Tematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy. Moduł dział - temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1. - program nauczania, - przedmiotowy system oceniania, - standardy egzaminacyjne z wiedzy o społeczeństwie. Jednostka a społeczeństwo 2. - czynniki determinujące życie społeczne - proces socjalizacji - role społeczne - więzi społeczne Pojęcie i typologia grup społecznych 3. - cechy grupy społecznej - rodzaje grup społecznych Test diagnostyczny. 4. Rodzina jako podstawowa grupa społeczna 5. - funkcje rodziny - problemy współczesnej rodziny - relacje prawne pomiędzy członkami rodziny 6. - pojęcie i typy środowiska lokalnego - przemiany, problemy i szanse społeczności lokalnej Środowisko lokalne jako mała ojczyzna Naród i tożsamość narodowa 7. - pojęcie narodu - czynniki kształtujące naród - pojęcie tożsamości narodowej - postawy związane z tożsamością narodową - mniejszości narodowe w Polsce Struktura życia społecznego 8. - pojęcie społeczeństwa i struktury społecznej - koncepcje struktury społecznej - elementy struktury społecznej Prawidłowości życie społecznego 9. - wartości społeczne - normy społeczne - wrażliwość społeczna - postawy społeczne Problemy etyczne współczesnego świata 10. - aborcja - eutanazja - prawa jednostki 1
Między ładem a konfliktem społecznym Lekcja powtórzeniowa życie społeczne we współczesnym świecie Lekcja sprawdzająca człowiek w społeczeństwie Instytucje społeczne i ich rola w społeczeństwie - ochrona środowiska - prawa zwierząt 11. - pojęcie ładu społecznego - czynniki kształtujące ład społeczny - przyczyny konfliktów społecznych - rodzaje konfliktów społecznych - sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych 12. 13. 14. - pojęcie instytucji społecznej - funkcje i zadania instytucji w społeczeństwie - rodzaje instytucji społecznych Społeczeństwo polskie i jego problemy 15. - struktura demograficzna, zawodowa i warstwowa - poziom wykształcenia - przyczyny bezrobocia ubóstwa - pojęcie i rodzaje patologii społecznych Kultura jako podstawa życia społecznego oraz jej przemiany. - sposoby przezwyciężania problemów społeczeństwa polskiego 16. - pojecie kultury - typy kultury - struktura kultury - kultura wyższa, masowa, narodowa, medialna, alternatywna i kontrkultura Subkultury młodzieżowe 17. - rodzaje subkultur młodzieżowych - wpływ subkultur na rozwój młodzieży Wspólnota kulturowa narodów 18. - filar antyczny kultury europejskiej, judeochrześcijański oraz celtycko germański Europy Geneza społeczeństwa obywatelskiego 19. - pojęcie i geneza społeczeństwa obywatelskiego - samoorganizujące się społeczeństwo w walce z totalitaryzmem i władzą autorytarną - czynniki warunkujące funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego Rola interesów społecznych 20. - ścieranie się interesów grupowych - ochrona interesów grup i jednostek Prawo obywatelskiego nieposłuszeństwa w państwie demokratycznym Lekcja powtórzeniowa kultura życia 22. społecznego Lekcja sprawdzająca prawidłowości 23. 21. - społeczeństwo obywatelskie w Polsce - pojecie obywatelskiego nieposłuszeństwa - przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa 2
życia społecznego Współczesne doktryny polityczne 24. - pojęcie ideologii politycznej - pojęcie doktryny politycznej - rodzaje doktryn politycznych Demokracja geneza i rozwój, fundamentalne zasady demokracji Formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym Obywatel a władza w systemach totalitarnych i autorytarnych Prawa i obowiązki obywatela w społeczeństwie demokratycznym, cnoty obywatelskie. Kultura polityczna społeczeństwa polskiego Lekcja powtórzeniowa polityka jako zjawisko społeczne Lekcja sprawdzająca obywatel w społeczeństwie demokratycznym Geneza oraz pojęcie państwa i władzy państwowej 25. - antyczne i chrześcijańskie korzenie demokracji - rozwój demokracji współczesnej - zasada suwerenności narodu - prawa mniejszości - podział i równowaga władzy - pluralizm - wartości demokratyczne - konformizm 26. - bezpośrednie formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym - pośrednie formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym 27. - pojecie systemu totalitarnego i autorytarnego - formy i sposoby ograniczania swobód obywatelskich 28. - pojęcie praw i obowiązków obywatelskich - płacenie podatków - koncepcje cnót obywatelskich - wzór obywatela - przykłady obywatelskiego działania 29. - pojęcie kultury politycznej - typy kultury politycznej 30. 31. 32. - pojęcie państwa - koncepcje genezy państwa - pojecie władzy - legitymizacja władzy państwowej Funkcje współczesnego państwa, formy państwa i jego modele ustrojowe. 33. - funkcja wewnętrzna - funkcja zewnętrzna - forma rządów - reżim polityczny - ustrój terytorialny Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej 34. - pojęcie ustroju państwa 3
Struktura organów władzy RP władza ustawodawcza Struktura organów władzy RP władza wykonawcza Struktura organów władzy RP władza sądownicza - transformacja ustrojowa po 1989 - konstytucja jako nadrzędny akt ustrojowy 35. - zasady prawa wyborczego do sejmu i senatu - posłowie i senatorowie - organizacja izb - funkcje izb - Zgromadzenie Narodowe 36. - organizacja władzy wykonawczej: prezydent RP i Rada Ministrów 37. - podział i funkcje sądów i trybunałów - zasady obowiązujące w sądownictwie polskim - organy kontroli państwowej i ochrony prawa: NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich Władza lokalna w Polsce 38. - tradycje samorządu terytorialnego w Polsce - samorząd gminny - samorząd terytorialny - samorząd wojewódzki Relacje pomiędzy państwem a Kościołem oraz innymi organizacjami wyznaniowymi w Polsce Lekcja powtórzeniowa funkcje i formy państwa Lekcja sprawdzająca ustrój polityczny Rzeczpospolitej Polskiej Podstawowe pojęcia, funkcje i zadania prawa 39. - rys historyczny stosunków pomiędzy państwem a Kościołem - konkordat jako umowa regulująca stosunki między Rzeczpospolitą a Kościołem katolickim - kościoły i związki wyznaniowe w Polsce 40. 41. 42. - pojęcie prawa, przepisu prawnego i normy prawnej - prawo naturalne i stanowione - funkcje prawa Gałęzie i dziedziny prawa 43. - prawo konstytucyjne - administracyjne - cywilne - karne - finansowe - pracy - międzynarodowe prywatne i publiczne - europejskie - kościelne Sposoby publikacji norm prawnych i wyszukiwania przepisów prawa, 44. - sposoby publikacji aktów prawnych - język prawny 4
specyfika języka aktów prawnych - język prawniczy Pojęcie i geneza praw człowieka 45. - pojęcie i cechy praw człowieka - generacje praw człowieka - geneza i rozwój praw człowieka - katalog podstawowych praw człowieka Podstawowe dokumenty oraz system międzynarodowej ochrony praw człowieka 46. - podstawowe dokumenty - system uniwersalny - systemy regionalne Organizacje pozarządowe ochrony praw człowieka Gwarancje ochrony praw człowieka w Polsce Lekcja powtórzeniowa prawo regulatorem życia społecznego Lekcja sprawdzająca prawa człowieka Proces integracji Polski z Unią Europejską Polska w innych instytucjach integracji europejskiej 47. - Międzynarodowy Czerwony Krzyż - Ammnesty International - przyczyny łamania praw człowieka - skuteczność międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka 48. - sądy powszechne - Naczelny Sąd Administracyjny - Trybunał Konstytucyjny - Rzecznik Praw Obywatelskich - Organizacje pozarządowe w Polsce 49. 50. 51. - pojęcie i formy procesów integracyjnych - rys historyczny integracji europejskiej po II wojnie światowej - filary współpracy UE - organy UE - droga Polski do UE 52. - Polska w Radzie Europy - Polska w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej - Regionalne inicjatywy integracji i współpracy międzynarodowej: Grupa Wyszehradzka, CEFTA, Inicjatywa Środkowoeuropejska, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Trójkąt Weimarski Integracja militarna w ramach NATO 53. - podstawa prawna NATO - podstawowe zasady sojuszu - struktura organizacyjna NATO - proces przystąpienia Polski do NATO Polska w systemie ONZ 54. - geneza, struktura i funkcje ONZ - działalność ONZ - udział Polski w pracach ONZ Wizerunek Polski i Polaków w świecie 55. - miejsce Polonii w społeczności międzynarodowej 5
Zagrożenia ładu międzynarodowego oraz systemy bezpieczeństwa we współczesnym świecie Problemy globalne współczesnego świata Drogi rozwiązywania problemów globalnych Lekcja powtórzeniowa Polska w świecie współczesnym Lekcja sprawdzająca Polska, Europa, świat. - czynniki kształtujące stereotypy narodowościowe - obraz Polski i Polaków widziany oczami innych narodowości 56. - polityczne linie podziału świata - przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych - zjawisko międzynarodowego terroryzmu i przestępczości zorganizowane - rola i działalność NATO i ONZ w międzynarodowym systemie bezpieczeństwa - europejski system bezpieczeństwa 57. - problemy społeczno ekonomiczne - problemy cywilizacyjno kulturowe - szanse i zagrożenia wynikające z postępu naukowo technicznego - degradacja środowiska naturalnego 58. - czynniki rozwoju społecznego - procesy integracyjne jako szansa rozwoju świata - globalizacja szanse i zagrożenia 59. 60. 6