OKRESY ZAAWANSOWANEGO STADIUM CHOROBY FIZJOTERAPIA W TERMINALNYM OKRESIE CHOROBY PRETERMINALNY ( KILKA MIESIĘCY ) TERMINALNY ( 4-6 TYGODNI ) UMIERANIA ( KILKA DNI LUB GODZIN ) I. BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANY Z NOWOTWOREM Trzewny Naciekanie tkanek miękkich Kostny Nerwopochodny II. POŚREDNIO ZWIĄZANY Z NOWOTWOREM Jelitowy ból kolkowy Kurcze mięśniowe Zaparcia stolca odleżyny III. ZWIĄZANY Z LECZENIEM NOWOTWORU Fantomowy Pooperacyjny Popromienny Po chemioterapii KASZEL DUSZNOŚĆ ODLEŻYNY UKŁAD ODDECHOWY UKŁAD NACZYNIOWY OBRZĘKI CHŁONNE UKŁAD POKARMOWY UTRATA ŁAKNIENIA NUDNOŚCI I WYMIOTY ZAPARCIA STOLCA ZESPÓŁ WYNISZCZENIA MEDYCYNA PALIATYWNA SPOSOBY LECZENIA I OPIEKI W ZAAWANSOWANYM STADIUM CHOROBY Strona 1 z 5
OPIEKA HOSPICYJNA OPIEKA NAD LIDŹMI CHORYMI NA NIEULECZALNE, POSTEPUJĄCE CHOROBY W ICH TERMINALNYM OKRESIE HOSPITIUM GOŚCINNY DOM HISTORIA ŚREDNIOWIECZNE HOSPICJA NP. ŚW. BERNARDA 1967 CICELY SAUNDERS HOSPICJUM ŚW. KRZYSZTOFA 1978 ANNA CHRZANOWSKA POCZĄTKI WSPÓŁCZESNEJ OPIEKI PALIATYWNEJ W POLSCE 1981 TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ CHORYCH HOSPICJUM 1984 KS. EUGENIUSZ DUTKIEWICZ HOSPICJUM PALLOTYNÓW 1988 ZESPÓŁ OPIEKI PALIATYWNEJ PRZY KATEDRZE ONKOLOGII W POZNANIU 1991 KLINIKA OPIEKI PALIATYWNEJ 1992 HOSPICJA W BIAŁYMSTOKU, TORUNIU, ELBLĄ GU, MYSŁOWICACH, ŁOM ŻY 1994 ZESPÓŁ OPIEKI PALIATYWNEJ PRZY DCO WE WROCŁAWIU OGÓLNOPOLSKIE FORUM RUCHU PALIATYWNEGO POLSKIE TOW A RZYSTW O OPIEKI PA LIATYW NEJ CELE OPIEKI PALIATYWNEJ POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA CHORYCH I ICH RODZIN USUWANIE LUB ZMNIEJSZANIE FIZYCZNYCH OBJAWÓW CHOROBY USUWANIE LUB ZMNIEJSZANIE PSYCHICZNYCH OBJAWÓW CHOROBY ŁAGODZENIE CIERPIEŃ DUCHOWYCH POMOC SPOŁECZNA RODZINOM W CZASIE CHOROBY POMOC SPOŁECZNA RODZINOM PO ŚMIERCI ZASADY OPIEKI PALIATYWNEJ PODKREŚLANIE WARTOŚCI ŻYCIA UZNANIE UMIERANIA ZA PROCES NATURALNY NIE PRZYSPIESZANIE ANI NIE OPÓ ŹNIANIE ZGONU ŁAGODZENIE U KOMPLEKSOWOŚĆ OPIEKI STANDARDY OPIEKI PALIATYWNEJ OPIEKA AMBULATORYJNA OPIEKA DOMOWA OPIEKA STACJONARNA (5 ŁÓŻEK NA 100 TYS. MIESZKAŃCÓW) OPIEKA DZIENNA ZESPOŁY WSPIERAJ ĄCE ZESPOŁY WSPOMAGAJĄCE OSIEROCONYCH CELE FIZJOTERAPII W TERMINALNYM OKRESIE ŁAGODZENIE U ZMNIEJSZANIE DUSZNO ŚCI REDUKCJA OBRZĘKU CHŁONNEGO ZAPOBIEGANIE ODLEŻYNOM ZMNIEJSZANIE DEFICYTU RUCHOMO ŚCI ZMNIEJSZANIE DEFICYTU SIŁY MIĘŚNI UTRZYMYWANIE AKTYWNO ŚCI RUCHOWEJ METODY FIZJOTERAPII W TERMINALNYM OKRESIE FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJ DRENAŻ CHŁONNY ĆWICZENIA RUCHOWE ZABIEGI FIZYKALNE I MASAŻ ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE Strona 2 z 5
ZESPÓŁ OPIEKI PALIATYWNEJ PRZY DCO 11 LEKARZY 13 PIELĘGNIAREK 3 PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH 3 FIZJOTERAPEUTÓW PSYCHOLOG KLINICZNY TERAPEUTA ZAJ ĘCIOWY WOLUNTARIUSZE DZIAŁALNOŚĆ WROCŁAWSKIEGO ZESPOŁU OPIEKI PALIATYWNEJ Pacjenci 1997 1998 1999 Nowoprzyjęci Kobiet Mężczyźni 709 352 357 716 361 355 736 352 384 Pod opieką 256 303 331 Ogółem objęci opiek ą 955 1019 1067 Ogólna liczba wizyt fizjoterapeutów 1955 1944 1732 Średni czas prze życia 2 mc 2 mc 3 mc Liczba zgonów 755 659 688 PRZYCZYNY STRESU W CHOROBIE układu krążenia Choroby nowotworowe Rozpoznanie choroby Obawa przed okaleczeniem Obawa przed nawrotem choroby Obawa przed przerzutami Główna przyczyna zgonów kobiet (ponad 70%) Stały wzrost zachorowań Choroby przewlekłe Obawa przed następstwami leczenia Brak akceptacji ze strony rodziny Jakość życia Poczucie niższej wartości W Europie z przyczyn kardiologicznych umiera około 55% kobiet (około 3% z powodu raka piersi) Obawa kobiet przed chorobą Choroba 1997 r 2000 r 2003 r n= 1000 n= 1004 n= 1024 Rak piersi 34% 36% 35% Nowotwory 27% 25% 16% W Stanach Zjednoczonych ChNS to główna przyczyna śmierci kobiet po 50 r.ż. 3-cia przyczyna ich zgonów w ogóle Choroby serca/zawał 7% 8% 13% Otyłość Brak danych Brak danych 6% Circulation 2004 Grupa badana Metoda badań Grupa kardiologiczna (GK) Grupa onkologiczna (GO) charakterystyka GK ( n=23) GO ( n=25) x 2 Pearsona p- value Kwestionariusz wykształcenie aktywno ść zawodowa stan cywilny podstawowe, zawodowe 43,5% 40,0% średnie 34,8% 40,0% wyższe 21,7% 20,0% emerytura/renta 87,0% 88,0% czynna zawodowo 13,0% 12,0% samotna/wdowa 69,6% 60,0% mężatka 30,4% 40,0% 0,13 0,93 0,11 0,91 0,47 0,48 Skala Satysfakcji z Życia, Skala Akceptacji Choroby, Inwentarz Depresji Becka, Inwentarz Lęku Spielbergera Berlińska Skala Wsparcia Społecznego dzieci (tak/nie) 95,6% 92,0% 0,27 0,60 Strona 3 z 5
Metoda badań Wyniki: Analiza statystyczna Tab. Częstość występowania objawów depresyjnych oraz cechy i stan lęku w grupie kobiet z chorobą serca (GK) i leczonych z powodu raka piersi (GO). c Badane cechy GK (n=23) GO ( n=25) 2 p-value Pearsona Minimalne 39,1% 72,0% test t-studenta dla prób niezależnych BDI łagodne 26,1% 24,0% umiarkowane 21,7% 0,0% 8,93 0,03 test x 2 Pearsona. ciężkie 13,1% 4,0% współczynnik korelacji liniowej r-pearsona. STAI (X1) * niski 17,4 16,0 wysoki 82,6 84,0 23,22 0,33 STAI (X2) * niski 43,5 36,0 wysoki 56,5 64,0 13,67 0,84 Porównanie wyników kobiet z chorobą serca i leczonych z powodu raka piersi. *wg normy STAI lękwysoki:x1>44; X2>46 Korelacje pomiędzy parametrami stanu psychicznego a odczuwanym m społecznym w grupie kobiet z chorobą serca (GK, n=23). (GK, n=23) (GO, n=25) p- Badane cechy t value mean SD mean SD BDI -podskala emocjonalna 7,0 6,3 3,2 4,9 2,310 0,025 BDI -podskala somatyczna 8,2 4,0 4,3 3,6 3,514 0,001 BDI -wynik ogólny 15,1 9,2 7,5 7,8 3,102 0,003 STAI -aktualny lęk (X1) 51,0 7,7 49,3 4,8 0,906 0,370 STAI -osobowość lękowa (X2) 48,9 6,8 48,7 5,0 0,111 0,912 AIS -akceptacja choroby 25,6 9,0 33,2 7,4 3,182 0,003 SWLS -zadowolenie z życia 24,4 5,8 23,6 5,6 0,558 0,580 WS -spostrzegane 28,8 5,5 28,4 4,6 0,235 0,816 WS -zapotrzebowanie na 12,2 2,3 11,9 2,2 0,459 0,649 WS -poszukiwanie wsparcia 15,7 4,5 14,7 3,8 0,849 0,400 WS -aktualnie otrzymywane 50,6 3,8 47,8 7,4 1,661 0,103 WS - ogółem 107,3 8,7 102,8 13,8 1,340 0,187 WS -spostrzegane WS -zapotrzebowanie na WS -poszukiwanie wsparcia WS -aktualnie otrzymywane WS ogółem BDI -podskala emocjonalna 0,255 0,077 0,413 0,346 0,227 BDI -podskalasomatyczna -0,011-0,097 0,264-0,199 0,018 BDI -wynik ogólny -0,180 0,011 0,399 0,152 0,164 STAI -aktualny lęk (X1) 0,173 0,105 0,003 0,208 0,202 STAI -osobowość lękowa (X2) 0,075 0,264 0,061-0,036 0,085 AIS -akceptacja choroby 0,243-0,076-0,393-0,027-0,084 SWLS -zadowolenie z życia -0,163-0,209-0,533 0,073-0,407 Korelacje pomiędzy parametrami stanu psychicznego a odczuwanym m społecznym w grupie kobiet leczonych z powodu raka piersi (GO, n=25). Wnioski: WS -spostrzegane WS -zapotrzebowanie na WS -poszukiwanie wsparcia WS -aktualnie otrzymywane WS - ogółem BDI -podskala emocjonalna 0,09-0,09-0,23 0,12 0,02 BDI -podskalasomatyczna -0,17-0,01-0,08-0,08-0,13 BDI -wynik ogólny -0,02-0,06-0,18 0,04-0,05 STAI -aktualny lęk (X1) 0,190-0,102-0,043 0,242 0,164 STAI -osobowość lękowa (X2) -0,101 0,370 0,131-0,116-0,002 AIS -akceptacja choroby 0,483 0,149 0,240 0,555 0,545 W grupie kobiet leczonych z powodu chorób serca obserwowano dwukrotnie wyższe nasilenie objawów depresyjnych w porównaniu od kobiet leczonych z powodu raka piersi. W obu grupach stwierdzono wysoki odsetek kobiet z nasilonymi objawami lęku (powyżej 80%). Wsparcie społeczne w obu badanych grupach było w odmienny sposób powiązane z poszczególnymi parametrami stanu emocjonalnego. W grupie kardiologicznej nasilonym objawom depresyjnym towarzyszy ł wysoki poziom poszukiwanego wsparcia społecznego i jednocześnie niski poziom zadowolenia z życia, natomiast podobny poziom wsparcia społecznego by ł dla grupy onkologicznej wystarczająco silnym bodźcem wpływaj ącym pozytywnie na nastrój i poziom akceptacji choroby. Większy wpływ na nastrój pacjentek i poziom akceptacji choroby miało otrzymywane od innych kobiet znajdujących się w podobnej sytuacji życiowej niż czerpane od najbliższych członków rodziny, jak to się dzieje w przypadku grupy kardiologicznej. SWLS -zadowolenie z życia 0,222 0,183 0,255 0,023 0,184 REHABILITACJA PSYCHOLOGICZNA PSYCHOEDUKACJA PSYCHOTERAPIA WIZUALIZACJA RELAKSACJA TRENING ODDECHOWY MASA Ż RELAKSACYJNY MUZYKOTERAPIA TERAPIA ZAJ ĘCIOWA METODA SIMONTONA METODA SIMONTONA SFERA BEHAWIORALNA: RELAKS, WYOBRA ŹNIA, KSZTA ŁTOWANIE ZDROWYCH NAWYKÓW, AKTYWNE UCZESTNICTWO W TERAPII. SFERA POZNAWCZA: STAWIANIE CELÓW, ROZWI ĄZYWANIE PROBLEMÓW, OBRAZ SAMEGO SIEBIE. SFERA EMOCJONALNA: UTRZYMANIE NADZIEI, SKUTECZNE RADZENIE SOBIE Z LĘKIEM, ZŁOŚCIĄ, CODZIENNYMI STRESAMI. SFERA DUCHOWA: ODKRYWANIE SENSU I RADOŚCI ŻYCIA, POZNAWANIE PRZEKONAŃ I EMOCJI ZWIĄZANYCH ZE ŚMIERCIĄ. SFERA SPOŁECZNA I RODZINNA: ROZWÓJ SYSTEMU WSPARCIA, KOMUNIKACJA Z BLISKIMI, TERAPIA RODZINNA. SFERA FIZYCZNA: PRAWID ŁOWE ODŻYWIANIE, AKTYWNO ŚĆ FIZYCZNA, POPRAWA JAKO ŚCI ŻYCIA. Strona 4 z 5
METODA SIMONTONA UDZIAŁ PACJENTA W ROZWOJU CHOROBY KORZYŚCI EMOCJONALNE PŁYNĄCE Z CHOROBY NAUKA RELAKSU I TECHNIK WYOBRA ŻENIOWYCH (3X15MIN/DZIEŃ) PRZEZWYCIĘŻENIE URAZY WYZNACZANIE CELÓW OPANOWYWANIE U REGULARNA AKTYWNO ŚĆ FIZYCZNA METODA SIMONTONA PRAWIDŁOWA DIETA POSZUKIWANIE PRZYJEMNOŚCI W ŻYCIU POKONANIE LĘKU PRZED NAWROTEM CHOROBY, UZYSKANIE DYSTANSU DO ŻYCIA I ŚMIERCI SYSTEM WSPARCIA RODZINNEGO I SPOŁECZNEGO REHABILITACJA SPOŁECZNA REHABILITACJA SPOŁECZNA ORGANIZACJE SAMOPOMOCOWE GRUPY WSPARCIA WOLONTARIUSZE ASYSTENCI SOCJALNI IZOLACJA SPOŁECZNA ROZPAD WIĘZI RODZINNYCH ROZPAD WIĘZI TOWARZYSKICH Polski Komitet Zwalczania Raka www.pkzr.pl Polska Unia Onkologii www.puo.pl Stowarzyszenie Amazonek - www.amazonki.com.pl Fundacja Na ratunek dzieciom z chorobą nowotworową www. naratunek.org Stowarzyszenie Laryngektomowani www.laryngektomowani.pl Strona 5 z 5