Jakość powietrza w województwie wielkopolskim na podstawie danych WIOŚ Poznań Danuta Krysiak Poznań 2016
Zakres prezentacji 1. Państwowy Monitoring Środowiska 2. Wielkopolska sieć monitoringu jakości powietrza 3. Oceny jakości powietrza 4. Informacje o jakości powietrza
Państwowy Monitoring Środowiska Państwowy Monitoring Środowiska stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.
Państwowy Monitoring Środowiska - podstawy prawne: ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. 2012, poz. 1031), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. 2012, poz. 914), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 roku w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. 2012, poz. 1032), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie sposobu obliczania wskaźników średniego narażenia oraz sposobu oceny dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji (dla pyłu PM2,5), (Dz.U. 2012, poz. 1029); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz.U. 2012, poz. 1034).
Państwowy Monitoring Środowiska prawo UE: dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 roku w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu, dyrektywa Komisji (UE) 2015/1480 z dnia 28 sierpnia 2015 roku zmieniająca niektóre załączniki do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE i 2008/50/WE ustanawiających przepisy dotyczące metod referencyjnych, zatwierdzania danych i lokalizacji punktów pomiarowych do oceny jakości powietrza; decyzja wykonawcza Komisji Europejskiej 2011/850/UE z dnia 12 grudnia 2011 roku ustanawiająca zasady stosowania dyrektyw 2004/107/WE i 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do systemu wzajemnej wymiany informacji oraz sprawozdań dotyczących jakości otaczającego powietrza.
Zarządzanie jakością powietrza w Polsce Minister Środowiska określenie stref, określenie poziomów dopuszczalnych, docelowych, celów długoterminowych, informowania, pułap stężenia ekspozycji. Główny Inspektor Ochrony Środowiska koordynacja i wykonywanie ocen jakości powietrza w kraju, raportowanie na poziom UE. Wojewódzcy Inspektorzy Ochrony Środowiska organizacja i funkcjonowanie systemu monitoringu, oceny jakości powietrza w województwie, obsługa sieci pomiarowej. Monitoring środowiska prowadzony jest w oparciu o wieloletni Krajowy i Wojewódzki Program Monitoringu Środowiska
Cele prowadzenia monitoringu jakości powietrza: Wykonywanie ocen rocznych jakości powietrza na potrzeby tworzenia: programów ochrony środowiska przez samorządowe jednostki terytorialne, Programów Ochrony Powietrza, programów działań krótkoterminowych przez zarząd województwa; Wykonywanie pięcioletnich ocen jakości powietrza na potrzebę weryfikacji istniejącego systemu jakości powietrza i dostosowanie go do notowanych stężeń zanieczyszczeń; Przekazywanie informacji o przekroczeniach poziomów informowania, poziomów alarmowych, poziomów dopuszczalnych i docelowych oraz ryzyka przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych na potrzeby informowania społeczeństwa oraz zarządzania kryzysowego; Monitorowanie skuteczności działań określonych w Programach Ochrony Powietrza.
Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska
Oceny jakości powietrza Ocena jakości powietrza i wynikające z niej działania odnoszone są do stref: aglomeracji o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy, miast o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, pozostałego obszaru województwa. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi, ustanowionych ze względu na ochronę roślin.
Badanie i ocena jakości powietrza w strefach. Pięcioletnia ocena jakości powietrza na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu wykonywania rocznych ocen jakości powietrza, Roczna ocena jakości powietrza, Monitoring tła miejskiego pod kątem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb monitorowania procesu osiągania krajowego celu redukcji narażenia. Zadania związane z pozyskiwaniem informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza dla potrzeb realizacji ocen i prognoz w ramach monitoringu jakości powietrza. Udział w programie badawczym monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża dotyczącym zjawisk globalnych i kontynentalnych realizowanym na poziomie krajowym przez GIOŚ.
Monitoring jakości powietrza oceniane substancje Ocena pod kątem ochrony zdrowia obejmuje: dwutlenek azotu NO 2, dwutlenek siarki SO 2, benzen C 6 H 6, ozon O 3, tlenek węgla CO, pył PM2,5, pył PM10, oraz oznaczane w pyle PM10: ołów Pb, arsen As, nikiel Ni, kadm Cd, WWA z uwzględnieniem benzo(a)pirenu B(a)P. Ocena pod kątem ochrony roślin obejmuje: dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu NO x, ozon O 3.
Pomiary automatyczne Analizator Stacja SO 2 NO 2 NO NO x CO O 3 PM10 PM2,5 C 6 H 6 meteo Poznań, ul. Polanka x x x x x x x x Poznań, ul. Dąbrowskiego x x x x x x x x x Kalisz, ul. H. Sawickiej x x x x x x x x x Konin, ul. Wyszyńskiego x x x x x x x x Piła, ul. Kusocińskiego x x x x x x x Borówiec, ul. Drapałka x x x x x x x Piaski, Krzyżówka x x x x x x
Pomiary manualne Substancja Stanowisko PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni BaP w PM10 Poznań, ul. Polanka x Poznań, ul. Dąbrowskiego x Poznań, ul. Chwiałkowskiego x x x x x x Poznań, ul. Szymanowskiego x Gniezno, ul. Paczkowskiego x x x Kalisz, ul. H. Sawickiej x x x x x x x Leszno, ul. Kiepury x x x x x Piła, ul. Kusocińskiego x x x x x x Pleszew, Aleje Mickiewicza x x Nowy Tomyśl, ul. Sienkiewicza x x x x Ostrów Wlkp., ul. Wysocka x x x x x x Tarnowo Podgórne, ul. Zachodnia x x Wągrowiec, ul. Lipowa x x
Wyniki pomiarów jakości powietrza metodą manualną w 2014 roku Stężenie pyłu PM10 Lokalizacja stanowiska uśrednianie 24-godzinne częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym średnie dla roku [μg/m 3 ] 2012 2013 2014 2012 2013 2014 Poznań, ul. Polanka 69 44 70 36 30 36 Poznań, ul. Dąbrowskiego 65 27 49 33 25 37 Poznań, ul Szymanowskiego 39 25 31 29 21 26 Poznań, ul. Chwiałkowskiego 48 73 32 35 Gniezno, ul. Paczkowskiego 54 60 86 35 33 36 Kalisz, ul. H. Sawickiej 68 67 81 36 35 35 Ostrów Wlkp. ul. Wysocka 85 79 73 39 38 37 Konin, ul. Kard. Wyszyńskiego 47 42 46 31 30 32 Piła, ul. Kusocińskiego 56 34 60 33 27 34 Leszno, ul. Kiepury 58 42 39 33 30 29 Tarnowo Podgórne ul. Zachodnia 55 27 41 31 29 28 Nowy Tomyśl ul. Sienkiewicza 79 86 104 40 41 42 Wągrowiec ul. Lipowa 44 50 99 32 31 41
Wyniki pomiarów jakości powietrza metodą automatyczną w 2014 roku Mierzone zanieczyszczenia [µg/m Adres stacji 3 ] NO x NO 2 NO 2 SO 2 SO 2 SO 2 CO benzen okres uśredniania 1 rok 1 godz. 1 rok 1 godz. 24 godz. 1 rok 8 godz. 1 rok Poznań, ul. Polanka 176 22 32 20 2560 Poznań, ul. Dąbrowskiego 138 19 30 19 2689 0,3 Piła, ul. Kusocińskiego 286 17 44 19 2790 Konin, ul. Wyszyńskiego 104 15 106 29 1804 Kalisz, ul. H. Sawickiej 97 18 98 49 Krzyżówka 10 43 7 50 30 4 Borówiec ul. Drapałka 16 169 15 36 24 4 pomiary pod kątem ochrony roślin pomiary pod kątem ochrony zdrowia
[µg/m3] Stężenia średnie roczne pyłu PM10 w latach 2005-2015 60 50 40 30 20 10 0 Poznań ul. Polanka Poznań ul. Dąbrowskiego Kalisz, ul. H. Sawickiej Konin, ul. Wyszyńskiego Leszno, ul. Kiepury Piła, ul. Kusocińskiego 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
liczba dni Liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla doby, dla PM10 w latach 2006-2015 140 120 100 80 60 40 35 dni 20 0 Poznań ul. Polanka Poznań ul. Dąbrowskiego Kalisz, ul. H. Sawickiej Konin, ul. Wyszyńskiego Leszno, ul. Kiepury Piła, ul. Kusocińskiego 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Modelowanie dla pyłu PM10 w roku 2015 /wg ATMOTERM SA/
[µg/m3] Stężenia pyłu PM2,5 w latach 2010-2015 40 35 30 25 25 [µg/m 3 ] 20 15 10 5 0 Poznań ul. Polanka Kalisz ul. H.Sawickiej 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Pył zawieszony PM2,5 Pułap stężenia ekspozycji. Wskaźnik średniego narażenia dla miast > 100 tys. mieszkańców i aglomeracji. Krajowy wskaźnik średniego narażenia dla miast > 100 tys. mieszkańców i aglomeracji. Krajowy cel redukcji narażenia.
[ng/m3] Stężenia benzo(a)pirenu w latach 2010-2015 5 4 3 2 1 1 [ng/m 3 ] 0 Poznań, ul. Chwiałkowskiego Piła, ul. Kusocińskiego Leszno, ul. Kiepury Kalisz, ul. H. Sawickiej 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Przebieg serii pomiarowych benzo(a)pirenu na wybranych stacjach w województwie wielkopolskim.
Modelowanie dla BaP w roku 2015 /wg ATMOTERM SA/
Modelowanie matematyczne dwutlenek siarki
Modelowanie matematyczne dwutlenek siarki
Modelowanie matematyczne dwutlenek azotu
Pomiary i klasyfikacja stref dla ozonu pod kątem ochrony zdrowia i ochrony roślin w roku 2014
Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia Nazwa strefy aglomeracja poznańska Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji pył pył NO 2 SO 2 CO C 6 H 6 BaP As Cd Ni Pb O PM2,5 PM10 3 A A A A B C C A A A A A miasto Kalisz A A A A C C C A A A A A strefa wielkopolska A A A A A C C A A A A A Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin Nazwa strefy Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji NOx SO 2 O 3 strefa wielkopolska A A A
Chemizm opadów atmosferycznych Udział w programie badawczym monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża dotyczącym zjawisk globalnych i kontynentalnych realizowanym na poziomie krajowym przez GIOŚ.
POP dla aglomeracji poznańskiej - obszary przekroczeń na terenie strefy dla pyłu PM10, dla 24 godzin /wg UMWW/
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza Informacje o stanie jakości powietrza znajdują się w: - Raporcie o stanie środowiska w województwie wielkopolskim, - Ocenach rocznych zamieszczanych na stronie internetowej, - bieżących komunikatach dotyczących przekroczenia poziomu dopuszczalnego, informowania, alarmowego oraz ryzyka przekroczeń. WIOŚ przekazuje informacje o przekroczeniach norm i ryzyku przekroczeń do zarządzania kryzysowego i Urzędu Marszałkowskiego.
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza www.powietrze.poznan.wios.gov.pl www.powietrze.gios.gov.pl
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza Na mapie wizualizowane są dane jedynie z ostatniej godziny w postaci: ogólnego indeksu jakości powietrza, obliczonego na podstawie wyników pomiarowych dla kilku zanieczyszczeń z danej stacji, indywidualnych indeksów jakości powietrza dla poszczególnych zanieczyszczeń Ogólny indeks jakości powietrza wyliczany jest z odpowiedniego algorytmu, pozwalającego na sklasyfikowanie stanu jakości powierza w skali od 0 do 10 Skala indeksu Kategoria Kolor 0 1 Bardzo dobry Ciemno zielony 1 3 Dobry Zielony 3 5 Umiarkowany Żółty 5 7 Dostateczny Pomarańczowy 7 10 Zły Czerwony >10 Bardzo zły Brązowy Dla indywidualnych indeksów jakości powietrza zostały obliczone progi zmienności stężeń dla poszczególnych zanieczyszczeń w zależności od kategorii indeksu Indeks jakości powietrza SO 2 [µg/m 3 ] NO 2 [µg/m 3 ] CO [µg/m 3 ] CO [mg/m 3 ] PM 10 [µg/m 3 ] PM 2,5 [µg/m 3 ] O 3 [µg/m 3 ] C 6 H 6 [µg/m 3 ] Bardzo dobry 0 50 0 40 0 2 499 0 2 0 20 0 12 0 30 0 5 Dobry 51 100 41 100 2 500 6 499 3 6 21 60 13 36 31 70 6 10 Umiarkowany 101 200 101 150 6 500 10 499 7 10 61 100 37 60 71 120 11 15 Dostateczny 201 350 151 200 10 500 14 499 11 14 101 140 61 84 121 160 16 20 Zły 351 500 201 400 14 500 20 499 15 20 141 200 85 120 161 240 21 50 Bardzo zły >500 >400 >20 499 >20 >200 >120 >240 >50
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza Z kategorią indeksu jakości powietrza powiązana jest informacja dotycząca skutków zdrowotnych oraz narażenia wrażliwych grup społeczeństwa. Kategoria Bardzo dobry Dobry Informacja zdrowotna Jakość powietrza jest zadowalająca, zanieczyszczenie powietrza nie stanowi zagrożenia, warunki idealne na aktywności na zewnątrz Jakość powietrza jest wciąż zadowalająca, zanieczyszczenie powietrza stanowi minimalne zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko*, warunki bardzo dobre na aktywności na zewnątrz Umiarkowany Dostateczny Zły Bardzo zły Jakość powietrza jest akceptowalna, zanieczyszczenie powietrza może stanowić zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko*, warunki dobre na aktywności na zewnątrz Jakość powietrza jest średnia, zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko* które mogą odczuwać skutki zdrowotne, pozostałe osoby powinny ograniczyć spędzanie czasu na zewnątrz zwłaszcza gdy doświadczą takich symptomów jak kaszel lub podrażnione gardło Jakość powietrza jest zła, osoby narażone na ryzyko* powinny unikać wyjść na zewnątrz, pozostała populacja powinna je ograniczyć, nie zalecane są aktywności na zewnątrz Jakość powietrza jest niebezpiecznie zła, osoby narażone na ryzyko* powinny bezwzględnie unikać wyjść na zewnątrz, pozostała populacja powinna ograniczyć wyjścia do minimum, wszelkie aktywności na zewnątrz są odradzane *Osoby starsze i dzieci, osoby z chorobami serca oraz dróg oddechowych, astmatycy i inne grupy szczególnie podatne na negatywne skutki zanieczyszczenia powietrza.
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza
Krótkoterminowe prognozy zanieczyszczenia powietrza ozonem stężenia maksymalne 1-godzinne Prognoza zanieczyszczenia powietrza ozonem na dziś - animacja Prognozy krótkoterminowe dla województwa wielkopolskiego przedstawia portal http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/maps/forecast/provinces/114
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach projektu "Od niskiej emisji do wysokiej jakości powietrza". Projekt realizowany jest przez Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, w partnerstwie ze społeczną inicjatywą na rzecz czystego powietrza Dolnośląski Alarm Smogowy oraz z Fundacją Ekorozwoju. Za treść materiału odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA.
Dziękuję za uwagę.