Sopot, dnia 3 października 2016 r. Sygn.: 002826 ODPOWIEDŹ NA PYTANIE PRAWNE skierowane przez Zleceniodawcę Pana Antoniego Rybkę w dniu 3 października 2016 r. o godzinie 10:41 w ramach abonamentu Lex Secure 24h Opieka Prawna Przedmiot odpowiedzi: 1. Czy w przedstawiona w stanie faktycznym sytuacja może naruszać zasadę niezwłoczności udzielenia świadczeń medycznych? Podstawy prawne: 1. art. 5 pkt 33, art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t. j. Dz.U.2015.581 ze zm.); 2. art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t. j. Dz.U.2013.757 ze zm.); 3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 października 2012 roku, sygn. akt II GSK 1369/11; 4. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2012 roku, sygn. akt II GSK 318/11. Klauzula prawna: Przygotowując niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne przeanalizowano i polegano wyłącznie na informacjach otrzymanych od Zleceniodawcy. Nie badano, ani nie weryfikowano prawdziwości przedstawionego stanu faktycznego. Sporządzający niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne zastrzega sobie prawo weryfikacji niniejszego opracowania w przypadku ujawnienia faktów nieznanych mu w momencie jego sporządzenia.
Niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne wydaje się do wiadomości Zleceniodawcy Pana Antoniego Rybki Przewodniczącego Regionu Lubelskiego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, z prawem publikacji przez Zleceniodawcę. Odpowiedź na pytanie prawne dotyczy wyłącznie kwestii w niej określonych i nie może być interpretowana, jako obejmująca, w tym przez domniemanie, inne, niewspomniane w niej kwestie. W niniejszej Odpowiedź na pytanie prawne zaprezentowano niezależną, subiektywną ocenę sporządzającego, dotyczącą prawnych aspektów przedmiotu analizy, w szczególności ocena prawna przedstawiona w Odpowiedzi nie daje gwarancji wyniku danej sprawy, w przypadku skierowania jej na drogę postępowania sądowego lub administracyjnego. Stan faktyczny: Pan Antoni Rybka (dalej jako Zleceniodawca) zaznacza, iż do dnia 1 października na oddziale chirurgii oraz na oddziale ortopedii dyżurowało po jednym lekarzu. W takiej sytuacji, jeżeli na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym (dalej jako SOR) wynikła potrzeba niezwłocznego udzielenia świadczeń medycznych przez ortopedę, ortopeda niezwłocznie udawał się na SOR celem udzielenia świadczenia drugi lekarz pozostawał natomiast na oddziale. Obecnie, co wynika z Zarządzenia Dyrektora SP ZZOZ w Janowie Lubelskim nr 29/2016, na w/w oddziałach dyżur ma pełnić tylko jeden lekarz (lekarz oddziału chirurgii ogólnej), drugi z lekarzy pełnić ma dyżur pod telefonem. Zarządzenie stworzy sytuację, w której brak będzie możliwości niezwłocznego udzielenia świadczenia na jednym z oddziałów, w sytuacji gdy lekarz dyżurny przebywać będzie na drugim oddziale bądź na obu oddziałach w sytuacji, gdy lekarz dyżurny przebywać będzie na SOR. Stan prawny: Odpowiadając na zadane pytanie prawne, należy w pierwszej kolejności zaznaczyć, iż w myśl art. 19 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w stanach nagłych świadczenia opieki zdrowotnej są udzielane świadczeniobiorcy niezwłocznie.
Podkreślenia zatem wymaga, iż zasada niezwłoczności odnosi się do stanów nagłych. Stan nagły, stosownie do art. 5 pkt 33 w/w w zw. z art. 3 pkt 8 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym to stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia. W aktualnym orzecznictwie sadów administracyjnych - zarówno na gruncie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, jak i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podjęto próbę doprecyzowania terminu stanu nagłego. W tym miejscu przywołać można w szczególności wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej NSA) z dnia 3 października 2012 roku (sygn. akt II GSK 1369/11), zgodnie z którym stan nagły to taki przypadek, w odniesieniu do którego istnieje niemożność (przeciwwskazanie) odłożenia (przesunięcia) w czasie pomocy lekarskiej, mogącej według wiedzy i doświadczenia medycznego zapobiec powstaniu u pacjenta niekorzystnych skutków (zagrożenia) dla jego życia i zdrowia. Należy więc uznać, że w pojęcie stanu nagłego obejmuje swoim zakresem pomoc lekarską, która ma zapobiec ciężkim (poważnym) skutkom. Ponadto zgodnie z orzeczeniem NSA z dnia z 19 kwietnia 2012 roku (sygn. akt II GSK 318/11) za stan nagły uznać należy stan nagłego zagrożenia zdrowia polegających na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych lub leczenia, świadczenia opieki zdrowotnej są udzielane świadczeniobiorcy niezwłocznie. Z przywołanej definicji stanu nagłego wynika, że chodzi o przypadek, w odniesieniu do którego istnieje niemożność (przeciwwskazanie) odłożenia (przesunięcia) w czasie pomocy lekarskiej, mogącej według wiedzy i doświadczenia medycznego zapobiec powstaniu u pacjenta niekorzystnych skutków (zagrożenia) dla jego życia i zdrowia. Należy więc uznać, że w pojęcie stanu nagłego obejmuje swoim zakresem pomoc lekarską, która ma zapobiec ciężkim (poważnym) skutkom. Istotne znaczenie ma więc "natychmiastowość" i "bezpośredniość" zagrożenia, które uzasadniają niezwłoczne udzielenie pomocy poprzez natychmiastowe udzielenie świadczenia. Niezwłoczność udzielania świadczeń medycznych, w kontekście przywołanych wyżej okoliczności winna być utożsamiana, co do zasady z natychmiastowym podjęciem określonych działań w stosunku do danego pacjenta, które mają na celu zapobieżenie powstaniu niekorzystnych skutków dla jego życia i zdrowia.
Celem wypełnienia powyższej normy, w przypadku podmiotów leczniczych, za niezbędne uznać należy zapewnienie takiego zaplecza w postaci osób uprawnionych do udzielania świadczeń medycznych, aby nie doprowadzić do sytuacji, w której w/w zasada byłaby naruszona. Zarządzenie Dyrektora SP ZZOZ w Janowie Lubelskim nr 29/2016 z dnia 30 września 2016 roku wprowadza nowe zasady w zakresie ustalania grafiku dyżurujących lekarzy, wprowadzając w miejsce jednego z dwóch dotychczas dyżurujących lekarzy na oddziałach lekarza pozostającego w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych, tj. tzw. dyżuru pod telefonem. Sytuacja obowiązująca w SP ZZOZ począwszy od października br., w ocenie osoby sporządzającej niniejszą odpowiedź na pytanie prawne, co do zasady w dalszym ciągu gwarantuje udzielania świadczeń przez tą samą liczbę lekarzy, jak miało to miejsce do dnia 30 września br. Co prawda jeden z lekarzy pozostaje w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych (jest pod telefonem), niemniej jednak, o ile zachodzi taka potrzeba, jest on wzywany bezpośrednio do SP ZZOZ. Powyższa sytuacja rodzić może konieczność zabezpieczenia medycznego pacjentów na obu oddziałach SP ZZOZ do czasu przybycia wzywanego lekarza (vide 2 pkt 2 Zarządzenia). Na marginesie wskazać należy, iż wprowadzona przedmiotowym Zarządzeniem nowa organizacja dyżurów w SP ZZOZ, uwzględniając kwestię przybycia wzywanego lekarza wymaga dołożenia jeszcze większej staranności działania celem uniknięcia ewentualnego narażenia się na postawienie zarzutu w zakresie narażenia zdrowia i życia danego pacjenta. Wnioski: Podsumowując, przedstawiona w stanie faktycznym sytuacja, co do zasady gwarantuje udzielanie świadczeń medycznych przez dwóch dyżurujących lekarzy. Należy jednak nałożyć margines na czas niezbędny do przybycia na dany oddział lekarza pozostającego pod telefonem, a także obowiązek równoległego zabezpieczenia medycznego pacjentów do czasu przybycia drugiego z dyżurujących lekarzy. Powyższa sytuacja, jak wskazywano może wymagać dołożenia znacznie większej staranności działania celem uniknięcia ewentualnego sytuacji, w których postawiony może być zarzut w zakresie narażenia zdrowia i życia danego pacjenta.
W przypadku chęci skorzystania przez Pana z pomocy radców prawnych i adwokatów, współpracujących z w ramach Ogólnopolskiej Sieci Opieki Prawnej - należy skontaktować się bezpośrednio z Infolinią prawną pod numerem telefonu 501 538 539. Z poważaniem,