Instrukcja obsługi. SevenMulti

Instrukcja obsługi SevenMulti

Zawartość Zawartość 1. SevenMulti - nowy przyrząd... 3 1.1 Wstęp... 3 1.2 Środki bezpieczeństwa... 3 1.3 Opis przyrządu... 4 1.4 Czyszczenie... 6 2. Instalacja... 7 2.1 Rozpakowanie / sprawdzenie kompletności dostawy... 7 2.2 Montaż uchwytu elektrody... 7 2.3 Instalacja / odłączanie modułów zewnętrznych... 7 2.4 Instalacja / odłączanie modułu komunikacji... 8 2.5 Podłączanie do sieci zasilającej... 8 3. Posługiwanie się przyrządem SevenMulti... 9 3.1 Posługiwanie się klawiaturą... 9 3.2 Wprowadzanie identyfikatorów (ID)... 10 3.3 Zapisywanie / wyświetlanie danych... 11 3.4 Funkcje pomocy (Help)... 11 3.5 Praca z dwoma modułami zewnętrznymi... 12 3.6 Wyjście analogowe... 12 3.7 Podłączanie dodatkowych przyrządów do modułu komunikacji TTL... 12 3.8 Podłączanie komputera przez modułu komunikacji USB... 13 4. Praca z modułem ph... 14 4.1 Pomiar wartości ph... 14 4.2 Kalibracja elektrody ph... 14 4.3 Pomiar wartości potencjału bezwzględnego (wartość mv)... 16 4.4 Pomiar wartości potencjału względnego (wartość rel. mv)... 16 5. Praca z modułem przewodności... 18 5.1 Pomiar przewodności... 18 5.2 Kalibracja czujnika przewodności... 18 5.3 Pomiar TDS (total dissolved solids)... 19 5.4 Pomiar zasolenia... 20 5.5 Pomiar oporu właściwego... 20 6. Praca z modułem jonowym... 21 6.1 Pomiar stężenia jonów... 21 6.2 Kalibracja elektrody jonoselektywnej... 22 6.3 Pomiar przyrostowe... 23 7. Praca z modułem ISFET... 24 7.1 Pomiar wartości ph... 24 7.2 Pomiar przesunięcia prostej (offset) dla elektrody ISFET... 24 7.3 Kalibracja elektrody ISFET... 25 METTLER TOLEDO SevenMulti 1

Zawartość 8. Menu... 26 8.1 Struktura menu... 26 8.2 Opis menu... 27 9. Menu modułu ph... 32 9.1 Struktura menu modułu ph... 32 9.2 Opis menu ph... 33 9.3 Opis menu mv... 37 9.4 Opis menu rel. mv... 37 10. Menu modułu przewodności... 38 10.1 Struktura menu modułu przewodności... 38 10.2 Opis menu przewodności... 39 10.3 Opis menu TDS... 42 10.4 Opis menu zasolenia... 43 11. Menu modułu jonowego... 44 11.1 Struktura menu modułu jonowego... 44 11.2 Opis menu jonowego... 44 12. Menu modułu ISFET... 50 12.1 Struktura menu modułu ISFET... 50 12.2 Opis menu ISFET... 50 13. Dodatek... 52 13.1 Dane techniczne... 52 13.2 Wyposażenie... 54 13.3 Grupy buforów... 55 13.4 Standardy przewodności... 55 13.5 Współczynniki korekcji temperatury f 25... 56 13.6 Tabela USP... 56 13.7 Index... 57 2 METTLER TOLEDO SevenMulti

SevenMulti nowy przyrząd 1. SevenMulti nowy przyrząd 1.1 Wstęp SevenMulti modułowa rozbudowa w dowolnym czasie Nowatorska koncepcja przyrządu oparta na technice dokładnych pomiarów elektrochemicznych połączonej z najnowszymi rozwiązaniami w pracy laboratoryjnej. Możliwości pomiarowe przyrządu można zwiększać w dowolnym momencie przez podłączenie rozszerzających modułów zewnętrznych. Bez wysiłku można go przekształcić w przyrząd dwukanałowy. Za pośrednictwem lokalnej sieci można bez trudu sterować zmieniaczem próbek lub sprawdzać stan przyrządu. Użytkownik przekona się, że jest to przyrząd pozwalający podjąć trudne wyzwania pomiarowe dzisiaj i w przyszłości. 1.2 Środki bezpieczeństwa Środki ochrony osobistej Nigdy nie pracować w strefach zagrożonych wybuchem! Obudowa przyrządu nie jest gazoszczelna (niebezpieczeństwo wybuchu wskutek iskrzenia, korozji powodowanej agresywnym gazem przenikającym do wnętrza przyrządu). Podczas pracy z chemikaliami i rozpuszczalnikami należy stosować się do instrukcji zawartych w procedurach oraz ogólnych zasad pracy w laboratorium! Środki zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji! Czynności serwisowe powierzać tylko serwisowi METTLER TOLEDO! Natychmiast wycierać rozlane ciecze. Przyrząd nie jest szczelny. Wykluczyć następujące zakłócenia zewnętrzne: silne drgania bezpośrednie nasłonecznienie wilgotność powietrza przekraczającą 80% obecność gazów powodujących korozję temperaturę poniżej 5 o C oraz powyżej 40 o C silne pola elektryczne lub magnetyczne! METTLER TOLEDO SevenMulti 3

SevenMulti nowy przyrząd 1.3 Opis przyrządu 1.3.1 Pole klawiszy Włącza i wyłącza przyrząd Umożliwia wprowadzenia identyfikatora ID próbki i czujnika Ręczne zapisanie danych / wyświetlanie danych Przywołuje funkcje pomocy Rozpoczyna kalibrację Rozpoczyna / kończy pomiar Klawisze funkcyjne (zmienne funkcje) Bieżąca funkcja przypisana klawiszowi opisana jest po jego lewej stronie, na ekranie Pole klawiszy alfanumerycznych 1.3.2 Symbole wyświetlane podczas pomiarów Na ekranie poza mierzoną wartości pojawiają się także dodatkowe symbole i informacje, które pozwalają użytkownikowi sprawdzić proces pomiarowy dla każdego modułu. 1 Nazwa użytkownika 2 Aktywny tryb GLP / przesyłanie danych do drukarki / PC 3 Data i czas 4 Wybrana metoda 5 Mierzona wartość z jednostką 6 Punkt końcowy automatyczny, ręczny, czasowy 7 ATC lub MTC automatyczna lub ręczna kompensacja temperatury 8 Linia informacji np. przypomnienie o kalibracji 9 Stan podłączonej elektrody (ph) elektroda w dobrym stanie (nachylenie (slope) 95 105 %, przesunięcie (offset) 15 do +15 mv) elektroda wymaga czyszczenia (nachylenie (slope) 90 94 %, przesunięcie (offset) 15 do 35 i +15 do +35 mv) elektroda uszkodzona (nachylenie (slope) 85 89 %, przesunięcie (offset) < 35 lub > +35 mv) 10 Identyfikator ID czujnika 11 Standardy kalibracyjne 12 Identyfikator ID próbki 13 Mierzona / zadana temperatura 14 Wybrany kanał 4 METTLER TOLEDO SevenMulti

SevenMulti nowy przyrząd 1.3.3 Złącza Złącza SevenMulti DC Gniazdo zasilania Data Interface RS232 Analog Wyjście analogowe potencjału elektrody dla modułów ph / jonowego 1 2 złącza do modułów zewnętrznych 2 1 złącze do modułu komunikacji Moduły zewnętrzne mogą być dowolnie podłączone z jednym wyjątkiem: Nie jest możliwe podłączenie dwóch modułów przewodności. Złącza modułów ph i jonowego Sensor Gniazdo podłączenia elektrody Ref Gniazdo podłączenia elektrody referencyjnej ATC Złącze czujnika temperatury NTC 30kΩ Pt1000 Złącze czujnika temperatury Pt1000 Złącza modułu przewodności Sensor Gniazdo podłączenia elektrody Titrator Wyjście do przyrządu do miareczkowania (sygnał analogowy) Złącza modułu ISFET Sensor Gniazdo podłączenia elektrody METTLER TOLEDO SevenMulti 5

SevenMulti nowy przyrząd 1.3.4 Przypisanie pinów RS232,TTL:Gniazdo 9 Pin, D-Sub, żeńskie Przypisanie pinów złącza RS232 Pin 1 NC Pin 6 NC Pin 2 TxD (out) Pin 7 NC Pin 3 RxD (in) Pin 8 NC Pin 4 NC Pin 9 NC Pin 5 RSGND Przypisanie pinów złącza TTL Pin 1 In 1 Pin 6 Out 4 Pin 2 In 2 Pin 7 Ground Pin 3 Out 1 Pin 8 Ground Pin 4 Out 2 Pin 9 NC Pin 5 NC USB Przypisanie pinów złącza USB Pin 1 VCC Pin 2 D Pin 3 D+ Pin 4 Ground 1.4 Czyszczenie 1.4.1 Czyszczenie SevenMulti Warunki bezpieczeństwa Nie wolno otwierać obudowy przyrządu ani zasilacza! Obudowa wykonana jest z ABS/PC, które nie jest odporne na niektóre rozpuszczalniki organiczne, takie jak toluen, ksylen i keton metylowo etylowy. Dobra praktyka laboratoryjna wymaga natychmiastowego wycierania wszystkich rozlanych płynów. 1.4.2 Czyszczenie elektrod Przyrząd SevenMulti monitoruje stan podłączonych elektrod. Elektroda w dobrym stanie Elektroda wymaga czyszczenia Elektroda uszkodzona Podczas czyszczenia zawsze należy postępować zgodnie z informacjami zawartymi w instrukcji obsługi używanej elektrody. 6 METTLER TOLEDO SevenMulti

Instalacja 2. Instalacja 2.1 Rozpakowanie / sprawdzenie kompletności dostawy Rozpakować przyrząd i sprawdzić kompletność dostawy zgodnie z załączoną listą. 2.2 Montaż uchwytu elektrody Uchwyt elektrody może być używany jako stojący osobno lub jako przymocowany do przyrządu. Podstawa uchwytu elektrody umożliwia jego montaż w trzech różnych pozycjach. Montaż uchwytu elektrody jako stojący osobna Usunąć zatyczkę ze środkowego otworu w podstawie. Umieścić uchwyt elektrody w otworze podstawy i zabezpieczyć dołączoną śrubą. Zatyczkę schować w bezpiecznym miejscu na wypadek, gdyby w późniejszym czasie użytkownik chciał zamontować uchwyt elektrody w inny sposób. Montaż uchwytu elektrody do SevenMulti Uchwyt elektrody może zostać przymocowany do SevenMulti z lewej lub z prawej strony. Usunąć zatyczki z dwóch otworów w podstawie. Zamontować podstawę do SevenMulti korzystając z załączonej śruby tak, żeby wolna część podstawy skierowana była do tyłu przyrządu. Umieścić uchwyt elektrody w otworze podstawy i zabezpieczyć dołączoną śrubą. Ustawić ramię uchwytu elektrody Ustawienie ramienia uchwytu elektrody można regulować korzystając z okrągłej śruby dociskowej. Poluzowanie śruby dociskowej: obracać przeciwnie do ruchu wskazówek zegara Dokręcić śrubę dociskową: obracać zgodnie z ruchem wskazówek zegara 2.3 Instalacja / odłączanie modułów zewnętrznych Przyrząd SevenMulti może być wyposażony w dwa moduły zewnętrzne. Mogą one być dowolnie wybrane przez użytkownika z jednym wyjątkiem: Nie jest możliwe jednoczesne stosowanie dwóch modułów przewodności. Warunki bezpieczeństwa Przed instalacją lub odłączaniem modułu zewnętrznego należy wyłączyć SevenMulti i odłączyć go od zasilania. METTLER TOLEDO SevenMulti 7

Instalacja Instalowanie modułu zewnętrznego Usunąć pokrywę z odpowiedniego gniazda (prawe lub lewe). Schować pokrywę. Wsunąć moduł zewnętrzny do gniazda, aż do zaczepienia. Odłączanie modułu zewnętrznego Nacisnąć kolorowy przycisk znajdujący się na module zewnętrznym i odłączyć go od przyrządu. Jeśli użytkownik nie będzie instalował w tym gnieździe innego modułu należy na gniazdo nałożyć pokrywę. 2.4 Instalacja / odłączanie modułu komunikacji Warunki bezpieczeństwa Przed instalacją lub odłączaniem modułu zewnętrznego należy wyłączyć SevenMulti i odłączyć go od zasilania. Instalowanie modułu komunikacji Usunąć pokrywę z gniazda z tyłu przyrządu. Schować pokrywę. Wsunąć moduł komunikacji do gniazda i przymocować dwoma śrubkami. Odłączanie modułu komunikacji Poluźnić dwie śrubki i wyciągnąć moduł. Jeśli użytkownik nie będzie instalował w tym gnieździe innego modułu komunikacji należy na gniazdo nałożyć pokrywę. 2.5 Podłączanie do sieci zasilającej Warunki bezpieczeństwa Przyrząd SevenMulti może pracować tylko z dostarczonym zasilaczem. Upewnić się, czy zasilacz jest przeznaczony do napięcia w lokalnej sieci elektrycznej. Jeśli nie, proszę skontaktować się z przedstawicielem METTLER TOLEDO. Podłączyć wtyczkę zasilacza do odpowiedniego gniazda (DC) z tyłu przyrządu SevenMulti. Podłączyć zasilacz do gniazdka sieci elektrycznej. 8 METTLER TOLEDO SevenMulti

Posługiwanie się przyrządem SevenMulti 3. Posługiwanie się przyrządem SevenMulti 3.1 Posługiwanie się klawiaturą Przyrząd SevenMulti ma cztery klawisze funkcyjne, którym przypisywane są różne funkcje w zależności od aplikacji i stosowanego modułu zewnętrznego. Bieżąca funkcja pokazywana jest na wyświetlaczu z lewej strony odpowiedniego klawisza. Praca z jednym modułem zewnętrznym ( prawy lub lewy ) Przy jednym module zewnętrznym, w podstawowej konfiguracji pomiarowej przyrządu SevenMulti klawiszom funkcyjnym przypisane są następujące funkcje: Sys. Aktywacja systemu menu Menu Aktywacja menu modułu zewnętrznego Mode Wybór metody pomiarowej (np. ph lub mv) Dual Przejście na podwójny wyświetlacz, tzn. na wyświetlaczu obraz dla danego modułu zewnętrznego zostaje ograniczony do lewej lub prawej połowy powierzchni wyświetlacza. Praca z dwoma modułami zewnętrznymi (równolegle) Przy dwóch modułach zewnętrznych, w podstawowej konfiguracji pomiarowej przyrządu SevenMulti klawiszom funkcyjnym przypisane są następujące funkcje: Sys. Aktywacja systemu menu Left Wybór lewego modułu zewnętrznego, tzn. na wyświetlaczu obraz dla lewego modułu zostaje rozciągnięty na cały wyświetlacz i można wprowadzić nastawy dla lewego modułu. Right Wybór prawego modułu zewnętrznego, tzn. na wyświetlaczu obraz dla prawego modułu zostaje rozciągnięty na cały wyświetlacz i można wprowadzić nastawy dla prawego modułu. Klawisze funkcyjne w menu modułu zewnętrznego Najważniejszymi funkcjami przypisywanymi klawiszom funkcyjnym w tym menu są:, Wybór poprzedniej / następnej pozycji menu, W tabelach: przejście między kolumnami Enter Select Save Exit Przy wprowadzaniu: kasowanie ostatniego znaku Przy wprowadzaniu: przejście do następnego znaku Przywołanie wybranej pozycji menu Wybór danego parametru menu Akceptacja wybranego parametru Powrót do poprzedniego (wyższego poziomu) menu Aby wyjść z menu należy naciskać klawisz Exit do chwili, aż na wyświetlaczu pojawi się obraz dla pomiaru. METTLER TOLEDO SevenMulti 9

Posługiwanie się przyrządem SevenMulti 3.2 Wprowadzanie identyfikatorów (ID) Przyrząd SevenMulti umożliwia identyfikację wyników poprzez nadanie im identyfikatorów (ID) próbki i czujnika. ID może zawierać do 8 znaków alfanumerycznych. Można używać wielkich liter, lecz nie można używać znaków specjalnych i spacji. Wszystkie ID mogą być wprowadzane także poprzez czytnik kodów kreskowych (patrz rozdział 3.2.4) 3.2.1 Wprowadzanie ID próbki Jeśli podłączone są dwa moduły zewnętrzne, najpierw należy upewnić się, że wybrany został właściwy moduł. Nacisnąć klawisz i potwierdzić pozycję 1. Enter Sample ID naciskając klawisz Enter. Używając klawiszy alfanumerycznych wprowadzić ID próbki stosując do 8 znaków. Zapisać ID próbki naciskając klawisz Save i wyjść z menu naciskając klawisz Exit. Uwaga: Jeśli użytkownik wykorzysta wyłącznie cyfry (np. 123), ID będzie zwiększane o 1 przy każdym pomiarze. 3.2.2 Wprowadzanie ID czujnika Ostrzeżenie: Należy zawsze wprowadzać identyfikator ID czujnika, żeby dane kalibracyjne mogły zostać zapisane w pamięci SevenMulti. W innym razie bieżące dane kalibracyjne zostaną utracone przy kalibracji nowego czujnika. Dane kalibracyjne są także usuwane przy zmianie ID czujnika. Jeśli podłączone są dwa moduły zewnętrzne, najpierw należy upewnić się, że wybrany został właściwy moduł. Nacisnąć klawisz i potwierdzić pozycję 2. Enter Sensor ID naciskając klawisz Enter. Używając klawiszy alfanumerycznych wprowadzić ID czujnika stosując do 8 znaków. Zapisać ID czujnika naciskając klawisz Save i wyjść z menu naciskając klawisz Exit. 3.2.3 Wprowadzenia alfanumeryczne Klawiszom 2 do 9 mogą zostać przypisane różne wielkości, włącznie z pokazanymi literami, zależnie od wywołanego w danej chwili okna wprowadzania. Jeśli w polu wprowadzania akceptowane są tylko cyfry (np. czas, kod PIN), klawiszom przypisane są pokazane cyfry. Jeśli w polu wprowadzania akceptowane są zarówno cyfry jak i litery, jako pierwsza wprowadzana jest litera, a po powtórnym naciśnięciu klawisza cyfra. Jeśli w słowie występują po sobie dwie litery przypisane temu samemu klawiszowi należy użyć klawisza aby przejść do następnego pola. Klawiszem można kasować wprowadzone znaki jeden po drugim od strony prawej do lewej. Przykład: Wprowadzenie UTA7 = 2 x 8 1 x 8 1 x 2 5 x 7 Uwaga: Wprowadzane mogą być tylko wielkie litery i cyfry. Nie można wprowadzać spacji i znaków specjalnych. 3.2.4 Wprowadzanie ID przy użyciu czytnika kodów kreskowych W celu zautomatyzowania wprowadzania identyfikatorów (np. ID próbki, ID czujnika) można przez interface RS232 podłączyć czytnik kodów kreskowych. Uwaga: Wczytać można do 8 znaków. Jeśli czytnik kodów odczyta więcej znaków, akceptowanych jest tylko pierwszych 8. 10 METTLER TOLEDO SevenMulti

Posługiwanie się przyrządem SevenMulti 3.3 Zapisywanie / wyświetlanie danych Przyrząd SevenMulti może zapisać do 1000 danych pomiarowych oraz 10 danych kalibracyjnych na czujnik dla max. 10 czujników na moduł zewnętrzny. Naciśnięcie klawisza powoduje wyświetlenie 25 ostatnich wyników i aktualnych danych kalibracyjnych. Bieżący odczyt może zostać zapisany w pamięci przez naciśnięcie klawisza. 3.3.1 Zapisywanie bieżącego odczytu Jeśli podłączone są dwa moduły zewnętrzne, najpierw należy upewnić się, że wybrany został właściwy moduł. Gdy pomiar zostanie zakończony (wyświetlany wynik nie zmienia się) należy nacisnąć klawisz. Klawiszem Enter potwierdzić pozycję 1. Store Current Reading in Memory. Dane pomiarowe zostaną zapisane. Zwrócić uwagę na komunikat pojawiający się w dolnej linii wyświetlacza: Data are stored: Dane pomiarowe zostały zapisane w pamięci. Memory is full: Pamięć danych jest pełna. Dane pomiarowe nie zostały zapisane. Aby wyczyścić pamięć patrz punkt 9.3 Delete Records in Memory (w rozdziale 8.2). Naciskając klawisz Enter lub powraca się do trybu pomiaru. 3.3.2 Wyświetlanie przeglądu ostatnich 25 wyników Nacisnąć klawisz, wybrać pozycję 2. Overview of Last 25 Readings i potwierdzić klawiszem Enter. Pojawi się tabela zawierająca 25 ostatnich wyników. Naciskając klawisz Graph można wyświetlić wykres zapisanych wielkości w funkcji numeru w tabeli. Uwaga: Jeśli zapisano dane przekraczające zakres pomiarowy pokazane są one w tabeli jako ---. Jeśli takie dane pojawiają się w tabeli, wykres nie może zostać wyświetlony i pojawia się komunikat Display not possible: --- data in table. 3.3.3 Wyświetlanie danych kalibracyjnych czujnika Nacisnąć klawisz, wybrać pozycję 3. Show Current Sensor Calibration Data i potwierdzić klawiszem Enter. Pojawi się tabela zawierająca 25 ostatnich wyników. 3.4 Funkcje pomocy (Help) Przyrząd SevenMulti oferuje rozwinięte informacje pomocy, dostosowane do danej sytuacji. Nacisnąć klawisz. Na wyświetlaczu pojawi się tekst pomocy odpowiedni do danej sytuacji. Nacisnąć klawisz. Dostępne będzie całe menu pomocy dla systemu i modułów zewnętrznych. METTLER TOLEDO SevenMulti 11

Posługiwanie się przyrządem SevenMulti 3.5 Praca z dwoma modułami zewnętrznymi 3.5.1 Odczyty przy pracy z dwoma modułami zewnętrznymi Jeśli zainstalowano dwa moduły zewnętrzne, podczas pomiaru wyświetlacz podzielony jest na dwie części: Lewa dla modułu zainstalowanego w lewym gnieździe, prawa dla modułu zainstalowanego w prawym gnieździe (wyświetlacz podwójny). Odczyty następują równolegle na obu modułach zewnętrznych. Przy podwójnym wyświetlaczu nie jest możliwe wprowadzanie nastaw dla modułów zewnętrznych. 3.5.2 Wprowadzanie nastaw przy pracy z dwoma modułami zewnętrznymi Nastawy systemu Klawiszem Sys. uaktywnić wprowadzanie parametrów systemu. Wprowadzić nastawy zgodnie z opisem w rozdziale 8. Po zakończeniu wprowadzania nastaw systemu, są one obowiązujące dla obu modułów zewnętrznych. Nastawy dla modułów zewnętrznych Klawiszem Left lub Right wybrać moduł lewy lub prawy. Wprowadzić nastawy menu lub/i trybu zgodnie z opisem dla modułów zewnętrznych. 3.6 Wyjście analogowe Dla modułów zewnętrznych ph i jonowego na wyjściu analogowym przyrządu SevenMulti pojawia się napięcie proporcjonalne do mierzonej wartości, widocznej na wyświetlaczu (ph, mv, rel.mv i stężenia jonów). Polarność na wyjściu odpowiada polarności na elektrodzie pomiarowej. Napięcie na wyjściu analogowym nie jest kompensowane ze względu na temperaturę. Jeśli zainstalowano tylko jeden moduł ph lub jonowy, uzyskany wynik jest zawsze przesyłany na wyjście analogowe niezależnie od tego, czy zainstalowane są inne moduły. Jeśli moduł ph lub jonowy pracuje na obu kanałach na wyjście analogowe przesyłany jest zawsze sygnał pomiarowy z modułu zainstalowanego w lewym gnieździe. Wyjście analogowe jest nieaktywne dla modułów przewodności i ISFET. 3.7 Podłączenie dodatkowych przyrządów do modułu komunikacji TTL Jeśli przyrząd SevenMulti wyposażony jest w moduł komunikacji TTL, możliwe jest podłączenie dodatkowych urządzeń, takich jak zmieniacz próbek Rondolino. Przyrząd SevenMulti wyposażony jest w protokół sterowania do komunikacji ze zmieniaczem próbek Rondolino. Jeśli działanie zmieniacza próbek uruchomiono z SevenMulti, pomiary można wykonywać automatycznie, bez wprowadzania dodatkowych nastaw (patrz menu systemu pkt. 7. Activate Rondolino Sample Changer). 12 METTLER TOLEDO SevenMulti

Posługiwanie się przyrządem SevenMulti Ustawienie zmieniacza próbek Rondolino z mieszadłem mechanicznym A Mieszadło mechaniczne z kablem B Napęd mieszadła Seven/Rondolino z kablem rozgałęzionym w kształcie literyy 1 złącze męskie 2 złącze żeńskie 3 złącze żeńskie Ustawienie zmieniacza próbek Rondolino bez mieszadła mechanicznego C Standardowy kabel TTL (nr kat. 51190589) 3.8 Podłączenie komputera przez moduł komunikacji USB Przyrząd SevenMulti może być wyposażony w moduł komunikacji USB, umożliwiający przesyłanie danych do komputera. Moduł komunikacji USB dostarczany jest z dyskietką zawierającą program umożliwiający komunikację COM przez interface USB komputera. Wykorzystywany jest on przez programy do zapisu danych, które nie dopuszczają komunikacji USB np. MS Windows HyperTerminal. Umożliwia to np. równoległe wprowadzanie identyfikatorów przy wykorzystaniu czytnika kodów kreskowych (RS232) oraz przesyłanie do komputera wartości pomiarowych (USB). METTLER TOLEDO SevenMulti 13

Praca z modułem ph 4. Praca z modułem ph 4.1 Pomiar wartości ph Uwaga: Aby zapewnić dokładne pomiary wartości ph, należy przeprowadzić kalibrację przed każdym pomiarem serii próbek (patrz rozdział 4.2). Do modułu ph podłączyć odpowiednią elektrodę ph. Jeśli elektroda ph nie ma wbudowanego czujnika temperatury, wartość temperatury należy wprowadzić ręcznie (patrz menu ph pkt 4. Set MTC Temperature). Zanurzyć elektrodę w próbce i nacisnąć klawisz. Na wyświetlaczu pojawi się wartość ph próbki. Informacje na wyświetlaczu Na wyświetlaczu pojawiają się następujące informacje, zależnie od nastawy trybu wyznaczania punktu końcowego (patrz menu ph pkt 3. Select Endpoint Formats): Punkt końcowy wyznaczany automatycznie lub po upływie określonego czasu A lub T miga podczas pomiaru Jeśli mierzona wartość jest stała lub upłynął zadany czas, obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol lub jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Punkt końcowy wyznaczany ręcznie Miga M dopóki punkt końcowy nie zostanie wyznaczony przez ponowne naciśnięcie klawisza. Obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Uwaga: Przyrząd SevenMulti monitoruje także stabilizację mierzonej wartości przy automatycznym lub czasowym trybie wyznaczania punktu końcowego. Gdy wartość jest stabilna, na wyświetlaczu pojawia się symbol. Poniżej miga M lub T dopóki nie zostanie naciśnięty klawisz, lub upłynie zadany czas. Pozwala to użytkownikowi sprawdzić, czy zadany czas został poprawnie dobrany lub w jakim momencie można ręcznie zakończyć pomiar. 4.2 Kalibracja elektrody ph Przygotowanie do kalibracji Należy przygotować bufory kalibracyjne. Możliwe jest zastosowanie do 9 różnych buforów. W menu ph, w punkcie 1.1 Set Calibration Buffer wprowadzić parametry buforów kalibracyjnych W menu ph, w punkcie 1.2 Select Calibration Mode wybrać tryb kalibracji. 14 METTLER TOLEDO SevenMulti

Praca z modułem ph Kalibracja Zanurzyć elektrodę w pierwszym buforze kalibracyjnym i nacisnąć klawisz, aby rozpocząć kalibrację. Na wyświetlaczu pojawia się CAL 1 wskazując, że następuje pomiar dla pierwszego punktu kalibracyjnego. Jeśli ma być użyty bufor inny niż wybrany, można go zmienić poprzez. Gdy wartość mierzona jest stabilna, pierwszy pomiar zostaje zakończony automatycznie i wartość na wyświetlaczu nie zmienia się. Przepłukać elektrodę. Zanurzyć elektrodę w drugim buforze kalibracyjnym i nacisnąć klawisz, aby ponownie rozpocząć kalibrację. Na wyświetlaczu pojawia się CAL 2 wskazując, że następuje pomiar dla drugiego punktu kalibracyjnego. Gdy wartość mierzona jest stabilna, drugi pomiar zostaje zakończony automatycznie i wartość na wyświetlaczu nie zmienia się. Powtórzyć procedurę dla wszystkich buforów kalibracyjnych. Po pomiarze dla ostatniego bufora kalibracyjnego zakończyć kalibrację naciskając klawisz End. Na wyświetlaczu pojawi się tabela z wynikami kalibracji. Sprawdzanie kalibracji Aby ocenić kalibrację można wyświetlić wykres krzywej kalibracji (mv w funkcji ph) naciskając klawisz Graph. Punkty kalibracyjne zaznaczone są krzyżykami. Dla metody segmentowej punkty kalibracyjne połączone są liniami prostymi. Dla metody liniowej krzywa kalibracyjna wyznaczana jest jako prosta uśredniona. Aby dane kalibracji można używać przy kolejnych pomiarach należy je zapisać: nacisnąć Save. Aby odrzucić dane kalibracji nacisnąć Cancel. Uwagi dotyczące grup buforów standardowych Przyrząd SevenMulti automatycznie rozpoznaje bufory kalibracyjne z grup buforów 1 do 5 na stałe wpisanych do pamięci aparatu (patrz Dodatek). Elektrody ph mogą być kalibrowane tylko w zakresie temperatur, dla których zdefiniowane są wartości ph wybranej grupy buforów, np. między 5 o C a 50 o C dla grup 1, 2, 4 i 5. W przeciwnym razie na wyświetlaczu pojawi się komunikat: Buffer temp. out of range. Jeśli przy kalibracji wielopunktowej wartość mv dla pierwszego punktu kalibracyjnego odbiega więcej niż 60mV (ok. ±1 ph) od wartości teoretycznej dla następnego bufora kalibracyjnego, na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie: Offset out of range. Jeśli odczyty mv dla punktów kalibracyjnych od 2 do n-tego odbiegają więcej niż 60mV (ok. ±1 ph) od wartości teoretycznej dla następnego bufora kalibracyjnego przy kalibracji wielopunktowej, na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie: Slope out of range. Jeśli tego samego bufora użyto dwukrotnie lub podczas wielopunktowej kalibracji wartość mv dla dwóch buforów różni się mniej niż 60mV, na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie: Wrong buffor. Uwagi dotyczące grupy buforów użytkownika Dla definiowanego przez użytkownika roztworu referencyjnego nie można zaprogramować zależności temperaturowych. Dlatego, gdy podczas kalibracji temperatura odbiega więcej niż 0.5 o C od zdefiniowanej, na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie: Measured temp. differs from settings. METTLER TOLEDO SevenEasy 15

Praca z modułem ph Wartości ph buforów definiowanych przez użytkownika muszą różnić się od siebie o co najmniej 1 ph. W przeciwnym razie pojawi się komunikat: Invalid value, please re-enter. Podczas kalibracji bufory muszą być używane w takiej samej kolejności, w jakiej zostały wprowadzone do grupy buforów użytkownika. Jeśli mierzona podczas kalibracji wartość mv odbiega od wartości teoretycznej o więcej niż 60mV, na wyświetlaczu pojawia się ostrzeżenie: ph differs from setting by more than 1 ph. 4.3 Pomiar wartości potencjału bezwzględnego (wartość mv) Wywoływanie trybu mv Podczas wyświetlania wartości pomiarowych nacisnąć klawisz Mode. Następnie w pojawiającym się menu wybrać mv. Wyświetlane wartości pomiarowe będą teraz w mv. Prowadzenie pomiarów Zanurzyć elektrodę w próbce i nacisnąć. Zależnie od trybu wyznaczania punktu końcowego należy zaczekać, aż wskazanie przestanie się zmieniać lub nacisnąć, aby zakończyć pomiar. Nacisnąć, aby rozpocząć nowy pomiar. Uwaga: W trybie mv kalibracja nie jest możliwa. 4.4 Pomiar wartości potencjału względnego (wartość rel.mv) Wywoływanie trybu rel.mv Podczas wyświetlania wartości pomiarowych nacisnąć klawisz Mode. Następnie w pojawiającym się menu wybrać Rel.mV. Wyświetlane wartości pomiarowe będą teraz w mv. Zmierzone lub wprowadzone przesunięcie (offset) zostaje automatycznie odjęte. Pomiar przesunięcia Klawiszem Menu wywołać menu rel.mv i klawiszem Enter potwierdzić pozycję 1. Offset Setting. Wybrać pozycję 2. Test a Reference Sample i potwierdzić klawiszem Enter. Zanurzyć elektrodę w roztworze referencyjnym. Klawiszem Meas. rozpocząć pomiar i odczekać aż wskazanie nie będzie się zmieniać po odczycie automatycznym. Aby zaakceptować przesunięcie: Nacisnąć Save. Aby przerwać odczyt: Nacisnąć Exit. Uwaga: W trybie rel.mv kalibracja nie jest możliwa. 16 METTLER TOLEDO SevenMulti

Praca z modułem ph Ręczne wprowadzanie przesunięcia Klawiszem Menu wywołać menu rel.mv i klawiszem Enter potwierdzić pozycję 1. Offset Setting. Klawiszem Enter potwierdzić 1. Enter an Offset Value Wprowadzić przesunięcie (offset) (-1999.9 do 1999.9 mv). Aby zaakceptować offset: nacisnąć Save. Aby przerwać wprowadzanie: nacisnąć Exit. Pomiar potencjału względnego Zanurzyć elektrodę ph w próbce i nacisnąć. Potencjał względny elektrody wyświetlany jest w mv. Zależnie od trybu wyznaczania punktu końcowego należy zaczekać, aż wskazanie przestanie się zmieniać lub nacisnąć, aby zakończyć pomiar. Nacisnąć ponownie, aby rozpocząć nowy pomiar.. METTLER TOLEDO SevenEasy 17

Praca z modułem przewodności 5. Praca z modułem przewodności 5.1 Pomiar przewodności Uwaga: Aby zapewnić dokładne pomiary wartości przewodności, należy przeprowadzić kalibrację przed każdym pomiarem serii próbek (patrz rozdział 5.2). Przy zmianie czujnika przewodności kalibracja musi być przeprowadzona ponownie, ponieważ każda czujnik ma swoją wartość stałą celi. Do modułu przewodności podłączyć odpowiedni czujnik przewodności. Jeśli czujnik przewodności nie ma wbudowanego czujnika temperatury, wartość temperatury należy wprowadzić ręcznie (patrz menu przewodności pkt 4. Set MTC Temperature). Zanurzyć czujnik w próbce i nacisnąć klawisz. Na wyświetlaczu pojawi się wartość przewodności próbki. Informacje na wyświetlaczu Na wyświetlaczu pojawiają się następujące informacje, zależnie od nastawy sposobu wyznaczania punktu końcowego (patrz menu przewodności pkt 3. Select Endpoint Formats): Punkt końcowy wyznaczany automatycznie lub po upływie określonego czasu Podczas pomiaru miga A lub T Jeśli mierzona wartość jest stała lub upłynął zadany czas, obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol lub jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Punkt końcowy wyznaczany ręcznie Miga M, dopóki punkt końcowy nie zostanie wyznaczony przez ponowne naciśnięcie klawisza. Obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Uwaga: Przyrząd SevenMulti monitoruje także stabilizację mierzonej wartości przy automatycznym lub czasowym trybie wyznaczania punktu końcowego. Gdy wartość jest stabilna, na wyświetlaczu pojawia się symbol. Poniżej miga M lub T dopóki nie zostanie naciśnięty klawisz, lub upłynie zadany czas. Pozwala to użytkownikowi sprawdzić, czy zadany czas został poprawnie dobrany lub w jakim momencie można ręcznie zakończyć pomiar. 5.2 Kalibracja czujnika przewodności Czujnik przewodności może zostać wykalibrowany dwoma sposobami: Wprowadzenie wartości stałej dla celi pomiarowej (patrz menu przewodności pozycja 2.2.5). Kalibracja standardem przewodności (patrz następna strona). 18 METTLER TOLEDO SevenMulti

Praca z modułem przewodności Przygotowanie do kalibracji Należy przygotować dostępne w handlu lub własne standardy przewodności. W menu przewodności, w punkcie 2.1 Set Calibration Standard wprowadzić wartość przewodności dla standardów przewodności. Uwaga: Jeśli użytkownik stosuje własny standard przewodności, powinien wprowadzić wartość przewodności dla 25 o C. Kalibracja Zanurzyć czujnik w standardzie przewodności i nacisnąć klawisz, aby rozpocząć kalibrację. Na wyświetlaczu pojawia się CAL wskazując, że trwa kalibracja. Jeśli ma być użyty standard inny niż wybrany, można go zmienić poprzez. Gdy wartość mierzona jest stabilna, odczyt zostaje zakończony automatycznie a wyświetlacz nie zmienia się. Zakończyć kalibrację naciskając End. Na wyświetlaczu pojawia się wartość zmierzonej stałej celi pomiarowej (jednostka : 1/cm). Aby dane kalibracji można używać przy kolejnych pomiarach, należy je zapisać: nacisnąć Save. Aby odrzucić dane kalibracji: nacisnąć Cancel. Uwagi Kalibracja przy zastosowaniu standardów wpisanych do pamięci przyrządu może być przeprowadzona tylko w zakresie temperatur 0 o C do 35 o C. W innym przypadku na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie Standard temp. out of range. Drugi punkt potrzebny do wyznaczenia prostej kalibracji jest na stałe wpisany do pamięci przyrządu SevenMulti jako 0 S/m dla oporności właściwej zmierzającej do nieskończoności. Dla standardów specjalnych (25 o C) nie można zaprogramować zależności temperaturowych. Dlatego, gdy podczas kalibracji temperatura odbiega więcej niż 0.5 o C od zdefiniowanej, na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie: Measured temperature differs from settings. 5.3 Pomiar TDS (total dissolved solids) Mierzona wartość przewodności może zostać przekształcona w wartość TDS (całkowita zawartość substancji rozpuszczonych). Podczas wyświetlania wartości pomiarowych nacisnąć klawisz Mode. Uaktywnić przekształcenie na wartość TDS naciskając klawisz TDS. Nacisnąć klawisz Menu, wybrać pozycję 1. Set TDS Factor i potwierdzić naciskając Enter. Wprowadzić współczynnik TDS i zapisać wartość naciskając klawisz Save. Odczyt odbywa się zgodnie z opisem zawartym w punkcie 5.1. W trybie TDS kalibracja nie jest możliwa. METTLER TOLEDO SevenEasy 19

Praca z modułem przewodności 5.4 Pomiar zasolenia Zasolenie można wyznaczyć na podstawie przewodności próbki Podczas pomiaru przewodności nacisnąć klawisz Mode. Uaktywnić przekształcenie na wartość zasolenia naciskając klawisz SAL. Nacisnąć klawisz Menu, wybrać pozycję 1. Select Salinity Type. Wybrać zasolenie i zaakceptować naciskając Select. Odczyt odbywa się zgodnie z opisem zawartym w punkcie 5.1., z jednostką ppt (części na tysiąc). W trybie SAL kalibracja nie jest możliwa. 5.5 Pomiar oporu właściwego Opór właściwy jest wyznaczany z odwrotności mierzonej wartości przewodności próbki. Podczas pomiaru przewodności nacisnąć klawisz Mode. Uaktywnić przekształcenie na wartość oporu właściwego [Ω cm] naciskając klawisz Res. Odczyt odbywa się zgodnie z opisem zawartym w punkcie 5.1 W trybie Res kalibracja nie jest możliwa. 20 METTLER TOLEDO SevenMulti

Praca z modułem jonowym 6. Praca z modułem jonowym Moduł jonowy, poza pomiarem stężenia jonów umożliwia także pomiar ph, potencjału i potencjału względnego. Odczyt można zmieniać naciskając klawisz Mode. Pomiary ph, potencjału i potencjału względnego przebiegają identycznie jak przy module ph, co opisano w rozdziale 4. 6.1 Pomiar stężenia jonów Uwagi Aby zapewnić dokładne pomiary wartości stężenia jonów, należy przeprowadzić kalibrację przed każdym pomiarem serii próbek (patrz rozdział 6.2). Dla roztworu referencyjnego nie można zaprogramować zależności temperaturowych. Dlatego, gdy podczas kalibracji temperatura odbiega więcej niż 0.5 o C od zdefiniowanej, na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie: Measured temp. differs from settings. Do modułu jonowego podłączyć odpowiednią elektrodę jonoselektywną. Jeśli elektroda nie ma wbudowanego czujnika temperatury, wartość temperatury MTC należy wprowadzić ręcznie (patrz menu jonowe pkt 4. Set MTC temperature) lub zastosować zewnętrzny czujnik temperatury Pt1000 lub NTC 30 kω. Zanurzyć elektrodę w próbce i nacisnąć klawisz. Na wyświetlaczu pojawi się wartość stężenia jonów w próbce. Wynik jest wyświetlany w jednostkach wprowadzonych podczas ostatniej kalibracji elektrody jonoselektywnej. Informacje na wyświetlaczu Na wyświetlaczu pojawiają się następujące informacje, zależnie od nastawy sposobu wyznaczania punktu końcowego (patrz menu jonowe pkt 3. Select Endpoint Formats): Punkt końcowy wyznaczany automatycznie lub po upływie określonego czasu A lub T miga podczas pomiaru Jeśli mierzona wartość jest stała lub upłynął zadany czas, obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol lub jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Punkt końcowy wyznaczany ręcznie Miga M dopóki punkt końcowy nie zostanie wyznaczony przez ponowne naciśnięcie klawisza. Obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Uwaga: Przyrząd SevenMulti także monitoruje stabilizację mierzonej wartości przy automatycznym lub czasowym trybie wyznaczania punktu końcowego. Gdy wartość jest stabilna, na wyświetlaczu pojawia się symbol. Poniżej miga M lub T dopóki nie zostanie naciśnięty klawisz, lub upłynie zadany czas. Pozwala to użytkownikowi sprawdzić, czy zadany czas został poprawnie dobrany lub w jakim momencie można ręcznie zakończyć pomiar. METTLER TOLEDO SevenEasy 21

Praca z modułem jonowym 6.2 Kalibracja elektrody jonoselektywnej Przygotowanie do kalibracji Należy przygotować standardy kalibracyjne o znanym stężeniu jonów. Możliwe jest zastosowanie do 9 różnych standardów. W menu jonowym, w punkcie 1.1 Define Electrode Type wybrać typ elektrody. W menu jonowym, w punkcie 1.2 Calibration Settings wprowadzić parametry standardów kalibracyjnych. Kalibracja Zanurzyć elektrodę w pierwszym standardzie kalibracyjnym i nacisnąć klawisz, aby rozpocząć kalibrację. Na wyświetlaczu pojawia się CAL 1 wskazując, że następuje pomiar dla pierwszego punktu kalibracyjnego. Jeśli ma być użyty standard inny niż wybrany, można go zmienić poprzez. Gdy wartość mierzona jest stabilna, pierwszy odczyt zostaje zakończony automatycznie a wyświetlacz nie zmienia się. Zanurzyć elektrodę w drugim standardzie kalibracyjnym i nacisnąć klawisz, aby ponownie rozpocząć kalibrację. Na wyświetlaczu pojawia się CAL 2 wskazując, że następuje pomiar dla drugiego punktu kalibracyjnego. Gdy wartość mierzona jest stabilna, odczyt zostaje zakończony automatycznie a wyświetlacz nie zmienia się. Powtórzyć procedurę dla wszystkich standardów kalibracyjnych. Po odczycie dla ostatniego standardu kalibracyjnego zakończyć kalibrację naciskając klawisz End. Na wyświetlaczu pojawi się tabela z wynikami kalibracji. Sprawdzanie kalibracji Aby ocenić kalibrację można wyświetlić wykres krzywej kalibracji (mv w funkcji stężenia jonów) naciskając klawisz Graph. Punkty kalibracyjne zaznaczone są krzyżykami lub dla metody segmentowej punkty kalibracyjne połączone są liniami prostymi. Aby dane kalibracji można używać przy kolejnych pomiarach należy je zapisać: nacisnąć Save. Aby odrzucić dane kalibracji nacisnąć Cancel. Uwagi Dla kalibracji jednopunktowej, do wyznaczenia prostej używana jest zawsze teoretyczna wartość nachylenia (slope) dla danego jonu np. dla H + -59,16 mv/ph lub 59,16 dla F -. Jeśli tego samego standardu użyto dwukrotnie podczas kalibracji wielopunktowej, na wyświetlaczu pojawi się ostrzeżenie: Wrong standard. Jeśli temperatura roztworu jonów różni się o więcej niż 0,5 0 C od wartości zadanej, na wyświetlaczu pojawia się ostrzeżenie Measured temp. differs from setting. Zapewnić, żeby temperatura standardów podczas kalibracji była taka sama jak próbek podczas późniejszych pomiarów. 22 METTLER TOLEDO SevenMulti

Praca z modułem jonowym 6.3 Pomiary przyrostowe Pomiary przyrostowe są szczególnie przydatne, gdy w jednym roztworze mają być wykonane dwa pomiary potencjału. Kalibrację czujnika należy wykonać tylko przed pierwszym pomiarem, ponieważ nachylenie prostej jego przewodności pozostaje stałe przez kilka miesięcy. Przygotowanie do pomiarów przyrostowych W menu jonowym wybrać pozycję 1. Incremental Measurements Parameters i potwierdzić naciskając Enter. Wybrać odpowiednią metodę pomiarów przyrostowych i potwierdzić naciskając Enter. 1. Known Addition (dodawanie znanej ilości) 2. Known Subtraction (usuwanie znanej ilości) 3. Sample Addition (dodawanie próbki) 4. Sample Subtraction (usuwanie próbki) Wprowadzić do tabeli objętość próbki/ek i standardu kalibracyjnego oraz stężenie jonów w standardzie. Wykonanie pomiarów przyrostowych W menu jonowym wybrać pozycję 2. Use an Incremental Measurements Method i potwierdzić naciskając Enter. Wybrać odpowiednią metodę pomiarów przyrostowych i potwierdzić naciskając Enter. 1. Known Addition 2. Known Subtraction 3. Sample Addition 4. Sample Subtraction Realizacja metody rozpoczyna się po jej wybraniu. Należy postępować zgodnie z instrukcjami pojawiającymi się na wyświetlaczu. Uwaga: W pomiarach przyrostowych nie można wybrać trybu wyznaczanie punktu końcowego. Mierzona wartość jest zawsze zapisywana automatycznie. Pomiaru nie można również zakończyć naciskając. Przykład: Sample Addition Zanurzyć elektrodę w roztworze standardu kalibracyjnego i nacisnąć Meas. Pierwszy pomiar rozpoczyna się automatycznie Po zakończeniu pierwszego pomiaru pojawi się wskazówka, aby użytkownik zanurzył elektrodę w drugim roztworze. Dodać pierwszą część próbki do roztworu standardu i wymieszać. Zanurzyć elektrodę w roztworze i nacisnąć Meas. Pomiar rozpoczyna się automatycznie. Po zakończeniu pomiaru pojawi się wskazówka, aby użytkownik zanurzył elektrodę w trzecim roztworze. Procedurę powtórzyć dla wszystkich próbek (max. 4). Po zakończeniu wszystkich pomiarów wyświetlane są obliczone wartości stężeń dla roztworu po każdym dodaniu próbki i mogą zostać one wydrukowane lub przesłane do komputera. METTLER TOLEDO SevenEasy 23

Praca z modułem ISFET 7. Praca z modułem ISFET Moduł zewnętrzny ISFET służy wyłącznie do pomiarów ph przy wykorzystaniu czujnika zbudowanego w oparciu o technologię Ion-Sensitive Field Effect Transistors. 7.1 Pomiar wartości ph Uwaga: Aby zapewnić dokładne odczyty wartości ph, należy przeprowadzić kalibrację przed każdym pomiarem serii próbek (patrz rozdział 7.3) i regularnie justować przesunięcie prostej kalibracyjnej (patrz rozdział 7.2). Do justowania przesunięcia prostej kalibracyjnej dla nowych elektrod ISFET należy używać bufora kalibracyjnego ph 7.0 przed pomiarem dla próbki, ponieważ wartość przesunięcia może zmieniać się znacząco. Do modułu ISFET podłączyć odpowiednią elektrodę ISFET. Zanurzyć elektrodę ISFET w próbce i nacisnąć klawisz. Na wyświetlaczu pojawi się wartość ph próbki. Informacje na wyświetlaczu Na wyświetlaczu pojawiają się następujące informacje, zależnie od nastawy sposobu wyznaczania punktu końcowego (patrz menu ISFET pkt 2. Select Endpoints Formats): Punkt końcowy wyznaczany automatycznie lub po upływie określonego czasu A lub T miga podczas pomiaru Jeśli mierzona wartość jest stała lub upłynął zadany czas, obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol lub jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Punkt końcowy wyznaczany ręcznie Miga M dopóki punkt końcowy nie zostanie wyznaczony przez ponowne naciśnięcie klawisza. Obraz na wyświetlaczu zostaje zatrzymany i pojawia się symbol jako wskazanie, że pomiar został zakończony. Uwaga: Przyrząd SevenMulti monitoruje także stabilizację mierzonej wartości przy automatycznym lub czasowym trybie wyznaczania punktu końcowego. Gdy wartość jest stabilna, na wyświetlaczu pojawia się symbol. Poniżej miga M lub T dopóki nie zostanie naciśnięty klawisz, lub nie upłynie zadany czas. Pozwala to użytkownikowi sprawdzić, czy zadany czas został poprawnie dobrany lub w jakim momencie można ręcznie zakończyć pomiar. 7.2 Pomiar przesunięcia prostej (offset) dla elektrody ISFET Nacisnąć Offset. Użytkownik zostanie poproszony o zanurzenie elektrody w roztworze bufora ph 7.0. Zanurzyć elektrodę w roztworze bufora ph 7.0 i rozpocząć pomiar przesunięcia naciskając Meas. Wartość przesunięcia zostaje automatycznie wyznaczona i wyjustowana. Po zakończeniu procedury na wyświetlaczu ponownie pojawia się wartość pomiarowa dla elektrody ISFET. 24 METTLER TOLEDO SevenMulti

Praca z modułem ISFET 7.3 Kalibracja elektrody ISFET Przygotowanie do kalibracji Należy przygotować zestaw buforów kalibracyjnych. Wymagane są co najmniej dwa bufory o różnym ph, możliwe natomiast jest zastosowanie do 9 różnych buforów. W menu ISFET, w punkcie 1.1. Select a Standard Buffer Group wprowadzić parametry buforów kalibracyjnych. Kalibracja Zanurzyć elektrodę w pierwszym buforze kalibracyjnym i nacisnąć klawisz, aby rozpocząć kalibrację. Na wyświetlaczu pojawia się CAL 1 wskazując, że następuje pomiar dla pierwszego punktu kalibracyjnego. Jeśli ma być użyty standard inny niż wybrany, można go zmienić poprzez. Gdy wartość mierzona jest stabilna, pierwszy pomiar zostaje zakończony automatycznie a wyświetlacz nie zmienia się. Zanurzyć elektrodę w drugim buforze kalibracyjnym i nacisnąć klawisz, aby ponownie rozpocząć kalibrację. Na wyświetlaczu pojawia się CAL 2 wskazując, że następuje pomiar dla drugiego punktu kalibracyjnego. Gdy mierzona wartość jest stabilna, pomiar zostaje zakończony automatycznie a wyświetlacz nie zmienia się. Powtórzyć procedurę dla wszystkich buforów kalibracyjnych. Po odczycie dla ostatniego bufora kalibracyjnego zakończyć kalibrację naciskając klawisz End. Na wyświetlaczu pojawi się tabela z wynikami kalibracji. Sprawdzanie kalibracji Aby ocenić kalibrację można wyświetlić wykres krzywej kalibracji (mv w funkcji ph) naciskając klawisz Graph. Punkty kalibracyjne zaznaczone są krzyżykami. Dla metody segmentowej punkty kalibracyjne połączone są liniami prostymi. Aby dane kalibracji można używać przy kolejnych pomiarach należy je zapisać: nacisnąć Save. Aby odrzucić dane kalibracji nacisnąć Cancel. METTLER TOLEDO SevenEasy 25

Menu 8. Menu 8.1 Struktura menu 1. Select Language.........Strona 27 6. Baud Rate Setting... Strona 29 1. 1200 1. English 2. 2400 2. Deutsch 3. 4800 3. Français 4. 9600 4. Español 5. Italiano 7. Activate Rondolino Sample Changer Strona 29 2. Set Time And Date...... Strona 27 8. Start Instrument Self-test. Strona 30 1. Set Time 9. Lab Managers Menu.. Strona 30 1. 24 Hour Format 2. 12 Hour Format 1. Set Instrument ID 2. Set Expansion Unit ID 2. Set Date 3. Delete Records in Mempry 1. Set Date: mm-dd-yy 2. Set Date: dd-mm-yy 1. Empty Memory 2. Delete Measurement Data 3. Screen Setting Strona 27 1. Delete all 1. Screen Contrast 2. Screen Saver 2. Delete by Date 3. Delete by User Name 4. Register User Name... Strona 27 4. delete By Sample ID 5. Access Memory Functions... Strona 28 3. Delete Calibration Data 1. Review/Transfer Measurement Data 1. ph 1. Display all 2. Search by Date 3. Search by User 4. Search by Sample ID 2. Ion 3. ISFET 4. Conductivity 4. Delete Stored Methods 2. Review/Transfer Calibration Data 1. ph 1. ph 2. Ion 3. ISFET 4. Conductivity 2. Ion 3. Conductivity 4. Set Instrument Login Password 1. Password Protection Off 2. Password Protection On 3. Review/Transfer Method Data 1. ph 5. Change PIN Code 2. Ion 3. Conductivity 4. Review/Transfer Current Instrument Setting 26 METTLER TOLEDO SevenMulti

Menu 8.2 Opis menu Aby uzyskać dostęp do menu należy nacisnąć Sys. przy wyświetlaniu wyniku pomiaru. 1. Select Language (wybór języka) Dostępne są następujące języki komunikacji: niemiecki, angielski, francuski, hiszpański i włoski. Wybrać żądany język i nacisnąć Select. 2. Set Time and Date (ustawienie czasu i daty) 2.1. Set Time (ustawienie czasu) Użytkownik może wybrać między dwoma formatami wyświetlania: 24 Hour Format (zegar 24-ro godzinny) np.: 18:56 12 Hour Format (zegar 12-to godzinny) np.: 06:56 PM Dla zegara 12-to godzinnego należy wybrać porę dnia AM/PM: AM = przed południem, PM = po południu 2.2. Set Date (ustawienie daty) Użytkownik może wybrać między dwoma formatami wyświetlania: mm-dd-yy (miesiąc - dzień - rok): np.: 09-27-03 dd-mm-yy (dzień miesiąc rok): np.: 27-09-03 3. Screen Setting (ustawienie wyświetlacza) 3.1. Screen Contrast (ustawienie kontrastu) Kontrast wyświetlacza można ustawić na jednym z 32 poziomów korzystając z klawiszy i. 3.2. Screen Saver (ustawienie wygaszacza ekranu) W tym menu użytkownik może ustawić czas po jakim wygaszacz ekranu zostanie uruchomiony: 5 99 minut. Jeśli przez ten czas przyrząd nie będzie używany, wygaszacz ekranu zostanie uruchomiony. Naciśnięcie dowolnego klawisza powoduje powrót do normalnego trybu wyświetlania. 4. Register User Name (rejestracja użytkownika) Jeśli poszczególne wyniki mają zostać przypisane danemu użytkownikowi należy wprowadzić jego nazwę. Podczas wprowadzania należy zwrócić uwagę na: Nazwa może składać się maksymalnie z 8 znaków. Wprowadzane mogą być tylko wielkie litery oraz nie mogą pojawić się spacje. Aby usunąć wprowadzony znak należy nacisnąć. Jeśli użytkownik rezygnuje z wprowadzenia nazwy, należy pole wprowadzania skasować naciskając. Uwaga: Nazwa użytkownika zostaje zapamiętana po wyłączeniu przyrządu klawiszem. Po włączeniu należy więc upewnić się, czy nazwa użytkownika jest właściwa. METTLER TOLEDO SevenEasy 27

Menu 5. Access Memory Functions (dostęp do funkcji pamięci) Korzystając z tego menu użytkownik może wyświetlić przegląd: Danych pomiarowych Danych kalibracyjnych Danych metod Nastaw przyrządu Wyświetlane dane można przesłać na drukarkę lub do komputera. W takim przypadku przesyłany jest cały zapis danych. 5.1 Review/Transfer Measurement Data (przegląd/przesłanie danych pomiarowych) Użytkownik ma możliwość zdefiniowania przeglądu zapisanych danych pomiarowych: Wszystkie dane pomiarowe. Dane pomiarowe zapisane z określoną datą. Dane pomiarowe zapisane przez określonego użytkownika. Dane pomiarowe zapisane z określonym identyfikatorem ID próbki Na wyświetlaczu pojawia się ostatni zapis spełniający kryteria wyboru. W dolnej linii pojawia się numer i całkowita liczba wybranych wyników. Przejście do wyższego/niższego zapisu możliwe jest przez naciśnięcie lub. Naciśnięcie Trans powoduje wysłanie wyświetlonego zapisu na drukarkę lub do komputera. 5.2. Review/Transfer Calibration Data (przegląd/przesłanie danych kalibracyjnych) Użytkownik ma możliwość wyświetlenia danych kalibracyjnych zapisanych dla danego identyfikatora ID czujnika dla: czujnika ph czujnika jonowego czujnika ISFET czujnika przewodności Zapisane dane pojawiają się po wybraniu odpowiedniego ID czujnika. Przejście do wyższego/niższego zapisu możliwe jest przez naciśnięcie lub. Naciśnięcie Trans powoduje wysłanie wyświetlonego zapisu na drukarkę lub do komputera. Uwaga: Dane kalibracyjne bez ID czujnika można wyświetlić tylko przez naciśnięcie. Wyświetlenie to jest możliwe tylko dla ostatnio wykonanej kalibracji. 5.3. Review/Transfer Method Data (przegląd/przesłanie danych metod) Użytkownik ma możliwość wyświetlenia danych metod zapisanych dla: czujnika ph czujnika jonowego czujnika przewodności Nie można zdefiniować ani zapisać metod dla czujnika ISFET. 28 METTLER TOLEDO SevenMulti

Menu Po wybraniu typu czujnika pojawia się lista przypisanych mu metod. Po wybraniu określonej metody wyświetlane są jej parametry. Naciśnięcie Trans powoduje wysłanie wyświetlonego zapisu na drukarkę lub do komputera i kończy procedurę. 5.4. Review/Transfer Current Instrument Setting (przegląd/przesłanie bieżącej nastawy przyrządu) Wyświetlane są bieżące nastawy przyrządu. Naciśnięcie Trans powoduje wysłanie wyświetlonych danych na drukarkę lub do komputera. 6. Baud Rate Setting (nastawa szybkości transmisji) Interface RS232 konfigurowany jest przez następujące nastawy: Baud rate (szybkość transmisji) 1200 (nastawna) Data bits (bity danych) 8 (stałe) Stop bit (bit stop) 1 (stałe) Parity (parzystość) none (stałe) Handshake none (stałe) Szybkość transmisji można ustawić na 1200, 2400, 4800 lub 9600 zależnie od wymagań podłączonego przyrządu (np. czytnik kodów kreskowych). 7. Activate Rondolino Sampler Changer (aktywacja zmieniacza próbek Rondolino) Wymagania: Zmieniacz próbek Rondolino podłączany jest przez kabel TTL i wybierany jest kanał (lewy lub prawy). Wyświetlane są bieżące nastawy Rondolino. Zmiana nastaw zmieniacza próbek Jeśli użytkownik chce zmienić nastawy zmieniacza próbek należy: Nacisnąć Edit. Pojawi się okno wprowadzania ID próbki dla pierwszej pozycji na zmieniaczu próbek Wprowadzić ID próbki używając klawiatury lub czytnika kodów kreskowych. Potwierdzić wprowadzenie naciskając Next i zmienić na okno dla następnej pozycji na zmieniaczu próbek. Zdefiniować można do 9 pozycji na zmieniaczu próbek. Ostatnie wprowadzenie potwierdzić naciskając End. Nastawy zmieniacza próbek zostaną wyświetlone. Rozpoczęcie pomiarów z wykorzystaniem zmieniacza próbek Rondolino Jeśli użytkownik chce rozpocząć pomiary z wykorzystaniem zmieniacza próbek Rondolino przy bieżących nastawach należy: nacisnąć Start. Rozpoczyna się pomiar z wykorzystaniem zmieniacza próbek. Po zakończeniu pomiarów dla wszystkich próbek, na wyświetlaczu pojawią się wszystkie uzyskane wyniki. METTLER TOLEDO SevenEasy 29