exterior Z poddaszem PROJEKTY DOMÓW Wszystkie w jednym miejscu Rahofer. INSPIRATION #208 Give your buildings character. NATURE 0919 Ecuador Rosa N, Krajobrazy Nowinka II, Archeco Dom w jabłonkach, Archon+ Piętrowe Cyprys 3, MTM Styl Tytan, MG Projekt Belfast II, Lipińscy Parterowe MATERIAL 0427 Skyline Dom przy Słonecznej 6, Galeria Domów Anatol, MG Projekt Zx35, Z500 71 723 0 111 Wybierz projekt dla siebie WWW.DOMOWY.PL COLOUR 0631 Turquoise NASZA NOWA KOLEKCJA MAX EXTERIOR Sensacyjne wzornictwo dekoracyjne, oferowane w szerokim zakresie, osadzone między surową atmosferą miasta, uniwersalnymi, pulsującymi życiem kolorami i dzikim pięknem najróżniejszych materiałów naturalnych. www.fundermax.at
Prestiżowy Konkurs Baumit Poznań, zgłoszenie: Przedsiębiorstwo ARI sp. z o.o. Nagroda Nowy budynek 2013 Weź udział w prestiżowym Konkursie Baumit Fasada Roku i wygraj jedną z pięciu nagród pieniężnych w wysokości 10 000 zł. W Konkursie wyłaniamy najlepsze realizacje budowlane, oddane do użytku pomiędzy 01.01.2014 r. a 31.12.2014 r., na których elewacji zastosowano kompletną technologię Baumit: system ociepleń, system tynkowy z wykończeniem oraz program produktów renowacyjnych, także z wykończeniem. Zwycięskie obiekty Konkursu Baumit Fasada Roku wezmą udział w międzynarodowej odsłonie Konkursu Baumit Life Challenge. Więcej na www.fasadaroku.pl Warszawa, zgłoszenie: DIP Biuro Projektów, Krzysztof Pasternak Wyróżnienie Nowy budynek 2013 NOWE KATEGORIE! Do wygrania 5 x 10 000 zł Lublin, zgłoszenie: Biuro Inżynieryjno- Wdrożeniowe Intelligent Systems Poznań, zgłoszenie: IMB Asymetria sp. z o.o. i Wspólnicy sp. k. Poznań, zgłoszenie: Sasiak-Sobusiak Pracownia Projektowa Warszawa, zgłoszenie: Architekci mgr inż. arch. Dariusz Filak Nagroda Budynek po rekonstrukcji i adaptacji 2013 Wyróżnienie Nowy budynek 2013 Wyróżnienie Budynek po rekonstrukcji i adaptacji 2013 Nagroda Budynek z wielkiej płyty 2013
03/2015 W Y D A R Z E N I A W numerze: WYDARZENIA 7 NOWOŚ CI PRODUKTOWE 10 PODRÓŻ E ARCHITEKTONICZNE PRELUDIUM DO KAMIENNEGO KRĘGU 12 Nowe Centrum Turystyczne Stonehenge w Wielkiej Brytanii PROJEKT Z OKŁ ADKI REPREZENTACYJNA 18 Kamienica hr. Raczyńskiego w Warszawie REALIZACJE W POLSCE 18 36 Fot. Lech Kwartowicz Fot. archiwum pracowni KANA Praca w spoko warunkach Zabytkowa biała kamienica przy ul. Woźnej stała się domem dla jednej z najbardziej oryginalnych przestrzeni biurowych w Poznaniu w dodatku dostępnej dla każdego. W lutym swoje po- Coworking to dostępna dla każdego przestrzeń biurowa, gdzie na dowolny czas można wynająć biurko wraz z dostępem do sprzętu. Według branżowego portalu deskmag pod koniec 2014 r. w blisko 6000 biur coworkingowych na całym świecie pracowało 300 000 osób. Ma to ścisły związek ze zmianami w światowej gospodarce firmy coraz częściej rezygnują z utrzymywania armii etatowych pracowników, decydując się na bardziej elastyczne formy współpracy. Przybywa więc działających na własny rachunek informatyków, doradców, grafików czy specjalistów od marketingu. Dla tzw. wolnych strzelców praca w biurze coworkingowym to alternatywa dla konieczności utrzymywania własnego biura lub często frustrującej pracy w domu. www.spokowork.com W PIERZEI ULICY 36 Szkoła Muzyczna I i II stopnia we Wrocławiu IDEA WIEŻY 48 Biurowiec Alma Tower w Krakowie FUNKCJONALIZM Z ODROBINĄ FANTAZJI 56 Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu NA DRUGIM PLANIE 64 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej BIUROWIEC Z EKSPOZYCJĄ 72 Urząd Dozoru Technicznego w Bydgoszczy SPECJALIZACJE KURTYNY POWIETRZNE DO ZADAŃ SPECJALNYCH 80 64 56 Fot. Lech Kwartowicz Fot. Lech Kwartowicz dwoje dla freelancerów otworzył Spoko Work biuro coworkingowe zaprojektowane w amerykańskim stylu, zajmujące powierzchnię 133 m 2. Główny nacisk położono na oryginalność aranżowanej przestrzeni. Wnętrze biura zaprojektowały Anna Brodziak i Karolina Rogalska-Niemczal z galerii sztuki Room Service. Architektkom zależało na utrzymaniu industrialnego klimatu wnętrz, jaki zachował się od czasów, gdy w budynku znajdował się dom towarowy. Wystrój jest zatem surowy, minimalistyczny. Pozostawiono oryginalne elementy konstrukcji i instalacji elektrycznej. Ze ścianami z gołej cegły i wysokimi sufitami kontrastują niekonwencjonalne rozwiązania aranżacyjne, np. budka telefoniczna w formie wanny. Całość uzupełniają artystyczne detale, m.in. zdjęcia z kolekcji znanego fotografa Szymona Brodziaka. 6 7
PODRÓŻ E ARCHITEKTONICZNE PODRÓŻ E ARCHITEKTONICZNE PRELUDIUM DO KAMIENNEGO KRĘ GU Nowe Centrum Turystyczne Stonehenge w Wielkiej Brytanii Projekt: Denton Corker Marshall Projekt Centrum opiera się na założeniu, że jest to preludium do kamiennego kręgu. Jego forma architektoniczna nie powinna w żaden sposób umniejszać efektu wizualnego kamieni i poczucia ich ponadczasowej siły. Krąg jest masywny i celowo wyeksponowany, Centrum więc jest lekkie i nieformalne tłumaczy ideę obiektu jeden z jego projektantów, Barrie Marshall z australijskiej firmy Denton Corker Marshall. 1 Źródło: www.phaidonatlas.com Od lewej: John Denton, Barrie Marshall, Bill Corker Pracownia projektowa Denton Corker Marshall została założona w 1972 r. przez trzech absolwentów Wydziału Architektury Uniwersytetu w Melbourne. Dzisiaj ta znana i uznana międzynarodowa firma zatrudnia ponad 160 osób i ma swoje oddziały nie tylko w Australii, ale też na Bliskim Wschodzie i innych regionach Azji oraz w Europie. Architekci realizują w nich wizje obiektów, wnętrz i krajobrazów w pełnym zakresie skal od domów jednorodzinnych do wielkomiejskich rozwiązań osiedli i dzielnic. Ich projekty charakteryzuje niezwykła dynamika, oryginalność, a przy tym prostota form i innowacyjność kształtów. Każde rozwiązane przez nich architektoniczne zadanie jest w awangardzie, a jego twórcy nie cofają się przed ryzykownymi, ale Tekst i opracowanie: Beata Stobiecka Zdjęcia: Instalator: Vitrine Systems Ltd. Rysunki: archiwum Denton Corker Marshall wyprzedzającymi innych ideami. Wciąż badają możliwości budowli pod kątem tektoniki, często balansując na granicy praw fizyki i konstrukcji. Równocześnie w projektowanych formach utrwalają sztukę, nadając im rangę symboli. Wygrywają prestiżowe konkursy i budują swoje obiekty w 20 krajach świata. Wśród ich najbardziej znanych i nagrodzonych realizacji są m.in.: Manchester Civil Justice Centre, Governor Phillip Tower w Sydney i Museum of Sydney, Museum Melbourne, Exhibition Centre w Melbourne, Melbourne Gateway i Bolte Bridge, ambasady australijskie w Tokio i Pekinie, a także nagrodzone nagrodą G14 Centrum Turystyczne Stonehenge w Wielkiej Brytanii. W 1996 r. John Denton, Bill Corker i Barrie Marshall zostali nagrodzeni prestiżowym odznaczeniem Złotym Medalem Australijskiego Instytutu Architektury. W 2005 r. John Denton został na dwa lata mianowany na stanowisko First State Architect for Victoria. 1 2 Centrum stoi na platformie z wapienia i składa się z grupy prostych brył otoczonych lasem 211 słupów nachylonych pod różnymi kątami do podstawy. Przykryte jest ogromnym stalowym dachem O sobie, jako architektach, Denton, Corker i Marshall mówią, że zawsze byli i są zainteresowani tworzeniem ekspresyjnej architektury w bardzo prostym kształcie, projektowaniem obiektów klarownych i łatwych do zrozumienia. Jedną z dróg do osiągnięcia tego efektu jest redukcja i ograniczanie two- 2 rzonych form, a także potraktowanie ich jako elementów rzeźbiarskich, które dopiero wespół tworzą oczekiwaną kompozycję. Taki właśnie jest stworzony przez nich najlepszy Komercyjny Projekt Roku 2013 (Commercial Project of the Year) Nowe Centrum Turystyczne Stonehenge, wyróżnione nagrodą G14, która jest cyklicznie przyznawana wyjątkowym projektom i podmiotom działającym w branży szklarskiej na brytyjskim rynku. Centrum zlokalizowane jest w miejscu, z którego nie ma widoku na prehistoryczny kamienny krąg Stonehenge (znajdujący się na pustkowiu, 13 km od Salisbury w połu- 12 13
PODRÓŻ E ARCHITEKTONICZNE PODRÓŻ E ARCHITEKTONICZNE 3 dniowej Anglii). Położone jest ok. 2,5 km od niego, co daje możliwość dojścia do pomnika specjalnie przygotowanym szlakiem lub dojechania do niego kursującym na trasie busem. W miarę zbliżania się do celu nad wschodnim horyzontem zaczyna wyłaniać się imponujący, tajemniczy kamienny krąg. ZESPOLONE Z KRAJOBRAZEM Centrum wyglądem przypomina leśny zagajnik i doskonale komponuje się z histo- rycznym otoczeniem. Stoi na platformie z wapienia i składa się z grupy prostych brył otoczonych lasem 211 słupów nachylonych pod różnymi kątami do podstawy. Pod ogromnym stalowym dachem, pokrytym od spodu blachą ocynkowaną, znajdują się trzy kubatury: wystawowa, edukacyjno-handlowa, a pomiędzy nimi najmniejsza z kasami biletowymi i informacją. Część ekspozycyjna kryta jest okładziną z drewna kasztanowca. Druga, zawie- 3 Plan sytuacyjny z rzutami trzech obiektów centrum: wystawowego, edukacyjno-handlowego, a pomiędzy nimi najmniejszego z kasami biletowymi i informacją 4 6 Dla projektantów ważna była jak najmniej agresywna ingerencja w naturalny krajobraz. Osiągnęli to, stosując m.in. imponującą szklaną elewację, wykonaną w systemie szklenia strukturalnego z zastosowaniem superbezbarwnego szkła Pilkington 5 Elewacja wschodnia (od lewej: pawilon wystawowy, kasa biletowa, pawilon handlowy) 7 Elewacja zachodnia rająca bazę edukacyjną, sklepy i stylową kawiarnię, otoczono ponad czterometrowymi szklanymi ścianami. Kasy mają obudowę z płyt cynkowych. Cynkowy spód dachu pocięty jest skomplikowaną perforacją, która wraz z falistym kształtem baldachimu nawiązuje do naturalnych form z sąsiedztwa. Dla projektantów bardzo ważne było wykorzystanie materiałów budowlanych pozyskiwanych w sąsiedztwie 3 i nadających się do recyklingu. Zarówno drewno kasztanowca, jak i wapienie pochodzą z okolic Salisbury. Równie ważna była jak najmniej agresywna ingerencja w naturalny krajobraz. Osiągnięto to, stosując m.in. imponującą szklaną elewację, wykonaną w systemie szklenia strukturalnego z zastosowaniem superbezbarwnego szkła Pilkington. 4 6 5 7 14 15
8 12 W PEŁNI EKOLOGICZNE ki zastosowaniu specjalnego, zminimalizowanego fundamentu i lekkiej konstrukcji budowli. Obiekt ogrzewany i chłodzony jest pompą ciepła wykorzystującą, jako dolne źródło, wody gruntowe. Budynki są (wbrew pierwszemu wrażeniu) dobrze ocieplone ściany szczelinowe wypełnione są izolacją z paneli SIPS. Z kolei dużego formatu przeszklenia o pełnej wysokości, od podłogi do sufitu, zostały poddane 8 12 Budynki są, wbrew pierwszemu wrażeniu, dobrze ocieplone. Na komfort cieplny ma wpływ m.in. użycie szkła niskoemisyjnego w szybach zespolonych Pilkington Planar 9 Elewacja północna (pawilonu handlowego) 10 Szczegół zamocowania tafli szklanych 13 Elewacja południowa (pawilonu ekspozycyjnego) 14 15 Strefa wejściowa pawilonu ekspozycyjnego procesowi hartowania oraz wygrzewania cieplnego (tzw. heat soak test). Zabieg ten zwiększył wytrzymałość mechaniczną szkła i odporność na obciążenia, m.in. wiatrem. Na komfort cieplny ma wpływ m.in. użycie w szybach zespolonych szkła niskoemisyjnego Pilkington K Glass OW. Zaprojektowano też mieszany system wentylacji: naturalna jest wtedy, gdy pozwalają na to warunki zewnętrzne, a kiedy na dworze jest zimno, 11 Wnętrze pawilonu handlowego 9 13 Centrum Turystyczne jest obiektem przyjaznym dla środowiska, wykorzystującym lokalne zasoby naturalne i gwarantującym odwracalność, czyli możliwość przywrócenia miejscu jego pierwotnego stanu. Obiekt może być w każdej chwili zdemontowany i usunięty, nie pozostawiając trwałego wpływu na otoczenie. Jest to możliwe m.in. dzięsystem automatycznie przechodzi w tryb wentylowania mechanicznego z rekuperacją ciepłego powietrza. Obiekt nie jest podłączony do sieci wodociągowej, co mogłoby, poprzez wykopy, zaburzyć równowagę w terenie. Woda przeznaczona do picia pochodzi z warstwy wodonośnej oraz z zasobów lokalnych i odnawialnych, a deszczowa ( szara ), zbierana z dachu, wykorzystywana jest m.in. do spłukiwania toalet i prac porządkowych. 10 11 14 15 16 17
P R O J E K T Z O KŁ A D K I P R O J E K T Z O KŁ A D K I Doszliśmy do wniosku, że należy przywrócić pierwotną formę elewacji, z wielkimi witrynami na parterze i piętrze w miejsce małych okien pomieszczeń biurowych KANA Autorska Pracownia Architektury Andrzej i Barbara Kaliszewscy, Bohdan Napieralski Architekci została założona w 1982 r. Ostatnie osiągnięcia pracowni to realizacja m.in. apartamentowca Opera II w Warszawie oraz rozbudowa Domu Poselskiego wraz z podziemnym łącznikiem z budynkami Sejmu RP. W latach 90. KANA zrealizowała też m.in. siedzibę Ambasady RP w Dżakarcie. Na zdjęciu (od lewej): Lech Kłosiewicz, Andrzej Kaliszewski, Bohdan Napieralski Fot. archiwum pracowni KANA Fot. archiwum pracowni KANA Ogromne i chyba wyjątkowo trudne przedsięwzięcie centrum stolicy, prestiżowa lokalizacja, zabytkowa, reprezentacyjna kamienica, duże oczekiwania inwestora, władz miasta i jego mieszkańców to wszystko zobowiązuje projektanta do wyjątkowej czujności przy pracy obarczonej tak złożoną odpowiedzialnością. Co było dla Państwa najistotniejsze w rozwiązaniu tego zadania, obejmującego renowację, modernizację i rozbudowę? Zadziwi pewnie nasza odpowiedź. To wychodziło samo. Już bowiem w postawieniu zadania kryje się odpowiedź, jakie powinno być jego rozwiązanie. Przede wszystkim trzeba się było uważnie wsłuchiwać w to, co podpowiadają warunki lokalizacji obiektu, jego miejsce w mieście, historia obiektu i jego otoczenia, dotychczasowe i nowe przeznaczenie funkcja i oczekiwania inwestora, wreszcie dostępne rozwiązania techniczne i materiałowe. TROCHĘ HISTORII Kamienica Raczyńskiego powstała w latach 1907-1910, według projektu architektów Jana Heuricha i Artura Goebla, na styku z budynkiem Pałacu Kronenberga, tworząc z nim pierzeję placu Małachowskiego, w strefie granicznej dziewiętnastowiecznej i dwudziestowiecznej Warszawy. Ważna jest tu więc zmiana skali zabudowy, czyli od wschodu Pałac Czapskich i dość niska zabudowa Krakowskiego Przedmieścia, a od kamienicy Raczyńskiego znacznie wyższa zabudowa z XX wieku. Kamienica powstawała jako ówczesny apartamentowiec z piękną przejezdną bramą, klatkami schodowymi dla państwa i służby oraz ekskluzywnymi handlowymi lokalami w dolnych kondygnacjach, z wielkimi witrynami wystawowymi na parterze i piętrze. Przyszła wojna, kamienica i Pałac Kronenberga uległy spaleniu, pozostały mury i stropy. Po wojnie Plan sytuacyjny Stan przed rozbudową od strony placu Piłsudskiego Fot. archiwum pracowni KANA 20 21
Łącznikiem między nowym i starym jest całkowicie przeszklona, zarówno w ścianie, jak i na sufi cie, gablota, która stanowi wielokondygnacyjne wnętrze Fot. archiwum pracowni KANA Fot. archiwum pracowni KANA Rzut kondygnacji 2 Rzut kondygnacji 0 Rzut kondygnacji 1 Rzut kondygnacji +1 Fot. archiwum pracowni KANA 22 23
Fot. archiwum pracowni KANA Hol nowej części kamienicy Zabytkowa krata przed wejściem do nowej części Fot. archiwum Kulczyk Silverstein Properties Fot. archiwum Kulczyk Silverstein Properties zostały odrestaurowane: wystrój architektoniczny elewacji, wnętrz m.in. holu głównego (dawny przejazd bramny) i głównej klatki schodowej oraz zabytkowa krata i mur od strony ul. Traugutta, zachowany we wnętrzach socrealistyczny relief i inne drobniejsze elementy. Nowa część kamienicy, choć o współczesnym charakterze, nawiązuje dialog odczuwalny nawet przez ulicznego przechodnia z zabytkowym sąsiedztwem: kolorystyką, rytmem otworów, wysokością kondygnacji. W jakim stopniu stara tkanka obiektu miała wpływ na stworzenie nowej? Jaki charakter architektury nadać części rozbudowywanej, to bardzo ważny problem. Czy rozbudowę traktować tak jak Bohdan Pniewski i Maksymilian Bystydziński, którzy wiernie kontynuowali architekturę zabytku? Czy jako współczesny element, niemający żadnego związku z częścią zabytkową? Czy też rozbudowa winna być architekturą współczesną, ale związaną kompozycyjnie z architekturą istniejącego budynku? Wybraliśmy tę trzecią opcję. Nie ulega wątpliwości, że jest to architektura współczesna, ale z zabytkiem tworzy kompozycyjną całość, podkreśloną proporcjami podziałów, kolorem i doborem materiałów. POŁĄCZENIE STAREGO Z NOWYM Przy tym rozwiązaniu szczególnego znaczenia nabiera styk budynku nowego z zabytkową, szczytową, wschodnią elewacją południowego skrzydła kamienicy Raczyńskiego. Łącznikiem między budynkiem nowym i starym jest całkowicie przeszklona, zarówno na ścianie, jak i na suficie, gablota, która stanowi wielokondygnacyjne wnętrze. Jej jedna ściana jest ścianą zabytku, natomiast od strony budynku nowego jest otwarcie na hol główny i hole piętrowe. W przestrzeni wnętrza zlokalizowano panoramiczne dźwigi osobowe oraz lekkie galerie łączące wszystkie kondygnacje starego i nowego budynku, otwarte widokowo na piękną elewację zabytku. Bogaty wystrój architektoniczny tej elewacji na całej jej wysokości stanowi dominujący element dekoracyjny tego wnętrza. Całość, widoczna zarówno od strony ulicy, jak i od dziedzińca, nie narusza integralności zabytku. Ten fragment styku części starej i nowej stanowi, szcze- 28 29
Wszystkie elementy zabytkowe zostały odrestaurowane, m.in. wnętrze głównego holu, powstałego w miejscu dawnej bramy przejezdnej Wypowiedź eksperta Michał Tomczak Project Manager, Lighting Systems, Emergency & Services ZG Lighting Polska sp. z o.o. P R O J E K T Z O KŁ A D K I Fot. archiwum Kulczyk Silverstein Properties Fot. archiwum Kulczyk Silverstein Properties gólnie w oświetleniu nocnym, bardzo atrakcyjny wielkomiejski fragment ul. Traugutta. Łączenie starego z nowym zawsze wywołuje zagadnienie spójnego (lub nie) potraktowania wnętrz, rozwiązania ich funkcji, często też konstrukcji nowej części, technologii itd. Co w Państwa projekcie było najtrudniejszym zagadnieniem, którego rozwikłanie wymagało specjalnych zabiegów? Wnętrza w nowej części zostały zaprojektowane jako powierzchnie open space, do ostatecznego ukształtowania przez nieznanych w trakcie projektowania najemców, a w części zabytkowej również jako open space, ale z ograniczeniami wynikającymi z zachowania niezbędnych elementów struktury zabytkowej. Z wielu trudnych do rozwikłania zagadnień wymienić można rozwiązania konstrukcyjne umożliwiające przywrócenie oryginalnych elewacji i współczesnych wymagań związanych z obciążeniami użytkowymi oraz zmieszczenie i ukrycie ogromnej mnogości często wielkogabarytowych urządzeń instalacyjnych, niezbędnych w budynku biurowym klasy A. Staraliśmy się, aby te urządzenia były praktycznie niezauważalne. Chcielibyśmy wyrazić wdzięczność znakomitym ekspertom, którzy wspierali nas swoim autorytetem i radą w sprawach konserwatorskich: panom Michałowi Borowskiemu i Ryszardowi Głowaczowi, a w zagadnieniach konstrukcyjnych znakomitym projektantom z firmy BWL-Projekt Warszawa i dr. Antoniemu Ostromęckiemu autorowi ekspertyzy konstrukcyjnej. Projekty instalacji wykonała firma NIRAS Kraków. Jakiego rodzaju oświetlenie znalazło się w kamienicy hr. Raczyńskiego? Jako podstawowe zostały zastosowane energooszczędne oprawy świetlówkowe typu Mellow Light (miękkie światło) oraz zwieszane oprawy ELEEA. Ponadto oprawy sterowane są centralnie za pomocą inteligentnego systemu sterowania oświetleniem Zumtobel Litenet, co zapewnia użytkownikom wyjątkową wygodę oraz dodatkową oszczędność energii. Czy oba typy opraw zastosowano zarówno w budynku zrewitalizowanym, jak i nowo wybudowanym? Oświetlenie w nowym obiekcie oparte jest przede wszystkim na oprawach Mellow Light V. W większości budynków biurowych stosuje się oprawy rastrowe. W pomieszczeniach, gdzie ich użyto, występuje tzw. efekt jaskini, czyli ciemny sufit, ciemne ściany i kontrastująca z nimi, dobrze oświetlona powierzchnia robocza. Duże różnice luminancji powierzchni w pomieszczeniu powodują szybsze zmęczenie wzroku, co często owocuje brakiem koncentracji, zmęczeniem i złym samopoczuciem. Natomiast oprawa Mellow Light V z optyką mikropiramidalną, mimo że jest oprawą wbudowaną, poprawia rozkład luminancji w pomieszczeniu zdecydowanie jaśniejsze są nie tylko ściany, ale i sufit. Taki sposób wprowadzenia oświetlenia elektrycznego jest dla ludzi bardziej naturalny. W zrewitalizowanej części zastosowane zostały zwieszane oprawy ELEEA, które oprócz znakomitej sprawności, gwarantującej spełnienie wymagań BREEAM, rozświetlają delikatnie sufit, poprawiając komfort pracy. Ponadto, mimo nowoczesnego wyglądu oprawy ELEEA doskonale wpisują się w architekturę odnowionego budynku. Your light in a world of change. Od ponad 60 lat naszym celem jest tworzenie najlepszego światła dla ludzi i środowiska. Co w tym projekcie stanowiło dla Państwa największe wyzwanie? Spełnienie wymagań BREEAM przy jednoczesnym zastosowaniu opraw oświetleniowych dopasowanych do oryginalnego charakteru wnętrz zabytkowej kamienicy. Proszę o kilka słów na temat Państwa współpracy z pracownią KANA. Z firmą KANA pracujemy od dłuższego czasu i myślę, że jest to współpraca owocna dla obydwu stron. Przy projektowaniu oświetlenia architekci określają efekt, jaki chcą osiągnąć, a naszym zadaniem jest odpowiedni dobór i rozmieszczenie opraw oświetleniowych. Oprócz efektu wizualnego jako projektanci musimy również pamiętać o spełnieniu wszystkich norm, a także o aspektach ekologicznych, istotnych przy certyfikacji tzw. zielonego budownictwa. Czy Zumtobel zajmuje się projektowaniem specjalnych rozwiązań przeznaczonych do konkretnych obiektów i według indywidualnych wymagań architektów? Do każdego projektu podchodzimy indywidualnie. Często konieczne jest zaproponowanie rozwiązania oświetleniowego, którego nie możemy osiągnąć przy zastosowaniu standardowych opraw, dlatego przygotowujemy produkty specjalne. Ponadto firma Zumtobel współpracuje z architektami na całym świecie. W efekcie powstała taka oprawa jak Vortex, zaprojektowana przez Zahę Hadid, czy el Daniela Libeskinda. Rozmawiał Paweł Cząstkiewicz 30 31 Zumtobel. The Light. www.zumtobel.pl
REALIZACJE W POLSCE Wypowiedź eksperta Jacek Olesiak konserwator dzieł sztuki, Product Manager, Remmers Polska sp. z o.o. Rewitalizacja zabytkowych kamienic należy do ciekawych, ale i trudnych zadań, przed którymi stają projektanci. Duże zanieczyszczenie fasad, zniszczenie cegieł i spoin wymagają starannego doboru produktów chemii budowlanej. Jakie rozwiązania z Państwa oferty są dedykowane tego typu zadaniom? Rewitalizacja to szereg działań w zespole budynków o charakterze społecznym, ekonomicznym, architektonicznym, a w tym także renowacyjnym czy konserwatorskim. Renowacja elewacji składa się z kilku etapów: czyszczenia, naprawy uszkodzeń i uzupełnienia ubytków, wreszcie zabiegów ochronnych. Każdy obiekt zabytkowy czy współczesny ma swoją specyfikę i inną technologię wykonania. Katalog firmy Remmers pozwala na dobranie odpowiedniej technologii do dekoracji i ochrony nowych tynków czy betonu, a także renowacji, np. piaskowca czy cegły. W zanieczyszczonym środowisku miejskim na powierzchni elewacji powszechnie występują ciemne nawarstwienia, pojawiają się też zanieczyszczenia biologiczne, stare, osypujące się powłoki malarskie czy graffiti. Dlatego prawie każda odnawiana elewacja wymagać będzie zabiegu czyszczenia. Podczas czyszczenia kamieniarki i elewacji ceglanych konieczne jest usunięcie szkodliwych i szpecących nawarstwień przy utrzymaniu w stanie możliwie niezmienionym pierwotnej powierzchni materiału. Coraz częściej nawarstwienia powierzchniowe usuwa się metodą strumieniowania urządzeniem Remmers Rotec, w której dobrane ścierniwo przenoszone jest strumieniem powietrza podawanym z kompresora. Bezpyłowy przebieg procesu osiąga się przez dodanie mgły wodnej bezpośrednio do wirującego stycznie do powierzchni strumienia czyszczącego. Na polskim rynku powszechnie stosuje się także preparat chemiczny Remmers Fassadenreiniger-Paste do usuwania czarnych nawarstwień z materiałów krzemianowych cegieł i piaskowców. Jego podstawowym składnikiem jest fluorek amonowy uwalniający w procesie czyszczenia silnie działający kwas fluorowodorowy. Do usuwania warstw farb używana jest natomiast pasta Remmers AGE, powodująca spęcznienie spoiw organicznych. Pasty czyszczące nie przenikają do porów materiału, lecz pozostają na jego powierzchni, a po wymaganym okresie oddziaływania zostają szybko spłukane gorącą wodą. Oczyszczenie elewacji z brudu i farb nie może kończyć zabiegów renowacyjnych. Konieczne jest wzmocnienie podłoża, uzupełnienie ubytków i ochrona powierzchni, która zapewni długoletnią trwałość cegle, piaskowcowi czy tynkom. Do każdego typu zabiegów przewidziano specjalistyczne produkty dobierane w zależności od rodzaju podłoża. Na przykład zabieg strukturalnego wzmacniania osłabionego, pozbawionego pierwotnego spoiwa kamienia należy przeprowadzić płynnymi związkami estrów kwasu krzemowego Remmers KSE 300. Estry kwasu krzemowego są obecnie jedynymi preparatami wzmacniającymi, zalecanymi do konserwacji nawet najcenniejszych zabytków rzeźby kamiennej, detalu kamieniarskiego, wątków ceglanych i tynków. Gotowe masy wybarwione na kolor naprawianego podłoża Remmers Restauriermörtel są powszechnie stosowane do uzupełniania ubytków w kamieniu i cegle. Produkt ten dostępny jest w wielu wariantach odcieni barwnych, ziarnistości i twardości. Po związaniu masy jej naprężenia wewnętrzne i uziarnienie powstałego wypełniacza mineralnego są zbliżone do parametrów danej struktury kamienia lub cegły. Z kolei zaprawy do spoinowania Remmers Fugenmörtel cechuje po związaniu wysoka przyczepność do podłoża (cegła, kamień) i względna elastyczność, co zapobiega pojawieniu się rys lub spękań. Dla pełnej ochrony powierzchni elewacji przed niepożądanym wnikaniem wód opadowych i wilgoci z powietrza konieczne jest wykonanie impregnacji hydrofobizującej, np. preparatem o konsystencji kremu Funcosil FC. Zabieg polega na naniesieniu cienkiej warstwy na powierzchnię materiału, która się szybko wchłania do wewnątrz. Wysoko stężony preparat silanowy nada podłożu właściwości odpychania wody, nie zmieniając koloru podłoża. Najbardziej powszechnymi materiałami do dekoracji i ochrony elewacji przed wpływami atmosferycznymi są tynki i powłoki barwne. Ich szeroka i zróżnicowana oferta pozwala dobrać produkt do każdej sytuacji. Przykładem mogą być solochłonne tynki renowacyjne np. lekki i wysoko porowaty tynk renowacyjny Remmers Sanierputz stara biel WTA. W strukturze tynków renowacyjnych mogą gromadzić się sole z zawilgoconych murów, a warstwa wierzchnia nie dopuszcza do niszczenia powłoki malarskiej. Do dekoracji i ochrony elewacji służą farby, np. Remmers Siliconharzfarbe LA, która oparta jest na spoiwie krzemoorganicznym o właściwościach hydrofobowych. Jakie zabiegi należy wykonać na zabytkowych fasadach przed poddaniem ich działaniu specjalistycznej chemii? Budowle mają świadczyć o historii miasta, ale i o aktualnych trendach w projektowaniu. Rozpoznanie historycznego kontekstu pozwala na harmonijne wkomponowanie nowej architektury z uwzględnieniem kontekstu miejsca. W tym zakresie przed podjęciem prac na elewacji konieczne jest wykonanie badań archiwalnych i konserwatorskich dotyczących rozpoznania pierwotnie występującej na elewacji dekoracji, kolorystyki farb, składu zapraw, rodzaju kamienia. W laboratorium Remmers dla potrzeb projektantów i wykonawców wykonywane są także badania zasolenia i zawilgocenia podłoża, aby możliwe było zdiagnozowanie przyczyn zniszczeń i ustalenie szczegółowej technologii renowacji budowli. Jak długotrwały jest efekt przeprowadzonych prac? Wiele zależy od warunków i miejsca, w którym znajduje się budynek. Można z pewnością założyć, że np. hydrofobizacja zmniejsza wodochłonność co najmniej o 90% przy zachowaniu pełnej przepuszczalności pary wodnej i dwutlenku węgla. Mur oddycha, mogą przebiegać w nim ważne procesy wiązania spoiw, wysychania itd. Ochronne działanie jest długotrwałe (co najmniej 10 lat) w wyniku głębokiej penetracji związków zabezpieczających oraz ich odporności na światło i alkalia (do wartości ph 13). Podobną trwałością cechują się farby silikonowe Siliconharzfarbe LA czy Siliconfarbe SF. Ich powłokę cechuje duża przepuszczalność pary wodnej i dwutlenku węgla, duży stopień ochrony podłoża przed wnikaniem wody opadowej, brudzeniem, a także trwałość wynosząca 15 lat i więcej. Farby zawierają także dodatek biocydu, a więc są odporne na atak mikroflory. Oczywiście dobrze byłoby nie zapominać o bieżącym dbaniu o wygląd elewacji. Na zachodzie Europy powszechną praktyką jest mycie elewacji raz na kilka lat, co pozwala odświeżyć ich wygląd bez konieczności częstego malowania i ponoszenia dużych kosztów z tym związanych. Proszę o kilka słów na temat Państwa współpracy z pracownią KANA oraz konserwatorem zabytków. Współpraca przy renowacji kamienicy Edwarda Raczyńskiego i projekcie rozbudowy o nowy obiekt opierała się na konsultacjach poszczególnych rozwiązań technologicznych z firmami Warbud i Restauro, prowadzącymi prace budowlane i renowacyjne, oraz bezpośrednim wykonawcą wielu prac w zakresie elewacji, czyli Krzysztofem Makuchem. Zmiany i szczegółowe rozwiązania były zawsze przedstawiane do konsultacji firmie KANA, która odpowiadała za projekt. Dotyczyły one wielu zagadnień, np. uszczelnienia dylatacji pionowych na elewacji oraz sposobu uszczelnienia styków okien zarówno w budynku kamienicy, jak i w nowo powstałym. W dylatacje wprowadzono wkładkę ze spienionego polietylenu Remmers Rundschnüre, a następnie trwale elastyczny materiał wypełniający szczelinę Remmers MS 150. Materiał ten jest łatwo przyczepny do drewna, metalu, cegły, tynku i pozwala na nanoszenie farby. Remmers MS 150 posłużył także do uszczelnienia styku kilkuset detali sztukatorskich, zakotwionych do na nowo zakomponowanej elewacji od strony hotelu. Istotnym materiałem okazała się farba silikonowa z wypełniaczem Remmers Siliconharzfarbe LA, którą nanoszono na gładkie powierzchnie dylatacji i sztukaterii dla uzyskania efektu szorstkości tynku. Wykonawcy prac i projektanci pozostawali w stałym kontakcie z nadzorem konserwatorskim biura SKZ w Warszawie w zakresie kolorystyki elewacji, dekoracji sztukatorskiej, kamieniarki i wielu innych istotnych dla wyglądu obiektów elementów. Konsultowano sposób postępowania z odkrytym spod warstw tynku detalem kamiennym na elewacji frontowej i metody jego konserwacji. Opierając się na wynikach badań konserwatorskich i programie konserwatorskim opracowanym przez firmę Renova, przedstawiono do wyboru próbki kolorystyczne w kilku odcieniach. Dopiero po akceptacji i wyborze konkretnych zestawień barw pomalowano budynki farbami Siliconfarbe SF. Rozmawiał Paweł Cząstkiewicz 10 34 35
REALIZACJE W POLSCE W pierzei ulicy Szkoła Muzyczna I i II stopnia we Wrocławiu Opracowanie: Beata Stobiecka Zdjęcia: Lech Kwartowicz oraz Maciej Lulko archiwum pracowni MPP Rysunki: archiwum Maćków Pracownia Projektowa TO BUDYNEK STOJĄCY W MIEJ- SKIEJ PIERZEI, W KONTEKŚCIE GĘSTEJ ZABUDOWY. SZUKALI- ŚMY DLA NIEGO INDYWIDUAL- NEGO JĘZYKA, ŻEBY NIE KRZY- CZAŁ, ALE TEŻ NIE WTOPIŁ SIĘ CAŁKOWICIE W TŁO. TO BYŁA ESTETYCZNA UKŁADANKA, PRÓ- BA ZNALEZIENIA ADEKWATNE- GO JĘZYKA FASADY. ZNAJDU- JE ONA SWOJĄ ARTYKULACJĘ W PŁASZCZYZNACH I OTWO- ROWANIU, A TAKŻE ZASTOSO- WANIE NATURALNEGO, TRADY- CYJNEGO, STAREGO MATERIA- ŁU, JAKIM JEST CEGŁA MÓ- WIĄ PROJEKTANCI SZKOŁY: ZBI- GNIEW MAĆKÓW I BARTŁOMIEJ WITWICKI Z BIURA MAĆKÓW PRACOWNIA PROJEKTOWA. 36 37
REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Maćków Pracownia Projektowa Cechą charakterystyczną ich architektury jest budowanie każdego projektu w oparciu o konkretny kontekst przestrzenny, kulturowy, estetyczny, funkcjonalny. Większość ważnych projektów powstaje i jest realizowana we Wrocławiu. Duża część aktywności pracowni to zszywanie przestrzeni zaprojektowanych przez poprzedników, a bogata przeszłość tych miejsc stanowi dla nich źródło inspiracji przy poszukiwaniu właściwych rozwiązań. Uważają, że zawód architekta może być powołaniem bez realizacji staje się tylko wykształceniem. W swoim działaniu starają się unikać tematów teoretycznych i skupiają się na projektach dających możliwość realizacji. Na zdjęciach (od lewej): Zbigniew Maćków i Bartłomiej Witwicki Co było najtrudniejsze w tym skomplikowanym procesie projektowym? Bartłomiej Witwicki: Kłopotliwa była już lokalizacja, bo to bardzo mała przestrzeń do wypełnienia, a program niezwykle bogaty. Szkoła, która w otwartej przestrzeni przybrałaby formę np. pawilonów, tu musiała się zamknąć w wielkiej kostce powygryzanej z różnych stron. To nastręczało problemów, np. z przenoszeniem dźwięków, izolacyjnością poszczególnych części obiektu, doświetleniem sal itd. Zbigniew Maćków: To było bardzo skomplikowane zadanie, bo typologia budynku szkoły nie została stworzona dla takiego miejsca. Dla szkoły najlepszy jest układ pawilonowy, dwukondygnacyjny jeden ciąg, w którym są korytarze, administracja, szatnia, grzebieniowo ustawione klasy; niski, rozłożysty budynek, z dużym rzutem modyfikowanym w ósemkę, okular, podwójny grzebień lub gwiazdkę, jak zrobiliśmy ostatnio w konkursie na wrocławskim osiedlu Stabłowice. Natomiast tutaj mieliśmy gmach miejski. To idealna typologia dla Urzędu Skarbowego, który nota- Widok z głównej ulicy na elewację frontową. W najbliższym, bezpośrednim sąsiedztwie budynek Urzędu Skarbowego, a obok, po drugiej stronie Filharmonia Wrocławska Elewacja frontowa 38 Fot. Maciej Lulko archiwum Maćków Pracownia Projektowa 39
REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Widoki elewacji bocznej i tylnej z niższą salą kameralną Rzut piętra. Szkoła ma cztery skrzydła: we frontowym znajduje się korytarz, ale za nim są i sale lekcyjne, i muzyczne, także te większe, np. fortepianowe. W jednym bocznym skrzydle jest większość sal dydaktycznych, w drugim sale ćwiczeniowe. Z tyłu jest czwarte skrzydło blok z salą kameralną bene jest obok, czy dla obiektu administracyjnego, ewentualnie mieszkaniówki. Wtłoczenie w to szkoły, która szuka światła, powietrza, nie jest spiętrzona, to karkołomne zadanie. Ale trzeba pamiętać, że jest to szkoła wyjątkowa. Normalne szkoły bazują na rejonizacji, ale placówka muzyczna musi być w centrum, bo każdy musi mieć do niej dogodny dostęp. A centrum miasta nie jest dla budynków niskich, ekstensywnych czy wręcz parterowych. Do tego dochodzi problem akustyki, bo szkoła jest zlokalizowana przy jednej z najbardziej ruchliwych ulic w mieście, po której jeżdżą też tramwaje, a z drugiej strony przebiega nasyp z linią kolejową. Gmach został podzielony funkcjonalnie BW: Podział funkcjonalny jest niezbędny w takiej szkole. Ma ona cztery skrzydła. We frontowym znajduje się korytarz, ale za nim są i sale lekcyjne, i muzyczne, także te większe, np. fortepianowe. W jednym bocznym skrzydle znajduje się większość sal dydaktycznych, w drugim sale ćwiczeniowe. Z tyłu jest czwarte skrzydło blok z salą kameralną. Na parterze to wszystko spina duży hol. Pierwsze dwa piętra są przeznaczone dla dzieci najmłodszych, które mają mniejsze szafki na korytarzach, niższe stoliki itd. Tam jest też skupione nauczanie początkowe i świetlica. Wyżej są specjalistyczne pomieszczenia dydaktyczne dla starszych. W środku czworoboku, na poziomie pierwszego piętra, jest zielony dziedziniec, przydatny mniejszym dzieciom na rekreację. Przestrzeń zewnętrzna jest ograniczona. Oprócz chodników i wciśniętego w powierzchnię działki boiska miejsca dużo nie ma. Sala gimnastyczna jest pod salą koncertową na poziomie piwnic. Akustycy bardzo się zżymali, ale nie dało się tego inaczej ułożyć. Zastosowano pływające podłogi i inne zabezpieczające technologie. Na zasadzie dodatku udało się wygospodarować miejsce na ścianę wspinaczkową. Przekrój poprzeczny przez skrzydło frontowe i tylne, z widokiem na estradę sali kameralnej 40 41
Estetyczna układanka na elewacji, czyli okna tak zaprojektowane, by nie stracić charakteru obiektu w monotonii perforacji Kameralna sala koncertowa ma, mimo dyskusyjnego sąsiedztwa, bardzo dobrą akustykę. Czy mają ją również sale ćwiczeń, gdzie odbywają się lekcje? BW: Zdecydowanie tak. Wszystkie sale, łącznie z lekcyjnymi, Przestrzenie komunikacyjne szkoły Foyer przy sali kameralnej wymagają odpowiedniej izolacji. W tych, w których wykonuje się muzykę, wymagania są wyższe, związane z zagadnieniem tzw. akustyki kwalifikowanej. Całe jedno skrzydło jest przeznaczone na sale ćwiczeniowe. Każde pomieszczenie jest tam dedykowane konkretnemu instrumentowi lub grupie instrumentów. Było to dość skomplikowane mowa o skrzypcach, fortepianach, instrumentach dętych, ale też perkusyjnych czy organach. Każde z nich wydaje dźwięki o innym charakterze i też innymi środkami trzeba ograniczyć ich rozchodzenie się w budynku. Taki obiekt hałasuje też na zewnątrz, ale jest to innego rodzaju hałas niż komunikacyjny. Można do niego przywyknąć lub nawet go polubić, ale problem polega na tym, że uczniowie sami sobie w środku nie powinni przeszkadzać. Służą temu dwie rzeczy. Pierwsza to adaptacja akustyczna, czyli każde pomieszczenie ćwiczeniowe jest pudełkiem w większej konstrukcji, umieszczonym niezależnie od głównego szkieletu budynku. Druga to wyizolowanie, czyli nie tylko model pudło w pudle, ale też podłogi pływające, które zapobiegają przenoszeniu się dźwięków przez konstrukcję na inne kondygnacje, do innych pomieszczeń. Na dobre warunki akustyczne położono bardzo duży nacisk to było oczko w głowie dyrektora szkoły. Czy to jedyna tak przygotowana placówka w Polsce? BW: Być może jest to pierwszy tak zaawansowany obiekt szkolny. Ta szkoła ma tradycję i w końcu doczekała się właściwej oprawy. Zresztą nawet ta uciążliwa dla projektantów lokalizacja przy jednej z głównych ulic Wrocławia, pomiędzy gmachami użyteczności publicznej to jest świadomy ruch. Plany są takie, żeby w pewnym momencie (po otwarciu budującego się Narodowego Forum Muzyki) przejąć sąsiadujący obiekt Filharmonii Wrocławskiej. Szkolna sala koncertowa wybudowana jest dużym nakładem sił, środków i z różnymi ustrojami kształtującymi dźwięk, ale nie jest duża, ma tylko 170 miejsc. A uczniów jest ok. 600. 42 43
REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Sala fortepianowa Elewacja frontowa budynku jest płaska, z oknami, które z kilku dużych na parterze pomnażają się w węższe na kolejnych kondygnacjach do bardzo wąskich na najwyższym piętrze. Ciekawy wydźwięk ma to narastanie liczby okien, który można też przełożyć na język pedagogiczny: im dłużej uczysz się grać, tym wyżej masz w szkole zajęcia i tym większą stajesz się indywidualnością. Dajesz o sobie znać już nie jako członek licznej grupy (duże okno), ale jako odrębna muzyczna osobowość (wąskie okno). ZM: Budynek szkoły stoi w miejskiej pierzei, w kontekście gęstej zabudowy. Szukaliśmy dla niego indywidualnego języka, żeby nie krzyczał, ale też nie wtopił się całkowicie w tło. To była estetyczna układanka, próba znalezienia adekwatnego języka fasady. Znajduje ona swoją artykulację w płaszczyznach i otworowaniu, a także zastosowanie naturalnego, tradycyjnego, starego materiału, jakim jest cegła. Jej biel wynikała z poszukiwania inności. Jeśli chodzi o okna zapewne można szukać asocjacji i indywidualnie interpretować elewację, natomiast dla nas to była estetyczna układanka, próba znalezienia dynamiki dla płaskiej ściany. Żeby, jeśli już mamy płaszczyznę, którą perforujemy, nie stracić charakteru obiektu w monotonii tej perforacji. A jeśli budzi to dodatkowe skojarzenia, to dobrze. Szkoła muzyczna inaczej działa, inaczej wychowuje dzieci i ma trochę inną filozofię bycia niż zwyczajna szkoła. Uczeń przechodzi przez kolejne szczeble edukacji muzycznej i ta wieloetapowość, wyrażona w wielu kondygnacjach budynku, ma tutaj rzeczywiście sens. Wypowiedź eksperta Jarosław Grobelny kierownik budowy, PB Inter-System SA Realizacja całego zadania niosła ze sobą wiele trudności. Na przykład w pierwszych dniach odnalezione zostały pozostałości poprzedniego budynku, dlatego budowę wstrzymano na ponad trzy miesiące. Mimo to termin zakończenia prac nie uległ zmianie i generalny wykonawca zmuszony był w 13 miesięcy zrealizować budowę planowaną na 18. Dodatkowym utrudnieniem była lokalizacja, czyli ścisłe centrum Wrocławia, co wiązało się z brakiem miejsca na bieżące funkcjonowanie budowy. Okres realizacji konstrukcji budynku zahaczył o zimę, która na przełomie lat 2013/2014 była na tyle łagodna, że pozwoliła skończyć konstrukcję w lutym. Dalej wykonawcę czekało wykończenie, które jest zdecydowanie ponadstandardowe i na co dzień niespotykane. Budowanie wewnątrz konstrukcji budynku licznych pomieszczeń do nauki gry na instrumentach na zasadzie box in box stanowiło nie lada wyzwanie i było zdeterminowane tym, co najistotniejsze dla tego typu obiektów akustyką. Wykonanie sali koncertowej wraz z pełnym wyposażeniem w ustroje akustyczne, nagłośnienie i oświetlenie również było jednym z kluczowych i ważniejszych zadań w tej realizacji. Montaż schodów prefabrykowanych (jedne ważyły ponad 20 ton) stanowił trudne wyzwanie logistyczne, tym bardziej że realizacja odbywała się przy czynnym ruchu aut i tramwajów na ul. Piłsudskiego. Stopień skomplikowania obiektu, a także krótki czas realizacji stanowiły twardy orzech do zgryzienia, z czego Inter-System wywiązał się doskonale, a cały zespół swoim zaangażowaniem potwierdził, że naszą firmę stać na podejmowanie nietypowych, ciężkich i skomplikowanych wyzwań. Lokalizacja/adres Wrocław, ul. Piłsudskiego 25 Pracownia projektowa Główny projektant Architekt prowadzący Maćków Pracownia Projektowa (Wrocław) Zbigniew Maćków Bartłomiej Witwicki Architekci Agata Kowalczyk, Eliasz Matuła, Zuzanna Wojtasiak, Bartosz Zieliński Data opracowania 2010/2011 Data realizacji 2013/2014 Inwestor Powierzchnia calkowita 14 693 m 2 Powierzchnia zabudowy 2715 m² Kubatura brutto 43 480 m 3 Generalny wykonawca Akustyka ścian, sufitów poszycia podwójne z Fc FEE 25 mm, potrójne i poczwórne z FC 15 mm i FC 12,5 mm Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Karola Szymanowskiego we Wrocławiu PB Inter-System SA Fermacell systemy suchej zabudowy 46 47
REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Plan sytuacyjny Fot. archiwum UBM Polska Chcieliśmy, aby budynek nie był tradycyjnym prostopadłościanem, lecz by przykuwał uwagę, intrygował swoim kształtem dów biznesowych działka została wykorzystana w sposób maksymalny pod kątem powierzchni zabudowy. Jej uwarunkowania i kształt spowodowały, że od strony Ronda Młyńskiego bryła jest trochę przysadzista, a od strony ul. Pilotów i ul. Młyńskiej smukła. Staraliśmy się nadać jej lekkości wieloma zabiegami: wycięciami, uciekającą ku górze fasadą, zmianą proporcji okładziny w stosunku do powierzchni przeszklonej, tarasami zielonymi na ostatnich kondygnacjach. Dodatkowo, wejście do budynku, do lobby o podwójnej wysokości, zostało zaakcentowane obszernym podcięciem, tak aby stworzyć interakcję i wzajemną harmonię pomiędzy zewnętrzem a wnętrzem budynku. Chcieliśmy, aby budynek nie był tradycyjnym prostopadłościanem, lecz by przykuwał uwagę, intrygował swoim kształtem. Było to duże wyzwanie, także ze względów konstrukcyjnych. Jaką konstrukcję zastosowano w nadwieszeniach belki wspornikowe, ruszt? Kilka kondygnacji opartych jest na dosyć dużych wspornikach. To są zastrzały konstrukcyjne z betonu sprężonego, przytwierdzone do głównej konstrukcji budynku i trzymające od góry element nadwieszony. Wspomniane elementy konstrukcyjne są dyskretnie widoczne na elewacjach o określonej porze dnia, gdy słońce oświetla ten element. Takie było zamierzenie: konstrukcja wsporników miała być widoczna od zewnątrz, jak również we wnętrzu, od strony pomieszczeń biurowych. Interesująca grafika elewacji budynku została uzyskana prostymi środkami. Pilastry biegnące do góry zwężają się, co drugie okno jest uchylne to wszystko daje dyskretne drgania na fasadach. Elewacja budynku kształtowana jest z wertykalnych pilastrów z okładzinowej blachy uskakującej ku górze, zwężającej się szerokości. Pomiędzy nimi umieszczone są przeszklenia okien pomieszczeń biurowych, te z kolei przedzielone spandrelami pasów międzykondygnacyjnych. Zwężające się pilastry to również celowy zabieg. Budynek podzielony został na trzy części: na dole jest dosyć rozbudowana część nieprzezierna w stosunku do szkła. W środkowej części możemy zaobserwować kompromis, natomiast górna część to przede wszystkim szkło. Takie wizualne wydłużenie ma dodawać wieży delikatności im wyżej, tym budynek jest lżejszy. Architekci często dążą do tego, żeby przez szkło elewacyjne przezierała niebieskość, a nie zieleń. Tymczasem Państwo postąpili odwrotnie, szkło dodatkowo przejmuje też kolor od pilastrów, co jeszcze wzmacnia jego kolorystykę. Szkło ma kolor neutralny, lekko wpadając w zieleń. Nie ma to nic wspólnego z pojawiającymi się na większości biurowców błękitami tego właśnie chcieliśmy uniknąć. Ważne było dla nas zdecydowane zaznaczenie zieleni, stąd pomysł na okładzinę fasadową, którą jest blacha aluminiowa okładzinowa w kolorze patynowanej miedzi. Pierwotnym założeniem była blacha miedziana, która po upływie czasu, wchodząc w reakcję z czynnikami zewnętrznymi, pokryłaby się zielonkawą patyną. Z racji tego, że pierwsza koncepcja projektowa po- Fot. archiwum UBM Polska Wejście do budynku, do lobby o podwójnej wysokości, zostało zaakcentowane obszernym podcięciem Fot. archiwum UBM Polska Rzut parteru Rzut piętra 50 51
REALIZACJE W POLSCE Zastrzały konstrukcyjne z betonu sprężonego, przytwierdzone do głównej konstrukcji budynku, trzymają od góry element nadwieszony Fot. Piotr Krajewski Fot. Piotr Krajewski wstała kilka lat temu i od tego czasu zmieniły się technologie, przyspieszyliśmy proces dojrzewania materiału, stosując okładzinę w docelowej barwie. Zamierzeniem było też nawiązanie do gamy kolorystycznej naszego inwestora spółki Alma. FUNKCJA, TECHNOLOGIA Czy projektowali Państwo cały obiekt dla Almy, czy też tylko część powierzchni była adresowana do konkretnego użytkownika, a reszta uniwersalna, standardowo biurowa? Pierwotnie był to projekt dla konkretnego inwestora. Jednak po różnych zawirowaniach ostatecznie Alma stała się jednym z głównych najemców i w związku z tym projekt zmienił się nieznacznie. Nie mam tu na myśli bryły, której kształt pozostał niezmieniony, lecz układ funkcji. Budynek został zaprojektowany uniwersalnie dla różnorakiego najemcy. Układ powierzchni biurowych open space dał możliwość swobodniejszego podziału i zapewnił wysoki komfort pracy dzięki dostępowi naturalnego światła w prawie 100% oferowanej powierzchni. Jak budynek został rozwiązany technologicznie? Sprawia na zewnątrz wrażenie bardzo ekologicznego może dzięki zielonemu kolorowi? Budynek jest biurowcem klasy A oraz został zrealizowany zgodnie z założeniami certyfikacji LEED. Wykorzystane technologie pozwolą osiągnąć najwyższy poziom LEED CS Platinum. Budynek spełnia www.aluprof.eu 52 53
REALIZACJE W POLSCE Elewacja budynku kształtowana jest z wertykalnych pilastrów z blachy okładzinowej o uskakującej ku górze, zwężającej się szerokości Przekrój poprzeczny przez budynek Lokalizacja/adres Kraków, ul. Pilotów 10 Fot. Piotr Krajewski Fot. Igor Stanisławski wymagania warunków technicznych, dotyczących zarówno przegród zewnętrznych, jak i zużycia energii pierwotnej. Trzeba pamiętać, że w czasie, gdy Alma Tower była projektowana, nie musiała spełniać obu kryteriów jednocześnie. Dodatkowo, na poziomie garaży zaprojektowano sześć miejsc postojowych dla samochodów niskoemisyjnych LEV (Low- Emitting and Fuel-Efficient Vehicle). Budynek promuje zdrowy styl życia, oferuje ok. 50 miejsc postojowych dla rowerów na strzeżonym parkingu wewnętrznym wraz z zapleczem (szatnie, prysznice). Zestawy szklane fasadowe wykazują optymalne parametry przepuszczalności ciepła i odbijania światła. Zasilanie oparte jest o sieć cieplną w Krakowie jest to kogeneracja, czyli równoczesne produkowanie ciepła i energii elektrycznej. Dla całego budynku zastosowano energooszczędny system wentylacji i klimatyzacji. Jednocześnie dla komfortu użytkowników każda część budynku posiada również uchylne okna, by pomimo działającej klimatyzacji można było czasowo przewietrzyć pomieszczenia. Szczegółowy projekt wykonawczy i technologiczny instalacji opracowali projektanci z firmy UBM, uwzględniając wymagania dotyczące oszczędności zużycia wody, energii (zastosowano np. czujki ruchu regulujące światło w częściach wspólnych oraz pełne opomiarowanie budynku) oraz niższą emisję CO 2. Fot. Igor Stanisławski Biura zarządu spółki Alma Market SA zostały zaprojektowane przez krakowską pracownię Mocolocco Karolinę Kokot, Annę Korzeniowską i Karolinę Tkocz. Głównym elementem wystroju wnętrza są naturalne i prawdziwe materiały, takie jak kamień i drewno. Na wygodę i charakter miejsca duży wpływ ma również lokalizacja biur na 13 piętrze, skąd można podziwiać panoramę Krakowa z czterech stron. Pracownia projektowa Architekt prowadzący Architekci Data opracowania 2008/2009 Data realizacji 2013/2014 Inwestor Powierzchnia całkowita 19 546 m² Powierzchnia zabudowy 953 m² Kubatura brutto 67 748 m³ Generalny wykonawca Systemy MB-SR50N HI, MB-SR50N EFEKT oraz MB-70 HI IQ2 Konsorcjum: Lider Konsorcjum: nsmoonstudio sp. z o.o.: Piotr Nawara, Agnieszka Szultk Projektant generalny: Bartłomiej Łobaziewicz (nsmoonstudio sp. z o.o.) Konsorcjant: Wizja sp. z o.o., Stanisław Deńko UBM Polska sp. z o.o., Jacek Loos Bartłomiej Łobaziewicz Marzena Surowiec-Dotoń, Monika Włodarczyk, Tomasz Gomułka, Adam Wereszczyński, Marcin Kowalewski, Michał Marcinkowski, Artur Mizgała, Sławomir Zieliński, Ewelina Siestrzewitowska, Bartosz Dendura (nsmoonstudio) Wojciech Pawlik, Janusz Pancerz, Paweł Ptak, Dawid Kurek (UBM Polska) UBM Polska sp. z o.o. PORR Polska SA ALUPROF SA 54 55
REALIZACJE W POLSCE Fot. Lech Kwartowicz Funkcjonalizm z odrobiną fantazji Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu Opracowanie: Beata Stobiecka Zdjęcia: Lech Kwartowicz oraz archiwum Rheinzink Rysunki: archiwum APA Jacek Bułat 56 Fot. Lech Kwartowicz ZAWSZE W PROJEKTACH MOJEJ PRACOWNI DOMINUJE FUNKCJONALIZM. DOMINUJE, CO NIE ZNACZY, ŻE JEST JEDYNĄ WARTOŚCIĄ, ŻE NIE MA W NICH MIEJSCA NA ODROBINĘ FANTAZJI. BRYŁA SALI KONCERTOWEJ WYDZIAŁU JEST TEGO PRZYKŁADEM KOMENTUJE STYL ZAPROJEKTOWANEGO PRZEZ SIEBIE OBIEKTU JACEK BUŁAT. Od samego początku planowania przez UAM inwestycji w Kaliszu założono jej podział na etapy. Do tej pory zrealizowano dwa z nich. W 2009 r. została wybudowana i oddana do użytku część złożona z sali koncertowo-konferencyjnej, biblioteki wydziałowej, głównego holu, a także podstawowej ilości sal dydaktycznych i zaplecza technicznego uniwersytetu. Powstał również dziekanat i Sala Rady Wydziału. W 2014 r. oddano do użytkowania segment dydaktyczny, czyli skrzydło budynku z salami wykładowymi, pozostałe sale dydaktyczne, pokoje pracowników naukowych, sale nauki gry na instrumentach muzycznych, a także salę kameralną. Zrealizowanie tej części sprawiło, że wydział może już sprawniej działać. Jednak nie do końca. Brakuje wciąż sali sportowej wraz z boiskami i remontu starych zabudowań uniwersytetu odziedziczonych po dawnym Studium Nauczycielskim. Wszystkie te elementy były częścią naszej koncepcji konkursowej. Wykonaliśmy projekty, są pozwolenia na budowę, czekamy na realizację. O wielu sprawach w naszym życiu decydują pieniądze, tak jest i tutaj. Władze UAM już nie raz udowodniły, że potrafią o nie walczyć, dlatego jestem dobrej myśli. Jacek Bułat Absolwent Politechniki Poznańskiej. Terminował u arch. Jerzego Buszkiewicza i Mariana Fikusa. W 1989 r. założył swoją pracownię. Autor i współautor wielu nagrodzonych konkursów i zrealizowanych obiektów. Jego najważniejsze realizacje to Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu, Biblioteka Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu, budynek biurowy i apartamentowy Nowe Garbary (Carlsberg) w Poznaniu. W 2010 r. otrzymał Nagrodę Ogólnopolską SARP za najlepszy budynek zrealizowany z funduszy publicznych, a także nagrodę im. Jana Baptysty Quadro. Prywatnie ojciec Michała i Marty, również architektów. W wolnym czasie zwiedza świat lub jedzie na ryby. 57