Piotr Małyszko Europy dla uczniów
1. Ateny początki demokracji... 7 2. Bitwa pod Maratonem... 11 3. Sparta przygotowania do wojny z Persją... 15 4. Bitwa pod Termopilamii Salaminą... 18 5. Podboje Aleksandra Wielkiego... 22 6. Hannibal u bram Rzymu... 27 7. Grecja pod panowaniem Rzymu... 32 8. Powstanie Spartakusa... 36 9. Gajusz Juliusz Cezar... 40 10. Oktawian August... 44 11. Paweł ztarsu... 48 12. Neron... 52 13. Konstantyn Wielki... 56 14. Najazd Hunów... 59 15. Koniec cesarstwa na Zachodzie... 62 16. Benedykt z Nursji... 65 17. Bitwa pod Poitiers... 68 18. Karol Wielki... 71 19. Wikingowie... 75 20. Misja Cyryla i Metodego... 78 21. Otton I... 81 22. Podbój Anglii przez Wilhelma Zdobywcę... 85 23. Konflikt Grzegorza VII zhenrykiem IV... 88 24. Początek krucjat do Ziemi Świętej... 91 25. Najazd Mongołów na Europę Wschodnią... 96 26. Templariusze... 100 27. Czarna śmierć... 104 28. Unia polsko-litewska... 107 29. Joanna d Arc... 111 30. Upadek Konstantynopola... 115 31. Wyprawa Kolumba... 119 32. Imperium Habsburgów... 123
33. Marcin Luter... 126 34. Sulejman Wspaniały... 129 35. Iwan Groźny... 133 36. Republika Zjednoczonych Prowincji... 137 37. Niezwyciężona Armada... 141 38. Wojna trzydziestoletnia... 144 39. Rewolucja angielska... 148 40. Ludwik XIV... 152 41. Piotr Wielki... 156 42. Fryderyk Wielki... 160 43. Rewolucja przemysłowa... 163 44. I rozbiór Polski... 166 45. Wybuch rewolucji francuskiej... 170 46. Maksymilian Robespierre... 174 47. Napoleon Bonaparte... 178 48. Kongres wiedeński... 183 49. Walka Greków o niepodległość... 186 50. Powstanie dekabrystów... 190 51. Powstanie listopadowe... 194 52. Marks i Engels... 198 53. Wiosna Ludów... 202 54. Wojna krymska... 207 55. Zjednoczenie Włoch... 211 56. Zjednoczenie Niemiec... 215 57. I wojna światowa... 220 58. Rewolucja październikowa... 224 59. Traktat wersalski... 228 60. Wojna domowa w Hiszpanii... 231 61. II wojna światowa w Europie... 235 62. Holokaust... 239 63. Winston Churchill... 243 64. Plan Marshalla... 247 65. NATO... 250 66. Plan Schumana... 253 67. Solidarność... 257 68. Upadek muru berlińskiego... 261 69. Rozpad ZSRR... 264 70. Rozszerzenie UniiEuropejskiej... 269
31 1500 1492 1490 1480 odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba Na dwór władców Hiszpanii Ferdynanda i Izabeli przybył Genueńczyk Krzysztof Kolumb. Wszedł do sali tronowej, trzymając w rękach zwoje pergaminów. Były to mapy i obliczenia uczonych, które miały uwiarygodnić jego propozycję. Wasze wysokości zwrócił się do monarchów. Ziemia jest kulą i płynąc cały czas na zachód, dotrę do Indii. Przywiozę stamtąd drogocenne korzenie, a handel nimi sprawi, że Hiszpania stanie się najbogatszym i najpotężniejszym państwem w Europie. Potrzebne mi tylko statki z załogą, broń i zaopatrzenie. Głos zabrał jeden z królewskich doradców, a zarazem najwybitniejszy uczony Hiszpanii: Stracisz okręty i ludzi, najjaśniejszy panie. Kolumb ma rację, Ziemia jest okrągła, ale dużo większa, niż mu się wydaje, zabraknie mu żywności, zanim przepłynie ocean i dotrze do Azji, a przecież czeka go jeszcze droga powrotna. Król był niezdecydowany, ale Izabela patrzyła z uśmiechem na śmiałego żeglarza. Pozwólmy Kolumbowi płynąć, ryzykuje też swoim życiem. Jeśli odkryje nowy szlak do Indii, nasze królestwo stanie się potęgą. Ferdynand skinieniem głowy wyraził zgodę. 119
łokieć dawna miara długości o różnej wielkości, wpolscezwykle ok. 60 cm Wśród kilku żeglarzy siedzących przy stole w tawernie w Palos de la Frontera prawie wszyscy byli w doskonałych humorach. Jedynie Rodrigo de Triana siedział ponury. Bo tylko on spośród zebranych wypływał jutro w rejs z Kolumbem. Zginiecie wszyscy powiedział do Rodriga spalony na mahoń stary żeglarz. Ziemia jest płaska, wystarczy spojrzeć dookoła, żeby się o tym przekonać. Gdyby była kulą, wszystko by z niej spadało. Dopłyniecie do krawędzi Ziemi i runiecie w ogromną przepaść. Wcześniej pożrą was ogromne potwory morskie dodał drugi. Widziano na oceanie węże morskie długie na trzysta łokci i wieloryby zdolne połknąć statek. Możecie też dopłynąć do ziem zamieszkanych przez ludy Goga i Magoga dorzucił trzeci. Zjadają tam ludzi żywcem, nie tracąc czasu na gotowanie. Rodrigo zasępił się jeszcze bardziej i kazał sobie podać kolejny dzban wina. Wydawało się, że ta karczma to ostatnie miejsce, w którym mógł korzystać z pieniędzy otrzymanych za udział w rejsie. Trzy karawele: Santa Maria, Niña i Pinta pod dowództwem admi- rała Krzysztofa Kolumba wypłynęły z Palos de la Frontera i skierowały się na południe. Dotarłszy do Wysp Kanaryjskich, skręciły na zachód i pod pełnymi żaglami ruszyły w nieznane, tam dokąd nikt nigdy nie dotarł. Dzięki sprzyjającym wiatrom szybko pokonywały przestrzeń. Po wieloletnich obserwacjach Kolumb dobrze wiedział, gdzie szukać najkorzystniejszych warunków żeglugi po Oceanie Atlantyckim. Pewności siebie dodawały mu schowane w kufrze mapy mistrza Paola Toscanellego z Genui, powstałe na podstawie map arabskich i chińskich. karawela jednopokładowy żaglowiec o trzech masztach Załoga tej pewności nie miała. Dzień po dniu okręty pędziły ku zachodowi, a w żeglarzach topniała odwaga. Uczucie grozy wzmocniło się znacznie, gdy wpłynęli na wody gęsto pokryte dziwnymi roślinami morskimi. Oczyma wyobraźni widzieli kłębiące się w głębinie potwory. Wszczęli bunt, domagając się natychmiastowego powrotu. Kolumb zwołał więc zebranie marynarzy. Nie myślcie o potworach i śmierci, ale o bogactwach, które na nas czekają. Wkrótce dotrzemy do krainy mlekiem i miodem płynącej, pełnej złota i szlachetnych kamieni. Zdobędziemy tyle kosztowności, 120
że każdy z was będzie się cieszyć dostatkiem do końca życia. Zyskacie też łaskę króla i sławę w całej Hiszpanii. Wizja pięknej przyszłości przywróciła odwagę w sercach marynarzy. Dotrwali do chwili, w której z bocianiego gniazda na szczycie masztu rozległ się głos Rodriga de Triana: Ziemia! Ziemia! Krzysztof Kolumb wyruszył na wyprawę, mimo że wielu żeglarzy wróżyło mu niechybną śmierć. Odkrycie nowego lądu przyniosło podróżnikowi nieśmiertelną sławę. Ziemia okazała się wyspą. Płynąc dalej na zachód, Kolumb odkrył inne nieznane obszary. Ich mieszkańcy byli przyjaźni i gościnni, ale nigdy nie słyszeli o Indiach. Co gorsza, nie mieli pieprzu, cynamonu, imbiru i innych drogocennych korzeni. Nie pasowali też do opisów podróżników, którzy dotarli do Indii drogą lądową. Mimo to Kolumb nazwał ich Indianami. Sławny odkrywca wrócił do Hiszpanii ze skromnymi dowodami na to, że znalazł nową drogę morską do Azji. W następnych latach odbył jeszcze trzy wyprawy. Z nich także nie przywiózł ładunku korzeni. Ekspedycje nie przyniosły spodziewanego zysku, więc stracił łaskę 121 CYAN MAGENTA YELLOW BLACK Dzieje europy str. 121
oraz wsparcie króla. To uczeni mieli rację ocean był większy, niż się Kolumbowi wydawało. Ale gdyby ich posłuchał, nie odkryłby Ameryki. Następcy Kolumba, którzy po nim popłynęli na podbój Ameryki Północnej i Południowej, przestali szukać azjatyckich korzeni, zaczęli zaś poszukiwać złota, srebra i kamieni szlachetnych. Szybko odkryli bogate złoża tych kruszców. Dzięki nim Hiszpania stała się wkrótce potęgą morską i handlową. Doceniono także i sprowadzono do Europy rośliny uprawiane w Ameryce: ziemniaki, pomidory, kukurydzę, fasolę, kawę, kakao, tytoń, paprykę, dynie. Wyprawa Kolumba zapoczątkowała podbój i kolonizację znacznych połaci świata przez Europę, która stopniowo zaczęła wyrastać na najważniejszy i dominujący region globu. Skutki odkryć Genueńczyka dla dziejów Starego Świata okazały się tak doniosłe, że większość historyków uważa odkrycie Ameryki za wydarzeniekończąceśredniowiecze.
Z jaką prośbą zwrócił się do Aleksandra Wielkiego słynny filozof Diogenes? Zasłaniasz słońce, mógłbyś się trochę przesunąć? Co zalecił lekarz papieski, poproszony o radę, jak ratować się przed dżumą? Jedynym lekarstwem jest ucieczka. Trzeba uciec jak najdalej od miejsca zarazy i jak najpóźniej wrócić. Co usłyszał w tawernie jeden z marynarzy Kolumba w przeddzień wyprawy w morze? Zginiecie wszyscy. Ziemia jest płaska, wystarczy spojrzeć dookoła, żeby się o tym przekonać. Gdyby była kulą, wszystko by z niej spadało. Dopłyniecie do krawędzi Ziemi i runiecie w ogromną przepaść. W książce znajdziesz 70 krótkich opowiadań o ważnych wydarzeniach i postaciach od starożytności do dziś. każde oparte na źródłach w lekkiej formie literackiej z barwnymi dialogami zilustrowane pięknymi zdjęciami z wyjaśnieniem znaczenia opisanego wydarzenia dla historii Europy