Rada Gminy Godkowo Załącznik do uchwały Nr XIV/63/2015 Rady Gminy Godkowo z dnia 18 grudnia 2015 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH GMINY GODKOWO NA ROK 2016
WSTĘP Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 1286.) nakłada na władze gminy zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracją społeczną osób uzaleŝnionych od alkoholu. W celu realizacji tych zadań uchwalany jest Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, będący zapisem działań, które będą realizowane w 2016 roku w ramach zadań własnych gminy, w obszarze profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie gminy. Program w swych załoŝeniach stanowi nawiązanie do Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Godkowo. I. Diagnoza problemów alkoholowych 1. MłodzieŜ a alkohol Ośrodek Profilaktyki i Edukacji Społecznej w Elblągu przeprowadził we wrześniu 2015 r. badanie diagnostyczne w placówkach oświatowych na terenie Gminy Godkowo wśród uczniów klas VI szkół podstawowych oraz klasy I i III. Celem badań była diagnoza środowiska szkolnego w obszarze problemów sięgania po środki psychoaktywne w tym alkohol. Napoje alkoholowe okazały się najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieŝy szkolnej. PoniŜej rozkład wyników: Ile razy (jeśli w ogóle) w Ŝyciu zdarzyło Ci się pić jakiś napój alkoholowy, tzn. piwo, wino, wódkę lub inny napój spirytusowy? Nigdy nie piłem Szkoła Podstawowa VI klasa Kl. I Kl. III liczba % liczba % liczba % 23 85,18 2 11,76 1 5,88 1-2 razy 4 14,82 3 17,65 3 17,65 3-5 razy 0 0,00 3 17,65 2 11,76 6-9 razy 0 0,00 4 23,53 5 29,41 10-19 razy 0 0,00 1 5,88 3 17,65 20-39 razy 0 0,00 2 11,76 1 5,88 40 razy i więcej 0 0,00 2 11,76 2 11,76 Z analizy danych powyŝszej tabeli wynika, iŝ sięganie po alkohol szczególnie nasila się w. Wśród uczniów klas VI szkół podstawowych odsetek niepijących wynosił 85,18, a w kl. III, tylko 5,88. 2
Na pytanie: Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się upić napojem alkoholowym, tzn. piwem, winem lub wódką w ciągu Ŝycia rozkład wyników przedstawia się następująco: Nigdy nie upiłem się Szkoła Podstawowa VI klasa Kl. I Kl III liczba % liczba % liczba % 26 96,30 13 76,47 9 52,94 1-2 razy 0 0,00 2 11,76 5 29,41 3-5 razy 0 0,00 2 11,76 2 11,76 6-9 razy 0 0,00 0 0,00 0 0,00 10-19 razy 1 3,70 0 0,00 1 5,88 20-39 razy 0 0,00 0 0,00 0 0,00 40 razy i więcej 0 0,00 0 0,00 0 0,00 Picie destrukcyjne nasila się w III kl. gimnazjum. Co drugi uczeń tej klasy upił się przynajmniej raz w Ŝyciu. Na pytanie: Przypomnij sobie sytuację, w której ostatnio piłeś(aś) alkohol. Gdzie byłeś(aś) podczas picia, rozkład wyników przedstawia się następująco: Uwaga MłodzieŜ mogła wskazać więcej niŝ jedno miejsce dlatego liczba wskazań moŝe być większa niŝ liczebność JeŜeli piłem to: U siebie w domu W domu u kogoś Na ulicy, w parku, pod chmurką W barze lub w pubie Szkoła Podstawowa VI klasa Kl. I Kl. III liczba % liczba % liczba % 3 11,12 4 23,53 2 11,76 2 7,40 4 23,53 5 29,41 0 0,00 6 35,29 5 29,41 0 0,00 0 0,00 0 0,00 W dyskotece 0 0,00 0 0,00 3 17,65 W restauracji 0 0,00 0 0,00 0 0,00 Gdzie indziej 1 3,70 0 0,00 1 5,88 MłodzieŜ najczęściej pije na ulicy, w parku (29,41% gimnazjalistów trzeciej klasy), u kogoś w domu (29,41%), na dyskotece (17,65 %), u siebie w domu (11,76 %). 3
Przeprowadzone badanie przedstawia takŝe środowisko wychowawcze mające istotny wpływ na zachowania ryzykowne dzieci i młodzieŝy. PoniŜej rozkład wyników w zakresie środowiska wychowawczego respondentów: Jak często poniŝsze stwierdzenia odnoszą się do Ciebie: a) Moi rodzice określili ścisłe zasady, co ja mogę robić w domu N=61 % Zawsze lub prawie zawsze 10 16,39 Często 13 21,31 Czasami 22 36,07 Rzadko 13 21,31 Nigdy lub prawie nigdy 3 4,92 b) Moi rodzice określili ścisłe zasady, co ja mogę robić poza domem N=61 % Zawsze lub prawie zawsze 8 13,11 Często 13 21,31 Czasami 13 21,31 Rzadko 16 26,23 Nigdy lub prawie nigdy 11 18,03 c) Moi rodzice wiedzą, z kim ja spędzam wieczory N=61 % Zawsze lub prawie zawsze 29 47,54 Często 13 21,31 Czasami 12 19,67 Rzadko 6 9,84 Nigdy lub prawie nigdy 1 1,64 d) Moi rodzice wiedzą, gdzie ja spędzam wieczory N=61 % Zawsze lub prawie zawsze 27 44,26 Często 10 16,39 Czasami 13 21,31 Rzadko 7 11,48 Nigdy lub prawie nigdy 4 6,56 e) Mogę łatwo otrzymać wsparcie emocjonalne od matki lub ojca N=61 % Zawsze lub prawie zawsze 35 57,38 Często 13 21,31 Czasami 8 13,11 Rzadko 4 6,56 Nigdy lub prawie nigdy 1 1,64 f) Mogę łatwo dostać pieniądze od matki lub ojca N=61 % Zawsze lub prawie zawsze 8 13,11 Często 13 21,31 Czasami 15 24,59 Rzadko 13 21,31 Nigdy lub prawie nigdy 12 19,67 g) Mogę łatwo otrzymać wsparcie emocjonalne od mojego najlepszego przyjaciela N=61 % Zawsze lub prawie zawsze 24 39,34 Często 18 29,51 Czasami 12 19,67 Rzadko 3 4,92 Nigdy lub prawie nigdy 4 6,56 Niepokojące jest to, Ŝe prawie co piąty respondent Ŝyje w środowisku rodzinnym, gdzie nie obowiązują Ŝadne zasady dotyczące tego co dzieci mogą robić poza domem (18,03%), a tylko 13,11 % informuje, iŝ rodzice określili ściśle zasady co mogą robić poza domem. Wsparcie emocjonalne w sytuacjach kryzysowych ze strony rodziców, dzieci 4
otrzymują prawie zawsze (57,38%), często (21,31 %), czasami (13,11%). Podobnie młodzieŝ moŝe liczyć na wsparcie od swojego najlepszego przyjaciela. Wśród róŝnych instytucji odpowiedzialnych za wychowanie najwaŝniejsza rola przypada rodzinie. TakŜe w kwestii uŝywania substancji rodzina, a szczególnie rodzice mogą mieć decydujący wpływ. Przyzwolenie ze strony rodziców lub brak zainteresowania stosunkiem dzieci do alkoholu i innych substancji moŝe sprzyjać ich uŝywaniu przez młodych ludzi, a odpowiednio realizowana strategia wychowawcza moŝe zapobiec podejmowaniu i ponawianiu doświadczeń z substancjami. Zasady ustalone przez rodziców, oraz wsparcie emocjonalne udzielane dzieciom mają ogromny wpływ za zmniejszenie ryzyka sięgania po środki psychoaktywne przez dzieci. Mając na uwadze powyŝsze wyniki badań, w programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na 2016 rok naleŝy zaproponować następujące strategie profilaktyczne: Strategie wiodące: 1) trening umiejętności Ŝyciowych 2) edukacja normatywna 3) praca z rodzicami Strategie uzupełniające: 1) edukacja rówieśnicza 2) przekaz informacji 3) organizacja wolnego czasu. 2. Dostępność napojów alkoholowych Uchwałą Nr XXI/123/93 z dnia 30 lipca 1993 roku Rada Gminy Godkowo ustaliła, Ŝe na terenie Gminy Godkowo moŝe funkcjonować maksymalnie 20 punktów sprzedaŝy napojów alkoholowych zawierających powyŝej 4,5 % alkoholu z wyjątkiem piwa przeznaczonych do spoŝycia poza miejscem sprzedaŝy. Natomiast Uchwałą Nr XXIX/154/2001 z dnia 15 listopada 2001 roku Rada Gminy Godkowo ustaliła, ze na terenie Gminy Godkowo moŝe być zlokalizowanych 7 punktów sprzedaŝy napojów alkoholowych zawierających powyŝej 4,5 % alkoholu z wyjątkiem piwa przeznaczonych do spoŝycia w miejscu sprzedaŝy. W 2014 roku na terenie Gminy Godkowo funkcjonowało 17 punktów sprzedaŝy napojów alkoholowych, na podstawie następujących zezwoleń: - 18 zezwoleń na napoje alkoholowe do 4,5% alkoholu oraz na piwo, w tym 4 dotyczyły spoŝycia w miejscu sprzedaŝy; - 14 zezwoleń na napoje powyŝej 4,5 % do 18% zawartości alkoholu z wyjątkiem piwa, w tym 1 dotyczyło spoŝycia w miejscu sprzedaŝy; - 6 zezwoleń na napoje powyŝej 18 % zawartości alkoholu, w tym 1 dotyczyło spoŝycia w miejscu sprzedaŝy. Podczas przeprowadzonych w 2015 roku kontroli punktów sprzedaŝy napojów alkoholowych nie stwierdzono łamania przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przez sprzedawców. Zintensyfikowanie działań kontrolnych oraz akcje edukacyjne skierowane do sprzedawców napojów alkoholowych są jednak nadal koniecznym uzupełnieniem działań profilaktycznych wpływających na ograniczanie dostępu do napojów alkoholowych wśród mieszkańców, szczególnie osób nieletnich. 5
3. Dane Komisariatu Policji w Pasłęku na temat ujawnionych zdarzeń z udziałem alkoholu na terenie Gminy Godkowo Rodzaj zdarzenia Liczba nietrzeźwych kierujących Liczba przestępstw pod wpływem alkoholu Liczba osób nietrzeźwych zatrzymanych w celu wytrzeźwienia w pomieszczeniach policyjnych Liczba nieletnich osób nietrzeźwych odwiezionych do domu Ilość ujawnionych zdarzeń 2013 rok 2014 rok 2015 rok (stan na 15.12.2015 r.) 14 17 14 22 26 32 0 7 13 2 0 0 Liczba przestępstw popełnionych pod wpływem alkoholu z roku na rok wzrasta, a ok.. 60% tych przestępstw stanowią nietrzeźwi kierowcy. Ponadto analiza danych dotycząca liczby osób nietrzeźwych zatrzymanych w celu wytrzeźwienia w pomieszczeniach policyjnych w latach 2013-2015 takŝe wykazuje wyraźne tendencje wzrostowe. 4. Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Dane 2013 rok 2014 rok Liczba rodzin objętych pomocą (ogółem) -ilość osób w tych rodzinach Liczba rodzin z problemem alkoholowym objęta pomocą - ilość osób w tych rodzinach Ilość prowadzonych procedur Niebieskie Karty, przez Zespół Interdyscyplinarny - w tym ilość procedur, gdzie występował problem z alkoholem 251 718 7 9 16 13 253 719 2 2 10 9 Analizując dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej moŝna zaobserwować, Ŝe odsetek rodzin objętych pomocą z powodu problemów alkoholowych jest niewielki w stosunku do wszystkich rodzin korzystających z pomocy. Niepokojącym jest natomiast fakt iŝ, zjawisku przemocy w rodzinie w 2013 roku w ponad 81 % przypadkach, a w 2014 r. w 90 % przypadkach towarzyszył alkohol. 6
II. Cel główny, cele strategiczne i szczegółowe oraz zadania Gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych 1. Główny cel Programu Stworzenie spójnego systemu działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu problemów związanych z uzaleŝnieniami oraz działań naprawczych, zmniejszających problemy aktualnie występujące. 2. Cele strategiczne Programu: 1) Zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych; 2) Zmniejszanie rozmiarów problemów, które aktualnie występują; 3) Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z juŝ istniejącymi problemami. 3. Zadania Programu: 1) Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŝnionych od alkoholu a) kontynuacja działalności Punktu Konsultacyjnego dyŝury terapeuty, b) działalność Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, c) dąŝenia do reaktywowania grupy samopomocowej AA, d) współpraca z Sądem Rejonowym w Braniewie, lekarzami biegłymi, kuratorami. Wskaźniki: liczba dyŝurów terapeuty, liczba udzielonych porad w punkcie konsultacyjnym, liczba przeprowadzonych rozmów motywujących do podjęcia leczenia, liczba osób uczestniczących w spotkaniach grup samopomocowych, liczba wniosków do sądu o przymusowe leczenie, liczba poniesionych opłat za wydanie opinii biegłych sądowych liczba osób podejmujących dobrowolne leczenie. 2) Udzielanie rodzinom w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie a) kontynuacja działalności Punktu Konsultacyjnego- dyŝury terapeuty, b) kontynuacja działalności Radcy Prawnego obsługującego m.in. mieszkańców gminy, c) działalność członków GKRPA w pracach Zespołu Interdyscyplinarnego, d) rozwijanie działań socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin dotkniętych problemami alkoholowymi, e) współpraca z Policją, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Szkołami. Wskaźniki: liczba udzielonych konsultacji przez terapeutę, liczba udzielonych porad przez radcę prawnego, 7
liczba osób zgłaszających się po pomoc, liczba działań zespołu interdyscyplinarnego, liczba dzieci objętych działaniami socjoterapeutycznymi liczba informacji uzyskanych ze strony Policji na temat osób, rodzin objętych działaniami. 3) Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieŝy a) realizacja programów i przedsięwzięć profilaktycznych dla dzieci i młodzieŝy, b) realizacja programu edukacji rodziców, c) realizacja działań skierowanych do dorosłej części społeczeństwa (np. przeciwdziałanie pijanym kierowcom, przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, działania ukazujące rolę rodziny) d) kierowanie na szkolenia członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, nauczycieli, pedagogów chętnych do współpracy, e) podejmowanie działań edukacyjnych, skierowanych do sprzedawców napojów alkoholowych i działań kontrolnych, mających na celu ograniczenie dostępności napojów alkoholowych, f) przekazywanie informacji m.in. na stronie BIP na temat profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania przemocy w rodzinie i przeciwdziałania narkomanii oraz działań podejmowanych w gminie, g) opracowanie/zakup materiałów edukacyjnych do prowadzenia działań profilaktycznych (np. ulotki, plakaty, filmy). Wskaźniki: ilość zrealizowanych programów, przedsięwzięć profilaktycznych, ilość uczestników, ilość przeprowadzonych szkoleń, ilość sprzedawców objętych działaniami edukacyjnymi, ilość skontrolowanych sprzedawców, ilość informacji zamieszczonych m.in. w BIP, ilość zakupionych/opracowanych materiałów edukacyjnych. 4) Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych słuŝącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych a) współpraca ze świetlicami wiejskimi i szkołami Gminy Godkowo w zakresie wprowadzania i realizacji edukacji dotyczącej profilaktyki i rozwiązywania problemów uzaleŝnień, b) współpraca z Policją, kuratorami, c) udostępnienie lokalu dla grup samopomocowych np. AA i zwolnienie z opłat eksploatacyjnych. Wskaźniki: ilość świetlic podejmujących współpracę, ilość szkół podejmujących współpracę, ilość grup samopomocowych, z którymi nawiązano współpracę. 8
5) Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13¹ i 15 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz postępowanie przed sądem w charakterze oskarŝyciela publicznego. a) udział w rozprawach sądowych jako oskarŝyciel publiczny w przypadku naruszenia ww. przepisów. Wskaźniki: ilość rozpraw sądowych, w których wzięto udział. 4. Realizatorzy Gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych Realizatorem Gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych jest Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, przy udziale innych instytucji chętnych do współpracy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Godkowie, Zespół Interdyscyplinarny, Szkoły z terenu Gminy Godkowo, Policja, osoby fizyczne. 5. Źródła finansowania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Źródłem finansowania zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych są środki finansowe budŝetu gminy pochodzące z opłat za wydanie i korzystanie z zezwoleń na sprzedaŝ napojów alkoholowych. Plan wydatków Programu na 2016 rok zostanie określony w uchwale budŝetowej na 2016 rok. 6. Zasady wynagradzania członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 1) Wynagrodzenie przysługuje członkom Komisji: za uczestnictwo w posiedzeniach Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i prowadzone przez Komisję kontrole. 2) Przewodniczącemu przysługuje wynagrodzenie miesięczne za udział w posiedzeniu komisji lub udział w kontroli w wysokości brutto 15% minimalnego wynagrodzenia w kraju ogłaszanego corocznie w Monitorze Polskim. 3) Członkom komisji przysługuje wynagrodzenie w wysokości brutto 10% minimalnego wynagrodzenia w kraju ogłaszanego corocznie w Monitorze Polskim, za kaŝde posiedzenie komisji lub udział w kontroli, z tym, Ŝe wynagrodzenie członków Komisji nie moŝe przekroczyć 20 % brutto miesięcznie minimalnego wynagrodzenia w kraju ogłaszanego corocznie w Monitorze Polskim, bez względu na liczbę posiedzeń, czy kontroli. 4) Potwierdzeniem uczestnictwa w posiedzeniu lub kontroli jest podpisana lista obecności, zatwierdzana przez przewodniczącego komisji lub jego zastępcę, która jest jednocześnie podstawą do dokonania wypłaty wynagrodzenia. 5) Wypłata wynagrodzenia następuje w referacie finansowym, po potwierdzeniu udziału przez przewodniczącego komisji, lub jego zastępcę. 9
7. Harmonogram realizacji gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych Gminy Godkowo na 2016 rok Wymienione zadania wykonywane będą według poniŝszego harmonogramu realizacji gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Lp. Zadania Sposoby realizacji Osoby/instytucje odpowiedzialne za realizację Termin realizacji Oczekiwane efekty 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŝnionych od alkoholu - Konsultacje indywidualne dla osób naduŝywających alkoholu, środków psychoaktywnych oraz dla członków ich rodzin -podejmowanie rozmów przez członków GKRPA motywujących do podjęcia leczenia, kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego w Braniewie. Punkt Konsultacyjny GKRPA wg potrzeb Większa skuteczność realizowania gminnej polityki społecznej, ograniczanie szkód związanych z naduŝywaniem alkoholu, większa liczba osób podejmujących leczenie, utrzymywanie trzeźwości, wzmocnienie naturalnych potrzeb zdrowego stylu Ŝycia 2. Udzielanie rodzinom w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie - kontynuacja działalności Punktu KonsultacyjnegodyŜury terapeuty, - kontynuacja działalności Radcy Prawnego obsługującego m.in. mieszkańców gminy, - działalność członków GKRPA w pracach Zespołu Interdyscyplinarnego, - rozwijanie działań socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin dotkniętych problemami alkoholowymi, - współpraca z Policją, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Szkołami. Punkt Konsultacyjny Radca prawny Zespół Interdyscyplinarny Świetlice wg potrzeb Zwiększenie liczby osób podejmujących działania prawne i społeczne ograniczające przemoc Zmniejszenie zjawiska przemocy domowej, wzmocnienie osób doświadczających przemocy domowej 3. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieŝy - zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieŝy m.in. trening umiejętności Ŝyciowych - zajęcia edukacyjne dla rodziców - realizacja działań skierowanych do dorosłej części społeczeństwa (np. przeciwdziałanie pijanym kierowcom, GKRPA Urząd Gminy Godkowo Szkoły wg potrzeb Zwiększenie kompetencji oraz nabycie umiejętności postępowania w sytuacjach problemowych; Nabycie wiedzy oraz umiejętności asertywnej komunikacji 10 1
przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, działania ukazujące rolę rodziny) - szkolenie członków GKRPA - działania edukacyjne i kontrolne dot. sprzedawców napojów alkoholowych - prowadzenie działań informacyjnych m.in. BIP - opracowanie/zakup np. ulotek broszur sprzedawców z klientem; 4. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych słuŝącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych -współpraca ze świetlicami wiejskimi i szkołami Gminy Godkowo w zakresie wprowadzania i realizacji edukacji dotyczącej profilaktyki i rozwiązywania problemów uzaleŝnień, -współpraca z Policją, kuratorami, -udostępnienie lokalu dla grup samopomocowych np. AA i zwolnienie z opłat eksploatacyjnych - udział w wydarzeniach społeczno - kulturalnych, imprezach, spotkaniach, konkursach, zabawach adresowanych do mieszkańców Gminy, stanowiących promocję zdrowego stylu Ŝycia GKRPA Urząd Gminy Godkowo wg potrzeb Wzmocnienie naturalnych potrzeb zdrowego stylu Ŝycia, większa populacja osób aktywnie uczestniczących w przedsięwzięciach propagujących zdrowy styl Ŝycia 5. Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13¹ i 15 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz postępowanie przed sądem w charakterze oskarŝyciela publicznego. udział w rozprawach sądowych jako oskarŝyciel publiczny w przypadku naruszenia ww. przepisów. GKRPA wg potrzeb Ograniczanie dostępności napojów alkoholowych Przewodniczący Rady Gminy Mariusz Dziki 11