Założenia programu Prosument oraz programu dopłat do budowy domów energooszczędnych



Podobne dokumenty
Prosument linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii

Prosument - Cel. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)

Prosument i Bocian. Programy NFOŚiGW jako narzędzia wspierające rozproszoną energetykę odnawialną w Polsce. w w w. n f o s i g w. g o v.

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii

Programy wspierające efektywność energetyczną

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Paweł Bartoszewski Starszy Specjalista Zespół Współpracy z Instytucjami Finansowymi

Wsparcie rozwoju OZE przez NFOŚiGW

Finansowanie instalacji prosumenckich w ramach programu Prosument

Wsparcie rozwoju energetyki prosumenckiej przez NFOŚiGW

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)

Wydział Rozwoju i Nadzoru Kapitałowego

Oferta programowa

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)

Wsparcie inwestycyjne dla instalacji wytwarzających ciepło z OZE

dla efektywnego wykorzystania energii w budownictwie

liwości finansowania przedsięwzi wzięć proekologicznych Szczecinie Radosław aw Mackiewicz Z-ca Prezesa WFOŚiGW w Szczecinie Szczecin


Programy priorytetowe NFOŚiGW wspierające rozwój OZE

PROSUMENT -ekologiczna energia dla celów mieszkaniowych gospodarstw domowych. Szczecin, 27 marca 2015r.

Program PROSUMENT założenia, realizacja, prognoza. Szczecin, 15 maj 2015r.

Wsparcie miast przez. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Barbara Koszułap Zastępca Prezesa Zarządu. Warszawa, 9 maja 2013 r.

Kredyty bankowe a finansowanie energooszczędnych budynków

Program priorytetowy PROSUMENT

Przemysław GOGOJEWICZ Kancelaria Usług Prawnych Gogojewicz & Współpracownicy, Radcy Prawni i Doradcy Podatkowi

Prosument dofinansowanie na zakup i montaż mikroinstalacji OZE

Program Wspieranie rozproszonych, 4) Prosument - linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaŝ mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Prezentacja I Zasady udzielenia dofinansowania

Programy krajowe NFOŚiGW Typy projektów Typ beneficjenta Forma dofinansowania. Numer i nazwa działania

Dariusz Szymczak Zastępca Dyrektora Departamentu Ochrony Klimatu. Katowice, Zainwestujmy razem w środowisko

Wsparcie rozwoju energooszczędnych rozwiązań w budownictwie przez NFOŚiGW

Możliwości wsparcia przez WFOŚiGW w Gdańsku instalacji wykorzystujących biomasę. Wierzchowo r.

Prosument dla Pomorza

Prosument na Warmii i Mazurach

Instrumenty wsparcia OZE w ofercie NFOŚiGW

Komponenty instalacji: System montażu na dach skośny

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Możliwości wykorzystania biomasy do wytwarzania ciepła w ofercie NFOŚiGW. Dotychczasowe działania i propozycje.

Finansowanie ograniczania niskiej emisji. "Niska Emisja 2014", , Poznań

Instrumenty wsparcia NFOŚiGW w zakresie odnawialnych źródeł energii i poprawy efektywności energetycznej

Finansowe instrumenty wsparcia efektywności energetycznej budynków

FINANSOWANIE GOSPODARKI

Dopłaty do domów energooszczędnych - możesz dostać do 50 tys.

PROSUMENT finansowanie energetyki rozproszonej doświadczenia wdrażania projektu Jacek Chrzanowski Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie

Prosument na Warmii i Mazurach

Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej

Listach przedsięwzięć priorytetowych

Obecne i przyszłe instrumenty finansowania inwestycji OZE w Polsce. Słupsk

PROSUMENT - ekologiczna energia dla celów mieszkaniowych gospodarstw domowych. Szczecin, 27 marca 2015r.

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Gaszowice. Spotkanie z Mieszkańcami 21 kwietnia 2016 r. Gaszowice

Źródła finansowania instalacji prosumenckich

System finansowania prosumenckich inwestycji OZE w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa

Polski Kongres Energii Odnawialnej Energia Jutra (Konferencja podsumowująca)

Efektywne wykorzystanie energii

BOŚ Bank finansowanie zielonego budownictwa

- Zasady udzielania pomocy finansowej ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.

PROSUMENT - LINIA DOFINANSOWANIA Z PRZEZNACZENIEM NA ZAKUP I MONTAŻ MIKROINSTALACJI ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII POPRZEZ BANKI

Doświadczenia NFOŚiGW we wdrażaniu projektów efektywności energetycznej. Warszawa, 18 grudnia 2012r.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Pilotaż Programu Priorytetowego RYŚ termomodernizacja budynków jednorodzinnych

Część 2) Prosument - linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii ZAKRES OGÓLNY

Finansowanie inwestycji z zakresu OZE i efektywności energetycznej

NFOŚiGW w misji efektywnego wykorzystania energii

24 miesiące od daty zawarcia z WFOŚiGW umowy o dofinansowanie dla beneficjentów. końcowych wskazanych w ust.7.4 ppkt.1 3 Programu Prosument,

Konkurs Prosument na Warmii i Mazurach NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA

Podstawowe informacje

Programy wsparcia i finansowanie instalacji OZE w Polsce, w aspekcie nowej ustawy OZE mgr Joanna Kawa

Kredyty bankowe a finansowanie zielonego budownictwa

EKO-BUDOWANIE Z BOŚ BANKIEM TO WYMIERNE KORZYŚCI DLA INWESTORA

Możliwości dofinansowania projektów ze środków WFOŚiGW w Szczecinie w 2016r.

beneficjenta po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek.

Zmiany wynikające z wprowadzenia nowej ustawy OZE.

PROSUMENT. Zobacz, jak sfinansować instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła, wykorzystujące OZE

unijnych i krajowych

Procedury bankowe przy projektach NF15, NF40 współfinansowanych z NFOŚiGW. Andrzej Cwynar Zastępca Dyrektora Oddziału Getin Noble Bank S.A.

POZYSKAJ DOTACJE EUROPEJSKIE NA ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

Możliwość wsparcia ze środków zewnętrznych (w tym unijnych) inwestycji z obszaru efektywności energetycznej

PROGRAM PRIORYTETOWY ZAKRES OGÓLNY

PROGRAM PRIORYTETOWY

Efektywność Energetyczna i OZE w ofercie NFOŚiGW

PROSUMENT -LINIA DOFINANSOWANIA Z PRZEZNACZENIEM NA ZAKUP I MONTAŻ MIKROINSTALACJI ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII POPRZEZ BANKI BENEFICJENCI

budownictwa energooszczędnego

Konferencja. Prosument- przyszłość energetyczna społeczności lokalnych Słupsk r.

Energetyka dla społeczeństwa. Społeczeństwo dla energetyki

Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE - środki regionalne

Efektywność energetyczna w budownictwie oferta finansowa

Część 2) Prosument - linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii ZAKRES OGÓLNY

PROSUMENT. najważniejsze informacje o Programie dla mieszkańców Józefowa. Opracowali: Bartłomiej Asztemborski Ryszard Wnuk

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii

Jacek Chrzanowski Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie. Kołobrzeg, 11 grudnia 2014r.

MoŜliwości dofinansowania. kolektory słoneczne, pompy ciepła, biomasa, itp.

Finansowanie inwestycji OZE ze środków Banku Ochrony Środowiska. Forum Czystej Energii POLEKO, 25 listopada 2010 r.

PROGRAM OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI I POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ - PROGRAM PRIORYTETOWY

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska. i Gospodarki Wodnej. w Opolu

Roman Papiór Doradca Energetyczny Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu Wrocław, ul. Jastrzębia 24 tel.

PROGRAM PRIORYTETOWY

Gospodarka niskoemisyjna w projektach IEE VI Konferencja Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A. Inteligentna Energia w Polsce

Załącznik nr 1 Źródła Finansowania

Transkrypt:

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Założenia programu Prosument oraz programu dopłat do budowy domów energooszczędnych dr Małgorzata Skucha Prezes Zarządu NFOŚiGW Warszawa 1.04.2014 r. 1

Prosument - Cel Efekt ekologiczny: ograniczenie lub uniknięcie emisji CO 2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł poprzez zakup i montaż małych lub mikroinstalacji oze do produkcji ciepła lub energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Wskaźniki realizacji Zwiększenie produkcji energii - 360 000 MWh/rok Ograniczenie emisji CO 2-165 000 Mg/rok 2

Parametry programu Okres wdrażania: 2014 2020 (umowy do 2018 r.) Budżet : 600 mln zł: 150 mln zł dotacje 450 mln zł niskooprocentowane pożyczki / kredyty 3

Odbiorcy pomocy Część Wniosek składa Wniosek przyjmuje Odbiorca pomocy 4a) JST NFOŚiGW 4b) Osoba fizyczna Wspólnota mieszkaniowa Spółdzielnia mieszkaniowa Bank Osoba fizyczna Wspólnota mieszkaniowa Spółdzielnia mieszkaniowa 4c) WFOŚiGW NFOŚiGW 4

Rodzaje przedsięwzięć mikroinstalacje małe instalacje potrzeby mieszkaniowe beneficjenta (> 50% powierzchni budynku) budynki istniejące budynki nowe produkcja energii elektrycznej produkcja ciepła i energii elektrycznej 5

Rodzaje przedsięwzięć cd. Źródło energii cieplnej do 300 kwt źródła ciepła opalane biomasą pompy ciepła kolektory słoneczne Źródło energii elektrycznej, kogeneracja do 40 kwe systemy fotowoltaiczne małe elektrownie wiatrowe mikrokogeneracja Instalacje hybrydowe 6

Forma dofinansowania Transza pilotażowa 2014-2015: 300 mln zł, Dofinansowanie do100 % kosztów kwalifikowanych: Dotacja: 20% - biomasa, pompa ciepła, kolektory słoneczne 40% - fotowoltaika, elektrownie wiatrowe, mikrokogeneracja (od 2016 r. odpowiednio 15% i 30%) Pożyczka: Minimalna kwota 1 000 tys. Zł (JST) Oprocentowanie 1% Okres udzielenia 15 lat Okres karencji 6 m-cy Realizacja przedsięwzięcia 24 m-ce 7

Maksymalny koszt I. Maksymalny koszt kwalifikowany dla budynku: dla osób fizycznych (bez mikrobiogazowni) a) jedno źródło OZE 100 tys. zł b) kilka źródeł OZE 150 tys. zł dla Spółdzielni/Wspólnot mieszkaniowych (+ mikrobiogazownie) a) jedno źródło OZE 300 tys. zł b) kilka źródeł OZE 450 tys. zł II. Maksymalny jednostkowy koszt kwalifikowany dla instalacji 8

Warunki dofinansowania przedsięwzięcie nie zakończone przed złożeniem wniosku jeden budynek jedno dofinansowanie pomoc de minimis nabór w trybie ciągłym początek: kwiecień 2014 wyłączenie innych środków publicznych 9

Prosument uprawnienia Projektowanie: uprawnienia projektowe w odpowiedniej specjalności Montaż : uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności świadectwo kwalifikacyjne typu D lub E przedstawiciel producenta certyfikat UDT 10

Prosument plan wdrożenia Przyjęcie programu przez Zarząd/Radę Nadzorczą Cześć 4 a) JST 02. 2014 Część 4 b) bank 02. 2014 Ogłoszenie naboru do programu dla JST - Część 4 a) II kw. 2014 Ogłoszenie postępowania dotyczącego wyboru banku - Część 4 b) II kw. 2014 Nabór wniosków - w trybie ciągłym JST Osoba fizyczna Wspólnota/Spółdzielnia mieszkaniowa NFOŚiGW Bank 11

Prosument - Korzyści Zwiększenie udziału energii z OZE Obniżenie opłat za energię w budżetach domowych Kontynuacja dofinansowania mikroinstalacji OZE ze środków NFOŚiGW (program finansowania kolektorów słonecznych) Ochrona utworzonych miejsc pracy w branży OZE Impuls do powstania do 2020 ponad 43 tys. nowych miejsc pracy Efekt edukacyjny podnoszenie świadomości o energetyce prosumenckiej 12

EWE Część 3) Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych Program funkcjonujący Budżet programu: 300 mln zł Kredyty Częściowa spłata kapitału Beneficjenci: osoby fizyczne dysponujące prawem do dysponowania nieruchomością lub uprawnieniem do przeniesienia przez dewelopera na swoją rzecz prawa własności nieruchomości Program wdrażany w latach 2013 2022 Nabór ciągły realizowany za pośrednictwem wybranych banków 13

Banki Bank Zachodni WBK S.A. Getin Noble Bank S.A. Nordea Bank Polska S.A. Deutsche Bank PBC S.A. Bank Ochrony Środowiska S.A. Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. SGB Bank S.A. Łącznie dysponują ok. 6,8 tyś placówek w Polsce 14

EWE Część 3) Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych - dofinansowanie Cel: oszczędność energii do 93 500 MWh/rok i w konsekwencji ograniczenie emisji CO2 o 32 300 Mg/rok Dla domów jednorodzinnych: Standard NF40: EUco 40 kwh(m2*rok) Standard NF15: EUco 15 kwh(m2*rok) Dotacja: 30 000 zł brutto Dotacja: 50 000 zł brutto Dla lokali mieszkalnych: Standard NF40: EUco 40 kwh(m2*rok) Standard NF15: EUco 15 kwh(m2*rok) Dotacja: 11 000 zł brutto Dotacja: 16 000 zł brutto 15

Beneficjenci Osoby fizyczne budujące nowe domy jednorodzinne Osoby fizyczne kupujące domy jednorodzinne i mieszkania w domach wielorodzinnych od deweloperów (spółdzielni mieszkaniowych) 16

1. Osiągnięcie wymaganego zapotrzebowania na energię użytkową (EUco). 2. Spełnienie warunków z wytycznych (zał. do Programu): Minimalne wymagania techniczne Spełnienie wymagań w projekcie budowlanym Spełnienie wymagań przez zrealizowane przedsięwzięcie Zapewnienie jakości robót budowlanych 17

Podwyższona izolacyjność przegród Ograniczenie występowania mostków cieplnych Podwyższona szczelność Parametry wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła Parametry instalacji co i cwu 18

Podręcznik dobrych praktyk Podręcznik zawiera zalecenia w zakresie: materiałów izolacyjnych, parametrów okien, układów wentylacyjnych niskiego współczynnika kształtu A/V układów instalacji co i cwu okładów oświetleniowych i urządzeń elektrycznych ochrony przed przegrzewaniem zasad eliminacji mostków cieplnych posadowienia budynku i kształtowania przestrzeni stosowania Infrastruktury Sieci Domowych stosowania OZE 19

Korzyści dla gospodarstw domowych dopłata za standard energetyczny ocena jakości projektu i osiągniętego standardu wartość budynku rachunki koszt kredytu 20

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 25 lat doświadczenia w finansowaniu projektów z obszaru ochrony środowiska powołany w okresie zmian ustrojowych 1989 roku państwowa osoba prawna unikatowy na skalę światową kluczowy element systemu funduszy ekologicznych i filar ochrony środowiska 21

22

Warunki techniczne 1. Projektowanie instalacji uprawnienia projektanta obliczenie uzysku energii 2. Dobór urządzeń wysoka jakość instalowanych urządzeń (normy, certyfikaty) zakres kosztów kwalifikowanych instalacja liczników energii gwarancja producenta urządzeń 5 lat 3. Montaż instalacji uprawnienia instalatora pisemna umowa z wykonawcą gwarancja uzysków rękojmia wykonawcy - 3 lata 23

Prosument warunki techniczne Kotły na biomasę: Automatyczne lub ręczne, dedykowane dla biomasy Paliwo: pochodzenia drzewnego, nie z drewna i odpadowe Zgodność z normą PN-EN 303-5, klasa 4 lub 5 Pompy ciepła: Różne rodzaje pomp 4 normy Wymagania dla COP i SCOP Instalacja niskotemperaturowa 24

Prosument warunki techniczne Dla wszystkich instalacji: Moc do 300 kwth lub 40 kwe Maksymalny koszt jednostkowy na 1 kw Katalog kosztów kwalifikowanych (urządzenia, magazyny paliwa, energii, liczniki energii, dokumentacja) Gwarancja 5 lat, rękojmia 3 lata Urządzenia fabrycznie nowe 25

Prosument warunki techniczne Kolektory słoneczne: Dla cwu i wspomagania innych odbiorników ciepła Zgodność z normą PN-EN 12975-1 Fotowoltaika: Zgodność z normą PN-EN 61215 lub 61646 Zwiększony koszt jednostkowy w przypadku akumulatorów 26

Samorządy - procedura 1. Wstępne umowy z właścicielami / zarządcami budynków wyboru obiektów do montażu instalacji na podstawie zgłoszeń od osób fizycznych, wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych określenie w umowie warunków realizacji, finansowania, udostępniania nieruchomości, eksploatacji inwestycji oraz kontroli 2. Wniosek o dofinansowanie oszacowanie zakresu zamówienia (rodzaje instalacji, moc) oraz kosztu kwalifikowanego minimum 1 mln zł. kosztów kwalifikowanych za pomocą Generatora Wniosków o Dofinansowanie dwa wnioski łącznie: o pożyczkę i o dotację załączniki: oświadczenie o zawarciu wstępnych umów, arkusz Lista budynków 27

Samorządy procedura cd. 3. Umowa dofinansowania po ocenie wniosku i negocjacjach warunków wg wzoru NF 4. Umowa ostateczna z właścicielami / zarządcami budynków 5. Przetarg na projekt i wykonawstwo wymagania dla instalacji z programu jeden lub kilku wykonawców 5. Realizacja przedsięwzięcia wypłaty pożyczki i dotacji w transzach na podstawie faktur 28

Prosument warunki techniczne Małe elektrownie wiatrowe: Zgodność z normą PN-EN 61400-2 Zwiększony koszt jednostkowy w przypadku akumulatorów Mikrokogeneracja: Paliwo: biogaz, biopłyny, biomasa Zgodność z normą PN-ISO 8528 29

NFOŚiGW BANK BENEFICJENT WERYFIKATOR Procedura - dom Potwierdzenie spełnienia wytycznych Potwierdzenie standardu Projekt budowlany Umowa z wykonawcą Złożenie wniosku o kredyt z dotacją Realizacja przedsięwzięcia Odbiór przedsięwzięcia / Wystąpienie o dotację Częściowa spłata kredytu Umowa o współpracy Zawarcie umowy kredytu z dotacją Kontrola przedsięwzięcia/ Wystąpienie o dotację Przekazanie dotacji na rachunek kredytu Umowa o współpracy Kontrola wystąpienia Wypłata dotacji 30

NFOŚiGW BANK BENEFICJENT DEWELOPER WERYFIKATOR Procedura - mieszkanie Potwierdzenie spełnienia wytycznych Potwierdzenie standardu Projekt budowlany Umowa z wykonawcą Umowa przedwstępna Realizacja przedsięwzięcia / Przekazanie przedsięwzięcia Umowa przedwstępna Złożenie wniosku o kredyt z dotacją Odbiór przedsięwzięcia / Wystąpienie o dotację Częściowa spłata kredytu Umowa o współpracy Zawarcie umowy kredytu z dotacją Kontrola przedsięwzięcia / Wystąpienie o dotację Przekazanie dotacji na rachunek kredytu Umowa o współpracy Informacja na stronie NFOŚiGW Kontrola wystąpienia Wypłata dotacji 31

EWE Część 4) LEMUR - Energooszczędne budynki użyteczności publicznej Cel: ograniczenie emisji CO2 w wyniku oszczędności energii o 28 000 Mg/rok Dokumentacja projektowa Klasa budynku A dotacja do 70% Klasa budynku B dotacja do 50% Klasa budynku C dotacja do 30% Budowa 32

GIS Część 1) - Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej Program funkcjonujący środki zagraniczne Budżet programu: Dotacje 312,5 mln zł (GIS) Pożyczka 233,8 mln zł (NFOŚiGW) AUUs Beneficjenci: - Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki - podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji zadań własnych jst - Ochotnicza Straż Pożarna - uczelnie wyższe - samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej - organizacje pozarządowe, kościoły i inne związki wyznaniowe Program wdrażany w latach 2010 2016 Planowany VI konkurs do końca 2013 r. 33

EWE Część 4) LEMUR - Energooszczędne budynki użyteczności publicznej Program funkcjonujący Budżet programu: 300 mln zł Dotacje - 30 mln zł Pożyczki - 270 mln zł Beneficjenci: - Podmioty sektora finansów publicznych - Samorządowe osoby prawne, spółki realizujące zadania własne gmin - Organizacje pozarządowe (m.in.: fundacje, stowarzyszenia, kościoły itp.) Program wdrażany w latach 2013 2020 Nabór ciągły planowany termin rozpoczęcia naboru: listopad 2013 r. 34

GIS Część 1) - Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej Cel: ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w wyniku oszczędności energii o 273 395 Mg/rok Dotacja do 50% Termomodernizacja Pożyczka do 60% Oświetlenie Budynki użyteczności publicznej Max dofinansowanie: 95% 35

EWE Część 4) LEMUR - Energooszczędne budynki użyteczności publicznej Program funkcjonujący Budżet programu: 300 mln zł Dotacje - 30 mln zł Pożyczki - 270 mln zł Beneficjenci: - Podmioty sektora finansów publicznych - Samorządowe osoby prawne, spółki realizujące zadania własne gmin - Organizacje pozarządowe (m.in.: fundacje, stowarzyszenia, kościoły itp.) Program wdrażany w latach 2013 2020 Nabór ciągły planowany termin rozpoczęcia naboru: listopad 2013 r. 36