pełni funkcję członka Zarządu EDTA; 1970 zostaje członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Nefrologicznego; 1976 zostaje członkiem korespondencyjnym Towarzystwa Internistów NRD; 1979-1992 członek Komitetu Redakcyjnego Kidney International; 1981 wchodzi w skład honorowego Komitetu Redakcyjnego Clinical Nephrology; KRONIKARZ 59

1982 zostaje członkiem honorowym Towarzystwa Nefrologicznego RFN; 1983 zostaje członkiem honorowym Jugosłowiańskiego Towarzystwa Nefrologicznego; Polskie Towarzystwo Nefrologiczne (PTF): 1983 zostaje członkiem Zarządu Głównego; 1986-1989 pełni funkcję wiceprezesa PTF; 1986 otrzymuje tytuł członka honorowego Towarzystw Nefrologicznych Czechosłowackiego i Bułgarskiego; 1987-1990 członek Komitetu Nominacyjnego Międzynarodowego Towarzystwa Nefrologicznego; 1988 wchodzi w skład komitetów redakcyjnych czasopism Nephron oraz Nephrology, Dialysis, Transplantion; 1990 otrzymuje tytuł członka honorowego Węgierskiego Towarzystwa Nefrologicznego; 1992 wchodzi w skład komitetu redakcyjnego czasopisma Nieren und Hochdruckkrankheiten; 1992 otrzymuje tytuł członka honorowego Towarzystw Nefrologicznych: Włoskiego i Macedońskiego; 1993 zostaje członkiem Komitetu Redakcyjnego czasopisma Nephrology-News and Issues; 1994 członek rzeczywisty Royal College of Physicians (FRCP), Edynburg, Szkocja; 1994 otrzymuje tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Położnictwa i Ginekologii oraz Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego; 1995 zostaje członkiem Komitetu Redakcyjnego czasopisma Aktuality v Nefrologii; 1997 otrzymuje tytuł członka honorowego Rumuńskiego Towarzystwa Nefrologicznego. VI. Ważniejsze nagrody i wyróżnienia 1955 laureat II nagrody Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego; 1957 I nagroda Towarzystwa Internistów Polskich; 1963 złota odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego ; 1967 nagroda II stopnia Sekretarza Wydziału Nauk Medycznych PAN; 1971, 1973, 1983, 1991 nagroda I stopnia Ministra zdrowia i Opieki Społecznej; 1972 nagroda I stopnia Sekretarza Wydziału Nauk Medycznych PAN; 1976 nagroda im. Jędrzeja Śniadeckiego PAN; 1980 odznaczenie Medalem Jana Evangelisty Purkyné przez Czechosłowacką Akademie Nauk; 1981 Medal Edukacji Narodowej; 1987 Medal Ludwika Pasteur'a przyznany przez Uniwersytet Strasburski; 1988 Medal 40-lecia Śląskiej Akademii Medycznej; 1990 godność Eques Ordinis Sancti Silvestri Papae" nadana przez Papieża Jana Pawła II; 1990 doctor honoris causa Akademii Medycznej we Wrocławiu; 1990 Medal 900-lecia Uniwersytetu w Bolonii; 1991 złote medale: International Distinguished Medal (National Kidney Foundation, USA) oraz F. Volharda (RFN); 1991 Medal "Gloria Medicinae" przyznany przez Polskie Towarzystwo Lekarskie; 1993 doctor honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach; 1995 doctor honoris causa Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie; 1996 Złoty Medal "Medicus Magnus" przyznany przez Polską Akademię Medycyny; 1996 International Golden Star "Merit for Medicine przyznany przez International Institute of Universalistic Medicine; 1997 doctor honoris causa Uniwersytetu im. Józefa Safarika w Koszycach (Słowacja); 60 KRONIKARZ

1997 doctor honoris causa Akademii Medycznej w Lublinie; 1998 Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski; 1999 doctor honoris causa Akademii Medycznej w Warszawie; 2001 Laureat nagrody Lux ex Silesia - ufundowanej przez Metropolitę Górnośląskiego abp. Damiana Zimonia, przeznaczona dla tych, którzy w swej działalności naukowej lub artystycznej ukazują wysokie wartości moralne i wnoszą trwały wkład w kulturę Górnego Śląska; 2004 doctor honoris causa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. VII. Dorobek naukowy Dorobek naukowy Profesora jest imponujący - obejmuje ponad 650 prac oryginalnych i 237 poglądowych. Ponad 240 publikacji ukazało się w renomowanych zagranicznych czasopismach naukowych. Prof. Kokot jest również autorem lub współautorem ponad 40 wydawnictw książkowych (w tym 9 o zasięgu międzynarodowym). Autor podręczników: Metody badań laboratoryjnych stosowanych w klinice (1969); Gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa w stanach fizjologii i patologii (1978); Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów (redaktor i współautor (1979); Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych (redaktor i współautor) (1993, 1998). Główne problemy badawcze: Profesor należy do grona najwybitniejszych polskich klinicystów z zakresu chorób wewnętrznych, a zwłaszcza nefrologii i endokrynologii. Rozległe zainteresowania badawcze profesora Kokota skupiają się wokół: gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej; enzymologii klinicznej; patofizjologii kamicy nerkowej; problematyki nadciśnienia tętniczego w szeroko pojętym zakresie; światową sławę przyniosły mu badania nad określeniem czynności układu wewnątrzwydzielniczego w ostrej i przewlekłej mocznicy, nadciśnieniu, kamicy nerkowej oraz u chorych po przeszczepie nerki; szeroki rozgłos zdobyły także pionierskie prace Profesora nad wdrażaniem nowych metod diagnostycznych z wykorzystaniem radioimmunologii i enzymologii. VII. Dorobek w zakresie kształcenia młodej kadry naukowej i zawodowej promotor 99 zakończonych przewodów doktorskich; opiekun 19 zatwierdzonych przewodów habilitacyjnych; pod kierunkiem Profesora: 101 lekarzy uzyskało I stopień specjalizacji a 99 II stopień specjalizacji w zakresie chorób wewnętrznych; 49 lekarzy specjalizację II stopnia z zakresu nefrologii; 2 magistrów specjalizację II stopnia z zakresu analityki lekarskiej. w pracowniach naukowych Kliniki Nefrologii kierowanej przez prof. F. Kokota odbyło przeszkolenie wielu stypendystów zagranicznych. Informator Nauki Polskiej 1983 2004; Doktorzy honoris causa łódzkich uczelni 1945 2005. Informator Nauki Łódzkiej 2005 s. 220 221; Współcześni uczeni polscy; słownik biograficzny / red. nauk. Janusz Kapuścik. T. 2. Warszawa 1999 s. 371; portr.; F r a n c i s z e k K o k o t : lekarz, uczony, nauczyciel / oprac. zespół pod red. Jana Duławy. Katowice 1999; Czesław C z a p l i ń s k i, Jan K u b i c k i : Lekarze w walce o zdrowie. T 2. Warszawa 2003 s. 74-87 il., portr.; Bolesław Rutkowski: 50 lat pracy naukowej Franciszka Kokota. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 2003 T. 110 nr 4 s. 1079-1081; portr. KRONIKARZ 61

Prof. dr hab. n. med. Franciszek Kokot Z dzieła poznaje się mistrza przysłowie niemieckie. Napisanie artykułu o Profesorze Franciszku Kokocie, wybitnym naukowcu, lekarzu i nauczycielu, o człowieku posiadającym niezwykłą osobowość - imponującą ogromną wiedzą, godną podziwu pracowitością, ale także otwartością i życzliwością wobec chorych, współpracowników i kolegów jest zadaniem niosącym satysfakcję, a zarazem poczucie niemożności ujęcia w kilkudziesięciu zdaniach bogactwa życia i dokonań we wszystkich sferach Jego działalności zawodowej i społecznej. Wszelka sztuka powinna stać się nauką, wszelka nauka sztuką - Fryderyk Schlegel (niemiecki poeta i uczony). Profesor Franciszek Kokot należy właśnie do tych nielicznych uczonych, którzy z uprawianej nauki czynią sztukę. Jego dorobek naukowy jest imponujący a cechuje go niezwykła rzetelność i wartość merytoryczna. W krótkim opisie można jedynie wymienić najważniejsze osiągnięcia i kierunki aktywności naukowej Profesora. Należy On do grona najwybitniejszych polskich klinicystów z zakresu chorób wewnętrznych, a zwłaszcza nefrologii i endokrynologii. Swoją niezwykłą pracowitością oraz talentem wniósł do krajowej i światowej nefrologii własny wkład w jej rozwój, zdobywając trwałą pozycję w międzynarodowej elicie nefrologicznej. Zainteresowania naukowe Profesora dotyczą wprawdzie bardzo różnorodnych problemów etiopatogenezy i kliniki chorób wewnętrznych, ale skupiają się przede wszystkim na proble- 62 KRONIKARZ

matyce nefrologicznej, a zwłaszcza patogenezie niewydolności nerek, zaburzeń homeostazy po przeszczepieniu nerki oraz na patogenezie nadciśnienia tętniczego. Innym ważnym przedmiotem badań naukowych Profesora jest funkcja niektórych gruczołów dokrewnych i metabolizm hormonów. W tej grupie za fundamentalne uważam Jego badania nad aldosteronem i znaczeniem tego hormonu w patogenezie nadciśnienia tętniczego oraz badania nad wydzielaniem hormonów i ich metabolizmem w różnych okresach niewydolności nerek i u osób po przeszczepieniu nerki. Ważne są także prace, które dotyczą metabolizmu witaminy D3 zarówno u chorych z niewydolnością nerek, jak i chorobami metabolicznymi kości. Należy podkreślić również ogromny wkład prof. Franciszka Kokota w rozwój wielu metod laboratoryjnych umożliwiających bardziej precyzyjną ocenę układu dokrewnego czy czynności nerek. Szczególnie znaczenie mają tu prace, które przyczyniły się do rozwoju metod radioimmunologicznych w Polsce. Prof. Franciszek Kokot wprowadził tę technikę do naszego kraju, jako jeden z pierwszych zaczął ją stosować w badaniach naukowych, był również autorem pierwszego podręcznika poświęconego tej metodzie. Jest niekwestionowanym autorytetem międzynarodowym, szczególnie w zakresie enzymologii klinicznej, gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej oraz w zakresie badań nad czynnością układu wewnątrzwydzielniczego u chorych z ostrą i przewlekłą niewydolnością nerek oraz po transplantacji nerki, a także u chorych na nadciśnienie tętnicze i na kamicę nerkową. Aktywność naukowa prof. Kokota w ostatnich latach nie zmniejsza się. W okresie tym za szczególnie ważne i oryginalne uważam prace dotyczące czynności endokrynnej u chorych dializowanych oraz cykl prac nad wpływem egzogennej erytropoetyny na sekrecję i metabolizm hormonów u pacjentów z niewydolnością nerek i chorych przewlekle dializowanych. Należy podkreślić, że dzięki temu fragmentowi działalności naukowej Profesora nasze zrozumienie szeroko pojętej patogenezy ostrej i przewlekłej niewydolności nerek i nadciśnienia tętniczego uległo znacznemu wzbogaceniu. Nie ma również wątpliwości, że Jego badania poszerzyły naszą wiedzę o układzie endokrynnym wskazując, że patologia narządów nie będących gruczołami wydzielania wewnętrznego może prowadzić do zmienionej sekrecji hormonów przez gruczoły dokrewne, wpływając na ich metabolizm i prawdopodobnie także efekty działania. Wartym podkreślenia, oryginalnym Jego osiągnięciem jest wykazanie, że podawanie egzogennej erytropoetyny powoduje znaczne zmiany w funkcjonowaniu układu dokrewnego pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek. Stanowi to, uważam, znaczący wkład prof. Kokota w rozwój wiedzy medycznej. Liczne prace naukowe Profesora i podręczniki prezentują bardzo wysoki poziom. Jego dokonania w zakresie piśmiennictwa naukowego szczegółowo ilustruje bibliografia publikacji. To wielki dorobek, który z pewnością mógłby wystarczyć na wypełnienie niejednego pracowitego życia naukowca. Na podręcznikach: Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych oraz Choroby wewnętrzne wydanych pod redakcją Profesora, wykształciło się kilka pokoleń lekarzy. Jego podręczniki uzyskiwały i uzyskują najwyższe oceny lekarzy i studentów, a niektóre zaliczane są do naukowej klasyki. Mam na uwadze następujące wydawnictwa: Równowaga wodno-elktrolitowa i kwasowo-zasadowa w stanach fizjologii i patologii (5 wydań), Choroby wewnętrzne (6 wydań) oraz Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych (2 wydania). Działalność naukowa prof. Franciszka Kokota znalazła również swój wyraz w niezwykle aktywnym udziale w kilkuset kongresach i zjazdach naukowych, krajowych oraz zagranicznych. Wielokrotnie zapraszany był do wygłaszania referatów (wygłosił ich ponad 200) i prowadzenia sesji na międzynarodowych kongresach w wielu krajach świata. Imponuje podczas nich gruntownym wykształceniem w wielu dziedzinach oraz doskonałą znajomością języków obcych. Prezentowane przez Niego prace są zawsze starannie udokumentowane i wysoko oceniane a wystąpienia w dyskusji cechuje wyważenie oraz głęboka znajomość problematyki. Jest ponadto znany w krajowych środowiskach naukowych z aktywnej promocji polskich nefrologów młodszego pokolenia na forum europejskim i światowym. Wielokrotnie umożliwiał im udział KRONIKARZ 63

w kongresach i sympozjach międzynarodowych, nawiązując kontakty z organizatorami oraz ustanawiając wraz z Zarządem Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego stypendia wyjazdowe. Poza osiągnięciami stricte naukowymi Profesor położył także ogromne zasługi w sferze dydaktyczno-wychowawczej. Jego osiągnięcia w zakresie szkolenia młodej kadry budzą podziw i szacunek. Ma niepodważalny wkład w propagowanie i rozwój dializoterapii w kraju - utworzył pierwszą w Polsce stację dializ. W pracowniach naukowych Kliniki Nefrologii kierowanej przez Profesora odbyło przeszkolenie wielu stypendystów zagranicznych. Jako doskonały mistrz i nauczyciel skupił wokół siebie grono swoich wychowanków tworząc szkołę nefrologiczną o światowej renomie, a jako wykładowca znany jest z wyjątkowej umiejętności rzeczowego i przejrzystego przedstawiania problemów swoim słuchaczom. Każde wystąpienie Profesora jest doskonale przygotowane, nie ma dla Niego wykładów ważnych i mniej ważnych. Uznanie budzi także wysoki poziom oraz oryginalność podejmowanych problemów naukowych prac doktorskich i habilitacyjnych pisanych pod kierownictwem Profesora. Człowiek ujawnia swoją osobowość w sposobie traktowania bliźnich - Prymas Tysiąclecia Kardynał Stefan Wyszyński. Osobowość Profesora Franciszka Kokota to wzór dla obecnych i przyszłych pokoleń nauczycieli akademickich, naukowców oraz lekarzy. Jej dominującą cechą jest troska o pacjentów oraz życzliwość wobec wszystkich, których Profesor spotyka na swej zawodowej drodze. Potrafi przy tym zachować wierność własnym ideałom, być bezkompromisowym w obronie zasad etyki lekarskiej oraz odpornym na koniunkturalizm i tani poklask. Jest nie tylko wybitnym naukowcem, ale także wspaniałym lekarzem to mistrz diagnostyki przy łóżku chorego, opartej na głębokiej wiedzy, rzetelnym rozumowaniu patofizjologicznym oraz doświadczeniu. Na najwyższe uznanie zasługuje zdolność Profesora do syntetycznego ujmowania złożonych kwestii naukowych i klinicznych. Każdy, kto ma szczęście poznać bliżej Profesora Franciszka Kokota musi dostrzec, jak bliska jest Mu dewiza autorstwa Alberta Einsteina, zgodnie z którą: Tylko życie poświęcone innym warte jest przeżycia. Szczególny charakter, odnoszący się do całego życia zawodowego, ma związek Profesora Kokota ze Śląską Akademią Medyczną. Z macierzystą Uczelnią związał swoją podstawową działalność naukową, dydaktyczną i organizatorską. Pod Jego nadzorem utworzona została nowoczesna Klinika Nefrologii z doskonałym zapleczem diagnostycznym, stacją dializ i oddziałem transplantacji nerek. Jest również twórcą licznych ośrodków dializ i oddziałów nefrologicznych w województwach katowickim, częstochowskim, bielskim i opolskim oraz ośrodka sanatoryjnego w Wysowej Zdroju. Wychował liczne grono nefrologów i internistów, którzy objęli kierownicze stanowiska w organizowanych ośrodkach. Wymiernym świadectwem prestiżu naukowego Profesora jest Jego członkostwo i działalność w licznych krajowych i międzynarodowych towarzystwach naukowych oraz redakcjach czasopism naukowych. Szczególnym wyrazem szacunku i autorytetu Profesora w akademickich środowiskach naukowych było nadanie Mu godności doktora honoris causa przez większość krajowych uczelni medycznych. Profesor F. Kokot od kilkudziesięciu lat współpracuje z łódzkim środowiskiem medycznym. Jego kontakty z kadrą naukową Wojskowej Akademii Medycznej, Akademii Medycznej w Łodzi, a obecnie Uniwersytetu Medycznego były częste i nadal są utrzymywane. Wspomagał naukę regionu łódzkiego na forum Komitetu Badań Naukowych i Polskiej Akademii Nauk, utrzymywał ścisłą, wieloletnią współpracę z II Kliniką Chorób Wewnętrznych Wojskowej Akademii Medycznej, kierowaną przez Profesora Kazimierza Trznadla, a następnie przez Profesora Marka Luciaka. Owocowała ona powstawaniem wspólnych projektów badawczych i publikacji 64 KRONIKARZ

oraz odbywaniem staży naukowych w Śląskiej Akademii Medycznej przez lekarzy Wojskowej Akademii Medycznej. Przez kilkadziesiąt lat utrzymywał zawodowe kontakty z Profesorem Witoldem Chrzanowskim, kierującym do 2003 roku Kliniką Nefrologii i Dializoterapii Akademii Medycznej - m.in. powierzył mu opracowanie jednego z rozdziałów swojej kolejnej książki. Profesor współpracował także z Zakładem Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii, kierowanym przez Profesora Józefa Drzewoskiego. Jej efektem było wspólne przygotowanie rozdziałów do książek oraz organizowanie konferencji naukowych. Wychowankiem Profesora jest Profesor Michał Nowicki, który od 2003 roku jest Kierownikiem Kliniki Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek Uniwersytetu Medycznego. Profesor Kokot często gościł w Łodzi, wygłaszając znakomite referaty, dzieląc się na konferencjach naukowo-szkoleniowych i zjazdach swoimi imponującymi osiągnięciami naukowymi z dziedziny nefrologii. Reasumując: Prof. dr hab. n.med. Franciszek Kokot to wybitna i wyjątkowa postać, którą naukowe środowiska medyczne mogą się szczycić na arenie międzynarodowej. Nie ulega wątpliwości, iż działalność zawodowa Profesora wywarła znaczący wpływ na poziom medycyny - w szczególności w dziedzinie interny i nefrologii - w Polsce i na świecie. KRONIKARZ 65