Badania Limnologiczne Tom 4

Badania Limnologiczne Tom 4 Limnological Research Volume 4 Rada redakcyjna (Editorial Board) El bieta Bajkiewicz-Grabowska, Gdañsk (UG); Dariusz Borowiak, Gdañsk (UG); Adam Choiñski, Poznañ (UAM); Kêstutis Kilkus, Vilnius (VU); Konstanty Lossow, Olsztyn (UWM) Katedra Limnologii Uniwersytetu Gdañskiego Department of Limnology of Gdañsk University

Atlas of the Kashubian Landscape Park Lakes Edited by Dariusz Borowiak Department of Limnology of Gdañsk University Gdañsk 2007

Atlas jezior Kaszubskiego Parku Krajobrazowego pod redakcj¹ Dariusza Borowiaka Katedra Limnologii Uniwersytetu Gdañskiego Gdañsk 2007

DARIUSZ BOROWIAK Katedra Limnologii, Uniwersytet Gdañski Department of Limnology, Gdañsk University Recenzent tomu / Volume reviewer Adam Choiñski Zespó³ redakcyjny / Editorial staff Dariusz Borowiak T³umaczenie angielskie/ English translation Katarzyna Pachucka Publikacja sfinansowana przez / This publication was sponsored by Wojewódzki Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w Gdañsku Provincial Fund of Environmental Protection and Water Management in Gdañsk ISBN 978-83-910381-5-4 Wszelkie prawa zastrze one. All rights reserved. Copyright 2005, by Katedra Limnologii Uniwersytetu Gdañskiego 80-264 Gdañsk, ul. R. Dmowskiego 16a, tel. (+48) 58 344 00 61 e-mail: geodb@univ.gda.pl Printed in Poland by Zak³ad Poligrafii Fundacji Rozwoju UG 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 119/121, tel. (+48) 58 551 05 32 e-mail: poligraf@gnu.univ.gda.pl

Spis treœci Przedmowa.............................. 9 Preface................................ 11 I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ATLASU........... 13 1. Materia³y Ÿród³owe........................ 15 1.1.Morfometria jezior....................... 16 1.2.Charakterystyka zlewni.................... 16 1.3.Cechy jakoœciowe wody..................... 17 2. Struktura atlasu......................... 19 2.1.Uk³ad jezior w atlasie..................... 19 2.2. Zasady opisu jezior....................... 20 2.2..1. Po³o enie jeziora..................... 20 2.2..2. Charakterystyka zlewni................ 21 2.2..3. Charakterystyka niecki jeziornej............ 21 2.2..4. Charakterystyka jakoœci wody............. 22 II. OPISY JEZIOR.......................... 25 1. Jeziora w zlewni górnej Bukowiny.............. 27 JEZIORO BIA E k/potêgowa..................... 31 JEZIORO BUKOWSKIE......................... 37 JEZIORO CZARNE k/potêgowa.................... 43 JEZIORO FOLWARCZNE.............................49 JEZIORO JUNNO............................ 55 JEZIORO KAMIENICKIE........................ 61 JEZIORO LUBYGOŒÆ......................... 69 JEZIORO POTÊGOWSKIE............................75 JEZIORO ŒWIÊTE........................... 81

2. Jeziora w zlewni górnej eby.................. 87 JEZIORO B CKIE.................................91 JEZIORO D UGIE.................................99 JEZIORO KAMIENNE......................... 107 JEZIORO APALICKIE.............................113 JEZIORO KIE WIELKIE...........................121 JEZIORO OSUSZYNO..............................127 JEZIORO RESKOWSKIE............................133 JEZIORO SIANOWSKIE.............................141 JEZIORO WIELKIE...............................149 3. Jeziora w zlewni górnej Raduni............... 155 JEZIORO BIA E k/chmielna........................159 JEZIORO BRODNO MA E...........................165 JEZIORO BRODNO WIELKIE.........................171 JEZIORO BUKRZYNO DU E..........................179 JEZIORO BUKRZYNO MA E.........................185 JEZIORO D BROWSKIE............................191 JEZIORO KAMIONKO..............................199 JEZIORO K ODNO.......................... 205 JEZIORO KNIEWO...............................211 JEZIORO LUBOWISKO........................ 219 JEZIORO OSTRZYCKIE.............................225 JEZIORO PATULSKIE......................... 233 JEZIORO RADUÑSKIE DOLNE........................239 JEZIORO RADUÑSKIE GÓRNE........................247 JEZIORO REKOWO...............................255 JEZIORO STÊ YCKIE......................... 261 JEZIORO TRZEBNO.............................. 267 Lakes of the Kashubian Landscape Park: Summary..... 273

Contents Przedmowa.............................. 9 Preface................................ 11 I. GENERAL CHARAKTERISTIC OF THE ATLAS....... 13 1. Source materials......................... 15 1.1.Lakes Morphometry...................... 16 1.2.Catchment Characteristic................... 16 1.3. Water Quality Characteristic................. 17 2. Atlas Outline........................... 19 2.1.. Layout of lakes in the Atlas.................. 19 2.2.Principles of Lake Description................. 20 2.2..1. Lake location....................... 20 2.2..2. Catchment characteristic................ 21 2.2..3. Lake basin characteristic................ 21 2.2..4. Water quality characteristic............... 22 II. LAKE DESCRIPTIONS..................... 25 1. Lakes of the upper Bukowina catchment........... 27 LAKE BIA E by Potêgowo...................... 31 LAKE BUKOWSKIE.......................... 37 LAKE CZARNE by Potêgowo..................... 43 LAKE FOLWARCZNE...............................49 LAKE JUNNO............................. 55 LAKE KAMIENICKIE......................... 61 LAKE LUBYGOŒÆ........................... 69 LAKE POTÊGOWSKIE..............................75 LAKE ŒWIÊTE............................. 81

2. Lakes of the upper eba catchment.............. 87 LAKE B CKIE...................................91 LAKE D UGIE...................................99 LAKE KAMIENNE.......................... 107 LAKE APALICKIE...............................113 LAKE KIE WIELKIE.............................121 LAKE OSUSZYNO................................127 LAKE RESKOWSKIE..............................133 LAKE SIANOWSKIE..............................141 LAKE WIELKIE.................................149 3. Lakes of the upper Radunia catchment........... 155 LAKE BIA E by Chmielno...................... 159 LAKE BRODNO MA E.............................165 LAKE BRODNO WIELKIE...........................171 LAKE BUKRZYNO DU E............................179 LAKE BUKRZYNO MA E............................185 LAKE D BROWSKIE..............................191 LAKE KAMIONKO................................199 LAKE K ODNO............................ 205 LAKE KNIEWO.................................211 LAKE LUBOWISKO.......................... 219 LAKE OSTRZYCKIE...............................225 LAKE PATULSKIE.......................... 233 LAKE RADUÑSKIE DOLNE..........................239 LAKE RADUÑSKIE GÓRNE..........................247 LAKE REKOWO.................................255 LAKE STÊ YCKIE.......................... 261 LAKE TRZEBNO................................ 267 Lakes of the Kashubian Landscape Park: Summary..... 273

Przedmowa Jedn¹ spoœród wielu wartoœci przyrodniczych Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, dla ochronych których zosta³ on ustanowiony, jest piêkno krajobrazu pojezierenego. Jego trwa³ymi i zarazem najcenniejszymi komponentami jawi¹ siê jeziora. Jest ich na obszarze KPK ponad 60, a 36 z nich to obiekty wodne, których powierzchnia przewy sza 10 ha. Jeziora s¹ nie tylko elementem krajobrazotwórczym lecz równie, z uwagi na ogromne objêtoœci retencjonowanej w nich wody, odgrywaj¹ wiod¹c¹ rolê w kszta³towaniu obiegu wody w zlewniach. Jeziora decyduj¹ te o ogólnej zasobnoœci wodnej Parku, a ich stan ekologiczny determinuje jakoœæ tych zasobów wodnych, a tym samym ich przydatnoœæ dla ró nych form ich u ytkowania i konsumpcji. W roku 2006 zespó³ pracowników Katedry Limnologii oraz Zak³adu Geografii Pojezierzy UG, przy wspó³pracy z Zarz¹dem Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, podj¹³ siê kompleksowego monitoringu stanu cech jakoœciowych wód jeziornych w granicach KPK, koncentruj¹c swe wysi³ki g³ównie na ocenie wskaÿników abiotycznych. Plonem tych prac sta³ siê bogaty materia³ dokumentacyjny, którego jedn¹ z form prezentacji stanowi niniejszy Atlas. Celem prowadzonych badañ terenowych by³o zebranie jak najpe³niejszej informacji o aktualnym stanie jakoœci wód jeziornych KPK. Badaniami objêto zró nicowane pod wzglêdem wielkoœci obiekty jeziorne, niezale nie od ich znaczenia gospodarczego, turystycznego czy te przyrodniczego. Jedynym kryterium doboru jezior by³o po³o enie zbiornika w granicach KPK oraz powierzchnia zwierciad³a wody przekraczaj¹ca 10 ha. Dziêki temu uda³o siê zgromadziæ unikalny, kompletny i porównywalny materia³ dokumentacyjny obejmuj¹cy ponad 95% zasobów wód powierzchniowych i ponad 99% zasobów wód jeziornych KPK. Wczeœniejsze badania monitoringowe prowadzone w ramach pañstwowego monitoringu jakoœci wody koncentrowa³y siê zasadniczo na jeziorach du ych i posiadaj¹cych istotne znaczenie gospodarcze czy

10 Przedmowa turystyczne. Pomijano tym samym jeziora mniejsze, których znaczenie w tych obszarach aktywnoœci jest ograniczone. Ponadto badania te mia³y tê niedogodnoœæ, i odnosi³y siê do kilku nieraz okresów pomiarowych. Utrudnia³o to i znacznie ogranicza³o badania komparatywne z uwagi na pomijanie dynamiki zachodz¹cych w œrodowisku zmian w okresach pomiêdzy poszczególnymi, niejednokrotnie znacznie odleg³ymi w czasie, cyklami pomiarowymi. Atlas jezior Kaszubskiego Parku Krajobrazowego zawiera najnowsz¹ wiedzê z zakresu limnologii, hydrologii i jakoœci wody 35 jezior Parku. W badaniach terenowych zastosowano jednolit¹ metodykê pomiarow¹ z wykorzystaniem najnowszych wieloparametrowych systemów zbierania danych. W opracowaniu Atlasu uczestniczy³ wieloosobowy zespó³ pracowników naukowych, których wk³ad i zaanga owanie w jego powstanie mo na oceniæ autorstwem lub wspó³autorstwem poszczególnych rozdzia³ów jeziornych. Jednak specjalne podziêkowania kierujê do dwóch cz³onków zespo³u pracuj¹cego nad powstaniem Atlasu, mgra Kamila Nowiñskiego oraz mgra Jacka Barañczuka, którzy wraz ze mn¹ tworzyli grupê terenow¹ zajmuj¹c¹ siê pomiarami jeziornymi oraz wykonywaniem analiz hydrochemicznych pozyskanych prób wody. Bez tego wysi³ku opracowanie niniejsze nie mog³oby powstaæ. Wraz z ca³ym zespo³em pracuj¹cym nad powstaniem Atlasu ywimy nadziejê, i stanie siê on nie tylko Ÿród³em wiedzy o jeziorach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, ale równie stanowiæ bêdzie now¹, godn¹ uwagi, formu³ê tworzenia podobnych opracowañ regionalnych obejmuj¹cych inne zbiorowoœci jeziorne Polski. Gdañsk, dnia 22 stycznia 2007 r. D. Borowiak

Preface The beauty of the landscape is one of the numerous natural values of Kashubian Landscape Park for which preservation it was established. Its constant and the most precious components are the lakes. There are more than 60 lakes within the area of Kashubian Landscape Park, and 36 of them are the water bodies of the surface area over 10 ha. The lakes are not only the elements of landscape but, owing to the large volume of water retained there, they play a leading role in forming a water circulation in their catchments. The lakes determine the general richness of water resources and their ecological state influences the quality of water resources and thereby their utility for various form of use and consumption. In 2006 a group of employees of the Department of Limnology and the Department of Lakeland Geography of University of Gdañsk in the cooperation with the Board of Kashubian Landscape Park undertook the task of a complex monitoring the quality state of lake waters within the Kashubian Landscape Park area concentrating their efforts mainly on the evaluation of abiotic indices. The results of these works are presented in the Atlas. The aim of the field studies was to collect detailed information about the present state of the quality of lake waters within the Kashubian Landscape Park area. The investigations covered various lake reservoirs regardless of their economic, touristy or natural significance. The criterion of selecting the lakes was its location within the Kashubian Landscape Park area and the water surface area over 10 ha. Thanks to that, it was possible to collect complete, unique and comparative documentation including over 95% of surface water resources and over 99% of water lake resources of Kashubian Landscape Park. The previous water quality reasearch conducted within the framework of state monitoring concentrated basically on large lakes of fun-

12 Preface damental economic or touristy significance. Thus, the smaller lakes of little significance in this region were ignored. Furthermore, as the research applied to different measurement periods, they were rather inconvenient to use. Due to this fact, the comparative studies were considerably restricted as the dynamics of environmental changes in the period between the measurement cycles, which were quite remote, was omitted. Atlas of the Kashubian Landscape Park Lakes includes the newest knowledge of limnology, hydrology and the water quality of 35 lakes of the Park. The terrain studies were conducted with the use of the most modern multiparametric systems of data collecting. A group of several scientists have been working on the Atlas. Their efforts and involvement in its formation can be evaluated trough the authorship or coauthorship of the particular chapters. However, special thanks are due to two members of the group working on the Atlas, namely Kamil Nowiñski MSc and Jacek Barañczuk MSc who, together with me, formed a terrain study group dealing with lake measurements and hydrochemical analysis of the obtained water samples. Without this effort this study could not be written. Together with the whole team working on the Atlas, I hope that it will become not only the source of knowledge of lakes but it will also serve as a new noteworthy form of writing similar local study of other lake reservoirs of Poland. Gdañsk, 22 January 2007 D. Borowiak