Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015

Załącznik do uchwały Nr XIII/110/2011 Rady Powiatu w Puławach z dnia 28 grudnia 2011r. Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 Puławy 2011 1

SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE...STR. 3 II. DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM...STR. 5 III. ZASOBY OPIEKI PSYCHIATRYCZNEJ I POMOCY PSYCHO - SPOŁECZNEJ W POWIECIE PUŁAWSKIM...STR. 26 IV. OPIS PROGRAMU...STR. 32 V. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ I MONITOROWANIE PROGRAMU...STR. 33 VI. PODSUMOWANIE...STR. 41 2

I. WPROWADZENIE Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535 z późn.zm.) stanowi, iż ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. W działaniach na rzecz ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne. Zgodnie z ustawą ochrona zdrowia psychicznego obejmuje realizację zadań dotyczących: - promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym, - zapewnienia osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, - kształtowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałania ich dyskryminacji. Zadania powyższe określone są w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego, który został przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. (Dz.U. z 2011r. Nr 24, poz. 128). Program ten określa strategię działań mających na celu ograniczenie występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. Program przewidziany jest do realizacji w latach 2011 2015. Podmioty realizujące Program to: - ministrowie właściwi ze względu na cele Programu, - Narodowy Fundusz Zdrowia, - samorządy województw, powiatów i gmin. W definicji zdrowia przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia, zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu. W tym aspekcie zdrowie psychiczne to nie tylko brak zaburzeń psychicznych, ale również stan, w którym osoba zdając sobie sprawę ze swego potencjału, może sobie radzić ze stresem, pracować efektywnie i jest w stanie funkcjonować w społeczeństwie. Zgodnie z art.3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego do osób z zaburzeniami psychicznymi zaliczamy osoby: 1) chore psychiczne (wykazujące zaburzenia psychotyczne), 2) upośledzone umysłowo, 3) wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym. Zadania Powiatu w zakresie promocji i ochrony zdrowia, w tym zdrowia psychicznego, wyznaczają takie akty prawne jak: ustawa z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.); ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz.535 z późn. zm.); ustawa z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.); ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.); 3

ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2010r. Nr 214, poz. 1407 z późn. zm.); ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572 z późn zm.); ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.); ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 z późn.zm.); rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 2010r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz.U. z 2011r. Nr 24, poz. 128); ponadto uchwały Rady Powiatu w Puławach: nr XVIII/119/2008 z dnia 27 lutego 2008r. w sprawie uchwalenia Strategii Rozwoju Powiatu Puławskiego na lata 2008 2015 ; nr IX/84/2011 z dnia 29.06.2011r. w sprawie uchwalenia Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2011 2015 ; uchwała Nr VII/56/2011 Rady Powiatu w Puławach z dnia 20.04.2011r. w sprawie uchwalenia Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Powiecie Puławskim na lata 2011 2015. 4

II. DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM Potencjał demograficzny powiatu na tle województwa i kraju Z roku na rok systematycznie zmniejsza się ludność ogółem w Województwie Lubelskim, co obrazuje poniższa rycina. Ryc.1 Ludność województwa lubelskiego w latach 2000 2009. (w tys.) 2 240 2 220 2 200 2 180 2 160 2 140 2 120 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Źródło: Informator statystyczny w ochronie zdrowia Województwa Lubelskiego, Lubelskie Centrum Zdrowia Psychicznego w Lublinie. Systematyczne wydłużanie się życia z jednej strony wskazuje na poprawę w sensie warunków społeczno-ekonomicznych, z drugiej zaś stanowi potężne wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej i pomocy społecznej. Niekorzystnym zjawiskiem pogłębiającym utrwaloną w niewłaściwym kierunku sytuację demograficzną jest ubywająca z roku na rok populacja ludzi młodych. Długość trwania życia jest jednym z podstawowych i najczęściej używanych prostych mierników syntetycznych służących do ogólnej oceny stanu zdrowia populacji oraz rozwoju społeczno ekonomicznego. Widoczne są jednak jego ograniczenia wynikające z faktu, że nie pokazuje on w jakim zdrowiu ludzie przeżywają swoje życie. Z tego powodu coraz częściej stosowany jest miernik złożony, jakim jest długość trwania życia w zdrowiu (Healthy Life Years HLY lub Disability Free Life Expectancy- DFLE - cały okres życia dzieli się na przeżyty w zdrowiu oraz przy jego braku). Jako brak zdrowia przyjmuje się zazwyczaj ograniczoną sprawność, występowanie określonych chorób przewlekłych, złą samoocenę stanu zdrowia. 5

Ryc. 2. Prognoza trwania życia kobiet, w Polsce i Województwie Lubelskim. Prognoza trwania życia kobiet w latach w województwie lubelskim i w Polsce 84 83 82.2 82.9 82 81.5 81 80 79.7 79.8 80.2 80.8 79 78 77 2007 2010 2015 2020 2025 2030 2035 Źródło: Główny Urząd Statystyczny. Polska Lubelskie Ryc. 3. Prognoza trwania życia mężczyzn, w Polsce i Województwie Lubelskim. Trwanie życia w latach mężczyzn w Polsce i w województwie lubelskim (prognoza) 78 77.1 76.7 76 74 72 71 70.2 71.4 70.6 72.3 71.7 73.4 72.9 74.6 74.1 75.8 75.3 70 68 66 2007 2010 2015 2020 2025 2030 2035 Źródło: Główny Urząd Statystyczny. Polska Lubelskie 6

Ryc. 4. Prognoza ludności woj. lubelskiego na lata 2010-2035. Prognoza ludności województwa lubelskiego na lata 2010-2035. 2,200,000 2,150,000 2,143,975 2,100,000 2,104,762 2,050,000 2,063,046 2,000,000 2,011,897 1,950,000 1,946,608 1,900,000 1,850,000 1,871,109 1,800,000 2010 2015 2020 2025 2030 2035 Źródło: Główny Urząd Statystyczny. Województwo Lubelskie, zgodnie z podziałem administracyjnym, zajmuje ponad 25 tys. km 2 (3 miejsce w kraju - po mazowieckim i wielkopolskim), dzieli obszar na 24 powiaty (w tym 4 grodzkie) i 213 gmin. Ludność województwa, wg stanu na 31.12.2010 r. liczyła 2 151 895 tj. o 5 307 mniej niż przed rokiem. Tendencja spadku liczby ludności województwa lubelskiego już od lat jest zjawiskiem stałym. Przeciętne dalsze trwanie życia oraz umieralność niemowląt to jedne z podstawowych mierników sytuacji społecznoekonomicznej. Z roku na rok wydłuża się średnia długość życia ludzi w kraju. Aktualnie kobiety żyją przeciętnie ok. 80 lat, mężczyźni o ok. 8 lat krócej, nadal zauważane jest zjawisko nadumieralności mężczyzn. Powiat Puławski jest jednym z większych powiatów województwa lubelskiego, zajmuje drugie miejsce pod względem liczby ludności i 7 pod względem liczby gmin. Powierzchnia powiatu to 933,9 km². Gęstość zaludnienia wynosi 124 osoby na 1 km² i jest znacznie wyższa od średniej wojewódzkiej. Liczba mieszkańców powiatu wynosi 115 584 (stan w dniu 31.12.2010r.). Ponad połowa mieszkańców tj. 59 355 mieszka na wsi. W miastach zamieszkuje 56 229 osób. W Powiecie na 100 mężczyzn przypada 108 kobiet. Wskaźnik feminizacji utrzymuje się na podobnym poziomie w ciągu ostatnich lat. W powiecie obserwuje się niepokojące tendencje demograficzne, które też występują na terenie całego kraju. Są nimi ujemny przyrost naturalny oraz ujemne saldo migracji. 7

Tabela.1. Ludność Powiatu Puławskiego na tle Województwa Lubelskiego w przedziałach wiekowych wg płci i miejsca zamieszkania - stan na 31.12.2010r. Wyszczególnienie Województwo Lubelskie Powiat Puławski ogółem mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety 2 151 895 1 042 109 1 109 786 115 584 55 505 60 079 miasto 1 002 642 472 916 529 726 56 229 26 219 30 010 wieś 1 149 353 569 193 580 060 59 355 29 286 30 069 0-6 lat 150 539 77 115 73 424 7 660 3 947 3 713 7-12 129 087 66 339 62 748 6 804 3 524 3 280 13-15 75 876 38 647 37 229 3 959 2 068 1 891 16-18 87 972 44 967 43 005 5 086 2 544 2 542 19-24 202 803 103 298 99 505 9 867 5 068 4 799 25-29 187 537 97 353 90 184 8 914 4 614 4 300 30-39 302 152 156 002 146 150 15 416 7 920 7 496 40-49 266 478 134 385 132 093 14 859 7 398 7 461 50-59 313 181 151 456 161 725 16 953 8 046 8 907 60-64 124 399 56 040 68 359 7 557 3 218 4 339 65 i więcej 311 871 116 507 195 364 18 509 7 158 11 351 Źródło: Ludność, ruch naturalny i migracje w Województwie Lubelskim w 2010r., Urząd Statystyczny w Lublinie, Lublin 2011. Epidemiologia schorzeń i zaburzeń psychicznych Ryc. 5. Zachorowalność na choroby psychiczne w latach 2005 2007. Wskaźnik na 100 000 mieszkańców 1600 1400 1200 1000 800 600 2005 2006 2007 400 200 0 Źródło: Rocznik Statystyczny, Instytut Psychiatrii i Neurologii. 8

Ryc. 6. Zachorowalność na depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe (F31, F33), 2006-2007. Wskaźnik na 100 000 mieszkańców 90 80 70 80.0 70.6 76.9 74.2 60 50 40 30 20 47.3 45.0 58.5 51.0 45.1 42.2 32.3 29.3 22.0 16.7 39.4 34.4 54.5 52.0 37.9 23.8 53.3 47.1 57.8 55.7 51.9 44.9 41.1 37.9 44.9 35.3 29.4 42.5 32.3 29.4 10 0 2006 2007 Liniowy (2006) Źródło: Rocznik Statystyczny, Instytut Psychiatrii i Neurologii. Wskaźniki dotyczące zachorowalności i chorobowości na choroby psychiczne w Powiecie Puławskim na tle Województwa Lubelskiego w latach 2005-2009 obrazują poniższe tabele. Tab.2. Choroby Psychiczne, wskaźnik zachorowalności i chorobowości na 10 tys. ludności w 2005 r., Województwo Lubelskie i Powiat Puławski. Wyszczególnienie Województwo Lubelskie Powiat Puławski Zachorowalność Chorobowość Zachorowalność Chorobowość organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z objawowymi zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 9,17 38,29 9,82 52,66 17,92 45,84 21,93 69,13 zaburzenia spowodowane używaniem 2,83 7,34 4,44 21,85 innych substancji psychoaktywnych schizofrenia 4,32 27,10 0,94 30,04 zaburzenia psychotyczne i urojeniowe 3,07 20,48 1,96 35,68 epizody afektywne 7,77 26,40 7,77 31,15 depresje nawracające i zaburzenia 7,56 45,34 8,71 81,00 dwubiegunowe inne zaburzenia nastroju (afektywne) 4,67 27,39 1,28 21,76 zaburzenia nerwicowe związane 21,50 86,60 17,75 68,11 ze stresem i somatoformiczne zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi 2,12 4,45 0,51 2,65 9

zaburzenia osobowości i zachowania 2,29 7,25 0,85 4,95 dorosłych upośledzenie umysłowe 4,14 20,52 4,10 32,60 całościowe zaburzenia rozwojowe 0,34 0,82 0,09 0,17 pozostałe zaburzenia rozwoju 0,48 2,03 0,34 0,43 psychicznego zaburzenia zachowania i emocji 3,29 9,33 5,21 16,90 rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym inne nieokreślone zaburzenia 0,64 2,07 0,17 0,68 psychiczne obserwacja stanu psychicznego, 4,09 6,33 1,96 4,69 rozpoznania nie ustalone, bez zaburzeń psychicznych i rozpoznania niepsychiatryczne Źródło: Informator statystyczny ochrony zdrowia w Województwie Lubelskim, LCZP w Lublinie. W Województwie Lubelskim, w roku 2005, odnotowano 10 003 przypadki zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem alkoholu, z czego 3 910 osób leczono po raz pierwszy. Spośród zarejestrowanych po raz pierwszy, ponad 57,3% stanowiły osoby z zespołem uzależnienia, 25% osoby z zespołem abstynencyjnym bez majaczenia, a ponad 10,4% z ostrym zatruciem i używaniem szkodliwym. Poradnie zdrowia psychicznego, uzależnień od alkoholu oraz środków psychoaktywnych zarejestrowały 69 446 osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym 15 570 osób po raz pierwszy, oraz 1 602 osoby z zaburzeniami spowodowanymi używaniem środków psychoaktywnych, w tym 619 osób po raz pierwszy. W 2005 roku nastąpił wzrost zachorowań na zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi. Wskaźnik zachorowalności i chorobowości wynosił odpowiednio: 2,12 i 4,45 na 10 tys. ludności. Najwyższe wskaźniki wystąpiły w powiecie i mieście Biała Podlaska, gdzie wskaźnik zachorowalności wynosił 13,19, a chorobowości 47,63/10 tys. mieszkańców. W powiecie krasnostawskim wskaźniki zachorowalności wzrosły dwukrotnie, a chorobowości trzykrotnie w stosunku do roku ubiegłego. W województwie lubelskim zaznaczył się wzrost zachorowań na schizofrenię. Wskaźnik na 10 tys. ludności wynosił 4,32- zachorowalność oraz 27,10- chorobowość. Najwyższy wskaźnik zachorowalności na 10 tys. ludności zanotowano w powiatach: łukowskim 14,26, krasnostawskim 11,63 oraz w powiecie i mieście Lublinie 10,10, natomiast chorobowości, w powiatach: włodawskim 65,30 i radzyńskim 48,70, powiecie i mieście Lublinie 45,62 oraz powiecie parczewskim 44,21. W porównaniu do roku 2004 liczba zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i somatoformicznych przedstawiała się następująco: zachorowalność nieznacznie zmniejszyła się, a chorobowość wzrosła o 2 329 przypadki. Najwyższe wskaźniki chorobowości odnotowano w powiecie parczewskim 143,82, w powiecie ziemskim i mieście Lublinie 137,48 oraz w powiecie lubartowskim 137,06/10 tys. mieszkańców. Zmalały w porównaniu z rokiem ubiegłym, wskaźniki dotyczące depresji nawracających i zaburzeń dwubiegunowych. Wskaźnik wojewódzki zachorowalności wynosił 7,56 najwyższy odnotowano w powiecie krasnostawskim 22,35 oraz powiecie i mieście Lublinie 16,88. Wskaźnik chorobowości wynoszący w powiecie i mieście Lublinie 86,66/10 tys. mieszkańców, prawie dwukrotnie przekroczył wskaźnik wojewódzki, w powiecie krasnostawskim wynosił 67,71, a w ryckim 67,99/10 tys. mieszkańców. 10

Tab.3. Choroby Psychiczne, wskaźnik zachorowalności i chorobowości na 10 tys. ludności w 2006 r., Województwo Lubelskie i Powiat Puławski. Wyszczególnienie Województwo Lubelskie Powiat Puławski Zachorowalność Chorobowość Zachorowalność Chorobowość organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z objawowymi zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 6,74 23,58 1,80 5,48 14,57 37,48 28,59 67,71 zaburzenia spowodowane używaniem 3,86 7,42 4,96 19,00 innych substancji psychoaktywnych schizofrenia 4,22 21,56 0,17 1,28 zaburzenia psychotyczne i urojeniowe 3,28 15,67 0,94 3,77 epizody afektywne 6,96 22,30 1,80 8,30 depresje nawracające i zaburzenia 7,23 33,04 1,80 10,01 dwubiegunowe inne zaburzenia nastroju (afektywne) 4,09 21,11 0,68 5,91 zaburzenia nerwicowe związane ze 19,97 76,86 5,82 18,32 stresem i somatoformiczne zespoły behawioralne związane z 2,26 4,50 0,43 1,20 zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi zaburzenia osobowości i zachowania 2,18 5,44 0,43 1,46 dorosłych upośledzenie umysłowe 3,62 14,53 2,23 10,87 całościowe zaburzenia rozwojowe 0,37 0,91 - - pozostałe zaburzenia rozwoju 0,15 0,57 0,26 0,60 psychicznego zaburzenia zachowania i emocji 2,53 7,51 5,48 10,78 rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym inne nieokreślone zaburzenia 0,34 1,08 - - psychiczne obserwacja stanu psychicznego, 2,87 4,56 0,43 1,80 rozpoznania nie ustalone, bez zaburzeń psychicznych i rozpoznania niepsychiatryczne Źródło: Informator statystyczny ochrony zdrowia w Województwie Lubelskim, LCZP w Lublinie. W Województwie Lubelskim, w 2006 roku, w poradniach dla osób z zaburzeniami psychicznymi, uzależnieniami od alkoholu oraz uzależnieniami od innych substancji psychoaktywnych leczono ogółem 54 086 osób z zaburzeniami psychicznymi (w tym: 13 908 po raz pierwszy), 8 153 osób z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu (3 169) oraz 1 613 osób z zaburzeniami spowodowanymi używaniem innych substancji psychoaktywnych (839). Główną przyczyną zgłaszalności do tych poradni w 2006 roku były zaburzenia związane ze stresem i somatoformiczne. Chorobowość wynosiła 16 718 (76,86/10 tys.) osób a zachorowalność 4 345 (19,97/10 tys.) osób. Najwyższe wskaźniki zachorowalności (na 10 tysięcy ludności) odnotowano w mieście Lublinie (51,8) oraz powiatach ryckim (43,63) i krasnostawskim (30,89). Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu, były drugim, co do wielkości wskaźnikiem zarówno dotyczącym zachorowalności (14,57) jak i chorobowości (37,48). 11

W 2006 r. wzrosły wskaźniki dotyczące zaburzeń spowodowanych używaniem innych substancji psychoaktywnych. Wskaźniki zachorowalności i chorobowości wynosiły odpowiednio 3,86 i 7,42 na 10 tys. ludności. Najwyższe wystąpiły w mieście Lublinie. Wyższe wskaźniki odnotowano również, dla zespołów behawioralnych związanych z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi - wskaźniki zachorowalności i chorobowości stanowiły odpowiednio 2,26 i 4,50 na 10 tys. ludności. Najwyższe wskaźniki wystąpiły, oprócz powiatu grodzkiego Lublin (zachorowalność 9,26 i chorobowość 17,92/ 10 tys. ludności), w mieście i powiecie Chełmie (zachorowalność 6,08 i chorobowość 8,78/ 10 tys. ludności). Tab.4. Choroby Psychiczne, wskaźnik zachorowalności i chorobowości na 10 tys. ludności w 2007 r., Województwo Lubelskie i Powiat Puławski. Wyszczególnienie Województwo Lubelskie Powiat Puławski Zachorowalność Chorobowość Zachorowalność Chorobowość organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z objawowymi zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 8,66 32,75 7,81 42,23 18,88 44,67 24,63 68,58 zaburzenia spowodowane używaniem 2,76 6,76 4,38 24,98 innych substancji psychoaktywnych schizofrenia 4,71 26,67 1,80 25,23 zaburzenia psychotyczne i urojeniowe 3,53 20,49 2,57 30,55 epizody afektywne 8,12 27,47 9,87 24,37 depresje nawracające i zaburzenia 7,87 44,03 4,63 67,46 dwubiegunowe inne zaburzenia nastroju (afektywne) 5,50 28,38 1,12 15,28 zaburzenia nerwicowe związane ze 26,60 87,05 18,62 53,64 stresem i somatoformiczne Zespoły behawioralne związane z 0,47 1,41 0,69 0,94 zaburzeniami odżywiania zespoły behawioralne związane z 3,62 5,96 4,63 6,95 zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi zaburzenia osobowości i zachowania 3,43 8,66 2,92 7,12 dorosłych upośledzenie umysłowe 4,32 18,56 4,46 33,90 całościowe zaburzenia rozwojowe 0,22 0,80 0,17 0,17 pozostałe zaburzenia rozwoju 0,69 1,61 0,17 0,34 psychicznego zaburzenia zachowania i emocji 3,69 8,98 5,06 14,16 rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym inne nieokreślone zaburzenia 0,46 1,16 - - psychiczne obserwacja stanu psychicznego, 4,41 6,21 6,78 10,90 rozpoznania nie ustalone, bez zaburzeń psychicznych i rozpoznania niepsychiatryczne Źródło: Informator statystyczny ochrony zdrowia w Województwie Lubelskim, LCZP w Lublinie. W Województwie Lubelskim w 2007 roku, poradnie zdrowia psychicznego, uzależnień od alkoholu oraz środków psychoaktywnych zarejestrowały 68 105 osób z zaburzeniami psychicznymi (17 763 osób po raz pierwszy), 9 689 osób leczonych 12

z powodu zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu (4 095 osób po raz pierwszy), oraz 1 466 osób z zaburzeniami spowodowanymi używaniem środków psychoaktywnych (599 osób po raz pierwszy). Główną przyczyną zgłaszalności do poradni zdrowia psychicznego w 2007 roku były zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne. Wskaźnik chorobowości wyniósł 87,05/10 tys.(18 880 osób), a zachorowalności 26,6/10 tys. (5 769 osób). Najwyższe wskaźniki zachorowalności na 10 tysięcy ludności odnotowano w mieście Lublin (64,57) oraz w powiatach: ryckim (51,66), świdnickim (35,78) i janowskim (34,58). Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu były drugim, co do wielkości wskaźnikiem zarówno dotyczącym zachorowalności (18,88/10 tys.) jak i chorobowości (44,67/10 tys.). Największe wartości zachorowalności odnotowano w powiecie łukowskim (65,55/10 tys.), a także w mieście Lublin (27,33/10 tys.), powiecie parczewskim (26,97/10 tys.) i bialskim (25,71/10 tys.). Na podobnym poziomie w stosunku do roku ubiegłego odnotowano wskaźniki zachorowalności na schizofrenię (4,71 na 10 tys. ludności); inne zaburzenia psychotyczne i urojeniowe (3,53 na 10 tys.) oraz depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe (7,87 na 10 tys.). W przekroju powiatowym, na schizofrenię zachorowało najwięcej mieszkańców miasta Lublin (11,05/10 tys.), powiatu chełmskiego (10,18/10 tys.), łukowskiego (8,23/10 tys.), ryckiego (7,99/10 tys.) i krasnostawskiego (7,57/10 tys.). Z powodu zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem alkoholu odnotowano 9689 przypadków (44,67/10 tys.), z czego 4 095 osób (18,88/10 tys.) leczono po raz pierwszy. Spośród zarejestrowanych 71,5% stanowiły osoby z zespołem uzależnienia, 7,4% osoby z zespołem abstynencyjnym bez majaczenia, a 8,1% z ostrym zatruciem i używaniem szkodliwym. Najwięcej osób leczonych ogółem, jak i po raz pierwszy odnotowano w przedziale wiekowym 30-64 lata (odpowiednio: 7 445 i 3 029). Tab.5. Choroby Psychiczne, wskaźnik zachorowalności i chorobowości na 10 tys. ludności w 2008 r., Województwo Lubelskie i Powiat Puławski. Wyszczególnienie Województwo Lubelskie Powiat Puławski Zachorowalność Chorobowość Zachorowalność Chorobowość organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z objawowymi zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 9,71 38,78 5,85 45,26 18,73 43,58 29,00 79,08 zaburzenia spowodowane używaniem 4,26 8,59 3,44 22,54 innych substancji psychoaktywnych schizofrenia 5,66 30,85 2,07 36,14 zaburzenia psychotyczne i urojeniowe 4,51 21,63 1,81 31,58 epizody afektywne 9,85 29,41 9,72 31,92 depresje nawracające i zaburzenia 8,13 56,55 7,31 89,58 dwubiegunowe inne zaburzenia nastroju (afektywne) 5,99 27,14 1,89 13,25 zaburzenia nerwicowe związane ze 33,79 109,62 11,01 58,25 stresem i somatoformiczne zespoły behawioralne zwiazane z 0,54 1,59 0,09 1,29 zaburzeniami odżywiania zespoły behawioralne związane z 3,80 6,39 0,09 0,26 zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych 3,18 8,95 1,81 3,53 13

upośledzenie umysłowe 4,42 20,64 3,18 37, 86 całościowe zaburzenia rozwojowe 0,77 1,65 0,09 0,17 pozostałe zaburzenia rozwoju 0,52 1,43 0,26 0,69 psychicznego zaburzenia zachowania i emocji 4,63 10,25 6,80 16,87 rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym inne nieokreślone zaburzenia 0,88 1,84-1,46 psychiczne obserwacja stanu psychicznego, 4,83 6,00 4,04 5,77 rozpoznania nie ustalone, bez zaburzeń psychicznych i rozpoznania niepsychiatryczne Źródło: Informator statystyczny ochrony zdrowia w Województwie Lubelskim, LCZP w Lublinie. W 2008 r. w Województwie Lubelskim z zaburzeniami psychicznymi zgłosiło się ogółem 79 336 osób (przewaga kobiet), w tym 20 850 (26,3 %) po raz pierwszy. W porównaniu do roku ubiegłego liczba tych chorych wzrosła o 16,5%. Osoby pomiędzy 19 a 64 rokiem życia z zaburzeniami psychicznymi stanowiły 77,9%. Najwięcej chorych leczonych było z powodu zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i somatoformicznych. Wskaźnik zachorowalności wyniósł 33,8/10 tys., a wskaźnik chorobowości 109,6/10 tys. Najwyższe wskaźniki zachorowalności odnotowano w mieście Lublin (88,6/10 tys.) i w powiatach łęczyńskim (74,5/10 tys.), ryckim (63,1/10 tys.) oraz w powiecie i m. Chełm (48,9/10 tys.). Podobnie jak w roku ubiegłym, na drugim miejscu pod względem wielkości wskaźnika zachorowalności (18,7/10 tys.), były zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu a chorobowość wyniosła 43,6/10 tys. Mimo, iż oba wskaźniki były niższe niż w 2007 r., to w niektórych powiatach były kilkakrotnie wyższe od średnich dla województwa, i tak w powiecie łukowskim nawet trzykrotnie, a w miastach grodzkich Biała Podlaska i Chełm dwukrotnie. Równie wysoka była zachorowalność na epizody afektywne. Stanowiły one trzecią grupę chorób co do liczby nowo zarejestrowanych przypadków. Od początku roku 2008 tę chorobę rozpoznano u 2 131 osób (9,9/10 tys.). Chorobowość zaś, była 3-krotnie wyższa (29,4/10 tys.) od zachorowalności. Najwyższy współczynnik zapadalności odnotowano w powiecie łęczyńskim (23,3/10 tys.) i grodzkim Lublin (23,0/10 tys.). Wzrósł znacznie udział depresji nawracających i zaburzeń dwubiegunowych w zachorowalności (na 10 tys. ludności) z 7,9 w 2007 r. do 8,1 oraz chorobowości z 44,0 do 56,6. Prawie 2,5 - krotnie wyższy wskaźnik od wojewódzkiego wystąpił w mieście Lublin, a o 1,5 w powiecie ryckim. Pomimo, iż nieznacznie zmalała liczba leczonych z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu ogółem, to nastąpił duży wzrost uzależnionych kobiet, zwłaszcza młodszych, w wieku do 29 lat. Wzrósł również odsetek osób zobowiązanych do leczenia. Według rozpoznań, jak co roku, najwyższy udział miały zespoły uzależnień, jednakże wskaźnik w tym roku był niższy (29,2/10 tys.) niż w poprzednim (31,9/10 tys.). Znacznie wzrósł wskaźnik zatruć i używania szkodliwego alkoholu, z 3,6 do 6,3 na 10 tys. ostrych. Na wysoki wzrost wpłynęła prawie dwukrotnie zwiększona, w porównaniu do roku ubiegłego zachorowalność. W porównaniu do 2007 r., w 2008 odnotowano wyższy odsetek (o 26,8) leczonych z zaburzeniami spowodowanymi używaniem środków psychoaktywnych, a 53,8% z rozpoczętym procesem leczenia. Na 10 tys. ludności wskaźniki zachorowalności wzrosły z 2,8 do 4,3, a chorobowości z 6,8 do 8,6. Największa grupa leczonych to osoby uzależnione od innych substancji psychoaktywnych lub kilku substancji. Jednakże najbardziej 14

dynamiczny wzrost zachorowalności, w porównaniu do roku ubiegłego, wystąpił wśród uzależnionych od leków uspokajających i nasennych 58,4%. Wśród nowozarejestrowanych pacjentów 67,5% nie osiągnęło nawet 30 roku życia. Tab.6. Choroby Psychiczne, wskaźnik zachorowalności i chorobowości na 10 tys. ludności w 2009 r., Województwo Lubelskie i Powiat Puławski. Wyszczególnienie Województwo Lubelskie Powiat Puławski Zachorowalność Chorobowość Zachorowalność Chorobowość organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z objawowymi zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 10,04 42,12 9,40 49,68 14,81 37,74 23,46 74,53 zaburzenia spowodowane używaniem 2,86 7,31 7,85 25,27 innych substancji psychoaktywnych schizofrenia 4,67 27,71 2,16 40,28 zaburzenia psychotyczne i urojeniowe 3,63 18,68 2,33 25,70 epizody afektywne 8,53 25,78 9,66 27,43 depresje nawracające i zaburzenia 6,63 46,38 10,61 102,82 dwubiegunowe inne zaburzenia nastroju (afektywne) 4,11 21,03 1,12 14,58 zaburzenia nerwicowe związane ze 29,26 83,00 15,61 67,19 stresem i somatoformiczne zaburzenia behawioralne związane z 0,76 1,84 0,52 1,55 zaburzeniami odżywiania zespoły behawioralne związane z 1,41 2,09 4,66 6,99 zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi zaburzenia osobowości i zachowania 2,74 7,34 1,90 7,33 dorosłych upośledzenie umysłowe 3,85 18,31 3,45 37,26 całościowe zaburzenia rozwojowe 0,31 0,80 0,26 0,60 pozostałe zaburzenia rozwoju 0,45 1,25 0,35 2,07 psychicznego zaburzenia zachowania i emocji 6,99 10,57 7,76 12,59 rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym inne nieokreślone zaburzenia 0,59 1,75-3,28 psychiczne obserwacja stanu psychicznego, 2,77 3,91 12,08 14,92 rozpoznania nie ustalone, bez zaburzeń psychicznych i rozpoznania niepsychiatryczne Źródło: Informator statystyczny ochrony zdrowia w Województwie Lubelskim, LCZP w Lublinie. W 2009 roku na terenie Województwa Lubelskiego leczonych z zaburzeniami psychicznymi ogółem było 66 662 osoby (o 19% mniej niż przed rokiem), w tym 27 533 mężczyzn. Spośród 18 136 osób (27,2% wszystkich chorych) w tym roku wykryto schorzenie z grupy zaburzeń psychicznych. Z ogólnej liczby leczonych przeważały kobiety (ok. 59%) i mieszkańcy miast (prawie 63%). Zakwalifikowano do opieki czynnej ogółem 86,5/ 10 tys. osób, z tego 22,4/ 10 tys. osób zachorowało w tym roku. Najliczniejszą grupę (prawie 62%) pacjentów z zaburzeniami psychicznymi stanowili mężczyźni pomiędzy 30 a 64 rokiem życia, z czego do leczenia przyjęto 52,7% osób, w tym roku. 15

Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne były najczęściej zdiagnozowanymi rozpoznaniami dotyczącymi zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w 2009 r. Zachorowalność na 10 tysięcy ludności wyniosła 29,3, najwyższa w mieście Lublin osiągnęła 88.1 i o połowę niższa w powiatach: ryckim i opolskim. Pomimo spadku rozpoznań epizodów afektywnych w 2009 roku (1,8 tys. osób), wskaźnik na 10 tysięcy mieszkańców był nadal wysoki i wyniósł 8,5 (9,9 w 2008 r), natomiast chorobowości 25,8 (29,4 w 2008 r.). Najwyższy wskaźnik chorobowości, przekraczający ponad dwukrotnie wskaźnik wojewódzki odnotowano w powiecie hrubieszowskim (62,3/ 10 tys.) i mieście Lublin (57,5/ 10 tys.). W 2009 roku zmalał także wskaźnik zachorowań na depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe z 8,1/ 10 tys. do 6,6/ 10 tys., inne zaburzenia nastroju (afektywne) z 6,0 do 4,1 oraz schizofrenię z 5,7 do 4,7. Do poradni uzależnień od alkoholu zgłosiło się 8 152 osoby (37,7/ 10 tys.), zdecydowana większość (82,0 %) mężczyzn. Po raz pierwszy zarejestrowanych było 3 198 osób (14,8/10 tys.), 41.2% to osoby zamieszkałe na wsi. W porównaniu z rokiem ubiegłym zmalała liczba o 1 276 osób leczonych, uzależnionych od alkoholu. Najwięcej leczonych to osoby pomiędzy 30 a 64 rokiem życia (6 523), z czego największy odsetek (83,8%) stanowili mężczyźni. Wskaźnik zachorowalności z powodu zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu wyniósł 14,8/10 tys. mieszkańców województwa (18,7 w 2008 r.). Mimo, iż oba wskaźniki były niższe niż w 2008 r., to w niektórych powiatach były kilkakrotnie wyższe od średnich dla województwa. Najwyższe wskaźniki zachorowalności odnotowano w powiecie parczewskim (30,1/ 10 tys.) oraz mieście Lublin (23,7/ 10 tys.). Najczęstszymi zaburzeniami były: zespół uzależnienia (zarejestrowano 5 844 osoby, wskaźnik 27,1/10 tys. mieszkańców), oraz ostre zatrucie (zarejestrowano 863 osoby, wskaźnik 4,0/ 10 tys. mieszkańców). Z powodu używania środków psychoaktywnych, w 2009 r. leczyło się 1579 (mniej o 280) osób, 75 z nich było zobowiązanych do leczenia, a 13 leczonych przymusowo. W tym roku przybyło 618 uzależnionych od środków psychoaktywnych. 16

Ryc. 7. Zachorowalność na schizofrenię, Powiat Puławski w latach 2005-2009. SCHIZOFRENIA Wskaźnik zachorowalności na 10 tys. ludności, powiat puławski 4.00 3.50 3.44 3.00 2.50 2.00 1.80 2.16 1.50 1.00 0.94 0.50-0.17 2005 2006 2007 2008 2009 Źródło: Informator Statystyczny Ochrony Zdrowia Województwa Lubelskiego, LCZP w Lublinie. Ryc.8. Zachorowalność z powodu używania innych substancji psychoaktywnych, Powiat Puławski w latach 2005-2009. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Zaburzenia spowodowane używaniem innych substancji psychoaktywnych, wskaźnik zachorowalności na 10 tys. ludności, powiat puławski 4.44 4.96 4.38 2005 2006 2007 2008 2009 2.07 7.85 Źródło: Informator Statystyczny Ochrony Zdrowia Województwa Lubelskiego, LCZP w Lublinie. W epidemiologii zaburzeń i schorzeń psychicznych ujęto dane pochodzące z Analizy stanu zdrowia uczniów z obszaru województwa lubelskiego z podziałem na powiaty. Poniższa 17

tabela przedstawia sytuację związaną z używaniem substancji zmieniających świadomość wśród uczniów uczęszczających do szkół na terenie Powiatu Puławskiego w latach 2006-2008. Tab.7. Problemy społeczne wśród uczniów (uzależnienia), powiat puławski w latach 2006-2008. Powiat Puławski Rok szkolny 2006/2007 Rok szkolny 2007/2008 Liczba uczniów 19 631 18 330 Liczba uczniów objętych 6 162 6 014 opieką specjalistyczną Liczba uczniów objętych 10 144 9 351 poradnictwem czynnym Liczba uczniów objęta 19 464 18 382 edukacją zdrowotną Liczba uczniów ze wskazaniem świadczącym 2 139 1799 o używaniu środków uzależniających leki 8 9 narkotyki 70 80 alkohol 373 262 papierosy 1 688 1448 Źródło: Analiza stanu zdrowia uczniów, LCZP w Lublinie. Tab.8 Upośledzenia umysłowe wśród dzieci i młodzieży do 18 roku życia będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w Powiecie Puławskim zachorowalność i chorobowość wg podziału na grupy wiekowe (liczby bezwzględne). Upośledzenia umysłowe Rok chorobowość chorobowość grupy wieku zachorowalność ogółem 0-4 5-9 10-14 15-18 2005 114 10 32 52 20 4 2006 126 11 34 54 27 12 2007 123 13 34 49 27 4 2008 93 10 31 27 25 13 2009 86 12 26 29 19 10 Źródło: Informator statystyczny ochrony zdrowia Województwa Lubelskiego, LCZP w Lublinie. Dane dotyczące świadczeń udzielanych przez placówki z terenu Powiatu Puławskiego Na podstawie danych z Poradni Zdrowia Psychicznego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Puławach liczba leczonych osób w latach 2006 2010 przedstawia się następująco: Tab.9. Liczba leczonych w Poradni Zdrowia Psychicznego SP ZOZ w Puławach w latach 2006 2010. Rok Liczba porad Liczba pacjentów Pacjenci pierwszorazowi 2006 8354 2644 401 2007 8233 2471 406 2008 8202 2196 352 2009 8443 2168 371 2010 8284 2200 365 18

Źródło: Dane statystyczne SP ZOZ w Puławach. Na terenie Powiatu świadczenia z zakresu ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej dla dorosłych udzielają również zakłady niepubliczne. W roku 2011 kontrakty z NFZ podpisały w tym zakresie: Centrum Medyczne Internus Sp. z o.o. w Puławach oraz NZOZ Luxmed- Uzdrowisko Nałęczów Sp. z o.o.. W latach 2006 2010 w poradni zdrowia psychicznego tego ostatniego zakładu udzielono 2700 porad w tym po raz pierwszy 290. Poniższa tabela przedstawia liczbę leczonych w ostatnich 5 latach w Centrum Medycznym Internus w Puławach. Tab.10. Liczba leczonych w Centrum Medycznym Internus w Puławach w latach 2006 2010. Rok Liczba porad Pacjenci pierwszorazowi 2006 2700 37 2007 1947 30 2008 2295 50 2009 2941 67 2010 2901 67 Źródło: Dane statystyczne Centrum Medyczne Internus. Liczbę osób leczonych w Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia SP ZOZ w Puławach oraz NZOZ Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Puławach w ostatnich latach przedstawiają tabele poniżej. Tab.11. Liczba leczonych w Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia. Rok Liczba porad Liczba pacjentów Pacjenci pierwszorazowi 2006 7303 759 324 2007 4342 713 260 2008 4878 729 269 2009 4944 705 208 2010 4441 644 164 Źródło: Dane statystyczne SP ZOZ w Puławach. Tab.12. Liczba osób przyjętych w NZOZ Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnień Monar w Puławach. Rok Przyjętych osób Przyjętych osób Ilość udzielonych porad uzależnionych współuzależnionych 2005 248 102 13 527 2006 230 157 8 010 2007 250 179 10 578 2008 241 112 9 192 2009 259 121 9 097 2010 203 136 8 820 Źródło: Dane statystyczne NZOZ Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień Monar. 19

Tab.13. Osoby niepełnosprawne orzeczone po raz pierwszy w Powiatowym Zespole ds. Osób Niepełnosprawnych w Puławach. Przyczyny niepełnosprawności 01-U (upośledzenie umysłowe) 02-P (choroby psychiczne) 03-L (zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 04-O (choroby narządu wzroku) 05-R (upośledzenie narządu ruchu) Osoby do 16 roku życia 2007 2008 2009 2010 Osoby powyżej 16 roku życia Osoby do 16 roku życia Osoby powyżej 16 roku życia Osoby do 16 roku życia Osoby powyżej 16 roku życia Osoby do 16 roku życia Osoby powyżej 16 roku życia Osoby do 16 roku życia I-III kwartał 2011 Osoby powyżej 16 roku życia 17 23 8 28 14 28 11 20 4 9 12 118 10 103 9 129 7 82 2 69 14 114 27 176 21 240 12 158 7 125 4 29 3 60 4 44 4 49 2 43 33 288 15 608 21 583 22 479 11 378 06-E (epilepsja) 13 23 7 24 5 21 5 13 9 17 71 320 35 518 49 564 46 524 33 391 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia) 08-T (choroby układu pokarmowego) 09-M choroby układu moczowo - płciowego 10-N choroby neurologiczne 4 49 0 63 1 68 2 63 2 49 7 26 9 39 5 40 4 53 1 44 25 229 18 220 18 219 16 222 16 219 11-I (inne) 14 150 13 180 16 219 23 227 18 174 - - - - - - 5-5 - 12-C (całościowe zaburzenia rozwoju) razem 214 1369 145 2019 163 2155 157 1890 110 1518 Osoby niepełnosprawne orzeczone po raz pierwszy w 2006r.: - poniżej 16 roku życia 284, w tym z kodem: 01-U 15 osób, 02-P 11osób, - powyżej 16 roku życia 1426, w tym z kodem: 01-U 41 osób, 02-P 139 osób. Źródło: Dane statystyczne Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Puławach. 20

Poniższe tabele przedstawiają dane liczbowe otrzymane z udzielanego wsparcia osobom z zaburzeniami psychicznymi. gminnych ośrodków pomocy społecznej z terenu Powiatu dotyczące Tab.14. Liczba osób z zaburzeniami psychicznymi korzystających z pomocy społecznej na terenie Powiatu Puławskiego w formie specjalistycznych usług opiekuńczych. Gminy 2006 2007 2008 2009 2010 Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzeniem umysłowym umysłowym umysłowym umysłowym umysłowym Miasto Puławy dorośli 13 1 20 1 22 4 30 4 21 6 dzieci - - 2 2 1 1 1-1 - Miasto i Gmina dorośli - - - - - - - - - - Kazimierz Dolny Miasto i Gmina Nałęczów Gmina Baranów dorośli - - - - - - - - - - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Janowiec dorośli - - - - - - - - - - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Końskowola dorośli - - - - - - - - - - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Kurów dorośli - - - - - - - - - - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Markuszów dorośli - - - - - - - - - - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Puławy dorośli 2-2 - 5 1 5-8 - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Wąwolnica dorośli - - - - - - - - - - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Żyrzyn dorośli 3-3 - 3-2 - 2 - dzieci - - - - - - - - - - Źródło: Dane statystyczne z Ośrodków Pomocy Społecznej. dzieci - - - - - - - - - - dorośli - - - - - - - - - - dzieci - - - - - - - - - - 21

Tab.15. Liczba osób z zaburzeniami psychicznymi korzystających z pomocy społecznej na terenie Powiatu Puławskiego w formie świadczeń pieniężnych. Gminy 2006 2007 2008 2009 2010 Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzeniem umysłowym umysłowym umysłowym umysłowym umysłowym Miasto Puławy dorośli 57 11 58 11 73 16 80 17 90 19 dzieci 2 3 2 4 4 5 5 4 5 6 Miasto i Gmina dorośli 21 5 24 9 23 5 28 7 24 7 Kazimierz Dolny dzieci 2-2 - 3-3 - 3 - Miasto i Gmina dorośli 15 4 13 6 15 5 12 6 14 6 Nałęczów dzieci - 1-1 - 2 - - - - Gmina Baranów dorośli 5-6 - 4-9 - 11 - dzieci - - - 1 - - - - - - Gmina Janowiec dorośli 6 3 8 2 5 2 5 1 4 2 dzieci - - - - - - - - - - Gmina Końskowola dorośli 18 7 22 9 21 9 22 11 22 11 dzieci - - - - - - - - - - Gmina Kurów dorośli 13-9 4 14 2 13 1 18 7 dzieci 2 6 1 6 1 3 3 8 3 7 Gmina Markuszów dorośli 4 3 4 5 5 4 5 3 4 3 dzieci - - - - - - - - - - Gmina Puławy dorośli 2-2 - 4 1 3-3 - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Wąwolnica dorośli 14 15 14 19 33 19 33 20 19 20 dzieci - - - - - - - - - - Gmina Żyrzyn dorośli - 2 2 2 14 2 14 4 16 5 dzieci - 4-4 - 4-4 - 4 Źródło: Dane statystyczne z Ośrodków Pomocy Społecznej. 22

Tab.16. Liczba osób z zaburzeniami psychicznymi korzystających z pomocy społecznej na terenie Powiatu Puławskiego w formie pracy socjalnej i żywności. Gminy 2006 2007 2008 2009 2010 Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z Osoby z zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzenie m zaburzeniami psychicznymi upośledzeniem umysłowym umysłowym umysłowym umysłowym umysłowym Miasto Puławy dorośli 68 13 60 14 91 24 106 28 107 30 dzieci 1 4 2 6 3 5 7 7 7 9 Miasto i Gmina dorośli 27 4 39 11 36 6 28 9 27 8 Kazimierz Dolny dzieci 2 2 2 1 3 1 3 1 3 0 Miasto i Gmina dorośli 15 3 13 5 15 4 12 6 14 6 Nałęczów dzieci - 2-3 - 5-3 - 2 Gmina Baranów dorośli 5-9 - 5-11 - 11 - dzieci - - - 3-2 - 3-2 Gmina Janowiec dorośli 11 5 9 3 6 2 8 2 7 2 dzieci - - - - - - - - - - Gmina Końskowola dorośli 24 15 31 15 35 15 35 17 35 17 dzieci - - - - - - - - - - Gmina Kurów dorośli 15-10 10 14 8 13 7 18 15 dzieci 2 10 1 10 5 5 3 10 7 15 Gmina Markuszów dorośli 4 3 4 5 5 3 4 4 4 3 dzieci - 2 1 2 1 2 1 2 1 2 Gmina Puławy dorośli 3-3 - 7 - - - - - dzieci - - - - - - - - - - Gmina Wąwolnica dorośli 25 17 25 19 44 19 40 19 30 20 dzieci - 19-17 - 17-17 - 16 Gmina Żyrzyn dorośli - 2 2 2 14 2 14 4 16 5 dzieci 4-4 - 4-4 - 4 Źródło: Dane statystyczne z Ośrodków Pomocy Społecznej. Na podstawie powyższych danych można zauważyć, ze pomoc osobom z zaburzeniami psychicznymi z obszarów wiejskich opiera się głównie na pomocy finansowej i żywnościowej. W niewielkim stopniu świadczona jest w formie specjalistycznych usług opiekuńczych. 23

Tab. 17. Liczba osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Puławach bezrobotnych i poszukujących pracy. Przyczyny 2009 2010 2011 niepełnosprawności I półrocze II półrocze I półrocze II półrocze I półrocze UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE 6 2 10 6 7 14 8 13 7 8 CHOROBY PSYCHICZNE 0 0 0 0 0 0 4 4 6 9 Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 3 3 6 8 11 9 13 4 13 4 Choroby narządu wzroku 5 8 6 8 2 8 8 4 9 1 Upośledzenia narządu ruchu 51 21 64 30 59 33 70 23 59 19 Epilepsja 4 2 4 0 6 1 8 1 8 1 Choroby układu oddechowego i układu krążenia 20 10 21 7 21 8 29 5 27 5 Choroby układu pokarmowego 6 1 10 3 9 3 12 1 8 2 Choroby układu moczowo - płciowego 0 1 1 0 2 0 3 0 2 0 Choroby neurologiczne 10 7 10 4 17 8 15 10 19 Inne 19 21 25 18 20 22 37 22 30 19 Nieustalony 26 16 13 14 15 13 2 3 1 2 Źródło: Dane statystyczne z Powiatowego Urzędu Pracy w Puławach. 14 24

.Tab.18. Kształcenie specjalne orzeczenia wydane przez Poradnię Psychologiczno Pedagogiczną w Puławach w latach 2005 2010. Rodzaj wydanego 2005 2006 2007 2008 2009 2010 orzeczenia Upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim 73 54 55 64 52 46 Upośledzeniem umysłowym w 30 20 25 30 18 15 stopniu umiarkowanym lub znacznym Autyzmem - - 2-5 3 Zaburzeniami sprzężonymi 1 4 4-2 13 Zagrożonych niedostosowaniem społecznym - - - - - - Niedostosowanie społeczne - 4 1 - - 1 Zaburzeniami zachowania - 1 1-3 1 Zagrożonych uzależnieniem - - - - - - Upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim - - - 4 5 5 Zajęcia rewalidacyjno wychowawcze) Niedosłyszących i słabo słyszących - 4 7 9 8 9 Niewidomych i słabo widzących 1-4 3 - - Niepełnosprawnością ruchową 4 5 7 9 11 4 Źródło: Dane statystyczne Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Puławach. 25

III. ZASOBY OPIEKI PSYCHIATRYCZNEJ I POMOCY PSYCHO- SPOŁECZNEJ W POWIECIE PUŁAWSKIM Szpitalna opieka zdrowotna W ramach publicznego lecznictwa szpitalnego funkcjonuje prowadzony przez Powiat Puławski Szpital Specjalistyczny w strukturze Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Puławach. Aktualnie nie świadczy on usług medycznych w zakresie zdrowia psychicznego. Ambulatoryjna specjalistyczna opieka zdrowotna W roku 2011 kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia na świadczenie usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dorosłych podpisały: SP ZOZ w Puławach, Centrum Medycze Internus Sp. z o.o. w Puławach, NZOZ Prywatne Sanatorium w Strzelcach, NZOZ Luxmed Uzdrowisko Nałęczów Sp. z o.o. Ponadto ambulatoryjne świadczenia z zakresu terapii uzależnień udzielane są przez Poradnię Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia SP ZOZ w Puławach i NZOZ Poradnie Profilaktyki i Terapii Uzależnień Monar w Puławach. W roku 2011 brak jest na terenie powiatu podmiotu, który na podstawie umowy z NFZ udzielałby świadczeń w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Funkcjonująca w strukturze SP ZOZ w Puławach Poradnia Zdrowia Psychicznego przy ul. Centralnej 16 w Puławach udziela świadczeń, które obejmują porady: lekarską diagnostyczną, lekarską terapeutyczną, kontrolną, psychologiczno-diagnostyczną, psychologiczną, a także sesje: psychoterapii indywidualnej, rodzinnej, grupowej, wsparcia psychospołecznego, wizytę (poradę domową) środowiskową. Świadczenia medyczne w w/w poradni realizują lekarz psychiatra (0,8 etatu) oraz psycholog/psychoterapeuta (1 etat). (W pozostałych komórkach organizacyjnych SP ZOZ w Puławach zatrudnieni są ponadto psychologowie - 2,5 etatu). Centrum Medyczne Internus w Puławach porady, diagnostyka zaburzeń osobowości, leczenie psychoterapeutyczne i farmakologiczne zaburzeń zdrowia psychicznego. W zakresie opieki psychiatrycznej placówka zatrudnia 4 lekarzy w ramach umów cywilnoprawnych. NZOZ Luxmed Uzdrowisko Nałęczów Sp. z o.o. udziela świadczeń w poradni zdrowia psychicznego. Zatrudnia dwóch lekarzy specjalistów oraz 3 psychologów. NZOZ Prywatne Sanatorium w Strzelcach udziela świadczeń w zakresie: dziennych świadczeń psychiatrycznych, świadczeń psychiatrycznych rehabilitacyjnych oraz świadczeń zdrowia psychicznego dla dorosłych. W placówce leczone są takie zaburzenia i stany chorobowe jak: zaburzenia snu (bezsenność i inne zaburzenia), zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia), zaburzenia nastroju (zaburzenia depresyjne i inne), kryzysy psychologiczne, zespoły przewlekłego zmęczenia. Poradnia Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu, znajdująca się w strukturze SP ZOZ w Puławach, mająca swoją siedzibę w Puławach przy ul. Kołłątaja 51. Zakres działalności poradni obejmuje poradę/wizytę: diagnostyczną, terapeutyczną, instruktora terapii uzależnień, sesje psychoterapii indywidualnej, rodzinnej, grupowej oraz 26

psychoedukacyjną. W poradni zatrudniony jest lekarz psychiatra (0,1 etatu) oraz psycholodzy (3 etaty). NZOZ Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień Monar w Puławach jest placówką ambulatoryjną, udzielającą kompleksowej pomocy leczniczo profilaktycznej w zakresie uzależnienia i innych problemów związanych z używaniem narkotyków, jak również udziela pomocy osobom uzależnionym od leków, hazardu oraz alkoholu. Poradnia świadczy usługi w zakresie: diagnostyki uzależnień, poradnictwa, terapii indywidualnej, kierowania do oddziałów detoksykacyjnych i placówek leczenia stacjonarnego, konsultacji lekarza psychiatry, terapii rodzin i małżeństw, zapobiegania nawrotom, redukcji szkód. Całodobowe ośrodki leczenia osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych NZOZ Ośrodek Rehabilitacyjny dla Uzależnionych od Substancji Psychoaktywnych/ Młodzieżowy Ośrodek Terapii i Readaptacji Powrót z U (Cholewianka 2) powstał w 2007 roku jest placówką opieki zdrowotnej, która niesie pomoc osobom uzależnionym i zagrożonym uzależnieniem oraz ich rodzinom. Główne cele placówki to udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie terapii zachowań dysfunkcyjnych i readaptacji osób uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od środków psychoaktywnych (narkotyków i alkoholu) oraz pomoc ich rodzinom. Zajmuje się również profilaktyką uzależnień poprzez edukacje środowiska lokalnego i promocję zdrowego stylu życia. Placówki opiekuńczo lecznicze Samodzielny Publiczny Zakład Opiekuńczo Leczniczy dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Celejowie udziela osobom dorosłym chorym psychicznie całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację i rehabilitację osób nie wymagających hospitalizacji oraz zapewnia im środki farmaceutyczne i materiały medyczne, pomieszczenie i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a także opiekę w czasie organizowanych zajęć kulturalno rekreacyjnych. Aktualnie zakład dysponuje 230 łóżkami zlokalizowanymi w czterech Oddziałach; z tego trzy Oddziały w Celejowie i Odział IV w Nałęczowie. Zakład jest trakcie budowy nowego 40 łóżkowego Oddziału V. Orzekanie o niepełnosprawności Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Puławach, Al. Królewska 3 prowadzi sprawy z zakresu orzekania o stopniu niepełnosprawności osób dorosłych do celów pozarentowych, orzekania o niepełnosprawności dzieci do lat 16, wydawania legitymacji osobom niepełnosprawnym. Pomoc społeczna Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Puławach, Al. Królewska 3 jest jednostką organizacyjną powiatu powołaną do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej, a także realizowania przy pomocy środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zadań na rzecz osób niepełnosprawnych. 27

W strukturze organizacyjnej PCPR funkcjonuje Poradnia Rodzinna, która swoim zakresem działania obejmuje świadczenie specjalistycznych usług prawnych, psychologicznych, rodzinnych świadczonych osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych. Pomoc udzielana jest w formie konsultacji i porad psychologicznych, pedagogicznych i prawnych. Klienci poradni uczestniczą w terapii indywidualnej, małżeńskiej oraz rodzinnej. Liczba klientów Poradni Rodzinnej systematycznie rośnie. Tab.19. Liczba osób i spotkań w Poradni Rodzinnej PCPR w Puławach w latach 2007 2010. Rok 2007 2008 2009 2010 Liczba osób 534 641 414 634 Liczba spotkań 2634 2780 2842 3103 Źródło: Dane statystyczne PCPR w Puławach. Przy PCPR w Puławach od 2007 roku funkcjonuje Ośrodek Interwencji Kryzysowej. Ośrodek podejmuje działania interdyscyplinarne na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu, a w szczególności: -dokonuje diagnozy sytuacji kryzysowej osób zgłaszających się po pomoc, -udziela wsparcia psychologicznego, -wspiera w przezwyciężaniu sytuacji kryzysowej związanej z wystąpieniem przemocy w rodzinie, -udziela poradnictwa prawnego. W celu wsparcia ofiar przemocy i zapewnienia im schronienia od 2007 roku działa hostel dla ofiar przemocy. Tab.20. Zestawienie liczby klientów OIK - osób którym udzielono schronienia w hostelu oraz liczby Niebieskich Kart (dokument do procedury interwencji Policji w sprawie przemocy w rodzinie) przekazanych przez Komendę Powiatową Policji w latach 2007 2010. Rok 2007 2008 2009 2010 Ośrodek Interwencji 139 178 132 155 Kryzysowej Hostel dla ofiar przemocy 7 5 5 14 Niebieskie Karty 20 37 20 23 Źródło: Dane statystyczne PCPR w Puławach. Realizację zadań Poradni Rodzinnej i Ośrodka Interwencji Kryzysowej zabezpiecza 3 psychologów, pedagog oraz prawnik. 11 miejskich/gminnych ośrodków pomocy społecznej, które realizują zadania gmin z zakresu pomocy społecznej. Świadczą specjalistyczną pomoc dla osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin m.in. w zakresie zapewnienia specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, pracy socjalnej, pomocy finansowej, rzeczowej i usługowej, kierowania do środowiskowych domów samopomocy oraz placówek opieki całodobowej. Środowiskowy Dom Samopomocy w Puławach przy ul. Mickiewicza 2a, który posiada 40 miejsc oraz Środowiskowy Dom Samopomocy w Puławach ul. Wólka Profecka 28