Nowe spojrzenie na Europejską Agendę Cyfrową (DAE): Bogatszy wybór technologii J. Scott Marcus, Director 1
Bogatszy wybór technologii Wprowadzenie Zasięg sieci szerokopasmowych - w Europie - w Polsce Możliwości techniczne sieci kablowej Trendy wykorzystania sieci Wykorzystanie różnych technologii może przynieść korzyści Podsumowanie 2
Wprowadzenie Unia Europejska zobowiązała się do zrealizowania ambitnej Europejskiej Agendy Cyfrowej (DAE). DAE przewiduje: - pełną dostępność szerokopasmowego internetu do 2013-100% dostępność internetu o prędkości 30 Mbps w 2020-50% dostępność internetu o prędkości 100 Mbps do 2020 Wszyscy zgadzają się, że realizacja tych celów stanowi poważne wyzwanie. 3
Wprowadzenie Co tak naprawdę oznacza 30 lub 100 Mbps? Wymogi dotyczące prędkości i symetrii ruchu należy analizować w świetle prawdopodobnego wykorzystania sieci przez konsumentów. Jakie trendy obserwujemy w zakresie: - zastosowania i wykorzystania sieci? - popytu na usługi szerokopasmowe przypadającego na gospodarstwo domowe? - asymetrii ruchu? Popyt zmienia się dynamicznie w czasie. 4
Wprowadzenie Początkowo realizację DAE postrzegano z perspektywy sieci światłowodowych. 27 lutego, w Barcelonie, Komisarz Nelly Kroes stwierdziła: Chcę również, aby przynajmniej połowa Europejczyków miała dostęp do ultra szybkiego internetu o prędkości przekraczającej 100 Megabitów na sekundę do 2020 r. Wiadomo, że żadna technologia nie jest w stanie tego zabezpieczyć samodzielnie, nie ma magicznego eliksiru, który nas do tego doprowadzi z dnia na dzień. Potrzebny jest nam raczej inteligentny miks uzupełniających się technologii, stopniowo rozbudowywanych w zależności od lokalnych uwarunkowań. Wśród tych technologii są sieci światłowodowe FFTH i FTTC, zmodernizowane sieci kablowe, i sieć LTE. 5
Zasięg i możliwości 6
Zasięg podstawowej sieci szerokopasmowej Przez wiele lat europejska polityka szerokopasmowa kształtowana była na podstawie błędnych danych. - Przyjmowano założenie, że w Europie jest pełen zasięg sieci stacjonarnych, co z pewnością nie miało pokrycia w rzeczywistości nowych państw członkowskich. - Zakładano, że wszystkie sieci stacjonarne są w odpowiednim stanie technicznym, który pozwoli na działanie szerokopasmowego internetu. Trzeba zaznaczyć, że w Polsce dokładnie zbadano istniejący zasięg. - Niedawno opublikowane przez Point Topic dane opracowane dla Komisji Europejskiej wyznaczają skorygowany scenariusz bazowy. 7
Zasięg podstawowych sieci szerokopasmowych Łączny zasięg w Europie w podziale na technologie Źródło: Point Topic (2012) 8
Zasięg sieci DSL Źródło: Point Topic (2012) 9
Prognozowany zasięg sieci LTE w 2020 Źródło: Yardley et al. (2012b) Raport, str. 39. 10
Podstawowy zasięg szerokopasmowy Źródło: Point Topic (2012) 11
Zasięg podstawowej sieci szerokopasmowej na obszarach wiejskich Źródło: Point Topic (2012) 12
Zasięg sieci nowej generacji NGA Źródło: Point Topic (2012) 13
Zasięg w Europie Podstawowe sieci szerokopasmowe - Starsze państwa członkowskie mają prawie pełen zasięg. - W niektórych nowych państwach członkowskich istnieją luki na obszarach wiejskich. Zasięg sieci NGA: - W państwach członkowskich posiadających sieci kablowe jest już w pełni dostępny (Holandia, Belgia, Malta). - Niektóre ze wschodnich państw członkowskich zbudowały już duże sieci światłowodowe lub posiadają rozbudowane sieci kablowe. 14
Zasięg sieci kablowych Sieci kablowe ogółem mają znaczący zasięg w Europie. Duża część infrastruktury kablowej jest zgodna ze standardem DOCSIS 3.0. Pozostałą część można zmodernizować przy stosunkowo niewielkich kosztach. W niektórych państwach członkowskich, sieci kablowe mają istotny udział w sieci internetu szerokopasmowego ogółem. 15
Zasięg sieci kablowych Sieci kablowe ogółem mają znaczący zasięg w wielu państwach członkowskich. Odsetek gospodarstw domowych, do których dochodzi sieć kablowa (2010) Źródło: Screen Digest (2010), obliczenia własne WIK. Raport, str. 36. 16 16
Potencjał sieci kablowych Różnica między zasięgiem sieci kablowych a penetracją kablowego internetu szerokopasmowego wskazuje duże możliwości dla Europy i branży. Źródło Screen Digest (2010), obliczenia własne WIK. Raport, str. 37. 17 17
Sytuacja w Polsce: Zasięg standardowych sieci szerokopasmowych Źródło: Point Topic (2012) 18
Technologia sieci kablowych 19
Możliwości techniczne sieci kablowych Możliwa do przeprowadzenia przy stosunkowo niskich kosztach modernizacja sieci kablowych do standardu DOCSIS 3.0 umożliwia obsługę szybkiego internetu szerokopasmowego w sieciach kablowych. Sieć kablowa to medium dzielone, choć operatorzy sieci kablowych zachowują znaczącą kontrolę nad pasmem przypadającym na użytkownika: - Można rozmieścić więcej urządzeń CMTS, aby obsłużyć grupę użytkowników. - Można umieścić więcej węzłów światłowodowych w szafce ulicznej. - Jeżeli w systemie kablowym istnieje nadmiarowa przepustowość światłowodu to modernizacja nie wymaga robót budowlanych. 20
Tradycyjny jednokierunkowy układ kabla Raport, str. 50. Źródło: Cable Europe Labs (2009): Cable network handbook; CEL-TR-HFC-V4_3-091001. 21
Dwukierunkowy system HFC/DOCSIS Źródło: WIK-Consult Raport, str. 54. 22
Możliwości techniczne sieci kablowej Systemy kablowe mogą oferować pasmo symetryczne, jeżeli będzie na tę usługę popyt ze strony klientów. Obecnie alokacje kanałów w systemach kablowych przewidują większą część pasma do obsługi ruchu dowstream (z sieci do abonenta) np. w podziale 5 MHz do 65 MHz. Możliwa byłaby inna alokacja, jeżeli byłoby na nią zapotrzebowanie. Jeżeli wzrastałby popyt na pasmo symetryczne to sieci kablowe mogłyby od razu dostosować się do tego trendu. 23
Alokacja pasma w sieciach kablowych Źródło: Cable Europe Labs (2009): Cable network handbook; CEL-TR-HFC-V4_3-091001. Raport, str. 57. 24
Wyzwania związane z zapewnieniem pełnego zasięgu podstawowej sieci szerokopasmowej i zasięgu sieci NGA 25
Zasięg stanowi wyzwanie Gęstość zaludnienia Źródło: Center for International Earth Science Information Network (CIESIN). Raport, str. 41. 26
Wyzwania związane z budową sieci NGA Miesięczne koszty i ARPU (średnie przychody na użytkownika) dla sieci FTTH P2P Ethernet (Niemcy, penetracja 70%) Źródło: Feijoo, Gomez-Barroso et al. (2011a). Raport, str. 45. 27
Wyzwania związane z budową sieci NGA Subsydia inwestycyjne w przeliczeniu na klienta niezbędne dla budowy sieci FTTH P2P Ethernet (Niemcy) Źródło: WIK Raport, str. 46. 28
Trendy wykorzystania sieci 29
Globalne trendy ruchu w Internecie Trudno jest stawiać prognozy, zwłaszcza te dotyczące przyszłości Yogi Berra, (legendarny amerykański bejsbolista) 30
Globalne trendy ruchu w Internecie Źródło: Cisco VNI (2012), obliczenia własne WIK. Raport, str. 16. 31
Średni ruch w godzinach szczytu na użytkownika Źródło: dane Cisco VNI 2011, obliczenia własne WIK. Raport, str. 20. 32
Globalne trendy ruchu w Internecie Większość form wideo w internecie nie posiada dużego komponentu upstream (ruch od abonenta do sieci). W związku z tym, ruch nie staje się bardziej symetryczny wbrew temu, co przewidywano, gdy treści tworzone przez użytkowników zaczęły zyskiwać na popularności. Abonenci nadal konsumują znacznie więcej materiału wideo niż sami produkują. Od kilku lat krzywa ruchu upstream pozostała wypłaszczona ( ) - Cisco VNI Methodology (2012) 33
Implikacje dla projektowania sieci Średni ruch w godzinach szczytu (jako główny czynnik, który dyktuje wielkość sieci) na użytkownika jest znacznie niższy niż powszechnie przewidywano i prawdopodobnie pozostanie na znacznie niższym poziomie niż prognozowane w DAE prędkości dostępu. Oznacza to, że najprawdopodobniej media umożliwiające współdzielenie pasma czyli sieci bezprzewodowe i kablowe będą w stanie zaspakajać popyt klientów przez wiele lat. Niemniej, sieci o wysokiej prędkości również dają korzyści: - Umożliwiają zastosowania i działanie aplikacji, które bez tak dużych prędkości nie byłoby możliwe. - Umożliwiają szybszą odpowiedź wszystkich aplikacji. 34
Miks technologii 35
Miks technologii może przynieść korzyści Podejście neutralne technologicznie nie eliminuje potrzeby wykorzystania sieci światłowodowych. Rozwiązania bezprzewodowe potrzebują światłowodu, który dochodzi do masztu. Rozwiązania kablowe wykorzystują łącza światłowodowe coraz głębiej w sieciach dla wzmocnienia pasma, a w ograniczonych przypadkach idą w kierunku FTTx. Drugie życie miedzi poprzez np. bonding również zakłada, że światłowody będą wykorzystane głębiej w sieciach. 36
Koszty zastosowania poszczególnych technologii Urocznione koszty ( ) na użytkownika uwzględniające zasięg w różnych obszarach geograficznych w Hiszpanii Im mniejsza gęstość zaludnienia tym droższa staje się modernizacja do standardu FTTN/VDSL lub FTTH w przeliczeniu na abonenta. Sieć LTE jest tańsza od stacjonarnej tam, gdzie gęstość zaludnienia spada poniżej 3,000 mieszkańców na km2. Koszty modernizacji sieci kablowej do standardu DOCSIS 3.0 nie są uzależnione od gęstości zaludnienia Źródło: Feijoo / Gomez-Barroso (2010a). Raport, str. 60. 37
Wykorzystanie technologii kablowej wpływa na koszty realizacji celów DAE Raport, str. 63. Źródło: Hätönen/EIB (2011). 38
Wykorzystanie technologii kablowej wpływa na koszty realizacji celów DAE Bilans kosztów krańcowych poniesionych dla osiągnięcia celów DAE dla całej UE z użyciem i bez użycia technologii kablowej. Oszczędności dla całej UE mogą być znaczące do 30%. Raport, str. 65. Źródło: analiza Hätönen/EIB, obliczenia własne WIK. 39 39
Wykorzystanie technologii kablowej wpływa na koszty realizacji celów DAE Koszt krańcowy osiągnięcia celów DAE z użyciem lub bez użycia technologii kablowej w Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii Raport, str. 66. Źródło: analiza Hätönen/EIB,obliczenia własne WIK. 40 40
Konkurencja infrastrukturalna 41
Konkurencja infrastrukturalna a rozbudowa sieci NGA Organy kształtujące politykę mogą preferować promocję konkurencji infrastrukturalnej zamiast oszczędności kosztowych związanych z istnieniem jednej infrastruktury. W tym przykładzie pokazano Hiszpanię dane na 2010 r. Raport, str. 72. Źródło: Feijoo and Gomez-Barroso (2010a). 42
Konkurencja infrastrukturalna a rozbudowa sieci NGA Konkurencja infrastrukturalna pełni rolę uzupełniającą w stosunku do konkurencji na bazie uregulowań w zakresie dostępu do usług hurtowych. Korzyści z konkurencji infrastrukturalnej wyraźnie wskazano w europejskich ramach regulacyjnych. art. 8 Dyrektywy Ramowej stwierdza, że krajowe organy regulacyjne mają działać ( ) chroniąc konkurencję z korzyścią dla konsumentów oraz promując w odpowiednich przypadkach konkurencję opartą na infrastrukturze; ( ) promując efektywne inwestycje i innowacje w zakresie nowej i rozszerzonej infrastruktury (...) Te zapisy wiążą się z nadzieją, że jeżeli konkurencja infrastrukturalna będzie działała wystarczająco prężnie, to uregulowania w zakresie dostępu do rynku hurtowego nie będą potrzebne. 43
Wnioski Neutralne technologicznie podejście do DAE, czerpiące z technologii kablowych i LTE, daje realne korzyści. Sieci kablowe mogą i służą jako: - alternatywa dla modernizacji systemów FTTx, zwłaszcza na obszarach, gdzie budowa sieci światłowodowych byłaby wyjątkowo nieopłacalna, zapewniając oszczędność kosztów, lub - druga sieć stacjonarna na danym obszarze zapewniając sieciową alternatywę dla sieci FTTx i jednocześnie zwiększając konkurencję. 44