Powiatowy Program Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Powiatu Limanowskiego na lata: 2009-2014 Celem programu jest zapewnienie kompleksowej opieki oraz wsparcia dzieciom i rodzinom z terenu Powiatu Limanowskiego poprzez pomoc rodzinom dysfunkcyjnym w przezwyciężaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych, przeciwdziałanie postawom agresywnym i aspołecznym wśród dzieci i młodzieży, a także zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców z zachowaniem priorytetu prorodzinnych form opieki zastępczej. Program oparty jest na zasadach: - bliżej dziecka najlepiej w rodzinie, - wcześniej zanim narośnie problem, - krócej aby nie zdejmować odpowiedzialności z rodziców za dziecko, - ekonomicznie wykorzystując potencjał specjalistów. Adresatami programu są: rodziny biologiczne, rodziny zastępcze, placówki opiekuńczo-wychowawcze, usamodzielniani wychowankowie rodzin zastępczych, placówek opiekuńczowychowawczych typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domów pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisk dla nieletnich, zakładów poprawczych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych Koordynatorem programu jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej, a partnerami są: - Samorząd Powiatowy, - Ośrodki Pomocy Społecznej, - Sąd Rodzinny, - Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna - Policja, - Powiatowy Urząd Pracy, - Organizacje pozarządowe, - Służba zdrowia, - Lokalne media, - Sponsorzy, - Szkoły, - Wolontariusze 1
Opis zadań związanych z opieką nad rodziną i dzieckiem realizowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej. Zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej, dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, powiat zapewnia opiekę i wychowanie w formie zastępczej opieki rodzinnej lub w placówce opiekuńczo wychowawczej. Jednakże kierowanie dziecka do placówki opiekuńczo - wychowawczej może nastąpić po wyczerpaniu możliwości udzielania pomocy w rodzinie naturalnej lub umieszczenia w rodzinie adopcyjnej lub zastępczej. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu rodzinnego. I tak zgodnie z ustawą o pomocy społecznej trzeba mieć na względzie: wychowanie dziecka w odpowiednich warunkach, stworzenie stabilizacji do odpowiedniego rozwoju dziecka, kształcenie i rozwój dzieci, ich uzdolnień, zainteresowań, traktowanie w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobistej, utrzymania kontaktu z rodziną biologiczną, dążenia do powrotu dziecka do rodziny biologicznej, możliwości wyrażenia opinii w sprawach, które go dotyczą. Z rodzinami zastępczymi z terenu Powiatu Limanowskiego utrzymywany jest stały kontakt, który ma na celu sprawdzenie prawidłowości wywiązywania się z powyższych obowiązków. Poniższy wykres przedstawia liczbę rodzin zastępczych z podziałem na rodziny spokrewnione jak i nie spokrewnione z dzieckiem w latach 2005-2008. 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Liczba rodzin ogółem Rodziny spokrewnione z dzieckiem Rodziny niespokrewniona z dzieckiem Liczba dzieci 2005 2006 2007 2008 2
Powiat Limanowski posiada tylko jedną całodobową placówkę opiekuńczo- wychowawczą, a jest nią Dom Dziecka im. Matki Zofii Czeskiej Zgromadzenia Sióstr Prezentek w Łukowicy. Jest to niepubliczna placówka typu socjalizacyjnego, zapewnia dzieciom pomoc w wyrównywaniu opóźnień związanych z wcześniejszym wychowaniem. Dzieci uczestniczą w zajęciach szkolnych, terapeutycznych, które ułatwiają im przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie. Wychowankowie umieszczani są w Domu Dziecka na podstawie skierowania wydanego przez Dyrektora Centrum, który działa w tym zakresie z upoważnienia Starosty. Dom przeznaczony jest dla 12 dziewczynek. Poniższy wykres przedstawia kwotę dotacji przeznaczonej na utrzymanie wychowanek w Domu Dziecka w Łukowicy w latach 2005-2008. Kwota dotacji na utrzymanie wychowanków w Domu Dziecka w Łukowicy 195000 190000 185000 180000 175000 170000 165000 2005 2006 2007 2008 kwota dotacji na utrzymanie wychowanków w Domu Dziecka w Łukowicy Wychowankom opuszczającym rodzinę zastępczą lub niektóre rodzaje placówek opiekuńczo wychowawczych udziela się pomocy w integracji ze środowiskiem oraz pomoc: pieniężną na usamodzielnienie pieniężną na kontynuowanie nauki w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym w uzyskaniu zatrudnienia na zagospodarowanie w formie rzeczowej 3
Poniższy wykres przedstawia wysokość pomocy pieniężnej dla wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo wychowawczych wypłaconej na przestrzeni lat 2005-2008 W grudniu 2004r. utworzono mieszkanie chronione dla usamodzielnianych wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych i rodzin zastępczych. Mieści się ono w budynku SOSW w Dobrej (stary budynek). Mieszkanie stanowią: pokój z kuchnią i łazienka. W 2005 r. mieszkanie to doposażono o niezbędne meble i sprzęt gospodarstwa domowego. Rodziny biologiczne, których dzieci umieszczone zostały w rodzinach zastępczych lub placówkach opiekuńczo wychowawczych zobowiązani są do ponoszenia odpłatności za pobyt tych dzieci. Osoby te, to w przeważającej większości rodzice niezaradni życiowo, bezradni w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, żyjący poniżej kryterium dochodowego, a nawet w ubóstwie. W 2008r. zobowiązanych do ponoszenia odpłatności za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych było 68 rodziców, natomiast zobowiązanych do ponoszenia odpłatności za pobyt dzieci w całodobowych placówkach opiekuńczo wychowawczych było 6 rodziców. 12 rodziców posiadało orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, 18 rodziców miało problemy z nadużywanie alkoholu, a 6 osób przebywało w zakładach karnych. 6 matek naturalnych to dziewczyny, które mały umieszczone dzieci w rodzinach zastępczych, gdyż w momencie 4
urodzenia dziecka były osobami nieletnimi i te właśnie osoby mają największą możliwość i chęć odzyskania opieki nad dzieckiem. Z uwagi na brak współpracy 3 osoby, mają naliczoną pełną odpłatności za pobyt dzieci w rodzinie zastępczej. 6 rodziców miało naliczoną częściową odpłatność, a pozostali byli zwolnieni z uwagi na sytuację życiową, bądź nie można było ustalić ich miejsca pobytu. W ubiegłym roku Zarząd Powiatu Limanowskiego umorzył 2 rodzinom w całości zaległości z tytułu odpłatności za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych lub placówkach opiekuńczo wychowawczych. 5
Cele Działania Realizatorzy Terminy Źródła finansowania Poprawa sytuacji finansowej rodzin Pomoc rodzinom dysfunkcyjnym Pomoc osobom usamodzielnianym wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy inspirowanie aktywności zawodowej osób i rodzin dotkniętych długotrwałym bezrobociem utworzenie specjalistycznego poradnictwa rodzinnego rozwój środowiskowych form pomocy dzieciom i rodzinie (świetlice terapeutyczne, niespokrewnione rodziny zastępcze, zawodowe rodziny zastępcze) podnoszenie standardów placówek opiekuńczo.- wychowawczych działania edukacyjne w środowisku lokalnym, np. szkoła dla rodziców, inicjowanie grup wsparcia dla rodzin zastępczych i rodziców biologicznych, którzy nie radzą sobie z wychowywaniem dzieci, doskonalenie kadry pomocy społecznej (udział pracowników PCPR w szkoleniach, konferencjach itp. oraz organizowanie szkoleń dla współrealizatorów programu) utrzymanie mieszkania chronionego, motywowanie do kontynuowania nauki, pomoc pieniężna i rzeczowa, aktywizacja na rynku pracy Samorząd Powiatowy, Powiatowy Urząd Pracy, organizacje pracodawców, indywidualni pracodawcy Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Samorząd Powiatowy, lokalne media, organizacje pozarządowe, Ośrodki Pomocy Społecznej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Od 2010r. budżet samorządu środki unijne budżet samorządu budżet samorządu budżety samorządów gminnych, środki unijne budżet samorządu budżet Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej budżet Powiatowego Urzędu Pracy środki unijne, Przeciwdziałanie zjawiskom patologii wśród dzieci i młodzieży koordynowanie działań, podejmowanie działań profilaktycznych, organizowanie szkoleń i spotkań z zakresu spraw nieletnich i patologii społ., Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Policja, Sąd, budżet samorządu środki 6unijne
Przewidywane efekty: podniesienie świadomości rodziców dotyczącej odpowiedzialności za wychowanie dzieci, wzmocnienie więzi rodzinnych i poprawa funkcjonowania rodziny, rozwój poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego skierowanego do dzieci i młodzieży, wzmocnienie systemu wsparcia dla rodzin w kryzysie zagrożonych przemocą i bezradnością opiekuńczo-wychowawczą, wzrost liczby niespokrewnionych i zawodowych rodzin zastępczych, wzrost poziomu wykształcenia usamodzielnianych wychowanków rodzin zastępczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domów pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisk dla nieletnich, zakładów poprawczych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych rozwój współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną, budowanie systemu poradnictwa specjalistycznego wsparcia dla dzieci i młodzieży zagrożonych przemocą i uzależnieniami, stworzenie systemu współpracy z podmiotami działającymi na rzecz dziecka i rodziny, poprawa sytuacji socjalno-bytowej rodzin. Monitorowania i oceny realizacji programu dokonuje raz w roku Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej, a jego wyniki przedstawia Zarządowi Powiatu, Komisji ds. Pomocy Społecznej Rady Powiatu Limanowskiego i Radzie Powiatu Limanowskiego. Program jest dokumentem otwartym, którego uzupełnienie i poszerzenie o nowe cele i zadania jest możliwe w każdym czasie i miejscu o ile okaże się to konieczne i celowe. Jego opracowanie posłużyć ma lepszej bardziej skutecznej, efektywniejszej i pełniejszej realizacji działań z zakresu polityki prorodzinnej w Powiecie Limanowskim. Program opracowali pracownicy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej. 7