dr Beata Kijak Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Wydział Chemii, Zakład Chemii Środowiska OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO" jako kurs integrujący zróżnicowane tematycznie wątki ochrony środowiska XXIV Ogólnopolska Konferencja Metodyczna Ochrona Środowiska na Studiach Przyrodniczych Kraków, 6-8 września 2016 1
Doświadczenie dydaktyczne Zajęcia prowadzone na kierunku ochrona środowiska: Przedmiot Podstawy chemii Chemia analityczna Bezpieczeństwo środowiska pracy Analiza instrumentalna w ochronie środowiska Ocena oddziaływania na środowisko Obecnie: 10 godz. wykład + 20 godz. ćwiczenia Zaawansowane metody analizy instrumentalnej Pracownia magisterska Rok studiów I I II III III IV V 2
Oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) Narzędzie wdrażania idei zrównoważonego rozwoju bazujące na prewencyjnym podejściu do ochrony środowiska. Proces oceny, mający na celu przewidywanie wpływu działalności człowieka na środowisko, zanim jakiekolwiek działania zostaną podjęte. CEL efektywne zapobieganie niekorzystnym zmianom, przeciwdziałanie Opracowywanie prognoz / raportów o oddziaływaniu na środowisko. 3
Oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) Oceny strategiczne (planów, programów, polityk) Oceny przedsięwzięć (raporty OOŚ, przeglądy ekologiczne) Oceny produktów, usług (ocena cyklu życia) Przedsięwzięcie - zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko polegająca na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu, w tym również na wydobywaniu kopalin (Dz.U. 2016 poz. 353) 4
Oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) Oceny strategiczne (planów, programów, polityk) Oceny przedsięwzięć (raporty OOŚ, przeglądy ekologiczne) Oceny produktów, usług (ocena cyklu życia) Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 353) 5
Charakterystyka kursu OOŚ (tematyka) Symulacja procesu OOŚ dla planowanych przedsięwzięć Uczestnik OOŚ Inwestor Wójt, burmistrz, prezydent miasta Organ ochrony środowiska Autor raportu Społeczeństwo Etap procesu OOŚ Identyfikacja oddziaływań przygotowanie KIP Ustalenie zakresu raportu, Wydawanie decyzji środowiskowej Opiniowanie zakresu raportu i treści decyzji środowiskowej Opracowanie raportu OOŚ Zgłaszanie uwag i wniosków Rodzaje przedsięwzięć: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 71) 6
Charakterystyka kursu OOŚ (metodologia) Opracowywanie raportów o odziaływaniu na środowisko planowanych przedsięwzięć - projekt osadzony w realnym miejscu i czasie Praca zespołowa planowanie, organizacja pracy, odpowiedzialność Różne metody pracy: wyszukiwanie i przetwarzanie informacji, korzystanie z baz danych, interpretacja aktów prawnych, listy kontrolne, macierze przyczynowo-skutkowe, ilościowe ujęcie obciążeń środowiska, redagowanie raportu 7
Charakterystyka kursu OOŚ Warunki dobrego raportu Wiedza Kompetentny zespół Dostęp do informacji Narzędzia Raport OOŚ 8
Miejsce OOŚ w programie studiów Semestr Zajęcia Wykorzystanie na kursie OOŚ I II III III IV Zoologia, Biologia, Botanika Geologia i geochemia, Ekologia Gleboznawstwo Hydrologia i gospodarka wodą Ekologia lasu Opis stanu środowiska, ocena zagrożeń i wpływu przedsięwzięcia na dany element środowiska III IV IV V V V VI VI Ochrona przyrody Ekonomiczne podstawy ochrony środowiska Zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwój Technologia i inżynieria chemiczna w ochronie środowiska Prawne podstawy ochrony środowiska Monitoring środowiska Przyrodnicze obszary chronione Biologiczne metody oczyszczania ścieków Ocena wpływu na stabilność ekosystemów, gatunki zagrożone i powierzchniowe obszary ochrony Zastosowanie metod ekonomicznych w wyborze najkorzystniejszego wariantu, analiza kosztów-korzyści Funkcjonowanie przedsięwzięcia/projektu dokumentu zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju Postępowanie z odpadami, ograniczanie emisji zanieczyszczeń atmosferycznych, oczyszczanie ścieków, Analiza zgodności opracowywanego planu, programu, polityki z założeniami polityki ekologicznej państwa; Ocena spełniania wymogów prawnych, standardów jakości środowiska Wskazanie potrzeby i zakresu monitoringu dla planowanego przedsięwzięcia Identyfikacja oddziaływań na obszary chronione, w tym na obszary NATURA 2000; ocena wpływu na cele ochrony Planowanie i ocena gospodarki wodno-ściekowej przedsięwzięcia 9
Charakterystyka kursu OOŚ Warunki dobrego raportu Wiedza Kompetentny zespół Dostęp do informacji Narzędzia Raport OOŚ 10
Charakterystyka kursu OOŚ Trudności Wiedza Obszerność zagadnień Kompetentny zespół Podejście do pracy Korzystanie z przepisów prawnych Dostęp do informacji Brak szczegółowych opisów procesów technologicznych Narzędzia Korzystanie z programów komputerowych Raport OOŚ 11
Specjalista ochrony środowiska (222108) Standard kwalifikacji (kompetencji) zawodowych jest rodzajem normy opisującej zakres i poziom wiedzy, umiejętności oraz cech psychofizycznych, które są konieczne do wykonywania typowych zadań zawodowych, zgodnie z wymaganiami podstawowych stanowisk pracy w zawodzie. Baza: ftp://kwalifikacje.praca.gov.pl/ 12
Pozytywy Praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy i badań prowadzonych w ZChŚ Rozwiązywanie problemów jakie mogą mieć miejsce w pracy zawodowej Podejście do ochrony środowiska traktowanego jako całość a nie jako zbiór poszczególnych elementów Zadowolenie studentów z końcowego efektu pracy Możliwość wykorzystania potencjału każdego uczestnika grupy 13
Podsumowanie OOŚ jako proces - narzędzie wdrażania idei ZR bazujące na prewencyjnym podejściu do ochrony środowiska Kompleksowe traktowanie środowiska warunkiem skuteczności OOŚ. OOŚ kurs integrujący różnorodne zagadnienia ochrony środowiska istotny dobór treści oraz miejsce w programie studiów Rozwiązywanie problemów ochrony środowiska umiejscowionych w realnym czasie i miejscu. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności i świadomości konsekwencji z jakości wykonanych zadań. 14
Bibliografia 1. Ciechelska Agnieszka, Oceny oddziaływania jako narzędzie realizacji zrównoważonego rozwoju, Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, 2009 2. Sas-Bojarska Aleksandra, Przewidywanie zmian krajobrazowych w gospodarowaniu przestrzenią z wykorzystaniem ocen oddziaływania na środowisko na przykładzie transportu drogowego, Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, 2006 3. Wiśniewska M. (red.) Jakość ocen oddziaływania na środowisko w Polsce. Krajowa praktyka a prawo wspólnotowe. WWF Polska / Instytut Ekonomii Środowiska, 2006 4. Federczyk Wojciech, Fogel Anna, Kosieradzka-Federczyk Agata, Prawo ochrony środowiska w procesie inwestycyjno-budowlanym, Warszawa : Wolters Kluwer, 2015 5. http://ippc.mos.gov.pl/ippc/custom/metodyka1.pdf 6. Kijak B., Majka B.: Krajowy standard kwalifikacji zawodowych. Specjalista ochrony środowiska (222108), MPiPS 2007, ISBN 978-83-7204-503-4 [139] 7. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 353) 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2010 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 71) 15