W dniu 30 czerwca 2015 roku Lublinie odbyła się konferencja pt. Sieć Szlaków Greenways Dziedzictwo Wschodu produkt Lubelskiej Unii Pozarządowej szansą na rozwój przedsiębiorczości i aktywności lokalnej regionu. Konferencja była prowadzona przez Dorotę Sawa Prezes Zarządu Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Krasnystaw PLUS. W czasie konferencji ze swoimi prezentacjami wystąpili: Dorota Sawa - Lubelska Unia Pozarządowa szansą na rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich; Anna Idzik - Wiceprezes Klastra Turystycznego Zagrody Lubelskie Jacek Zdrojewski Konsultant ds. produktu Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo Szlak Green Velo jako oś rozwoju turystyki rowerowej województwa lubelskiego ; Zbigniew Pacholik Prezes Stowarzyszenia Greenways Polska Zielone Szlaki Greenwayssposób na rozwój lokalnej gospodarki na obszarach wiejskich ; Renata Zakrzewska członek Zarządu Suwalskiej Izby Rolniczo Turystycznej Tworzenie i zarządzanie sieciowym produktem turystycznym na przykładzie Baśniowego Szlaku na Suwalszczyźnie. Fot. 1 Konferencja 30.06.2015 r. Jako pierwsza podczas konferencji głos zabrała Dorota Sawa, która przedstawiła historię powstania Lubelskiej Unii Pozarządowej. Początkowo zostało powołane Partnerstwo Greenway Dziedzictwo Wschodu zainaugurowane w 2010 r. przez 9 lokalnych grup działania z terenu woj. lubelskiego tj. LGD Promenada S12, LGD Zapiecek, LGD Krasnystaw PLUS, LGD Dolina Giełczwi, LGd Doliną Wieprza i Leśnym Szlakiem, LGD Jagiellońska Przystań, LGD Fundacja Nasza Nadzieja, LGD Polesie, LGD Poleska Dolina Bugu. W ramach partnerstwa podpisano w obecności Marszałka Województwa Lubelskiego Sławomira Sosnowskiego umowę partnerską.
Sieć swą strukturę sformalizowała w 2015 r. jako Lubelska Unia Pozarządowa, którą tworzy 17 lokalnych grup działania oraz 4 organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju turystyki i produktu lokalnego. Siedziba partnerstwa mieści się w Krasnymstawie. W dalszej części prezentacji Dorota Sawa wyjaśniła czym jest Dziedzictwo Wschodu : Sieć współpracy organizacji pozarządowych na rzecz idei Greenway: Lubelska Unia Pozarządowa Marka turystyczna tworzona na obszarze Fot. 2 Dorota Sawa podczas prezentacji województwa lubelskiego Konsorcjum firm Klaster Przedsiębiorczości Lokalnej. Kolejno zostały omówione zrealizowane zadania w ramach partnerstwa1: Wśród mieszkańców przeprowadzono badania potrzeb społecznych Dwudniowa konferencja dla branży turystycznej informująca o inicjatywie Dwudniowe warsztaty i sesja planistyczna (wyznaczająca trasę przebiegu szlaku) Spotkanie i wizyty terenowe spotkania na terenie lokalnych grup działania (wytyczenie na mapie głównej osi szlaku) Opracowanie studium koncepcyjnego i inwentaryzacja zasobów na szlaku oraz opracowanie planu promocji Organizacja wizyt studyjnych dla gości z Polski oraz z zagranicy po trasie szlaku 4 dniowa międzynarodowa konferencja europejskie szlaki Greenways w kontekście roli szlaków Greenways w rozwoju przedsiębiorczości na wsi. Organizacja wizyty studyjnej do Hiszpanii i Anglii dla osób prowadzących działalność turystyczną w obszarze szlaku powstanie dwóch ekomuzeów (Zagrody i Zakątki Lubelszczyzny na terenie powiatu krasnostawskiego oraz Giełczewskie Ogrody Sztuki na terenie powiatu świdnickiego 1 Dorota Sawa - Prezentacja pt. Lubelska Unia Pozarządowa szansą na rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich wygłoszona 30.06.2015 r. podczas konferencji w Lublinie.
organizacja imprezy Targi Turystyki Wiejskiej i Kulturowej Lubelskie Lato w ramach której odbywa się jarmark na Kupieckim Szlaku oraz Festiwal Twórczo Zakręconych W kolejnym punkcie Dorota Sawa przedstawiła plany na przyszłość dotyczące zawiązanego partnerstwa. Głównym zamierzeniem jest przygotowanie bazy (szkolenia i współpraca z przewodnikami turystycznymi; jednolite oznakowanie szlaku Greenways oraz wybudowanie Miejsc Obsługi Rowerów. W dalszej części wspomniano również o tworzeniu produktów turystycznych (ekomuzea, questy, imprez odbywających się cyklicznie). Obiekty i produkty, które znajdą się na trasie szlaku powinny zostać oznaczone certyfikatem oraz należy skupić się na działaniach marketingowych oraz promocyjnych. Partnerstwo powinno skupić się na stworzeniu Systemu Informacji Turystycznej i Kulturalnej oraz systemu rezerwacji miejsc noclegowych dla danego obszaru, a także Inkubatorów Przedsiębiorczości i sieci współpracy Inkubatorów Przetwórstwa Lokalnego, prowadzeniu punktów doradczych dla przedsiębiorców i osób rozpoczynających działalność gospodarczą 2. Następnie omówiła Strategie Rozwoju Sieci, kierunki rozwoju oraz zgodność działań z planami rozwoju Województwa Lubelskiego. Odniosła się również do nowej perspektywy finansowej i wskazała możliwości finansowania działań planowanych do realizacji przez sieć. Bardzo dużo czasu poświęciła zagadnieniom związanym z komunikacją wewnątrz sieci oraz informacjom przekazywanym przez sieć na zewnątrz w tym przekazom medialnym oraz komunikacji z lokalnymi społecznościami. Anna Idzik w swojej prezentacji przedstawił aplikacje wspomagające proces konsultacji przebiegu trasy szlaku oraz wskazała na korzyści płynące ze współpracy. Przekonywała o słuszności zrealizowanych zadań zapisanych w projekcie oraz zasad współpracy zapisanych w dokumencie zwanym Standardami Współpracy w ramach sieci. Przedstawiła Organizacje wchodzące w skład sieci a także skupiła uwagę uczestników na współpracy międzysektorowej jakże ważnej w realizacji celu partnerstwa. Kończąc swoją wypowiedź odniosła się do identyfikacji wizualnej sieci i kreowania marki zaznaczyła jak ważna jest rozpoznawalność logotypu oraz budowanie zaufania do produktu w lokalnych społecznościach. Jacek Zdrojewski omówił Wschodni Szlak Rowerowy Green VELO przebiega przez następujące województwa: Województwo Świętokrzyskie 190 km, Województwo Lubelskie 2 Dorota Sawa - Prezentacja pt. Lubelska Unia Pozarządowa szansą na rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich wygłoszona 30.06.2015 r. podczas konferencji w Lublinie.
350 km, Województwo Podkarpackie 430 km, Województwo Podlaskie 590 km oraz Województwo Warmińsko Mazurskie 390 km który powstał w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 łączna wartość projektu wyniosła 274 mln PLN, długość trasy 1985 km. W realizację całego przedsięwzięcia jest zaangażowanych 260 partnerów. Szlak rowerowy przebiega przez atrakcyjne obszary: miejsca cenne przyrodniczo, zabytki, ważne miejsca komunikacyjne, przesiadkowe. O przebiegu Szlaku zdecydowało Studium przebiegu korytarza głównego Trasy Rowerowej opracowane w styczniu 2009 r. natomiast o sposobie wykonania Studium Wykonalności Trasy Rowerowej w Polsce Wschodniej przygotowane w czerwcu 2012 r. W projekcie została uwzględniona modernizacja istniejących tras rowerowych, budowa nowych, wykorzystanie istniejących dróg o niewielkim natężeniu ruchu oraz utworzenie sieci miejsc postojowych oraz odpowiednie oznakowanie całego szlaku. Efektem realizacji w/w inwestycji jest najdłuższy, spójnie oznakowany szlak rowerowy w Polsce, który posiada łączniki i trasy boczne. Trasy rowerowe przebiegają po drogach asfaltowych, na których zastosowano rozwiązania wpływające na bezpieczeństwo osób poruszających się po trasach. W ramach poprawy bezpieczeństwa na trasach rowerowych: zbudowano lub przebudowano ok. 300 km dróg rowerowych i ciągów pieszo rowerowych zbudowano lub przebudowano ok. 150 km dróg gruntowych zbudowano 32 i poddano modernizacji kładki oraz mosty przebudowano ok. 60 skrzyżowań w ramach projektu powstały również Miejsca Obsługi Rowerów jest ich 230. Celem realizacji komponentu promocyjnego projektu "Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej jest wykreowanie markowego produktu turystycznego Trasy Rowerowej Polski
Wschodniej oraz stworzenie wizerunku makroregionu (województw) Polski Wschodniej, jako miejsca atrakcyjnego dla turystów zainteresowanych wypoczynkiem aktywnym, zwłaszcza turystyką rowerową. Projekt zakłada przeprowadzenie do 31 grudnia 2015 r. spójnej ogólnopolskiej kampanii promocyjno-informacyjnej z użyciem przede wszystkim narzędzi takich jak telewizja, prasa, radio, Internet oraz działań wspierających rozwój trasy rowerowej jako produktu turystycznego. Na potrzeby realizacji projektu opracowany został spójny dokument o charakterze operacyjnym pn. Program Promocji i Rozwoju Tras Rowerowych w Polsce Wschodniej na lata 2013-2020. Celem głównym realizacji Programu jest wskazanie zakresu, sposobów i metod komunikacji marketingowej infrastruktury wytworzonej w ramach projektu Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej jako produktu turystycznego, a także rekomendacja działań, mających na celu rozwój tego produktu. 3 Główną cechą szlaku rowerowego jest jego oznakowanie. Obecnie w województwie lubelskim do końca lipca 2015 r. zostaną oznakowane wszystkie trasy rowerowe przebiegające w ramach szlaku Green VELO. W województwie warmińsko mazurskim i podlaskim znakowanie tras powinno zakończyć się do końca roku 2015.Natomiast w województwie świętokrzyskim oraz podkarpackim odpowiednio lipiec i sierpień 2015 r.; znakowanie Miejsc Obsługi Rowerowej i odcinki inwestycyjne do końca bieżącego roku. Wschodni Szlak Rowerowy Greek Velo skierowany jest do następujący grup odbiorców: rowerowi pasjonaci (przejeżdżają znaczną część szlaku, trasa musi być spójnie oznakowana z jednolitą nawierzchnią, ciągłość trasy, baza noclegowa rozłożona wzdłuż całej trasy, materiały informacyjne i opisy atrakcji na całej trasie oraz informacje o węzłach komunikacyjnych na trasie)4 aktywne wakacje (urlop na rowerze) rowerzyści okazjonalni (krótkie wycieczki rowerowe) Dwie pozostałe grupy wybierają się na jednodniowe wycieczki w pobliżu miejsca zakwaterowania. Główne elementy charakteryzujące szlak to: duża liczba propozycji wycieczek w pobliżu najciekawszych miejsc; bezpieczeństwo, atrakcyjność, dostępność tras i szlaków, odpowiednia baza noclegowa, różnorodność atrakcji turystycznych (przyrodnicze i kulturowe) oraz obiekty przyjazne rowerzystom - atrakcje, placówki gastronomiczne. 3 http://greenvelo.pl/pl/o_szlaku/ Jacek Zdrojewski- Prezentacja pt. Wschodni Szlak Rowerowy GREEN VELO wygłoszona 30.06.2015 r. podczas konferencji w Lublinie. 4
Jacek Zdrojewski w swojej prezentacji wspomniał również o systemie rekomendacji szlaków rowerowych oraz o Miejscach Przyjaznych Rowerzystom, które zostały podzielone na następujące grupy: Obiekty noclegowe (obiekty świadczące usługi krótkotrwałego wynajmu miejsc noclegowych, zarówno całoroczne, jak i sezonowe) Atrakcje turystyczne (obiekty, do których wstęp jest odpłatny lub nieodpłatny, ale posiadają swojego zarządcę, np. parki rozrywki, muzea, skanseny, niektóre parki narodowe) Obiekty gastronomiczne (restauracje, bary itp.) Centra Informacji Turystycznej Pozostałe obiekty usługowe (stacje paliw, sklepy wielobranżowe, serwisy rowerowe, wypożyczalnie rowerów i sprzętu turystycznego) Obiekty ubiegające się o rekomendację MPR zlokalizowane muszą być (prowadzić działalność) na obszarze Polski Wschodniej (woj. lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie) położonym w tzw. Korytarzu trasy Wschodniego Szlaku Rowerowego GREEN VELO. Jest to związane z obszarem realizacji Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, z którego finansowane jest opracowanie i wdrożenie systemu rekomendacji MPR.5 Zakwalifikowanie się do systemu rekomendacji przynosi korzyści w postaci promocji oraz otwarcia się na nowe grupy turystów rowerowych: Informacje o obiekcie są umieszczane na portalu www.greenvelo.pl Informacje o obiekcie w dedykowanej aplikacji mobilnej Informacje o obiekcie w publikacjach o szlaku6 W dalszej części prezentacji Jacek Zdrojewski przedstawił kryteria, zasady naboru do systemu rekomendacji Miejsc Przyjaznych Rowerzystom i ich weryfikacji. Kolejny prelegent Zbigniew Pacholik przedstawił Zielone Szlaki Greenways jako sposób na rozwój lokalnej gospodarki na obszarach wiejskich. Zielone Szlaki oddziaływają na lokalną społeczność oraz na turystów. Ze Szlakami Greenways powiązana jest ekoturystyka, która posiada następujące cechy: Forma aktywnego i dogłębnego zwiedzania obszarów wiejskich o cennych walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, 5 Jacek Zdrojewski- Prezentacja pt. Wschodni Szlak Rowerowy GREEN VELO wygłoszona 30.06.2015 r. podczas konferencji w Lublinie. 6 Jacek Zdrojewski- Prezentacja pt. Wschodni Szlak Rowerowy GREEN VELO wygłoszona 30.06.2015 r. podczas konferencji w Lublinie.
Przyczynia się do ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Przynosi korzyści ekonomiczne i społeczne lokalnym społecznościom i podnosi jakość życia7 Zielone Szlaki Greenways to również partnerstwo na rzecz rozwoju ogólnodostępnej infrastruktury, partnerstwo na rzecz tworzenia oferty turystycznej. Zbigniew Pacholik analizując Zielone Szlaki Greenways stwierdziła, że lokalną gospodarkę kształtują produkty lokalne, w które Lubelszczyzna jest bogata. Na zakończenie konferencji głos zabrała Renata Zakrzewska, która omówiła tworzenie i zarządzanie sieciowym produktem turystycznym na przykładzie Baśniowego Szlaku na Suwalszczyźnie. Zanim powstał szlak przeprowadzono audyt turystyczny wskazujący na atrakcyjność Suwalszczyzny biorąc pod uwagę walory przyrodnicze i kulturowe. Koncepcja Baśniowego Szlaku powstała w ramach projektu realizowanego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013. W myśl założeń tego programu powstał projekt Podróż do Etnobajki. Głównym działaniem projektu jest utworzenie i promocja produktu turystyki kulturowej zgodnie z marką regionu Suwalszczyzna kraina jak baśń oraz utworzenie produktu sieciowego 7 Wiosek Bajek. Charakter wioski związany jest z miejscem do którego odnosi się bajka. Jednocześnie każda z wiosek eksponuje jeden z istotnych tematów kulturowo przyrodniczych: ludowe tradycje, historyczne dziedzictwo Jaćwingów, różnorodność kulturową pogranicza, miejską historię Suwałk, świat zwierząt żyjących obecnie i dawniej na Suwalszczyźnie, florę puszczy Augustowskiej.8 Motywem łączącym 7 wiosek są postacie z utworów Marii Konopnickiej. Każda wioska posiada cechy charakterystyczne, którą ją wyróżniają. Każda z wiosek posiada baśniowy wóz/mobilny domek, który swoim wyglądem nawiązuje do charakteru wioski, której jest wizytówką. Wioski posiadają indywidualne opracowania koncepcyjne z planem funkcjonowania oraz programem animacyjnym oraz zestawy, gier, zabaw z propozycjami scenariuszy zajęć dla dzieci i młodzieży.9 W dalszej części prezentacji Pani Renata omówiła wioski wchodzące w skład Baśniowego Szlaku: 7 Wioska Małych Wędrowców Nowa Wieś Wioska Dwóch Mistrzów Puńsk Wioska Darów Lasu-Kopiec http://www.greenways.org.pl/ekoturystyka.html Renata Zakrzewska- Prezentacja pt. Tworzenie i zarządzanie sieciowym produktem turystycznym na przykładzie Baśniowego Szlaku na Suwalszczyźnie. wygłoszona 30.06.2015 r. podczas konferencji w Lublinie. 9 Renata Zakrzewska- Prezentacja pt. Tworzenie i zarządzanie sieciowym produktem turystycznym na przykładzie Baśniowego Szlaku na Suwalszczyźnie. wygłoszona 30.06.2015 r. podczas konferencji w Lublinie. 8
Zaułek krasnoludków Suwałki Wioska Zapomnianych Wojów Bakałarzewo Dolina Przygód nad Szeszupą Rutka Tartak Miasteczko Sekretnych Uliczek-Sejny Podczas wystąpienia zostały omówione również metody poruszania się po Baśniowym Szlaku, nagrody, gadżety, pamiątki, przewodniki mapy turystyczne oraz oznakowanie, strona internetowa szlaku promocja. Fot. 4 Uczestnicy konferencji 30.06.2015 r. 10 Konferencję zakończyła dyskusja podczas której poruszono tematy związane z dalszą współpracą z samorządami, przedsiębiorcami oraz organizacjami pozarządowymi skupionymi w sieci oraz takimi, które podejmują działania na obszarze objętym siecią współpracy. Mówiono również o głównym celu sieci czyli Stworzeniu Szlaku Greenways oraz zastanawiano się nad wspólnymi działaniami pod kątem pozyskania środków finansowych na inwestycję oraz wspólnych działań pobudzających inicjatywy przedsiębiorcze na tym terenie. Podsumowując konferencję Pani Dorota Sawa stanowczo zakomunikowała, iż brak współpracy pomiędzy organizacjami ogranicza skuteczność w pozyskiwaniu środków finansowych a także stanowi ograniczenie w dostępie do ważnych informacji poprzez brak przedstawicieli w różnych gremiach decyzyjnych. Działając pojedynczo NGO sy mają mała siłę oddziaływania na lokalne i regionalne władze co jest bardzo istotne przy realizacji celów, które sieć sobie postawiła do osiągnięcia i zapisała w Strategii Rozwoju 10 Fot.1,2,4 Piotr Duma 11 Fot. 3 http://greenvelo.pl/pl/o_szlaku/
do 2025 roku. Aby dać możliwość współpracy z innymi podmiotami w ramach sieci zostanie utworzony klaster przedsiębiorczości lokalnej, który będzie miał na celu wzmocnienie pozycji sieci NGO poprzez udział innych sektorów w oddziaływaniu na lokalne polityki i decyzje podejmowane w kluczowych sprawach dla partnerstwa przez samorządy na różnych szczeblach.