RACHUNKOWOŚĆ W INSTYTUCJACH POMOCY SPOŁECZNEJ nr 5

5 maja 2015 RACHUNKOWOŚĆ W INSTYTUCJACH POMOCY SPOŁECZNEJ nr 5 DODATEK DO RACHUNKOWOŚCI BUDŻETOWEJ NR 9 (369) Opłata za pobyt w DPS... 2 Czy istnieje możliwość potrącenia należności za pobyt w DPS ze świadczeń z FUS zmarłego pensjonariusza... 4 Czy sprzedaż obiadów przez DPS musi być ewidencjonowana na kasie fiskalnej... 5 Czy można powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora DPS dyrektorowi innego DPS... 6 Czy pensjonariusz przebywający w szpitalu ma obowiązek wnoszenia opłaty za DPS... 7 Więcej zagadnień dotyczących instytucji pomocy społecznej znajdą Państwo na IRB Platformie Rachunkowości Budżetowej i Prawa Pracy. Wystarczy w wyszukiwarce wpisać szukane hasło lub kliknąć na BAZĘ PORAD, w której można znaleźć kilkaset codziennie aktualizowanych odpowiedzi na pytania o tematyce oświatowej.

PAWEŁ SKOCZANIK prawnik specjalizujący się w prawie pracy, finansach publicznych i prawie podatkowym Opłata za pobyt w DPS 2ed4119f-d5ea-4e75-a0fc-1f2ca33eeb9b Nie można kosztem majątku członka rodziny rekompensować zwolnienia z opłaty na rzecz DPS. Kierownik ośrodka pomocy społecznej ustala w drodze umowy z osobami bliskimi wysokość wnoszonej przez nich opłaty dla mieszkańca domu za pobyt w DPS. Bierze pod uwagę wysokość ich dochodów i możliwości. Opłata ta nie powinna być zwiększana w przypadku, gdy jedna z osób jest zwalniana z odpłatności. Wójt, burmistrz, prezydent miasta nie mogą rekompensować niemożności poniesienia opłaty przez jedną z osób bliskich kosztem majątku innej takiej osoby. Przykładowo to, że córka przestała uiszczać opłaty, nie jest podstawą do automatycznego wydania decyzji administracyjnej obciążającej brakującą opłatą syna osoby korzystającej z pobytu w DPS. Na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: ustawa o pomocy społecznej), obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej (DPS) są w kolejności: 1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, 2) małżonek, zstępni przed wstępnymi, 3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Wymienione osoby i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność. Gmina odgrywa szczególną rolę w systemie pokrywania kosztów funkcjonowania DPS pokrywa ona koszty opłat zastępczo w sytuacji, gdy nie zrobiły tego osoby bliskie mieszkańca DPS. Następnie gmina ma prawo dochodzenia od nich zwrotu poniesionych na ten cel wydatków. Ustawodawca przewidział szereg sytuacji, gdy osoba podlegająca rygorom wnoszenia opłaty zostanie zwolniona z tego obowiązku. Na podstawie art. 64 ustawy o pomocy społecznej, osoby wnoszące opłatę za pobyt w DPS można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty. Przykładowo jest to możliwe, gdy: osoby te wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce, występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych, małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia, osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.! W przypadku gdy jedna z osób zobowiązanych do wnoszenia opłat pokrywających koszty pobytu mieszkańca w DPS została zwolniona z odpłatności z mocy prawa lub z powodów, o których mowa w art. 64 ustawy o pomocy społecznej, wysokość opłat pozostałych osób nie powinna być zwiększana. Błąd gminy przy stosowaniu zwolnienia z opłat przykład Przykładem naruszenia norm wynikających z art. 103 ustawy o pomocy społecznej jest spór rozstrzygnięty 30 października 2014 r. przez WSA w Gdańsku (sygn. akt III SA/Gd 667/14). Przepis art. 103 ustawy o pomocy społecznej dotyczy umowy w sprawie wysokości opłat za pobyt mieszkańca w DPS i wprowadza nakaz, aby opłata ta nie była zwiększana dlatego, że jedna z osób jest zwalniana z odpłatności. Sąd w wyroku z 30 października 2014 r. zastosował tę zasadę także do sytuacji, gdy nie została podpisana umowa, ale wydana została decyzja administracyjna nakazująca zapłatę. Sąd stwierdził: Zaniechanie stosowania powyższej zasady w odniesieniu do osób, które nie zawarły umowy dotyczącej ponoszenia opłat za pobyt członka rodziny w DPS, pozbawione byłoby racjonalnego uzasadnienia. Przyjęcie, że taka interpretacja przepisów ustawy stano- 2 5 maja 2015 roku

wić miałaby sankcję za odmowę podpisania umowy przez osobę zobowiązaną, naruszałoby określoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasadę równości. Prowadziłoby to bowiem do sytuacji, w której wobec występowania w kręgu osób zobowiązanych takiej, która jest zwolniona z ponoszenia opłat, osoba zobowiązana, która podpisała umowę, lecz jej nie wykonuje, pozostawałaby w znacznie lepszej sytuacji od osoby, która będąc także zobowiązaną do ponoszenia opłat, zaniechała podpisania umowy. W sprawie rozstrzygniętej przez WSA w Gdańsku gmina domagała się od córki zwrotu 5540,22 zł z tytułu zastępczo poniesionych opłat za pobyt jej matki w DPS w okresie od 2 stycznia do 31 marca 2013 r. Obciążona tym zobowiązaniem córka broniła się, że jej siostra została w całości zwolniona z opłaty. Córka wskazywała, że jej siostra nie wykazuje oficjalnie dochodu. Jednak jest to osoba majętna, dobrze sytuowana, przedsiębiorcza i nie żyje w niedostatku, a swoje dochody inwestuje w majątek trwały, o czym świadczy zakup domu jesienią zeszłego roku. Sąd wskazał naruszenia przepisów ustawy o pomocy społecznej przez gminę. Po pierwsze siostra zwolniona przez gminę z opłaty powinna być zgodnie z art. 28 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) stroną postępowania, w którym określa się wysokość opłat za pobyt jej matki w DPS podlegających zwrotowi na rzecz gminy. Postępowanie to dotyczy bowiem jej interesu prawnego związanego z obowiązkiem określonym w art. 61 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Nie zmienia tego dokonanie przez organ administracji wcześniejszej oceny, że korzysta ona ze zwolnienia od ponoszenia opłat. Ocena taka może zostać dokonana w toku postępowania administracyjnego prowadzonego przy udziale wszystkich osób należących do kręgu zobowiązanych z racji pokrewieństwa do ponoszenia opłat. Tymczasem organy administracji poprzestały na stwierdzeniu, że w stosunku do siostry zwolnionej z opłat zachodzą przesłanki dla zastosowania zwolnienia z mocy prawa (bez wszczynania postępowania). Pominięto zarówno powołanie dowodów potwierdzających istnienie tych przesłanek, jak i udział w postępowaniu tej osoby. Doszło tym samym do naruszenia art. 7 i art. 77 1 k.p.a., a także art. 28 k.p.a. Po drugie informacje o siostrze zwolnionej z opłaty jako element ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia powinny znajdować się w aktach sprawy są to informacje dotyczące sytuacji materialnej osoby potencjalnie współzobowiązanej do ponoszenia opłat za pobyt matki w DPS. Wyrok z 30 października 2014 r. WSA w Gdańsku (sygn. akt III SA/Gd 667/14) jest przykładem zastosowania zasady, że zwolnienie jednej z osób z ponoszenia odpłatności za pobyt w DPS nie może powodować zwiększenia zakresu obowiązków po stronie pozostałych osób zobowiązanych. O wysokości opłaty decydują możliwości finansowe osoby zobowiązanej jako jedyne kryterium, a nie brak innych osób do pokrycia tej opłaty. Przykład Kierownik ośrodka pomocy społecznej ustalił w drodze umowy z Anną Nowak, że ta będzie ponosiła miesięczną opłatę 570 zł za pobyt jej matki w DPS. Kierownik wziął pod uwagę wysokość dochodów i możliwości Anny Nowak, które to kryteria wprowadza art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Pół roku po podpisaniu tej umowy druga córka zobowiązana do ponoszenia opłat za pobyt matki w DPS, Katarzyna Nowak, zaprzestała płacenia 440 zł opłaty. Nie jest to podstawą do automatycznego zwiększenia opłaty Anny Nowak o 440 zł. Warunkiem ewentualnego zwiększenia opłat ponoszonych przez Annę Nowak jest ponowna weryfikacja jej potencjału finansowego w drodze postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem decyzji administracyjnej. Elementem tego postępowania powinny być także dokumenty dotyczące sytuacji finansowej Katarzyny Nowak jako osoby potencjalnie współzobowiązanej do ponoszenia opłat. Jeżeli potencjał finansowy Anny Nowak i jej możliwości w tym zakresie nie zwiększyły się od czasu podpisania przez nią umowy, nie ma podstawy do zwiększenia opłaty za pobyt matki w DPS. PODSTAWY PRAWNE art. 59, art. 61, art. 103, art. 104 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 163) art. 7, art. 28, art. 77 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 267; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 211) Na IRB Platformie Rachunkowości Budżetowej i Prawa Pracy polecamy również poradę: Czy można przeprowadzić egzekucję opłat za pobyt pensjonariusza w DPS od jego zstępnych mieszkających za granicą? RB nr 9/2015 3

PAWEŁ SKOCZANIK prawnik specjalizujący się w prawie pracy, finansach publicznych i prawie podatkowym Czy istnieje możliwość potrącenia należności za pobyt w DPS ze świadczeń z FUS zmarłego pensjonariusza fe226fe7-ca4d-44f2-8ce6-a54fbbfa2811 Osoba przebywająca w DPS samodzielnie uiszczała opłaty za pobyt w DPS. Osoba ta zmarła. Nie został przed jej śmiercią złożony wniosek o potrącanie należności DPS ze świadczeń z FUS. Czy DPS może po śmierci tej osoby potrącić należności za ostatni miesiąc pobytu z przysługujących jej świadczeń z FUS? Nie, zgodnie z orzecznictwem sądowym, w sytuacji opisanej w pytaniu nie można potrącić opłaty za pobyt w DPS ze świadczeń zmarłego mieszkańca przysługujących mu z FUS. Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: ustawa o pomocy społecznej) w art. 62 ust. 1 pkt 1 stanowi, że mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek bankowy, a za jego zgodą opłata może być potrącana z emerytury lub renty mieszkańca domu. W sytuacji przedstawionej w pytaniu nie została wyrażona taka zgoda. W efekcie sądy cywilne formułują negatywne odpowiedzi na przedstawione przez Czytelnika pytanie. Wynika to z art. 136 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa o emeryturach i rentach). Przepis ten stanowi, że w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone tą ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. Jest to zamknięty katalog osób uprawnionych do powołania się na art. 136 ustawy o emeryturach i rentach. Ponieważ przepis nie wymienia DPS, w sytuacji opisanej w pytaniu nie można się na niego powołać. W wyroku z 9 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach (sygn. akt III AUa 905/09) stwierdził, że dom pomocy społecznej nie może uzyskać odpłatności za pobyt zmarłego z jego świadczenia na podstawie art. 136 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, gdyż nie jest osobą uprawnioną do niezrealizowanego świadczenia w rozumieniu tego przepisu. Podobnie 14 lipca 2011 r. orzekł Sąd Apelacyjny w Katowicach (sygn. akt III AUa 2657/10). W wyroku z 7 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy (sygn. akt VI U 1234/13) uznał, że DPS nie ma prawa w sytuacji podobnej do przedstawionej w pytaniu zastosować art. 139 ust. 1 pkt 10 ustawy o emeryturach i rentach, jeżeli dyrektor wymienionej w tym przepisie placówki nie złożył w organie rentowym, za życia świadczeniobiorcy, wniosku o dokonywanie potrąceń z jego świadczenia. Przepis ten jest podstawą potrącenia, np. z emerytury, należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w: domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych na wniosek dyrektorów tych placówek. Przywołany wyrok Sądu Okręgowego z 7 stycznia 2014 r. w Bydgoszczy rozstrzygnął spór dotyczący odmowy ZUS dotyczącej wypłaty na rzecz DPS 333,34 zł z tytułu kosztów pobytu w tym domu pensjonariusza uprawnionego do świadczenia z FUS. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że DPS nie należy do kręgu uprawnionych do wypłaty niezrealizowanego świadczenia w rozumieniu art. 136 ustawy o emeryturach i rentach. Dodatkowo ZUS wskazał na art. 143a tej ustawy, który stanowi, że w przypadku dokonywania potrąceń należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w placówkach, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 10 ustawy o emeryturach i rentach, należności z tego tytułu przekazane za okres po dniu śmierci świadczeniobiorcy podlegają zwrotowi przez właściwą placówkę albo organ nadrzędny. Ponieważ jednak ze świadczenia osoby uprawnionej nie dokonywano potrąceń z tytułu pobytu 4 5 maja 2015 roku

w DPS, ostatnia wypłacona emerytura podlegała zwrotowi w całości. W wyroku z 7 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy (sygn. akt VI U 1234/13) stwierdził, że bez znaczenia jest to, że osoba ta przebywała w DPS na podstawie decyzji MOPS. Nie można argumentować, że skoro pobyt w DPS jest zależny od decyzji innych instytucji, w konsekwencji powoduje to obciążenie majątku mieszkańca DPS także po jego śmierci. Istotne dla sądu było to, że odpłatność była uiszczana bezpośrednio przez osobę przebywającą w DPS. Jej źródłem była emerytura, ale opłaty były dokonywane bez pośrednictwa osób trzecich. Nie była więc stosowana instytucja potrącenia za życia mieszkańca DPS i nie można jej stosować po śmierci tej osoby. PODSTAWY PRAWNE art. 136 ust. 1, art. 139 ust. 1 pkt 10, art. 143a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1682) art. 62 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 163) TOMASZ KRYWAN prawnik, doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego, autor wielu publikacji z zakresu podatków Czy sprzedaż obiadów przez DPS musi być ewidencjonowana na kasie fiskalnej 0835359a-5e19-4cfd-8b5e-74b42c69ee00 Czy dzienny dom pomocy społecznej (jednostka budżetowa), który zgodnie ze statutem świadczy usługi pomocy społecznej w tym sprzedaje obiady na rzecz ludności jest zwolniony od 1 marca 2015 r. z obowiązku ewidencjonowania tej sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej? STAN FAKTYCZNY Jednostka nie jest podatnikiem VAT. Obiady są sporządzane przez pracowników kuchni zatrudnionych na umowy o pracę. Jednostka świadczy również odpłatnie inne usługi, takie jak: imprezy kulturalne, wycieczki i zajęcia gimnastyczne. Ich udział wartościowy w sprzedaży usług jest nieznaczny (wynosi około 0,1%). Czy tego typu usługi również podlegają ewidencji za pomocą kasy fiskalnej? Jednostka świadczy ponadto usługi wynajmu dzierżawionych pomieszczeń na rzecz ludności na różnego rodzaju imprezy. Średni obrót roczny z tego tytułu wynosi ok. 6 tys. zł. Czy w tym zakresie jednostka korzysta ze zwolnienia z VAT? Usługi te jednostka świadczy, wystawiając faktury na żądanie nabywców, a płatności otrzymuje w formie gotówki. ODPOWIEDŹ Od 1 marca 2015 r. sprzedaż obiadów DPS musi ewidencjonować za pomocą kasy rejestrującej. Konieczne jest również ewidencjonowanie świadczenia na rzecz osób prywatnych usług wstępu na imprezy kulturalne i zajęcia gimnastyczne oraz organizowania wycieczek (z wyjątkiem usług opłacanych bezgotówkowo), jak również usług wynajmu pomieszczeń, które nie są dokumentowane fakturami i są opłacane w formie gotówki. Z treści pytania wynika, że działalność prowadzona przez jednostkę posiada cechy działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Jednostka wbrew twierdzeniu zawartemu w treści pytania jest zatem podatnikiem VAT. Nie każdy podatnik jest natomiast tzw. podatnikiem VAT czynnym. Dom pomocy, o którym mowa, nie tyle nie jest zatem podatnikiem VAT, ile w związku z korzystaniem ze zwolnienia podmiotowego nie jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT (nie musi m.in. prowadzić pełnej ewidencji VAT ani składać deklaracji VAT). Jako podatnik VAT jednostka ta ma, co do zasady, obowiązek ewidencjonowania sprzedaży na rzecz osób prywatnych za pomocą kasy rejestrującej (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT). Od 1 stycznia 2015 r. (z okresem przejściowym dla większości podatników, trwającym do końca lutego 2015 r.) usługi związane z wyżywieniem (PKWiU 56), świadczone przez stacjonarne placówki gastronomiczne, podlegają bezwzględnemu obowiązkowi ewidencjonowania. Wynika to wprost z 4 pkt 2 lit. i rozporządzenia Ministra Finansów z 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowa- RB nr 9/2015 5

dzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Od zasady tej istnieją, co prawda, pewne wyjątki, lecz żaden z nich nie dotyczy jednostek będących domami pomocy społecznej. W mojej opinii powoduje to, że od 1 marca 2015 r. jednostka ta ma obowiązek ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej sprzedaży obiadów (czyli świadczenie usług związanych z wyżywieniem klasyfikowanych na gruncie PKWiU w grupowaniu o symbolu 56). Co więcej, jeżeli jednostka korzystała dotąd ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania ze względu na kwotę obrotu realizowanego na rzecz osób prywatnych, nieprzekraczającą 20 000 zł, to z dniem 1 marca 2015 r. utraciła prawo do dalszego korzystania z tego zwolnienia. Oznacza to, że od 1 marca 2015 r. konieczne jest również ewidencjonowanie przez jednostkę świadczenia na rzecz osób prywatnych usług wstępu na imprezy kulturalne i zajęcia gimnastyczne czy usług organizowania wycieczek (z wyjątkiem usług opłacanych bezgotówkowo). Nie ma tu znaczenia, że obrót z tytułu świadczenia takich usług jest bardzo mały. Podobnie rzecz się ma w przypadku świadczenia dla osób prywatnych usług wynajmu pomieszczeń, które nie są dokumentowane fakturami i opłacane są w formie gotówki. Na zakończenie należy wyjaśnić, że usługi wynajmu pomieszczeń, o których mowa, nie są według mnie zwolnione przedmiotowo z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT, ponieważ nie są to usługi pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej ani usługi określone w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W konsekwencji gdyby nie fakt korzystania przez jednostkę ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT świadczenie tych usług byłoby opodatkowane VAT według stawki podstawowej 23%. PODSTAWY PRAWNE art. 43 ust. 1 pkt 22, art. 111 ust. 1, art. 113 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 211) 2 ust. 1 2, 3 ust. 1 pkt 1, 4 pkt 2 lit. i, 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. z 2014 r. poz. 1544) ANNA RYL doktor nauk prawnych, specjalista w zakresie prawa pracy i finansów publicznych, praktyk kontroli Czy można powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora DPS dyrektorowi innego DPS ca19655f-a584-411b-961f-ac694b9893f9 Prosimy o poradę prawną w sprawie powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora DPS. Czy możemy je powierzyć innemu dyrektorowi DPS? Nie, nie można powierzyć pełnienia obowiązków dyrektora domu pomocy społecznej (DPS) dyrektorowi innego DPS. Na wolne stanowisko dyrektora domu należy przeprowadzić otwarty i konkurencyjny nabór. Zgodnie z art. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: ustawa o pracownikach samorządowych), pracownicy samorządowi są zatrudniani w: urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych, starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych, urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych, biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki, biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego. 6 5 maja 2015 roku

Nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze w samorządzie, jest otwarty i konkurencyjny o czym stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych. Kierownicy jednostek administracji samorządowej, upowszechniając informacje o wolnych stanowiskach urzędniczych, w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych, wskazują stanowiska, o które poza obywatelami polskimi mogą ubiegać się obywatele Unii Europejskiej oraz obywatele innych państw, którym na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego przysługuje prawo do podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego może zostać zatrudniona na stanowisku, na którym wykonywana praca nie polega na bezpośrednim lub pośrednim udziale w wykonywaniu władzy publicznej i funkcji mających na celu ochronę generalnych interesów państwa, jeżeli posiada znajomość języka polskiego potwierdzoną wymaganym dokumentem. Wolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym wolnym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, jest stanowisko, na które nie został przeniesiony pracownik samorządowy posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik (art. 12 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych).! Nie wymaga przeprowadzenia naboru zatrudnienie osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego. Dyrektor DPS jest pracownikiem samorządowym. Powołanie osoby do pełnienia obowiązków dyrektora DPS następuje na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych. Oznacza to, że na wolne stanowisko dyrektora DPS należy przeprowadzić otwarty i konkurencyjny nabór. W związku z tym powołanie do pełnienia obowiązków dyrektora nie może następować w trybie pozakonkursowym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 8 października 2014 r. (sygn. akt II SA/Go 611/14) orzekł, że prezydent miasta nie może powierzyć pełnienia obowiązków dyrektora DPS osobie pełniącej obowiązki dyrektora w innym DPS. PODSTAWA PRAWNA art. 2, art. 11, art. 12 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1202) ANNA RYL doktor nauk prawnych, specjalista w zakresie prawa pracy i finansów publicznych, praktyk kontroli Czy pensjonariusz przebywający w szpitalu ma obowiązek wnoszenia opłaty za DPS 1c663ae9-70bf-4764-8365-42fe5fe935f9 Czy należy wnosić opłatę za pensjonariusza domu pomocy społecznej, który czasowo przebywa w szpitalu? Tak, czasowy pobyt pensjonariusza DPS w szpitalu nie stanowi okoliczności wyłączającej z ponoszenia opłaty za DPS. Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w DPS (art. 54 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; dalej: ustawa o pomocy spo łecznej). RB nr 9/2015 7

Pobyt w DPS jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca. Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w DPS: o zasięgu gminnym ustala wójt (burmistrz, prezydent miasta) i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do 31 marca każdego roku, o zasięgu powiatowym ustala starosta i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do 31 marca każdego roku, regionalnym ustala marszałek województwa i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku art. 60 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, do wnoszenia opłaty za pobyt w DPS obowiązani są w kolejności: mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, małżonek, zstępni przed wstępnymi, gmina, z której osoba została skierowana do DPS, przy czym małżonek, zstępni, wstępni i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność. Wskazana zasada kolejności oznacza, że w sytuacji gdy osoba umieszczona w DPS nie jest w stanie ponosić kosztów pobytu w placówce, obowiązek wnoszenia opłat spoczywa na małżonku, w następnej kolejności na zstępnych, następnie na wstępnych, a jeszcze w dalszej kolejności na gminie, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Obowiązek wnoszenia opłat nie obciąża równocześnie wszystkich wymienionych zobowiązanych, przechodzi na nich w ustalonej kolejności (wyrok WSA w Poznaniu z 13 sierpnia 2014 r., sygn. akt IV SA/Po 379/14). Mieszkaniec domu, a także inna osoba obowiązana do wnoszenia opłat za pobyt w DPS, jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej osoby, nie ponoszą opłat za okres nieobecności mieszkańca domu nieprzekraczającej 21 dni w roku kalendarzowym (art. 63 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej). Natomiast za małoletniego mieszkańca domu nie wnosi się opłaty z jego dochodu i dochodu osób obowiązanych do wnoszenia opłaty w okresie jego nieobecności nieprzekraczającej 70 dni w roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie przebywa w domu rodzinnym. Zgodnie z wyrokiem WSA w Białymstoku z 30 września 2014 r. (sygn. akt II SA/Bk 670/14), czasowy pobyt pensjonariusza domu pomocy społecznej w szpitalu nie pozbawia go prawa do świadczenia z pomocy społecznej. Oznacza to, że DPS musi utrzymywać to miejsce do czasu powrotu pensjonariusza, a to generuje koszty. A zatem za okres nieobecności pensjonariusza z powodu pobytu w szpitalu należy uregulować opłatę za DPS. Przykład Pensjonariusz DPS przebywał w sanatorium przez 10 dni, po którym zachorował, i następnie przez 2 tygodnie był leczony w szpitalu. Za okres jego nieobecności w DPS należy w całości uregulować opłatę. Obowiązujące przepisy jako podstawy całkowitego lub częściowego zwolnienia z opłaty za DPS nie wskazują pobytu pensjonariusza w sanatorium lub w szpitalu. Osoby wnoszące opłatę za pobyt w DPS można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli: wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w DPS, ośrodku wsparcia lub innej placówce, występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych, małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia, osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko art. 64 ustawy o pomocy społecznej. W katalogu tym nie uwzględniono faktu pobytu mieszkańca DPS w szpitalu, jako przyczyny zwalniającej częściowo lub całkowicie z wnoszenia opłat za DPS. PODSTAWA PRAWNA art. 60, art. 64 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 163) W kolejnym dodatku Rachunkowość w instytucjach pomocy społecznej polecamy m.in. artykuł: Pracownik socjalny może otrzymać nagrodę specjalną. Zachęcamy do prenumeraty Rachunkowości Budżetowej! Informacje i zamówienia tel.: 22 212 07 30, 801 626 666 8 5 maja 2015 roku