Informacja o wynikach kontroli utrzymania melioracji wodnych szczegółowych w województwie podlaskim w latach 2007 2009 (I półrocze) Delegatura NIK w Białymstoku
Celem kontroli było dokonanie oceny stanu utrzymania na terenie województwa podlaskiego urządzeń melioracji wodnych szczegółowych przez spółki wodne lub właścicieli gruntów
Ocenie poddano również sprawowanie nadzoru przez starostów nad stanem utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych i działalnością spółek wodnych oraz proces przydzielania spółkom dotacji podmiotowych przez Wojewodę Podlaskiego
Kontrolą objęto 20 jednostek, w tym siedem starostw powiatowych (z ogółu 14), 12 spółek wodnych z terenu działania tych starostw powiatowych oraz Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku Okres objęty kontrolą lata 2007 2009 (I półrocze) Postępowanie kontrolne prowadzono w okresie od 1 kwietnia 2009 r. do 30 października 2009 r.
Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia działalność starostów oraz zarządów spółek wodnych w zakresie utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych w województwie podlaskim
Starostowie nie podejmowali działań związanych z obowiązkiem właściwego utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych wobec właścicieli gruntów niewywiązujących się z obowiązku konserwacji urządzeń, jak i nie wykonywali nadzoru nad działalnością spółek wodnych
Starostowie, mimo nieprawidłowego stanu utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych:
nie prowadzili, poza Starostą Suwalskim, postępowań w celu wydania decyzji ustalających właścicielom gruntów uchylających się od obowiązku utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, zakresy i terminy wykonania tego obowiązku,
nie występowali do spółek wodnych o podwyższenie składek członkowskich i innych świadczeń do poziomu zapewniającego właściwą realizację utrzymania urządzeń,
nie podejmowali działań w celu reaktywacji bądź likwidacji niewykazujących działalności spółek wodnych.
Zarządy spółek wodnych nie zapewniały realizacji zabiegów konserwacyjnych na poziomie wynikającym z dobrych praktyk lub instrukcji eksploatacyjnych
Zakres wykonanej w latach 2007 2008 konserwacji gruntownej rowów melioracyjnych w odniesieniu do całkowitej długości rowów melioracyjnych w objętych kontrolą spółkach wodnych (w km) rowy objęte konserwacją w 2007 roku 500,0 450,0 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 rowy objęte konserwacją w 2008 roku długość rowów ogółem GSW w Sejnach GSW w Turośli GSW w Suchowoli GSW w Zambrowie GSW w Raczkach GSW w Drohiczynie GSW w Grodzisku GSW w Szypliszkach GSW Szumowo GSW w Puńsku GSW w Wasilkowie GSW w Dobrzyniewie D.
Brak właściwych działań starostów, jak i zarządów spółek wodnych spowodował, że w stanie odbiegającym od wymagań (niezabepieczającym prawidłowej regulacji stosunków wodnych na użytkach rolnych nawodnień i odwodnień w zależności od potrzeb) znajdowały się urządzenia na 65,3% gruntów zmeliorowanych, na terenie siedmiu objętych kontrolą powiatów
Powierzchnia zmeliorowanych użytków rolnych objętych konserwacją w odniesieniu do całości zmeliorowanych użytków rolnych na terenie siedmiu powiatów w 2008 roku (w ha) 160 000 140 000 120 000 ogółem objęte konserwacją 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 zmeliorowane użytki rolne ogółem w spółkach wodnych poza spółkami wodnymi
Wypłycony i zniszczony rów główny na terenie powiatu sokólskiego (obiekt z 1988 roku)
Wypłycone i zarośnięte rowy melioracyjne na terenie powiatu białostockiego (obiekt z lat 1975 1976)
Zadrzewiony rów melioracyjny na terenie powiatu siemiatyckiego (obiekt z 1976 roku)
Zadrzewienia na rowach melioracyjnych na terenie powiatu sejneńskiego
Brak konserwacji u.m.sz. powodował ich przyśpieszoną dekapitalizację i ograniczał funkcjonalność, czego skutkiem było pogorszenie warunków gospodarowania na użytkach rolnych
W świetle ustaleń NIK, główne przyczyny zaniedbań w konserwacji urządzeń melioracji szczegółowych to:
nierealizowanie obowiązku utrzymania u.m.sz. przez właścicieli gruntów, na które te urządzenia oddziaływają, w tym zrzeszonych w spółkach wodnych,
niedobór środków na konserwacje u.m.sz. w spółkach wodnych, których głównym źródłem finansowania były składki członkowskie,
Poziom składek członkowskich w poszczególnych spółkach wodnych w odniesieniu do dopłat bezpośrednich i ONW otrzymywanych w 2008 roku (w zł/ha) 1 000 900 800 składki członkowskie dopłaty bezpośrednie dopłaty bezpośrednie wraz z ONW I lub II strefa 700 600 500 400 300 200 100 0 GSW w Grodzisku GSW w Drohiczynie GSW w Raczkach GSW w Szumowie GSW w Zambrowie GSW w Szypliszkach GSW w Dobrzyniewie D. GSW w Suchowoli GSW w Wasilkowie GSW w Sejnach GSW w Turośli GSW w Puńsku
nierealizowanie przez starostów zadań związanych z utrzymaniem u.m.sz., w tym kontroli i nadzoru nad działalnością spółek wodnych.
W ocenie Najwyższej Izby Kontroli wszystkie (12) skontrolowane spółki wodne, prawidłowo wykorzystały dotacje podmiotowe z budżetu państwa na bieżące utrzymanie wód i urządzeń melioracji wodnych szczegółowych
Wszystkie trzy spółki wodne, które otrzymały dotacje celowe z budżetów gmin, środki wykorzystały prawidłowo, na konserwacje u.m.sz. Wszystkie trzy spółki wodne, które otrzymały dotacje celowe z budżetów gmin, środki wykorzystały prawidłowo, na konserwacje u.m.sz.
Spółki nieprawidłowo egzekwowały zaległości z tytułu składek członkowskich
Jedenaście z 12 spółek wodnych nie występowało do sądów o uzyskanie nakazów zapłaty, co uniemożliwiało egzekucję administracyjną, a w czterech nieprawidłowości wystąpiły już na etapie kierowania upomnień
Struktura przychodów 12 spółek wodnych w latach 2007 2008 z usług 14% refundacje 4% inne 1% dotacje z j.s.t. 5% dotacje z budżetu państwa 13% składki członkowskie 63%
Wojewoda Podlaski prawidłowo rozdysponował w latach 2007 2008 dotacje podmiotowe spółkom wodnym na bieżące utrzymanie wód i urządzeń melioracji wodnych szczegółowych
Najwyższa Izba Kontroli skierowała do objętych kontrolą starostów powiatowych i zarządów spółek wodnych wnioski w celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości. Skala występujących zaniedbań w zakresie utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych wymaga:
od starostów powiatowych dokonywania oceny stanu utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, co umożliwi prawidłowe wykonywanie obowiązków związanych z utrzymaniem tych urządzeń, podejmowania działań na rzecz poprawy stanu utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, w tym wykorzystywania kompetencji nadanych przepisami art. 77 ust. 2 oraz art. 171 ust. 1 i 2 Prawa wodnego,
realizowania kompetencji i obowiązków w zakresie nadzoru i kontroli nad spółkami wodnymi, przewidzianych w art. 170 ust. 3 i art.178 180 Prawa wodnego, podjęcia działań w celu sprawdzenia, czy nie zaistniały przesłanki dające możliwość rozwiązania spółki wodnej, gdy jej działalność narusza prawo lub statut, podjęcia działań mających na celu upowszechnianie wśród właścicieli gruntów, na które u.m.sz. oddziaływają, ciążących na nich zadań w zakresie właściwego utrzymania tych urządzeń oraz zagrożeń wynikających z zaniedbań w ich konserwacji;
od zarządów spółek wodnych: podejmowania skutecznych działań w celu prawidłowego utrzymania u.m.sz., dokonywania okresowych przeglądów u.m.sz. i sporządzania rocznych planów konserwacji, skutecznego egzekwowania składek członkowskich oraz pozyskiwania innych źródeł finansowania działalności statutowej.
Dziękuję za uwagę