Wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na wystêpowanie roœlin naczyniowych prawnie chronionych w Polsce

ADRZEJ RBISZ Wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na wystêpowanie roœlin naczyniowych prawnie chronionych w Polsce Analizowane gatunki nale ¹ do 87 rodzin, najwiêcej do Orchi- daceae (47), (38), (21), (19), (14), (14), Caryophylla- ceae (12), (10) i (10). ajbogatsze w chro- nione gatunki rodzaje to: Aconitum (15), Orobanche (15), Carex (10), Dianthus (9), Gentianella (9), Orchis (9), Pedicularis (9), Gentiana (8), Dactylorhiza (7) i Primula (7). Roœliny chronione wykazuj¹ ró ny stopieñ apofityzacji (tzn. zdolnoœæ adaptacji do siedlisk stworzonych przez cz³owieka). Znaczna ich czêœæ (146 gatunków) wystêpuje prawie wy³¹cznie na siedliskach naturalnych. ale ¹ tu g³ównie roœliny wysoko- Dr A. rbisz - niwersytet Œl¹ski, Katedra Botaniki Systematycznej Badania wp³ywu dzia³alnoœci cz³owieka na florê s¹ prowadzone przez wielu autorów ró nych specjalnoœci, zarówno na poziomie gatunków jak i ca³ych ekosystemów. Wiadomo, e poszczególne gatunki maj¹ odmienne zdolnoœci przystosowawcze do warunków siedliskowych oraz s¹ w ró nym stopniu wykorzystywane przez cz³owieka. Wœród roœlin rodzimych szczególn¹ uwagê badacze poœwiêcaj¹ gatunkom w ró nym stopniu zagro onym wyginiêciem oraz chronionym [1, 3, 6, 12, 14]. Celem niniejszego opracowania jest analiza prawnie chronionych roœlin naczyniowych Polski ze wzglêdu na stopieñ przekszta³cenia siedlisk, na których mog¹ one wystêpowaæ oraz wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na liczebnoœæ i stan zachowania ich stanowisk. Metodyka badañ Rozpatrywano wszystkie gatunki roœlin naczyniowych prawnie chronionych w Polsce zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Œrodowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wy- stêpuj¹cych roœlin objêtych ochron¹ (Dz.. r 168 poz. 1764). Dla ka dego gatunku podano nazwê ³aciñsk¹ i polsk¹, rodzinê, do której nale y, typy siedlisk, na których wystêpuje spontanicznie, dane o jego uprawie oraz kategoriê zagro enia w skali kraju. Informacje dotycz¹ce poszczególnych gatunków przedstawiono zarówno na podstawie w³asnych badañ terenowych [11, 12], jak i przy wykorzystaniu dostêpnej literatury [2 10, 14]. Wyniki Jak wynika z tabeli 1, w Polsce prawn¹ ochron¹ s¹ objête 394 gatunki roœlin naczyniowych (w tym 373 ochron¹ œcis³¹ i 21 czêœciow¹). Poniewa 7 z nich jest uznanych za wymar³e w skali kraju, ich liczba wynosi obecnie 387 gatunków (w tym 4 wymar- ³e na stanowiskach naturalnych). górskich muraw naskalnych, torfowisk, siedlisk leœnych oraz wodnych i nadwodnych, które na siedliskach pó³naturalnych pojawiaj¹ siê wyj¹tkowo. S¹ to najczêœciej gatunki bardzo rzad- kie lub rzadkie w skali kraju, które nie maj¹ zdolnoœci do przy- stosowania siê do siedlisk przekszta³conych w wyniku antro- popresji. Ponad po³owa gatunków (213), poza siedliskami natu- ralnymi mo e wystêpowaæ tak e na siedliskach pó³naturalnych. Roœliny, nale ¹ce do tej grupy s¹ zwi¹zane g³ównie z murawami i ³¹kami. ajmniej liczn¹ grupê (35) stanowi¹ gatunki, które po- za zbiorowiskami o charakterze naturalnym lub pó³naturalnym, s¹ równie spotykane na siedliskach sztucznych. Rozpatruj¹c stopieñ zagro enia poszczególnych gatunków, stwierdzono, e a 157 z nich znajduje siê w Polskiej Czerwonej Ksiêdze Roœlin (w tym 7 wymar³ych, 4 wymar³e w warunkach naturalnych, 39 krytycznie zagro onych, 40 zagro onych, 61 nara onych i 6 ni szego ryzyka). Wa nym czynnikiem, który de- cyduje o czêstoœci wystêpowania gatunku jest jego wykorzystywanie przez cz³owieka jako roœliny ozdobnej, leczniczej lub uprawnej. Spoœród 394 gatunków chronionych a 148 mo e byæ w ró ny sposób wykorzystywanych przez cz³owieka. W razie takich gatunków ustalenie statusu ich stanowisk jest czêsto bar- dzo trudne albo wrêcz niemo liwe, poniewa z regu³y brakuje informacji dotycz¹cych pochodzenia danej populacji. Du y pro- blem stanowi¹ tak e formy ozdobne tych roœlin, które nie zawsze s¹ ³atwe do odró nienia od gatunku wyjœciowego. Podsumowanie W Polsce prawn¹ ochron¹ jest objêtych 394 gatunków roœlin naczyniowych: 373 ochron¹ œcis³¹ i 21 ochron¹ czêœciow¹. Wiêkszoœæ z nich spotykamy na siedliskach naturalnych lub pó³naturalnych, jedynie 35 gatunków wystêpuje spontanicznie na siedliskach sztucznych. ajbogatsze w gatunki rodziny to (47) oraz (38) a najliczniej reprezentowane rodzaje to Aconitum i Orobanche (po 15 gatunków). Prawie 40% gatunków chronionych mo e byæ celowo wprowadzanych przez cz³owieka jako roœliny ozdobne lub u ytkowe, co niekiedy w znacznym stopniu wp³ywa na zwiêkszenie liczby ich stanowisk. Z 296 taksonów opisanych w Polskiej Czerwonej Ksiêdze Roœlin a 157 to gatunki chronione. Objaœnienia znaków u ytych w tabeli: siedl. typy zajmowanych siedlisk: naturalne, P pó³naturalne, S sztuczne ytk. u ytkowanie przez cz³owieka: roœliny ozdobne, lecznicze lub uprawne zagr. kategorie zagro enia w Polsce wg [3]: CE krytycznie zagro one, E zagro one, EW wymar³e w warunkach naturalnych, wymar³e, gatunki niskiego ryzyka, V nara one. 145

Tab. 1. Siedliska wystêpowania, wykorzystanie przez cz³owieka i kategorie zagro enia roœlin naczyniowych prawnie chronionych w Polsce nazwy gatunków oraz ich przynale noœæ systematyczn¹ podano wg [5]. azwa ³aciñska Aconitum x berdaui Aconitum bucovinense Aconitum x czarnohorense Aconitum degenii Aconitum x exaltatum Aconitum firmum Aconitum x gayeri Aconitum x hebegynum Aconitum lasiocarpum Aconitum lycoctonum Aconitum moldavicum Aconitum x nanum Aconitum x pawlowskii Aconitum plicatum Aconitum variegatum Adenophora liliifolia Adonis vernalis Agrimonia pilosa Aldrovanda vesiculosa Allium sibiricum Anemone narcissifolia Anemone sylvestris Angelica archangelica Anthericum liliago Apium nodiflorum Apium repens Aquilegia vulgaris Arctostaphylos uva-ursi Arnica motana Arum alpinum Arum maculatum Aruncus sylvestris Asplenium adiantum-nigrum Asplenium adulterinum Asplenium cuneifolium Aster amellus Aster tripolium Atropa belladonna Baeothryon alpinum Baeothryon caespitosum Batrachium aquatile Batrachium baudotii Batrachium fluitans Batrachium peltatum Batrachium penicillatum Batrachium trichophyllum Betula humilis Betula nana Betula x oycoviensis Blechnum spicant Botrychium lanceolatum Botrychium lunaria Botrychium matricariifolium Botrychium multifidum Botrychium simplex azwa polska tojad Berdaua tojad niski tojad czarnohorski tojad wiechowaty tojad wynios³y tojad mocny tojad Gáyera tojad kosmatoowockowy tojad wschodniokarpacki tojad lisi tojad mo³dawski tojad kar³owaty tojad Paw³owskiego tojad sudecki tojad dzióbaty dzwonecznik wonny mi³ek wiosenny rzepik szczeciniasty aldrowanda pêcherzykowata Droseraceae czosnek syberyjski Alliaceae zawilec narcyzowy zawilec wielkokwiatowy dziêgiel litwor Apiaceae pajêcznica liliowata Anthericaceae selery wêz³obaldachowe Apiaceae selery b³otne Apiaceae orlik pospolity m¹cznica lekarska arnika górska obrazki alpejskie Araceae obrazki plamiste Araceae parzyd³o leœne zanokcica serpentynowa Aspleniaceae zanokcica ciemna Aspleniaceae zanokcica klinowata Aspleniaceae aster gawêdka aster solny pokrzyk wilcza jagoda Solanaceae we³nianeczka alpejska we³nianeczka darniowa w³osienicznik wodny w³osienicznik Baudota w³osienicznik rzeczny w³osienicznik tarczowaty w³osienicznik pêdzelkowaty w³osienicznik sk¹poprêcikowy brzoza niska Betulaceae brzoza kar³owata Betulaceae brzoza ojcowska Betulaceae podrzeñ ebrowiec Blechnaceae podejÿrzon lancetowaty Ophioglossaceae podejÿrzon ksiê ycowy Ophioglossaceae podejÿrzon marunowy Ophioglossaceae podejÿrzon rutolistny Ophioglossaceae podejÿrzon pojedynczy Ophioglossaceae siedl. S ytk. zagr. E V V V V V V E V E E E E E V E E V 146

azwa ³aciñska azwa polska ytk. Botrychium virginianum Caldesia parnassifolia Campanula barbata Campanula bohemica Campanula bononiensis Campanula latifolia Campanula serrata Campanula sibirica Carex chordorrhiza Carex davalliana Carex divulsa Carex limosa Carex loliacea Carex magellanica Carex pulicaris Carex secalina Carex supina Carlina acaulis Carlina onopordifolia Centaurium erythraea Centaurium littorale Centaurium pulchellum Cephalanthera damasonium Cephalanthera longifolia Cephalanthera rubra Cerasus fruticosa Chamaecytisus albus Chamaedaphne calyculata Chamorchis alpina Chimaphila umbellata Cimicifuga europaea Cirsium pannonicum Cladium mariscus Clematis recta Cochlearia polonica Cochlearia tatrae Coeloglossum viride Colchicum autumnale Coleanthus subtilis Corallorhiza trifida Corrigiola litoralis Cortusa matthioli Corydalis pumila Crocus scepusiensis Cryptogramma crispa Cyclamen purpurascens Cypripedium calceolus Dactylorhiza baltica Dactylorhiza Fuchsie Dactylorhiza incarnata Dactylorhiza maculata Dactylorhiza majalis Dactylorhiza ruthei Dactylorhiza sambucina Daphne cneorum Daphne mezereum Dendranthema zawadzkii Dianthus arenarius Dianthus armeria Dianthus compactus podejÿrzon wirginijski kaldezja dziewiêciornikowata dzwonek brodaty dzwonek karkonoski dzwonek boloñski dzwonek szerokolistny dzwonek pi³kowany dzwonek syberyjski turzyca strunowa turzyca Davalla turzyca rozsuniêta turzyca bagienna turzyca ycicowa turzyca patagoñska turzyca pchla turzyca ytowata turzyca delikatna dziewiêæsi³ bez³odygowy dziewiêæsi³ pop³ocholistny centuria pospolita centuria nadbrze na centuria nadobna bu³awnik wielkokwiatowy bu³awnik mieczolistny bu³awnik czerwony wiœnia kar³owata szczodrzeniec zmienny chamedafne pó³nocna potrostek alpejski pomocnik baldaszkowy pluskwica europejska ostro eñ pannoñski k³oæ wiechowata powojnik prosty warzucha polska warzucha tatrzañska ozorka zielona zimowit jesienny koleantus delikatny ³obik koralowy nadbrze yca nadrzeczna zarzyczka górska kokorycz drobna szafran spiski zmienka górska cyklamen purpurowy obuwik pospolity kuku³ka ba³tycka kuku³ka Fuchsa kuku³ka krwista kuku³ka plamista kuku³ka szerokolistna kuku³ka Ruthego kuku³ka bzowa wawrzynek g³ówkowy wawrzynek wilcze³yko chryzantema Zawadzkiego goÿdzik piaskowy goÿdzik kosmaty goÿdzik skupiony Ophioglossaceae Alismataceae Pyrolaceae Colchicaceae Fumariaceae Iridaceae Cryptogrammaceae Thymeleaceae Thymeleaceae. S S S S E E V V V V V V V E V E E E EW V V V E E V E 147

azwa ³aciñska azwa polska ytk. Dianthus glacialis Dianthus gratianopolitanus Dianthus nitidus Dianthus plumarius Dianthus speciosus Dianthus superbus Dictamnus albus Digitalis grandiflora Diphasiastrum alpinum Diphasiastrum complanatum Diphasiastrum issleri Diphasiastrum tristachyum Diphasiastrum zeilleri Doronicum austriacum Dracocephalum ruyschiana Drosera anglica Drosera intermedia Drosera rotundifolia Drosera x obovata Echium russicum Elatine alsinastrum. Elatine hexandra Elatine hydropiper Elatine triandra Eleocharis carniolica Eleocharis multicaulis Epipactis albensis Epipactis atrorubens Epipactis helleborine Epipactis microphylla Epipactis palustris Epipactis purpurata Epipogium aphyllum Equisetum telmateia Equisetum variegatum Erica tetralix Eriophorum gracile Eryngium maritimum Erysimum pieninicum Euphorbia epithymoides Festuca amethystina Fritillaria meleagris Galanthus nivalis Galium cracoviense Galium sudeticum Galium valdepilosum Gentiana asclepiadea Gentiana clusii Gentiana cruciata Gentiana frigida Gentiana nivalis Gentiana pneumonanthe Gentiana punctata Gentiana verna Gentianella amarella Gentianella baltica Gentianella bohemica Gentianella campestris Gentianella ciliata Gentianella germanica goÿdzik lodowcowy goÿdzik siny goÿdzik lœni¹cy goÿdzik postrzêpiony goÿdzik okaza³y goÿdzik pyszny dyptam jesionolistny Rutaceae naparstnica zwyczajna widlicz alpejski widlicz sp³aszczony widlicz Isslera widlicz cyprysowy widlicz Zeillera omieg górski pszczelnik w¹skolistny Lamiaceae rosiczka d³ugolistna Droseraceae rosiczka poœrednia Droseraceae rosiczka okr¹g³olistna Droseraceae rosiczka owalna Droseraceae mijowiec czerwony Boraginaceae nawodnik okó³kowy Elatinaceae nadwodnik szeœcioprêcikowy Elatinaceae nadwodnik naprzeciwlistny Elatinaceae nadwodnik trójprêcikowy Elatinaceae ponik³o kraiñskie ponik³o wielo³odygowe kruszczyk po³abski kruszczyk rdzawoczerwony kruszczyk szerokolistny kruszczyk drobnolistny kruszczyk b³otny kruszczyk siny storzan bezlistny skrzyp olbrzymi Equisetaceae skrzyp pstry Equisetaceae wrzosiec bagienny we³nianka delikatna miko³ajek nadmorski Apiaceae pszonak pieniñski wilczomlecz pstry Euphorbiaceae kostrzewa ametystowa szachownica kostkowa³a Liliaceae œnie yczka przebiœnieg Amaryllidaceae przytulia krakowska Rubiaceae przytulia sudecka Rubiaceae przytulia stepowa Rubiaceae goryczka trojeœciowa goryczka krótko³odygowa goryczka krzy owa goryczka przeÿroczysta goryczka œniegowa goryczka w¹skolistna goryczka kropkowana goryczka wiosenna goryczuszka gorzkawa goryczuszka ba³tycka goryczuszka czeska goryczuszka polna goryczuszka orzêsiona goryczuszka Wettsteina S S S S S V E V V V V E V E V V V V E 148

azwa ³aciñska azwa polska ytk. Gentianella lutescens Gentianella tenella Gentianella uliginosa Gladiolus imbricatus Gladiolus palustris Glaux maritima Goodyera repens Gratiola officinalis Groenlandia densa Gymnadenia conopsea Gymnadenia odoratissima Gypsophila paniculata Hacquetia epipactis Hammarbya paludosa Helleborus purpurascens Hepatica nobilis Herminium monorchis Hippophaë rhamnoides Huperzia selago Hypericum elegans Hypericum pulchrum Iris aphylla Iris sibirica Isoëtes echinospora Isoëtes lacustris Jovibarba hirta Jovibarba sobolifera Lathyrus laevigatus Lathyrus latifolius Lathyrus pisiformis Ledum palustre Leontopodium alpinum Leucojum vernum Leucorchis albida Ligularia sibirica Lilium bulbiferum Lilium martagon Linaria odora Lindernia procumbens Linnaea borealis Linosyris vulgaris Linum austriacum Linum flavum Linum hirsutum Liparis loeselii Listera cordata Listera ovata Littorella uniflora Lobelia dortmanna Lonicera periclymenum Luronium natans Lycopodiella inundata Lycopodium annotinum Lycopodium clavatum Malaxis monophyllos Marsilea quadrifolia Matteucia struthiopteris Melica transsylvanica Melittis melissophyllum Montia fontana goryczuszka wczesna goryczuszka lodnikowa goryczuszka b³otna mieczyk dachówkowaty Iridaceae mieczyk b³otny Iridaceae mlecznik nadmorski tajê a jednostronna konitrut b³otny rdestniczka gêsta Potamogetonaceae gó³ka d³ugoostrogowa gó³ka wonna ³yszczec wiechowaty cieszynianka wiosenna Apiaceae w¹tlik b³otny ciemiernik czerwonawy przylaszczka pospolita miodokwiat krzy owy rokitnik zwyczajny Elaeagnaceae wroniec widlasty dziurawiec wytworny Hypericaceae dziurawiec nadobny Hypericaceae kosaciec bezlistny Iridaceae kosaciec syberyjski Iridaceae poryblin kolczasty Isoëtaceae poryblin jeziorny Isoëtaceae rojownik w³ochaty Crassulaceae rojownik pospolity Crassulaceae groszek wschodniokarpacki groszek szerokolistny groszek wielkoprzylistkowy bagno zwyczajne szarotka alpejska œnie yca wiosenna Amaryllidaceae go³ek bia³awy jêzyczka syberyjska lilia bulwkowata Liliaceae lilia z³otog³ów Liliaceae lnica wonna lindernia mu³owa zimozió³ pó³nocny Caprifoliaceae o ota zwyczajna len austriacki Linaceae len z³ocisty Linaceae len w³ochaty Linaceae lipiennik Loesela listera sercowata listera jajowata brze yca jednokwiatowa Plantaginaceae lobelia jeziorna Lobeliaceae wiciokrzew pomorski Caprifoliaceae elisma wodna Alismataceae wid³aczek torfowy wid³ak ja³owcowaty wid³ak goÿdzisty wyblin jednolistny marsylia czterolistna Marsileaceae pióropusznik strusi Woodsiaceae per³ówka siedmiogrodzka miodownik melisowaty Lamiaceae zdrojek Ÿródlany Portulacaceae. S S S S S E E V V E V V V V V E E E EW V 149

azwa ³aciñska azwa polska ytk. Muscari comosum Myrica gale ajas flexilis ajas minor asturtium microphyllum asturtium officinale eottia nidus-avis eottianthe cucullata uphar pumila ymphaea candida ymphoides peltata Ophioglossum vulgatum Ophrys insectifera Orchis coriophora Orchis mascula Orchis militaris Orchis morio Orchis pallens Orchis palustris Orchis purpurea Orchis tridentata Orchis ustulata Ornithogalum boucheanum Ornithogalum collinum Ornithogalum umbellatum Orobanche alba Orobanche alsatica Orobanche arenaria Orobanche bartlingii Orobanche caryophyllacea Orobanche coerulescens Orobanche elatior Orobanche flava Orobanche gracilis Orobanche lutea Orobanche minor Orobanche pallidiflora Orobanche picridis Orobanche purpurea Orobanche ramosa Osmunda regalis Ostericum palustre Oxytropis pilosa Pedicularis exaltata Pedicularis hacquetii Pedicularis kaufmannii Pedicularis oederi Pedicularis palustris Pedicularis sceptrum-carolinum Pedicularis sudetica Pedicularis sylvatica Pedicularis verticillata Phyllitis scolopendrium Phyteuma orbiculare Pilularia globulifera Pinguicula alpina Pinguicula vulgaris Pinus cembra Pinus mugo Pinus x rhaetica szafirek miêkkolistny woskownica europejska jezierza giêtka jezierza mniejsza rukiew drobnolistna rukiew wodna gnieÿnik leœny kukuczka kapturkowata gr¹ el drobny grzybienie pó³nocne grzybieñczyk wodny nasiêÿrza³ pospolity dwulistnik muszy storczyk cuchn¹cy storczyk mêski storczyk kukawka storczyk samczy storczyk blady storczyk b³otny storczyk purpurowy storczyk trójzêbny storczyk drobnokwiatowy œniadek Buchego œniedek cienkolistny œniedek baldaszkowaty zaraza macierzankowa zaraza alzacka zaraza piaskowa zaraza Bartlinga zaraza przytuliowa zaraza b³êkitnawa zaraza wielka zaraza Ÿó³ta zaraza krwistoczerwona zaraza czerwonawa zaraza drobnokwiatowa zaraza bladokwiatowa zaraza goryczelowa zaraza niebieska zaraza ga³êzista d³ugosz królewski starodub ³¹kowy ostro³ódka kosmata gnidosz okaza³y gnidosz Hacqueta gnidosz stepowy gnidosz dwubarwny gnidosz b³otny gnidosz królewski gnidosz sudecki gnidosz rozes³any gnidosz okó³kowy jêzycznik zwyczajny zerwa kulista ga³uszka kulecznica t³ustosz alpejski t³ustosz pospolity sosna limba (limba) sosna kosa sosna b³otna Myricaceae ajadaceae ajadaceae ymphaeaceae ymphaeaceae Menyanthaceae Ophioglossaceae Osmundaceae Apiaceae Aspleniaceae Marsileaceae Pinaceae Pinaceae Pinaceae. S S S P S P S S V E V V V V E V V E V E E V E V 150

azwa ³aciñska azwa polska ytk. Plantago coronopus Plantago maritima Platanthera bifolia Platanthera chlorantha Poa granitica Polemonium caeruleum Polypodium vulgare Polystichum aculeatum Polystichum braunii Polystichum lonchitis Potentilla silesiaca Primula auricula Primula farinosa Primula halleri Primula minima Primula vulgaris Pulsatilla alba Pulsatilla patens Pulsatilla pratensis Pulsatilla slavica Pulsatilla vernalis Pulsatilla vulgaris Ranunculus illyricus Rhododendron luteum Rhynchospora fusca Rosa gallica Rubus chamaemorus Salicornia europaea Salix lapponum Salix myrtilloides Salvinia natans Saxifraga hirculus Saxifraga paniculata Scheuchzeria palustris Schoenus ferrugineus Schoenus nigricans Scilla bifolia Scopolia carniolica Scorzonera purpurea Selaginella helvetica Selaginella selaginoides Sempervivum montanum Serratula lycopifolia Silene lithuanica Sorbus intermedia Sorbus torminalis Spiraea media Spiranthes spiralis Staphylea pinnata Stipa borysthenica Stipa capillata Stipa joannis Stipa pulcherrima Streptopus amplexifolius Succisella inflexa Swertia perennis Taxus baccata Thesium ebracteatum Tofieldia calyculata babka pierzasta babka nadmorska podkolan bia³y podkolan zielonawy wiechlina granitowa wielosi³ b³êkitny paprotka zwyczajna paprotnik kolczysty paprotmik Brauna paprotnik ostry piêciornik œl¹ski pierwiosnek ³yszczak pierwiosnek om¹czony pierwiosnek Hallera pierwiosnek maleñki pierwiosnek bez³odygowy sasanka alpejska sasanka otwarta sasanka ³¹kowa sasanka s³owacka sasanka wiosenna sasanka zwyczajna jaskier illiryjski ró anecznik ó³ty przygie³ka brunatna ró a francuska malina moroszka soliród (solirodek) zielny wierzba lapoñska wierzba borówkolistna salwinia p³ywaj¹ca skalnica torfowiskowa skalnica gronkowa bagnica torfowa marzyca ruda marzyca czarniawa cebulica dwulistna lulecznica kraiñska wê ymord stepowy widliczka szwajcarska widliczka ostrozêbna rojnik górski sierpik ró nolistny lepnica litewska jarz¹b szwedzki jarz¹b brekinia tawu³a œrednia krêczynka jesienna k³okoczka po³udniowa ostnica piaskowa ostnica w³osowata ostnica Jana ostnica powabna liczyd³o górskie czarcikêsik Kluka niebielistka trwa³a cis pospolity leniec bezpodkwiatkowy kosatka kielichowa Plantaginaceae Plantaginaceae Polemoniaceae Polypodiaceae Dryopteridaceae Dryopteridaceae Dryopteridaceae Chenopodiaceae Salicaceae Salicaceae Salviniaceae Saxifragaceae Saxifragaceae Scheuchzeriaceae Solanaceae Selaginellaceae Selaginellaceae Crassulaceae Staphyleaceae Calochortaceae Dipsacaceae Taxaceae Santalaceae Melanthiaceae P S S S P S V V V EW V V EW E V E E E E V E V V V V V 151

azwa ³aciñska azwa polska ytk. Tozzia alpina Trapa natans Traunsteinera globosa Trichomanes speciosum Trollius altissimus Trollius europaeus tricularia australis tricularia intermedia tricularia minor tricularia ochroleuca tricularia vulgaris Veratrum album Veratrum lobelianum Veratrum nigrum Viola epipsila Viola stagnina Viola uliginosa Woodsia ilvensis Zostera marina Allium ursinum Asarum europaeum Carex arenaria Convallaria majalis Frangula alnus Galium odoratum Hedera helix Helichrysum arenarium Hierochloë australis Hierochloë odorata Menyanthes trifoliata uphar lutea ymphaea alba Ononis arvensis Ononis repens Ononis spinosa Primula elatior Primula veris Ribes nigrum Viburnum opulus Vinca minor tocja alpejska kotewka orzech wodny Trapaceae storczyca kulista w³osocieñ cienisty Hymenophyllaceae pe³nik alpejski pe³nik europejski p³ywacz zachodni p³ywacz œredni p³ywacz drobny p³ywacz krótkoostrogowy p³ywacz zwyczajny ciemiê yca bia³a Melanthiaceae ciemiê yca zielona Melanthiaceae ciemiê yca czarna Melanthiaceae fio³ek torfowy Violaceae fio³ek mokrad³owy Violaceae fio³ek bagienny Violaceae rozrzutka brunatna Woodsiaceae zostera morska Zosteraceae czosnek niedÿwiedzi kopytnik pospolity turzyca piaskowa konwalia majowa kruszyna pospolita przytulia wonna bluszcz pospolity kocanki piaskowe turówka leœna turówka wonna bobrek trójlistkowy gr¹ el ó³ty grzybienie bia³e wil yna bezbronna wil yna roz³ogowa wil yna ciernista pierwiosnek wynios³y pierwiosnek lekarski porzeczka czarna kalina koralowa barwinek pospolity Gatunki objête ochron¹ czêœciow¹ Alliaceae Aristolochiaceae Convallariaceae Rhamnaceae Rubiaceae Araliaceae Menyanthaceae ymphaeaceae ymphaeaceae Grossulariaceae Caprifoliaceae Apocynaceae S S S S S S S S S S L I T E R A T R A [10] Szafer W., Kulczyñski S., Paw³owski B.: Roœliny Polskie. PW, Warszawa, 1986 [1] Bernacki L., owak T., rbisz An., rbisz Al., Tokarska Guzik B.: [11] rbisz An.: Flora naczyniowa P³askowy u Rybnickiego na tle antropo- Roœliny chronione, zagro one i rzadkie województwa œl¹skiego. Acta genicznych przemian tego obszaru. Scripta Rudensia 6. Park Krajobra- Biologica Silesiana 35(52): 78 107, niwersytet Œl¹ski, Katowice, 2000 zowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Rudy [2] Brickell Ch. (red.): Wielka encyklopedia roœlin ogrodowych od A do Z. Wielkie, 1996 Muza SA, Warszawa, 1999 [12] rbisz An.: Konspekt flory roœlin naczyniowych Wy yny Krakowsko- [3] KaŸmierczakowa R., Zarzycki K. (red.).: Polska Czerwona Ksiêga Roœ- Czêstochowskiej. Pr. nauk. niw. Œl¹skiego w Katowicach 2240, Wyd. lin. Inst. Bot. im. W. Szafera., PA, Kraków, 2001 Œ, Katowice, 2004 [4] Matuszkiewicz J.: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roœlinnych Pol- [13] Zaj¹c A., Zaj¹c M. (red.): Atlas rozmieszczenia roœlin naczyniowych ski. PW, Warszawa, 2001 chro-nionych w Polsce. ak³. Prac. Chorol. Komp. Inst. Bot. J, Kra- [5] Mirek Z., Piêkoœ Mirkowa H., Zaj¹c A., Zaj¹c M.: Krytyczna lista roœlin ków, 1997 naczyniowych Polski. Inst. Bot. im. W. Szafera., PA, Kraków, 2002. [14] Zarzycki K., Trzciñska-Tacik H., Ró añski W., Szel¹g Z., Wo³ek J., Ko- [6] Piêkoœ Mirkowa H., Mirek Z. (red.): Atlas roœlin chronionych. MLTI- rzeniak.: Ekologiczne liczby wskaÿnikowe roœlin naczyniowych Pol- CO Oficyna Wydawnicza, Warszawa, 2003 ski. Inst. Bot. im. W. Szafera, PA, Kraków, 2002 [7] Podbielkowski Z.: S³ownik roœlin u ytkowych. PWRiL, Warszawa, 1989. [15] Zarzycki K., Wojewoda W., Heinrich Z. (red.): Lista roœlin zagro onych [8] Rakiel Czarnecka W.: Ró norodnoœæ biologiczna jak woda i powietrze. w Polsce. wyd. 2. Inst. Bot. im. W. Szafera, PA, p. 87 98, Kraków, 1992 Przyroda Polska 10, 2004 [9] Rutkowski L.: Klucz do oznaczania roœlin naczyniowych Polski ni owej. Wydawnictwo aukowe PW, Warszawa, 2006 152