PRACE ORYGINALNE Sylwia KA UCKA Postawy palaczy i osób niepal¹cych tytoniu wobec ustawy o zakazie palenia papierosów w miejscach publicznych Attitudes of smokers and non-smokers to the smoking ban in public places Pierwszy Zak³ad Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny, ódÿ Kierownik: Dr hab. n. med. Przemys³aw Kardas Dodatkowe s³owa kluczowe: zakaz palenia tytoniu palacz papierosów by³y palacz bierny palacz Additional key words: the smoking ban active smoker ex-smoker passive smoker Adres do korespondencji: Dr n. med. Sylwia Ka³ucka Pierwszy Zak³ad Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w odzi 90-141 ódÿ, ul. Narutowicza 60 tel. 42 678 72 10; fax.(42) 631-93-60 email: sylwia.kalucka@gmail.com Wstêp: Od 15 listopada 20 roku Polska do³¹czy³a do grupy kilkunastu krajów w których obowi¹zuje zakaz palenia papierosów w miejscach publicznych. Niesie to ogromne zmiany w yciu Polaków, zarówno te natychmiastowe jak i dalekosiê ne. Czy wprowadzenie ustawy przyniesie dalsze tendencje spadkowe liczby osób pal¹cych oraz wymierne pozytywne skutki zdrowotne Polaków poka ¹ nastêpne lata. Celem pracy by³o przeœledzenie jak¹ postawê prezentuj¹ osoby pal¹ce i niepal¹ce papierosy wobec wprowadzenia powszechnego zakazu palenia tytoniu w ró nych miejscach ycia codziennego. Materia³y i metody: Do badania zakwalifikowano 310 osób, które podzielono na cztery grupy: 70- ciu aktywnych palaczy, 70-ciu by³ych palaczy, 75-ciu biernych palaczy i 95 osób nigdy niepal¹ce. Œredni wiek badanych 51,2 lat. Liczba wypalanych papierosów miêdzy 10-15sztuk od 18-20 lat (Sr 19,2 lata). Wyniki: W grupie badanej jedynie aktywni palacze uwa- aj¹, i mo na paliæ w szpitalu(14,3%) oraz powinny byæ specjalne miejsca dla palaczy (aktywni palacze-85,7% i 100% biernych palaczy). Odnotowano e istotne statystycznie pomiêdzy i biernych palaczy oraz palaczy i osób niepal¹cych(p<0,0). Wszystkie grupy badane popieraj¹ ca³kowity zakaz palenia papierosów w placówkach dla dzieci i m³odzie y. Wszyscy badani zgodnie uwa aj¹, i nie wolno paliæ w obecnoœci dzieci. Wszystkie grupy badane uwa aj¹, i w restauracji powinny byæ miejsca dla osób chc¹cych zapaliæ. Najczêœciej osoby niepal¹ce(93%) i aktywnie palacze (86%), najrzadziej byli palacze(49%). Odnotowano e istotne statystycznie pomiêdzy grup¹ palaczy i by³ych palaczy, palaczy i biernych palaczy oraz palaczy i osób niepal¹cych(p<0,0). Bardzo tolerancyjnie do zakazu palenia tytoniu podchodz¹ bierni palacze i osoby nigdy niepal¹ce, które w wiêkszoœci uwa aj¹, i powinny byæ specjalnie wyznaczone miejsca dla aktywnych palaczy (33%-100%) korzystaj¹c z Introduction: On November 15, 20, Poland has joined a group of several countries, where the smoking ban in public places had been introduced. This decision brings a lot of direct and far reaching changes in everyday life of the Poles. Time will show whether the introduction of the bill brings reduction of the number of smokers and calculable improvement of health of the Poles. The aim of the study was determining what attitude smokers and non-smokers present towards the smoking ban in public places? Materials and methods: The research included 310 persons, divided into four groups: 70 active smokers, 70 former tobacco smokers, 75 passive smokers and 95 never-smokers. Average age of subjects 51.2 years. They smoke between 15-20 cigarettes per day from 18-20 years (mean 19.2 years). Results: In the study only active smokers believe that you can smoke in the hospital (14.3%) and should be special places for smokers (active smokers 85.7% and 100% of passive smokers). There was statistically significant differences between the group of active smokers and exsmokers, active smokers and passive smokers and smokers and non-smokers (p<0.0). All groups surveyed supported a total ban no smoking in facilities for children and the youth. All groups surveyed believe that the restaurant should be a place for people who want to smoke. Most non-smokers (93%) and active smokers (86%), smokers were least likely (49%). There was statistically significant differences between the group of smokers and former smokers, smokers and passive smokers and smokers and nonsmokers(p<0.0). Passive smokers and non-smokers are very tolerant approach to the smoking ban and they believe that should be specially designated areas for active smokers (33% -100%) who use public transport. Conclusions: Most positive attitude towards the smoking ban in public places ex-smokers were present. All of the respondents approve of a ban 950 Przegl¹d Lekarski 21 / 68 / 10 S. Ka³ucka i wsp.
transportu publicznego. Wnioski: Najczêœciej pozytywn¹ postawê wobec ustawy o zakazie palenia w miejscach publicznych prezentuj¹ byli palacze. Wszyscy badani aprobuj¹ zakaz palenia w placówkach opiekuñczo-wychowawczych. Pó³ roku po wprowadzeniu ustawy o zakazie palenia w miejscach publicznych mo na patrzeæ optymistycznie w przysz³oœæ, i liczba palaczy zrywaj¹ca z na³ogiem wzroœnie. on smoking in childcare centers.3.half a year after the smoking ban in public places you can look optimistically to the future that the number of smokers breaking the habit increases. Wstêp Dzieñ przed przypadaj¹cym 31 maja Œwiatowym Dniem bez Papierosa, Œwiatowa Organizacja Zdrowia poinformowa³a, e na³óg palenia zabije w tym roku prawie 6 mln osób, w tym 600 tys. niepal¹cych, którzy przebywaj¹ w otoczeniu palaczy. Jeœli liczba palaczy tytoniu nie ulegnie zmniejszeniu, to ju w 2030 roku tytoñ mo e spowodowaæ œmieræ 8 mln osób [10]. Program na temat,,ograniczania zdrowotnych nastêpstw palenia tytoniu" realizowany przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Spo³ecznej (MZiOS) w Polsce w 2007 roku, pokaza³ pierwsze tendencje spadkowe konsumpcji tytoniu wœród Polaków w ostatnich latach [5]. Potwierdzaj¹ to równie najnowsze wyniki badania GATS (Global Adult Tobacco Survey) z 21 roku, prowadzone przez MZiOS pod auspicjami Œwiatowej Organizacji Zdrowia w 16 krajach. Obecnie szacuje siê, i w Polsce codziennie u ywa tytoñ 27% populacji, w tym 33,5% mê czyzn oraz 21% kobiet. Przeciêtny mê czyzna wypala 18 papierosów codziennie, a przeciêtna kobieta 16 papierosów. Wœród palaczy, a 60% to osoby z g³êbokim uzale nieniem od tytoniu, w tym 23% siêga po papierosa w ci¹gu pierwszych 5 minut po przebudzeniu i tyle samo budzi siê w nocy, eby zapaliæ papierosa [3]. Mimo jeszcze wysokiego odsetka proc. osób pal¹cych tytoñ w Polsce roœnie œwiadomoœæ o skutkach nikotynizmu. Po³owa palaczy chce zerwaæ z na³ogiem. Jest to niezwykle istotne, gdy przeciêtny wieloletni palacz to osoba miêdzy 45-54 rokiem ycia (w tym 46% mê czyzn i 40%kobiet), którzy s¹ bezpoœrednio zagro eni rozwojem powa nych chorób odtytoniowych prowadz¹cych do inwalidztwa lub przedwczesnej œmierci. Od 15 listopada 20 roku Polska do³¹czy³a do grupy kilkunastu krajów w których obowi¹zuje zakaz palenia papierosów w miejscach publicznych[1]. Niesie to ogromne zmiany w yciu Polaków, zarówno te natychmiastowe jak i dalekosiê ne. Czy wprowadzenie ustawy przyniesie dalsze tendencje spadkowe liczby osób pal¹cych oraz wymierne pozytywne skutki zdrowotne Polaków poka ¹ nastêpne lata. Celem pracy by³o przeœledzenie jak¹ postawê prezentuj¹ osoby pal¹ce i niepal¹ce papierosy wobec wprowadzenia powszechnego zakazu palenia tytoniu w ró - nych miejscach ycia codziennego. Materia³y i metody Do badania zakwalifikowano 310 osób, które podzielono na cztery grupy. Pierwsz¹ grupê stanowi 70- ciu aktywnych palaczy papierosów, którzy pal¹ od 20 lat i wypal¹ miêdzy 10 a 15 papierosów codziennie. Do drugiej grupy w³¹czono 70-ciu by³ych palaczy tytoniu, którzy palili 20 lat i zerwali z na³ogiem 1.5-2 lata temu. Trzecia grupa to 75-ciu biernych palaczy maj¹cych kontakt z dymem tytoniowym w domu i/lub w pracy. I ostatnia grupa 95 nigdy niepal¹cych osób, które nie s¹ te biernymi palaczami. Wyniki Dane demograficzne uczestników badania. Do badania zakwalifikowano osoby z œrednim wykszta³ceniem, w wieku miêdzy 48-52 lata (œrednia wieku 51,2), którzy wypalaj¹/ wypalali miêdzy 15-20 sztuk papierosów dziennie od 18-20 lat(œrednia 19,2 lat). Nie porównywano miêdzy kobietami i mê czyznami, ze wzglêdu na inn¹ liczebnoœæ osób ró nej p³ci w poszczególnych grupach badanych. W poni szych tabelach zastosowano podzia³ na palaczy papierosów (aktywni palacze i byli palacze) i osoby niepal¹ce (bierni palacze i osoby niepal¹ce nigdy papierosów i nie bêd¹ce biernymi palaczami). W tabeli I przedstawiono wyniki jakie uzyskano od badanych osób wobec zakazu palenia w miejscach publicznych i ich postawy czy powinny byæ wyznaczone miejsca dla osób pal¹cych tytoñ? 1. Szpital.W grupie badanej jedynie aktywni palacze uwa aj¹, i mo na paliæ w szpitalu(14,3%) oraz powinny byæ specjalne miejsca dla palaczy (aktywni palacze- 85,7% i 100% biernych palaczy). Odnotowano e istotne statystycznie pomiêdzy i biernych palaczy oraz palaczy i osób niepal¹cych. 2. Poradnia podstawowej opieki zdrowotnej (poz). Wszyscy badani pozytywnie odnieœli siê do zakazu palenia w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej- nie odnotowano istotnych statystycznie pomiêdzy grup¹ palaczy i osobami niepal¹cymi. Jednak e aktywni palacze (100%) i bierni palacze(88%) s¹dz¹, e mo na paliæ w specjalnie wyznaczonych miejscach- e istotne statystycznie. 3. Urz¹d Miasta. Jedynie byli palacze uwa aj¹, i nie powinno siê paliæ w Urzêdzie Miasta, w przeciwieñstwie do nich, aktywni palacze (43%), bierni palacze (89%) i osoby niepal¹ce(84%) chc¹,aby wolno by³o paliæ w specjalnie wyznaczonych miejscach. 4. Inne Instytucja Pañstwowe. W najczêœciej odwiedzanych instytucjach pañstwowych takich jak: ZUS, Urz¹d Skarbowy i inne np. rejestracja samochodów wiêkszoœæ uwa- a, e mo na paliæ w wyznaczonych specjalnie miejscach: palacze(57%), bierni palacze (57%), a osoby niepal¹ce nawet Tabela I Miejsca publiczne, gdzie obowi¹zuje zakaz palenia tytoniu. Przegl¹d Lekarski 21 / 68 / 10 951
Tabela I -1 Analiza statystyczna w poszczególnych grupach badanych- miejsca publiczne. J. ang Tabela II Miejsca wypoczynku i zabawy, gdzie obowi¹zuje zakaz palenia tytoniu. Tabela II -1 Analiza statystyczna w poszczególnych grupach badanych-miejsca wypoczynku i zabawy. Pyt. Palacze vs Ex-palacze Palacze vs bierni palacze Palacze vs niepal¹cy Ex-palacze vs bierni palacze Ex-palacze vs niepal¹cy Bierni palacze vs niepal¹cy M wsm M wsm M wsm M wsm M wsm M wsm 1. p=0,0 p<0,0 p=0,0022 p>0,05 p=0,0005 p>0,05 Brak p<0,0 Brak p<0,0 Brak p=0,01 031 2. p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 Brak p<0,0 Brak p<0,0 Brak p=0,51 3. p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 Brak p<0,0 p=0,0054 p<0,0 p=0,00 p=0,0054 38 4. p<0,0 p<0,0 p=0,44 Brak p=0,0338 p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 p<0,0 p>0,05 Brak 5. Brak p<0,0 p>0,05 p<0,0 Brak p<0,0 p>0,05 p<0,0 Brak p<0,0 p>0,05 p<0,0 M- Czy mo na paliæ, gdziekolwiek? wsm- Czy mo na paliæ w wyznaczonych specjalnych miejscach? 1. Restauracja 2. Pub 3. Ogródki. 4. Park 5. Plac zabaw dla dzieci 73,7%. Wszyscy byli palacze nie chc¹, aby w tych instytucjach paliæ papierosy. 5. Supermarket. Najczêœciej bierni palacze papierosów (85%) przed aktywnymi palaczami (79%) i osobami niepal¹cymi (51%) uwa a, e mo na paliæ w du ych centrach handlowych w specjalnych pomieszczeniach. 6. Osiedlowy sklep spo ywczy. Nie maj¹ nic przeciwko, aby wolno by³o paliæ w osiedlowym sklepie palacze (86%), bierni palacze (32%) i osoby niepal¹ce (49,5%). 7. Szko³a, przedszkole. Wszystkie grupy badane popieraj¹ ca³kowity zakaz palenia papierosów w placówkach dla dzieci i m³odzie y. Szczegó³ow¹ analizê statystyczn¹ pomiêdzy aktywnymi, by³ymi, biernymi palaczami i osobami niepal¹cymi zawiera tabela I-1. Kolejnymi miejscami u ytecznoœci publicznej, gdzie zgodnie z ustaw¹ zosta³ wprowadzony zakaz palenia papierosów, s¹ miejsca przeznaczone do wypoczynku i zabawy. Wyniki badania przedstawia tabela II. 1. Restauracja. Wszystkie grupy badane uwa aj¹, i w restauracji powinny byæ miejsca dla osób chc¹cych zapaliæ. Najczêœciej osoby niepal¹ce(93%) i aktywnie palacze (86%), najrzadziej byli palacze(49%). Odnotowano e istotne statystycznie pomiêdzy grup¹ palaczy i by³ych palaczy, palaczy i biernych palaczy oraz palaczy i 952 Przegl¹d Lekarski 21 / 68 / 10 S. Ka³ucka i wsp.
Tabela III Transport publiczny, gdzie obowi¹zuje zakaz palenia tytoniu. Tabela III-2 Analiza statystyczna w poszczególnych grupach badanych-transport publiczny. osób niepal¹cych. 2. Pub. Palenie tytoniu nie powinno byæ zakazane w pubie, tak uwa a 100% aktywnych palaczy. Wiêkszoœæ osób niepal¹cych chce chroniæ siê przed szkodliwymi skutkami inhalacji dymu tytoniowego przez wyznaczeni specjalnych miejsc dla palaczy. Odnotowano e istotne statystycznie pomiêdzy i biernych palaczy oraz palaczy i osób niepal¹cych. 3. Ogródki na wolnym powietrzu przy restauracjach, kawiarniach, pubach. Wszyscy aktywnie palacze i 13% osób niepal¹cych uwa aj¹, i wolno paliæ bez zakazu. Pozosta³e grupy badane chc¹, aby paliæ papierosy, nie przeszkadzaj¹c pozosta³ym klientom., byli palacze (43%), bierni palacze (93%), niepal¹ce osoby (87%). Odnotowano e istotne statystycznie pomiêdzy i biernych palaczy oraz palaczy i osób niepal¹cych. 4. Park, miejsce tak chêtnie odwiedzane i tu swobodnie powinno siê paliæ papierosy uwa aj¹ wszyscy aktywni palacze i osoby niepal¹ce oraz 89%biernych palaczy. Jedynie byli palacze chc¹, aby parku palono tytoñ w wyznaczonych miejscach. 5. Plac zabaw dla dzieci. Wszyscy badani zgodnie uwa aj¹, i nie wolno paliæ w obecnoœci dzieci. Szczegó³ow¹ analizê statystyczn¹ dotycz¹ca zakazu palenia w miejscach wypoczynku i zabawy pomiêdzy aktywnymi palaczami, by³ymi palaczami, biernymi i osobami niepal¹cymi zawiera tabela II-1. Ustawa o zakazie palenia w miejscach publicznych, chroni osoby niepal¹ce przed inhalacj¹ dymu tytoniowego na dworcach, lotnikach i wewn¹trz œrodka transportu. Absolutnie nie zgadzaj¹ siê z tym aktywni palacze, którzy chc¹ aby pozwolono im paliæ gdziekolwiek. Bardzo tolerancyjnie do zakazu palenia tytoniu podchodz¹ bierni palacze i osoby nigdy niepal¹ce, które w wiêkszoœci uwa aj¹, i powinny byæ specjalnie wyznaczone miejsca dla aktywnych palaczy (33%- 100%). Pozytywn¹ postawê wobec ustawy przyjêli byli palacze, nie tylko popieraj¹ zakaz palenia w œrodkach transportu publicznego, ale tak e tylko kilkanaœcie procent zgadza siê na wydzielone wagony kolejowe, osobne taksówki dla palaczy oraz specjalne miejsca na dworcach i lotniskach, gdzie mo na swobodnie zapaliæ.(tabela III) Ró nice istotne statystycznie dotycz¹ce zakazu palenia tytoniu w œrodkach transportu publicznego miêdzy poszczególnymi grupami: aktywnych, by³ych, biernych palaczy i osób niepal¹cych przedstawia tabela III-2. Omówienie Prowadzone od wielu lat ró norodne programy antynikotynowe zaczê³y przynosiæ wymierne efekty w postaci tendencji spadkowej liczby osób pal¹cych tytoñ w Polsce. Niemniej jednak dane opublikowane w 21 roku pokazuj¹, i liczba palaczy w Polsce jest nadal zbyt wysoka i stanowi 27% populacji. Trudno mówiæ w pe³ni o sukcesie, jeœli wiadomo, i palenie rozpoczynaj¹ coraz m³odsze osoby, a liczba papierosów przeciêtnie wypalanych przez kobiety wynosi 16 i jest zbli ona do liczby papierosów codziennie wypalanych przez mê - czyzn-18. Chc¹c podtrzymaæ tendencje spadkowe liczby palaczy w Polsce, Ministerstwo Zdrowia wprowadzi³o w listopadzie 20 roku nowe przepisy do ustawy o ochronie zdrowia przed nastêpstwami u ywania tytoniu, nakazuj¹c ca³kowity zakaz palenia papierosów w miejscach takich jak: szpitale, szko- ³y, uczelnie, restauracje, kina, teatry, przystanki autobusowe oraz inne pomieszczenia dostêpne do u ytku publicznego. Osoby ³ami¹ce zakaz zap³ac¹ mandat wysokoœci do 500 z³ [1]. Rozszerzenie prawodawstwa o zakaz palenia w wielu miejscach u ytecznoœci publicznej ma znaczenie dla pojedynczego obywatela oraz dla ca³ego spo³eczeñstwa w kilku aspektach. Jednym z najwa niejszych jest stan zdrowia populacji. W przeprowadzonym badaniu zapytano palaczy i osoby niepal¹ce jak odnosz¹ siê do wprowadzonego zakazu. Najbardziej pozytywne postawy przejawiaj¹ osoby, które rzuci³y na³óg palenia papierosów oraz nigdy niepal¹ce i zarazem nie bêd¹ce biernymi palaczami. Wszyscy akceptuj¹ bezwzglêdny zakaz palenia w szpitalach i placówkach s³u by zdrowia. Z drugiej strony tylko aktywni i bierni palacze dopuszczaj¹ mo liwoœæ wyznaczenia specjalnych miejsc, gdzie mo na paliæ papierosy przebywaj¹c w szpitalu czy u lekarza w poradni. W Polsce g³ówn¹ przyczyn¹ chorobowoœci, inwalidztwa, hospitalizacji i zgonu s¹ choroby uk³adu kr¹ enia. Wiemy, i palenie podwaja ryzyko zawa³u serca, natomiast bierne palenie zwiêksza ryzyko o Przegl¹d Lekarski 21 / 68 / 10 953
oko³o 30%. Zaprzestanie palenia w miejscach publicznych mo e zmniejszyæ liczbê zawa³ów o 26% ka dego roku, zw³aszcza wœród ludzi m³odszych oraz tych, którzy sami nie pal¹. Pokazuj¹ to wyniki badañ przeprowadzonych w USA, Kanadzie, Szkocji, gdzie wkrótce po wprowadzeniu zakazu czêstoœæ ataków serca zmniejszy³a siê o 17%, a po roku czêstoœæ by³a ju mniejsza o 26% [6,8]. Drugim wa nym aspektem wprowadzenia zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych jest czynnik ekonomiczny danego kraju. Bud et pañstwa ponosi ogromne koszty z powodu leczenia chorób uk³adu kr¹ enia. Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia w Polsce z 2005 roku wynika, i koszty leczenia szpitalnego pacjentów tylko z chorobami uk³adu kr¹ enia poch³onê³y kwotê 1 miliarda z³otych, koszty nak³adów na refundacjê leków kardiologicznych wynios³y 972 miliony, pacjenci wykupili 115 milionów opakowañ leków nasercowych o ³¹cznej wartoœci ponad 2 miliardów z³otych [7]. Koszty te mo na obni yæ przez redukujê liczby palaczy tytoniu. Z danych zebranych z 13 badañ przeprowadzonych w Stanach, Kanadzie i Europie w trzy lata po wprowadzeniu zakazu palenia w miejscach publicznych, wynika i czêstoœæ zawa³ów serca zmniejszy³a siê o 36%, tym samym uleg³y zmniejszeniu koszty poniesione przez bud et pañstwa na hospitalizacjê, zwolnienia lekarskie, leki czy renty chorobowe [4,6,8]. Ekonomiczny aspekt mo emy równie rozpatrywaæ w przestrzeganiu zakazu palenia przez w³aœcicieli lokali gastronomicznych (restauracji, pubów), co budzi³o ich ogromny lêk i sprzeciw przed utrat¹ sta³ych klientów. Wkrótce okaza³o siê, i obawy by³y nie uzasadnione, gdy liczba sta³ych bywalców zwiêkszy³a siê o osoby niepal¹ce, bêd¹ przeciwnikami palenia, które stanowi¹ wiêkszy odsetek spo³eczeñstwa polskiego. Badanie pokaza³o, i najmniej tolerancyjni na palenie nawet w wyznaczonych specjalnych miejscach w restauracjach, pubach, ogródkach rekreacyjnych z mo liwoœci¹ serwowania posi³ku, okazali siê byli palacze (tylko 32% wyrazi³o zgodê) w stosunku do 63% biernych palaczy i 88% osób niepal¹cych. Ró nice by³y istotne statystycznie miêdzy poszczególnymi badanymi grupami(p<0,0). A to zakaz palenia w miejscach publicznych mia³ najwiêkszy wp³yw na zmniejszenie czêstoœci zawa³ów wœród kobiet oraz osób m³odych, które czêœciej bywaj¹ w klubach, restauracjach i barach. Byli palacze nie chc¹ tak e, aby paliæ tytoñ w parku, co nie przeszkadza aktywnym palaczom (100%) ani biernym palaczom (89%) ani osobom niepal¹cym (91%). Ró nice by³y istotne statystycznie miêdzy poszczególnymi grupami badanych (p<0,0). Mo e to wynikaæ z dwóch powodów, e nie wszyscy dok³adnie wiedz¹, gdzie jest bezwzglêdny zakaz palenia papierosów oraz niestety przyzwyczajenie biernych palaczy do widoku osoby pal¹cej papierosa. Podobnie nikt z by³ych palaczy nie chce, aby pozwolono na palenie papierosów w urzêdach i instytucjach pañstwowych, nawet w miejscach specjalnie wyznaczonych tzw. palarniach, przy aprobacie biernych palaczy (73,3%), osób nigdy niepal¹cych (78,9%) oraz aktywnych palaczy (50%), którzy uwa aj¹, e nie powinno siê zabraniaæ w tych miejscach paliæ. Trzecim korzystnym aspektem wprowadzenia ustawy o zakazie palenia papierosów jest edukacja i zmiana przyzwyczajeñ w danej populacji. Obecnie nikt nie podwa a faktu o szkodliwoœci dymu tytoniowego na biernych palaczy. Badania udowodni³y, i dym papierosowy zawiera 35 razy wiêcej dwutlenku wêgla i 4 razy wiêcej nikotyny, ni dym wdychany przez palacza. Najbardziej nara- one s¹ dzieci, których p³uca rozwijaj¹ siê do 7. r.., a wdychany w œrodowisku domowym dym tytoniowy uszkadza obwodowe struktury p³uc, uniemo liwiaj¹c prawid³owy rozwój p³uc i prowadz¹c do trwa³ego upoœledzenia ich czynnoœci wentylacyjnej [11]. Dzieci naœladuj¹ zachowania doros³ych, tak- e te negatywne, przyzwyczajaj¹ siê do widoku rodzica pal¹cego papierosa, co w przysz³oœci dla dziecka jest czymœ naturalnym e wolno paliæ wszêdzie. Dzieci te rozpoczynaj¹ czêœciej i wczeœniej palenie papierosów, ni ich rówieœnicy, których rodzice nigdy nie palili. W wyniku dalszej ekspozycji na dym tytoniowy dochodzi do utraty rezerw oddechowych i wczesne wystêpowanie ciê kiej postaci przewlek³ej obturacyjnej choroby p³uc (POChP). Wed³ug rezultatów badañ bierne palenie zwiêksza ryzyko zawa³u serca o oko- ³o 30%, a osoby inhaluj¹ce dym tytoniowy choruj¹ tak e na POChP i nowotwory z³oœliwe[8,9]. Narodowy Fundusz Zdrowia w Polsce rocznie przeznacza oko³o 20 miliardów z³otych na walkê z chorobami takimi jak: POChP, choroby górnych dróg oddechowych i nowotwory[7]. Dlatego wprowadzenie zakazu palenia niesie ze sob¹ równie dalekosiê ne skutki, chroni dzieci przed paleniem w przysz³oœci. Wszystkie osoby bior¹ce udzia³ w badaniu popieraj¹ zakaz palenia w przedszkolach i szko³ach oraz nie wyra aj¹ zgody na palenie w wyznaczonych miejscach. Podobnie place zabaw dla dzieci powinny byæ wolne od dymu tytoniowego, co uznaj¹ wszyscy byli palacze, pozosta³e grupy: palacze (100%), bierni palacze (69%) oraz osoby niepal¹ce (28%) uwa aj¹, i wolno paliæ w specjalnych przeznaczonych miejscach. Ostatnim aspektem zaprzestania palenia w miejscach publicznych jest wizerunek spo³eczeñstwa. Mo e byæ najmniej docenianym, ale przecie wiadomo, i osoby pal¹ce to g³ównie z œrednim lub niskim wykszta³ceniem i o niskim statusie socjoekonomicznym. Czy zatem w dobie ostatnich dwudziestu lat intensywnych przemian dokonanych w Polsce nie warto nad tym popracowaæ. Badanie pokaza³o, i postawa biernych palaczy jest najbardziej tolerancj¹ dla palenia w placówkach ochrony zdrowia, instytucjach pañstwowych, lokalach gastronomicznych czy transporcie publicznym, w porównaniu z pozosta³ymi grupami badanych (p<0,0). Podobnie najczêœciej bierni palacze i osoby niepal¹ce wyra ali zgodê na palenie na dworcach, przystankach komunikacji publicznej czy na lotnisku. To przyzwyczajenie jest najtrudniej zmieniæ, gdy czêsty jest widok osoby z papierosem w d³oni od dzieciñstwa w domu w szkole, w urzêdzie co skutkuje zbyt du ¹ tolerancjê spo³eczeñstwa. Po ustawie o zakazie palenia w miejscach publicznych kolejnym krokiem Ministerstwa Zdrowia w Polsce, bêdzie wprowadzenie od 15 maja 22 roku obowi¹zku umieszczania przez koncerny tytoniowe obrazków na opakowaniach papierosów przedstawiaj¹cych m.in. denata, dzieci nara one na wdychanie dymu tytoniowego czy chorego pod³¹czonego do respiratora. Projekt zak³ada, e nawet pó³ miliona palaczy mo e rzuciæ na³óg, a jak pokaza³o to badanie, byli palacze prezentuj¹ najbardziej negatywnie postawê do palenia papierosów w miejscach publicznych i najbardziej rygorystycznie przestrzegaj¹ przepisów [2]. Wnioski 1. Najczêœciej pozytywn¹ postawê wobec ustawy o zakazie palenia w miejscach publicznych prezentuj¹ byli palacze. Oni tak e nie zgadzaj¹ siê na wydzielanie specjalnych miejsc do palenia tytoniu w miejscach publicznych. 2. Zadaniem ustawy o zakazie palenia w miejscach publicznych jest ochrona biernych palaczy, szczególnie dzieci, przed negatywnymi skutkami inhalacji dymu tytoniowego. Wszyscy badani aprobuj¹ zakaz palenia w placówkach opiekuñczo-wychowawczych. 3. Pó³ roku po wprowadzeniu ustawy o zakazie palenia w miejscach publicznych mo na patrzeæ optymistycznie w przysz³oœæ, i liczba palaczy zrywaj¹ca z na³ogiem wzroœnie, tak jak to nast¹pi³o w innych pañstwach, które ju kilka lat temu wprowadzi³o podobne zakazy. Piœmiennictwo 1. Dz. U. Nr 81, poz.529 z 8.04.20 2. Dziennik Gazeta Prawna: Makabryczne obrazki na papierosach w Polsce od 22r. 21, 07, 4. 3. Global Adult Tobaacco Survey -GATS, 21. 4. Meyers D.G., Neuberger J.S., Jianghua H.: Cardiovasular effect of bans smoking in public places. A systematic review and meta-analysis. Journal of the American College of Cardiology. 2009, 54, 1249. 5. Ministerstwo Zdrowia. Program ograniczania zdrowotnych nastêpstw palenia tytoniu w Polsce. Sprawozdanie z realizacji w roku 2006. 6. Lightwood J.M., Stanton Glantz A.: Declines in acute myocardial infarction after smoke-free laws and individual risk attributable to secondhand smoke. Circulation. 2009, 120, 1373. 7. Podolec P. i wsp.: Podrêcznik Polskiego Forum Profilaktyki. WMP Kraków. 2007, I, 137. 8. Sims M et al.: Short term impart of smoke-free legislation in England: retrospective analysis of hospital admissions for myocardial infarction. BMJ. 20, 340, 2161. 9. The Lancet. Preventable cancer in the US. Lancet. 20, 375, 1665. 10. WHO- Oœwiadczenie. 21. 11. Zieliñski J.: Przewlek³a obturacyjna choroba p³uc. Górnicki Wydawnictwo Medyczne Wroc³aw. 2007. 954 Przegl¹d Lekarski 21 / 68 / 10 S. Ka³ucka i wsp.