Jaskra nie boli kradnie wzrok społeczna kampania edukacyjna
O kampanii Jaskra nie boli kradnie wzrok Kampania zainaugurowana w marcu 2015 r. podczas Światowego Tygodnia Jaskry Odpowiedź na niską wykrywalność jaskry i niską świadomość społeczną Cel kampanii: - Edukacja społeczeństwa na temat jaskry i czynników ryzyka - Motywacja do wykonywania badań diagnostycznych - Zaangażowanie JST do podjęcia działań w kierunku wczesnego wykrywania jaskry
Jaskra Jaskrą nazywana jest grupa chorób oka, o charakterze chronicznym i postępującym, w których dochodzi do stopniowego niszczenia nerwu wzrokowego Efektem jest ograniczanie pola widzenia Zmianom towarzyszy zazwyczaj zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe Jaskra jest drugą najczęstszą przyczyną ślepoty na świecie po zaćmie, jednak zdaniem WHO groźniejszą, ponieważ uszkodzenie nerwu wzrokowego jest nieodwracalne Obejmuje 15 % wszystkich zarejestrowanych przypadków ślepoty na świecie http://www.who.int/bulletin/volumes/82/11/feature1104/en/
Jaskra Jaskra pierwotna otwartego kąta Jaskra pierwotna zamkniętego kąta Ok. 90 % przypadków Ok. 10 % przypadków Przebiega powoli, latami bez wyraźnych objawów Jaskra nieleczona zawsze prowadzi do nieodwracalnej utraty wzroku Celem leczenia jest powstrzymanie niszczenia nerwu wzrokowego Według danych Polskiego Związku Niewidomych 18-20% w Polsce straciło wzrok z powodu jaskry
Epidemiologia na świecie W 2010 roku na jaskrę chorowało około 61 mln osób, z czego dotkniętych jaskrą otwartego kąta przesączania było około 45 mln. Najwięcej, bo aż 24% z nich (10,5 mln), stanowili chorzy z Europy Szacuje się, że w 2020 roku liczba chorych na jaskrę wzrośnie do prawie 79,6 mln Wśród nich 60 mln będą stanowić chorzy na jaskrę otwartego kąta przesączania, która postępuje powoli, długo nie dając wyraźnych objawów Według szacunków ekspertów do 2020 roku ponad 11 mln osób utraci wzrok z powodu jaskry
Epidemiologia w Polsce W Polsce eksperci szacują, że problem jaskry dotyczy ok. 800 000 osób Jedynie połowa z nich została zdiagnozowana Dane GUS mówią o ok. 420 tys. zdiagnozowanych przypadków jaskry w Polsce u osób powyżej 15 r.ż. Ok. 2% populacji Polski dotkniętych jaskrą
Epidemiologia w województwie kujawsko - pomorskim Województwo kujawsko-pomorskie liczy 2 090 836 osób* w tym: - 1 077 550 kobiet - 1 013 286 mężczyzn Według danych statystycznych należy spodziewać się, że w województwie kujawsko-pomorskim liczba mieszkańców, u których nie została zdiagnozowana jaskra może wynosić ok. 21 732 osób Około 43 400 osób chorych na jaskrę *Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 IV 2014 r. GUS
W przypadku jaskry nie możemy mówić o profilaktyce. Możemy mówić jedynie o wczesnej diagnostyce. prof. dr hab. Marta Misiuk-Hojło Przewodnicząca Sekcji Jaskry Polskiego Towarzystwa Okulistycznego
Wykrywanie jaskry w Polsce Zdiagnozować jaskrę może tylko okulista dzięki specjalistycznym badaniom takim jak: Badanie budowy dna oka Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego Badanie kąta przesączania Badanie pola widzenia Badanie w kierunku jaskry należy wykonać co 2 lata, a w przypadku osób z grupy podwyższonego ryzyka co 6-12 miesięcy Badania finansowane są przez NFZ W Polsce w ramach umów z NFZ w roku 2007 był realizowany program wczesnej diagnostyki jaskry, monitorowania postępu choroby i jej efektywnego leczenia, dotyczący osób po 35 roku życia. Niestety, nie został przyjęty na lata następne.
Problem wykrywalności Jaskra dotyka w Polsce nawet 800 tys. osób, jedynie 420 tys. wie o chorobie. Zbyt późna diagnoza Potencjalne przyczyny Bezobjawowy przebieg choroby Niska świadomość społeczna istnienia choroby Błędne skojarzenie dot. zachorowania w późnym wieku Brak wizyt u okulistów 800 tys. choruje 420 tys. wie o tym Utrudniony dostęp do okulistów od 2015 U 75 proc. chorych schorzenie można wcześnie wykryć tylko dzięki specjalistycznym badaniom diagnostycznym przeprowadzonym przez lekarza okulistę. W Polsce około 70% przypadków jaskry jest wykrywana zbyt późno, by uratować widzenie, nawet przy intensywnym leczeniu.
Jaskra bezobjawowy przebieg Wczesne rozpoznanie jaskry jest trudne, ponieważ u ok. 75% pacjentów choroba w początkowym stadium przebiega bezobjawowo, a ubytki w polu widzenia mogą być niezauważalne Zmiany dostrzega dopiero po utracie prawie 30% komórek zwojowych (www.mp.pl) U niektórych tylko osób cierpiących na jaskrę pierwotną zamkniętego kąta pierwszymi objawami są pogorszenie ostrości widzenia, bóle głowy lub silny ból oka połączony z jego zaczerwieniem i poszerzeniem źrenicy (wywołany 5-6 -krotnym wzrostem ciśnienia wewnątrz gałki ocznej)
Świadomość społeczna Brak wiedzy na temat choroby Błędne skojarzenie ze starością W naszej świadomości pokutuje mit, że jaskra jest chorobą ludzi starszych, że zapada się na nią po pięćdziesiątce. To nieprawda. Wprawdzie ryzyko zachorowania na jaskrę wzrasta po pięćdziesiątce aż pięć do dziesięciu razy, ale notuje się coraz częstsze przypadki jaskry u ludzi młodych. prof. dr hab. Janusz Czajkowski, kierownik Oddziału Klinicznego Okulistyki, Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi
Jaskra a wiek Jaskra uznana jest przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę społeczną XXI wieku 2 % całej populacji 0,5 % osób przed 50 r.ż. 10 % osób po 80 r.ż. Jaskra dotyczy osób już po 35 roku życia! Nowoczesne metody leczenia pozwalają na diagnozę jaskry po 30 r.ż. Im wcześniej zdiagnozujemy chorobę i rozpoczniemy leczenie tym szansa na zatrzymanie jej jest większa.
Czynniki ryzyka Czynniki ryzyka w jaskrze z otwartym kątem: dziedziczność podwyższony poziom ciśnienia w oku krótkowzroczność cienkie rogówki wiek po 35 r.ż. zaburzenia gospodarki tłuszczowej (hipercholesterolemia i hiperlipidemia) niskie ciśnienie ogólne krwi lub zbyt intensywnie leczone nadciśnienie krwi objawy naczyniowo-skurczowe (zimne stopy i dłonie) stres
Polak u okulisty Według danych TNS OBOP (2012 r.): Co trzeci Polak nigdy nie był u okulisty Polacy nie wykonują profilaktycznych badań w kierunku wykrycia chorób oka Są przekonani, że nie należą do grupy ryzyka chorób siatkówki oka Polacy chorują mimo braku diagnozy, nie mając dostępu do leczenia
Utrudniony dostęp do okulisty Od 2015 roku by skorzystać z porady okulisty niezbędne jest skierowanie od lekarza rodzinnego (ustawa tzw. pakietu kolejkowego) Powód: zgodnie z analizami MZ, 70 proc. wizyt u okulisty dotyczy podstawowych diagnoz i badań, które zdaniem resortu może przeprowadzić lekarz POZ Ograniczenie w dostępie do lekarza okulisty zdaniem ekspertów z Polskiego Towarzystwa Okulistycznego może stanowić istotne zagrożenie dla wykrywalności jaskry W efekcie - utrudnienie dostępu do lekarza okulisty. Bariera dwóch lekarzy. Przeniesienie ciężaru wywiadu na lekarzy POZ Potrzeba edukacji lekarzy POZ. Zwrócenie uwagi na temat jaskry pierwszy przesiew
Lekarz POZ a jaskra Dobrze wyszkolony lekarz pierwszego kontaktu powinien potrafić określić występowanie u swoich pacjentów czynników wskazujących na ryzyko jaskry i odpowiednio wcześnie skierować ich do specjalisty, jednak nie jest w stanie zdiagnozować jaskry Lekarz ogólny bardzo często nie zwraca uwagi na czynniki ryzyka i objawy, które mogłyby wskazywać na jaskrę we wczesnym stadium rozwoju choroby W efekcie pacjent zbyt późno trafia do lekarza specjalisty. W momencie, gdy chory orientuje się sam, że źle widzi, jaskra jest już w pełnym rozkwicie Niski poziom wiedzy lekarzy POZ na temat jaskry, czynników ryzyka i objawów Potrzeba edukacji lekarza POZ
Leczenie Jedynym, jak do tej pory, sposobem leczenia jaskry jest obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego Uszkodzenie wzroku w przypadku jaskry jest nieodwracalne Cel leczenia jaskry: powstrzymanie procesu niszczenia nerwu wzrokowego! poprzez osiągnięcie ciśnienia docelowego! Pamiętajmy późne wykrycie jaskry grozi nieodwracalną ślepotą!
Koszty społeczne jaskry Zaburzenia ze strony narządu wzroku znacząco zmniejszają możliwości aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym, aktywność zawodową i dnia codziennego Wzrost wydatków związanych z późnymi następstwami choroby Jaskra ma ogromny wpływ na pogorszenie jakości życia pacjentów Wczesne wykrycie choroby, jej prawidłowe monitorowanie i leczenie pozwala zachować użyteczną ostrość wzroku
Kluczowa rola samorządów Podniesienie poziomu wiedzy w społeczeństwie na temat objawów i leczenia jaskry poprzez akcje medialne oraz spotkania edukacyjne dla mieszkańców Wdrożenie programu badań przesiewowych w kierunku wczesnego rozpoznania jaskry występującej rodzinnie. Schemat programu na stronie Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich www.szmp.pl Organizacja szybkich akcji wczesnego wykrywania choroby wśród osób z grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na jaskrę Organizowanie szkoleń dla lekarzy pierwszego kontaktu dotyczących jaskry i czynników ryzyka w celu rozpoznania jaskry EFEKT: WZROST LICZBY OSÓB ZE ZDIAGNOZOWANĄ JASKRĄ
Edukacja Jedynie działania edukacyjne skierowane do społeczeństwa i do lekarzy POZ oraz realizowane przez samorządy programy wczesnego wykrywania jaskry mogą zwiększyć liczbę zdiagnozowanych przypadków jaskry, a tym samym uratować wzrok dotkniętych nią pacjentów obniżając wskaźnik ślepoty w Polsce z powodu jaskrowego zaniku nerwu wzrokowego
Program zdrowotny Program zdrowotny to zespół zaplanowanych i zamierzonych działań z zakresu opieki zdrowotnej ocenianych jako skuteczne, bezpieczne i uzasadnione, umożliwiających w określonym terminie osiągnięcie założonych celów, polegających na wykrywaniu i zrealizowaniu określonych potrzeb zdrowotnych oraz poprawy stanu zdrowia określonej grupy świadczeniobiorców, finansowany ze środków publicznych Może być realizowany przez jeden rok lub wiele lat Opiniowany jest przez Agencję Oceny Technologii medycznych jednak ocena ta nie jest wiążąca Schemat programu badań w kierunku wczesnego rozpoznania jaskry występującej rodzinnie przygotowany przez Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich
www.szmp.pl www.szmp.pl/strona-157-jaskra_pod_kontrola.html
Program wczesnego wykrywania jaskry Edukacja Diagnostyka K A M P A N I A NAGŁOŚNIENIE W MEDIACH MATERIAŁY DO DRUKU ELEKTRONICZNE WERSJE SPOTKANIA EDUKACYJNE Z EKSPERTEM BADANIA DLA MIESZKAŃCÓW (zawężenie do osób z czynnikiem rodzinnym) Możliwość rozłożenia w czasie realizacji badań Każda z osób z pozytywnym wynikiem otrzymuje kartę informacyjną dla lekarza POZ S A M O R Z Ą D
Materiały edukacyjne
Dobry przykład Program wczesnego wykrywania jaskry w województwie łódzkim na rok 2011 oraz 2012 realizowany przez Samorząd Województwa Łódzkiego Bezpłatne badania dla mieszkańców województwa łódzkiego w wieku 35-60 lat Akcja zdrowotna była realizowana przez wybrane placówki podległe Samorządowi Województwa Łódzkiego świadczące usługi w zakresie okulistyki Akcja obejmowała: przeprowadzenie badania ankietowego dotyczące czynników ryzyka jaskry, wykonanie badania ciśnienia śródgałkowego, wykonanie badania dna oka, wykonanie badania pola widzenia. 7 miast w województwie (Łódź, Sieradz, Pabianice, Piotrków Trybunalski, Bełchatów, Skierniewice, Zgierz) W 2011 roku w ramach Akcji przebadano łącznie 1.260 osób. Lekarze rozpoznali jaskrę w jej wczesnym stadium u 241 (19,13%) osób, w stadium zaawansowanym u 7 osób. Ogółem ze środków Samorządu Województwa Łódzkiego wydatkowano kwotę 100.000 zł W 2012 roku przebadano łącznie 1.114 osób. Lekarze rozpoznali jaskrę u 139 (12,4%) osób. Wydatkowano kwotę 91.397,00 zł
Kampania w mediach
Kampania w mediach
Kontakt: Compass PR Realizator kampanii Jaskra nie boli kradnie wzrok Karolina Waligóra k.waligora@compasspr.pl Tel.: 500 088 365