Spis treści 1. Historia. 3 2. Opis techniczny.. 4 3. Inwentaryzacja i badania wilgotnościowe. 4 3.1 Wnioski wynikające z inwentaryzacji i badań

Spis treści 1. Historia. 3 2. Opis techniczny.. 4 3. Inwentaryzacja i badania wilgotnościowe. 4 3.1 Wnioski wynikające z inwentaryzacji i badań wilgotnościowych.. 4 4. Zakres prac izolacyjnych. 5 4.1 Izolacja ścian... 5 4.2 Izolacja posadzki. 5 4.3 Obniżenie poziomu posadzki w jednym z pomieszczeń piwnicznych... 6 5. Zabezpieczenie przeciwwilgociowe - zalecenia technologiczne..... 6 5.1 Mikrofalowa metoda obniżania poziomu zawilgocenia masowego przegród budowlanych. 6 5.2 Przeciwwilgociowa izolacja pozioma ściany.. 7 5.2.1. Wypełnienie spoin i ubytków między cegłami..... 9 5.2.2. Przeciwwilgociowa izolacja pionowa ściany zewnętrznej z mineralnej, elastycznej zaprawy uszczelniającej, izolacja posadzki AQUAFIN 2K. 9 5.3 Tynki renowacyjne 10 6. Informacje dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. 12 7. Uwagi końcowe... 16 8. Literatura wykorzystana w opracowaniu. 17 9. Rys I Izolacja podłóg 10. Rys II Rzut parteru z widokiem pow. użytkowej w poziomie piwnic 11. Rys II Przekrój przypadek kiedy pod pomieszczeniem parteru jest grunt 12. Rys II Przekrój przypadek wykonania izolacji nad stropem łukowym 13. Rys II Przekrój przypadek wykonania izolacji nad stropem płaskim 14. Rys III Izolacja pozioma 2

1. Historia Zabytkowy gotycko - barokowy konwent franciszkański został założony w 1257 roku. Klasztor wzniesiono przy ulicy Minorytów, nieopodal północno-zachodniej części wodzisławskiego rynku, do roku 1810 stanowił nieodłączny element średnio - wiecznego i nowożytnego życia Wodzisławia. W początkach istnienia być może budynki były drewniane a po pierwszym wielkim pożarze Wodzisławia ( około 1280-1290 roku ) mogły być już murowane jako jedne z pierwszych w mieście. W XV w. wzniesiono nowy duży murowany kościół klasztorny pw. Św. Trójcy. Kościół ten istnieje do dnia dzisiejszego i jest jednym z najstarszych na Górnym Śląsku. W XVII w. wzniesiono obok kościoła nowy budynek klasztoru wraz z obszernym dziedzińcem. W 1810 r. klasztor został skasowany, a pozostałe po nim budynki przejęło miasto. Kościół później sprzedano parafii ewangelickiej w Wodzisławiu Śl. Obecnie budynek kościoła pw. Św. Trójcy należy do parafii Ewangelicko - Augsburskiej w Wodzisławiu Śląskim, a w budynku poklasztornym znajduje się Sąd Rejonowy. Fot.1 Budynek Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim. Elewacja północno-zachodnia 3

2. Opis techniczny Budynek Sądu Rejonowego posiada 3 kondygnacje, oraz częściowe podpiwniczenie. Budynek w połączeniu z Kościołem Ewangelickim, tworzą zamknięty czworobok, w środku którego znajduje się zamknięty dziedziniec, który w przeszłości był wirydarzem klasztornym. Jesienią 2007 r. wymieniono dach w budynkach klasztoru i kościoła oraz prowadzono badania archeologiczne. W 2011 r. wykonano kompleksowe zabezpieczenia przeciwwilgociowe w pomieszczeniach podpiwniczonych, wraz z wykonaniem nowego parkingu etap I Przedmiotem niniejszego opracowania jest kontynuacja prac przeciwwilgociowych w poziomie kondygnacji parteru budynku etap II. Etap III prac remontowo-renowacyjnych obejmował będzie pozostałe prace budowlane ujęte w projekcie całościowym ich rozpoczęcie planuje się w połowie 2013 r. 3. Inwentaryzacja i badania wilgotnościowe 3.1. Wnioski wynikające z inwentaryzacji i badań wilgotnościowych Na podstawie oględzin oraz przeprowadzonych badań wilgotnościowych sformułowano następujące wnioski dotyczące stanu technicznego przegród przyziemia budynku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień wilgotnościowych: ogólny stan techniczny przyziemia obiektu ze względu na brak zabezpieczenia przed wnikaniem w przegrody budynku wilgoci jest zły ( brak izolacji przeciwwilgociowych ), warunki panujące wewnątrz pomieszczeń użytkowych parteru czyli podwyższona wilgotność ścian i podłóg stanowią dyskomfort dla użytkowników. Są one jednocześnie zagrożeniem wystąpienia korozji biologicznej co może przełożyć się na wystąpienie destrukcji w archiwalnych zbiorach akt sądowych, badania wilgotności ścian pomieszczeń parteru oraz pomiary w odkrywkach podłóg wykazały, że ich wilgotność jest obecnie wysoka i znacznie przekracza wartość dopuszczalną wynoszącą 3 % dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi i przechowywanie materiałów archiwalnych oraz 5 % dla pomieszczeń pomocniczych. Mokre ściany i posadzki, niedyfuzyjne powłoki, stwarzają optymalne warunki dla korozji murów i ich destrukcji oraz do wystąpienia porażenia mikrobiologicznego. Przyczyną destrukcji obiektu, a w szczególności ścian parteru, jest wilgoć podciągana kapilarnie z gruntu. Wobec powyższego konieczne jest wykonanie nowego 4

zabezpieczenia przeciwwilgociowego w postaci poziomej i pionowej izolacji ścian, izolacji posadzek, oraz wykonania tynków renowacyjnych. Przed założeniem tynków należy wykonać osuszenie mikrofalowe ścian. 4. Zakres prac izolacyjnych 4.1. Izolacja ścian 4.1.1. Odbicie tynków wewnętrznych i zewnętrznych na wszystkich przegrodach podanych poziomym zabezpieczeniom iniekcyjnym. Istniejące tynki należy skuć w pasie od posadzki do poziomu parapetu wewnątrz we wszystkich pomieszczeniach parteru, oraz na ścianach zewnętrznych w pasie od poziomu gruntu do poziomu dolnej krawędzi okien. 4.1.2. Oczyszczenie ścian i wykucie spoin, miejscach odkutych tynków. 4.1.3 Odgrzybianie ścian metodą smarowania. 4.1.4 Neutralizacja szkodliwych soli budowlanych na powierzchni ścian preparatem zawierającym fluorokrzemiany. 4.1.5 Naprawa podłoża ścian pod wykonanie tynków renowacyjnych. 4.1.6 Osuszenie ścian generatorami mikrofalowymi w pasie wykonywanych iniekcji. 4.1.7 Iniektowanie wstępne niskoskurczliwymi zaprawami trasowymi. 4.1.8 Iniektowanie właściwe ciśnieniowe, preparatami zawierającymi krzemiany metali alkalicznych. Poziomy iniekcji należy dobrać następująco: - na ścianach zewnętrznych jako jednostronne od zewnątrz zgodnie z poziomem terenu (oraz poziomem podłóg parteru) w pasie od 10 do 50 cm nad nim. 1 - w ścianach wewnętrznych przepona pozioma wykonana zostanie w poziomie istniejącej posadzki. Poziomy przepon ścian zewnętrznych i wewnętrznych należy iniekcyjne połączyć. 4.1.9 Wykonanie tynków renowacyjnych podkładowych i właściwych. 4.1.10 Prace wykończeniowe przy tynkach renowacyjnych wykonanie szpachli trachitowych. 4.2. Izolacja posadzki 4.2.1. Po demontażu dotychczasowych posadzek, oraz wykonaniu nowych 1. Należy przewidzieć wszystkie uwarunkowania technologiczne występujące podczas iniektowania jednostronnego preparatami krzemianowymi przegród budowlanych grubszych od 60 cm. Warunki techniczne odtworzenia takich blokad podaje literatura techniczna dotycząca tych zagadnień np.: Maciej Rokiel Poradnik Hydroizolacje w budownictwie 5

podkładów ( prace te nie wchodzą w zakres prac izolacyjnych). Wykonanie izolacji posadzek z dwuskładnikowej elastycznej zaprawy uszczelniającej. Warunkiem koniecznym poprawności funkcjonowania izolacji jest zachowanie ciągłości poprzez odpowiednie ich po połączenie ( iniekcyjnych przepon poziomych z powłokowymi izolacjami posadzek). 4.2.2. Po demontażu podłóg, w miejscach występowania piwnic należy wybrać z pachwin sklepień dotychczasowe zasypki gruzowe i po ich osuszeniu generatorami mikrofalowymi zsypać ponownie keramzytem. 4.2.3. W czasie wykonywania nowych warstw posadzkowych należy w ich przestrzeni umieścić nowe orurowanie instalacji C.O. 4.3. Obniżenie poziomu posadzki w jednym z pomieszczeń piwnicznych 4.3.1. Prace demontażowe rozebranie dotychczasowej posadzki. 4.3.2. Wykonanie wykopów wewnątrz budynku na głębokość 50 cm. 4.3.3. Podbudowy z kruszywa naturalnego, oraz wykonanie podbudowy betonowej. 4.3.4. Częściowe wykonanie podbijania murów. 4.3.5. Wykonanie podbetonu, izolacji posadzek z dwuskładnikowej elastycznej zaprawy uszczelniającej, oraz ocieplenia ze styropianu XPS. 4.3.6. Wykonanie tynków renowacyjnych podkładowych i właściwych w pasie obniżenia posadzki. 4.3.7. Gruntowanie tynków oraz nowej posadzki 4.3.8. Pomalowanie pomieszczeń systemowymi farbami dyfuzyjnymi 5. Zabezpieczenie przeciwwilgociowe zalecenia technologiczne 5.1 Mikrofalowa metoda obniżania poziomu zawilgocenia masowego przegród budowlanych Metoda ta służy do szybkiego suszenia wybranych fragmentów ścian, stropów lub posadzek. Sposób ten polega na wykorzystaniu zjawiska zmiany energii pola elektromagnetycznego w obszarze promieniowania mikrofalowego na energię cieplną w środowisku wilgotnym. Przy użyciu techniki mikrofalowej proces osuszania można ograniczyć do części budynku dotkniętego wilgocią. Dużą zaletą osuszania mikrofalowego jest szybkie osuszenie obszarów przegród w stosunku do konwencjonalnych sposobów suszenia. 6

Technice mikrofalowego osuszania przegród towarzyszy również destrukcyjne oddziaływanie na życie biologiczne istniejące w przegrodach. Ze względu na łatwość osiągania wysokich temperatur osuszanych powierzchni zabieg ten wymaga kontroli osiąganej podczas suszenia temperatury. Promieniowanie mikrofalowe wprowadza się do przegrody przystawiając do jej powierzchni generatory zakończone anteną w kształcie tuby. Obsługujący urządzenia mikrofalowe posiadają mierniki natężenia promieniowania elektromagnetycznego wskazujące obszar bezpiecznego przebywania oraz mierniki wilgotności i temperatury osuszanych ścian. Miejsca w których odbywa się emisja mikrofal musi być dodatkowo osłonięte specjalnymi tkaninami tłumiącymi to promieniowanie. Wytworzony gradient ciśnienia sprzyja usuwaniu wody poza obszar nagrzany. Wypierana jest ona poza osuszany pas muru pod ciśnieniem wytwarzającej się pary wodnej, która wydostaje się na zewnątrz muru głównie przez otwory, w których umieszczone są anteny i emitory. Po nagrzaniu fragmentu muru promienniki są usuwane, a do otworów wprowadzany jest ciśnieniowo płyn hydrofobowy. Płyn ten intensywnie wnika w nagrzany mur, a następnie żelując w jego mikroporach tworzy szczelną przeponę blokującą migrację wilgoci. Bezpieczna temperatura do jakiej można podgrzewać osuszaną ścianę nie powinna przekraczać 80 C, w jednym cyklu, a proces powinien by ć stale kontrolowany przy użyciu termometrów bezkontaktowych. Szczególnie korzystne efekty można uzyskać wspomagając osuszanie mikrofalowe osuszaczami absorpcyjnymi i dmuchawami powietrza - mikrofale powodują wyprowadzanie wody na powierzchnię ścian, dmuchawy skierowane na lico ściany wytwarzają w przestrzeni pomieszczenia mgłę wodną z której woda jest absorbowana przez osuszacz. 5.2 Przeciwwilgociowa izolacja pozioma ściany. Metoda niskociśnieniowych iniekcji krzemianowych dotyczy budynków i budowli, których przegrody uległy degradacji wskutek kapilarnego podciągania wód gruntowych i ma zastosowanie do wszystkich rodzajów ceramicznych, betonowych i kamiennych przegród bez względu na ich grubość, jest szczególnie zalecana przy renowacji obiektów zabytkowych. Materiały budowlane poprzecinane są siecią porów i naczyń włosowatych. Naczynia włosowate o średnicy od 80 pm do 20 pm transportują wodę wbrew sile ciężkości. 7

Zjawisko wilgoci pełzającej, czyli wilgoci kapilarnej może być zlikwidowane poprzez zastosowanie przepony poziomej wykonanej roztworem krzemianującym, metodą odwiertów i nasycenia niskociśnieniowego. Technologia nasycania ciśnieniowego przewiduje wykonanie w murze odwiertów w odstępach 10 14 cm, średnicy od 16-18 mm w poziomie lub pod kątem do 30. Gł ębokość otworu wynosi: grubość muru minus 5 cm. Przed rozpoczęciem iniekcji otwory należy odpylić. Ubytki, spękania, niepełne spoiny oraz puste przestrzenie w strukturze muru należy wypełnić przy pomocy iniekcji wstępnej z bezskurczowej zaprawy np. firmy Schomburg - ASOCRET-BM podawanej lancą o długości 180 mm pod ciśnieniem do 1 MPa. Po związaniu zaprawy, otwory są wiercone jeszcze raz na pełną ich głębokość. Następnie należy wtłoczyć w mur preparat do wykonywania przepony poziomej renomowanej firmy np. z firmy Schomburg - AQUAFIN - F, za pomocą pompy ciśnieniowej pod ciśnieniem ok. 0,15-0,30 MPa przez końcówki iniekcyjne ( packery ) wielokrotnego użytku. Stosując rozdzielniki pompa może obsługiwać jednocześnie większą ilość końcówek iniekcyjnych. Produkt AQUAFIN - F przetwarza znajdujące się w murze wolne związki wapnia w nierozpuszczalne związki krzemu, które odkładają się w naczyniach włosowatych zapychając je, względnie zwężając. AQUAFIN-F posiada także składniki, które pokrywając powierzchnie kapilar powodują ześlizgiwanie się wody. Woda nie ma więc możliwości wstępowania, następuje wewnętrzna hydrofobizacja muru. Tłoczenie należy zakończyć, kiedy w wyniku wgłębnej penetracji środka AQUAFIN-F uwidocznią się przebarwione obszary nasyconego muru wokół odwiertów. Po około 24 godzinach otwory po odwiertach należy wypełnić zaprawą cementowowapienno-trachitową ASOCRET - BM, która oznacza się bardzo dobrym płynięciem, wiąże bezskurczowo i jest wysoce chłonna kapilarnie. Przeponę poziomą należy wykonać możliwie najbliżej górnego poziomu posadzki. Zużycie AQUAFIN - F jest zależne od chłonności muru i może być ustalone przez wykonanie próby - co najmniej 15kg/m 2 przekroju poziomego przeciętnie chłonnego, jednolitego muru ceglanego. Celem możliwości kontroli poprawności wykonania przepon iniekcyjnych na każdym etapie ich wykonania zaleca się sporządzanie przez wykonawcę dla każdego pomieszczenia lub wydzielonego odcinka ściany protokołów iniekcji. Protokół powinien zawierać następujące pozycje: 8

- datę wykonania prac - odstępy między kolejnymi otworami - podanie ciśnienia aplikacji - określenie zużycia iniektu - kąt nachylenia otworów hydrofobowych - głębokość otworu - rodzaj przegrody - potwierdzenie pozytywnego wykonania iniektowania wstępnego wypełnienia pustek 5.2.1. Wypełnienie spoin i ubytków między cegłami Z lica wewnętrznego ścian należy skuć tynki wewnątrz pomieszczeń do wysokości parapetu ( lub do poziomu dolnej krawędzi okien na ścianach zewnętrznych). Ściany oczyścić z zabrudzeń, luźnych części zaprawy, starych powłok, pogłębić spoiny między cegłami do głębokości ok. 2 cm. Następnie puste spoiny, wykruszenia i nierówności muru uzupełnić zaprawą cementową z dodatkiem emulsji z tworzywa sztucznego na bazie butadienu styrolu o nazwie ASOPLAST - MZ, który nadaje twardniejącej zaprawie zwiększoną przyczepność, polepsza jej wytrzymałość i zmniejsza nasiąkliwość jak również podwyższa odporność na alkalia i siarczany. Do wytwarzania zaprawy należy użyć cement i piasek zmieszany na sucho w stosunku 1 : 3, potem dodać roztwór wodny ASOPLAST-MZ w stosunku 1 : 3 z wodą i dokładnie wymieszać przez okres ok. 2 minut. Aplikować zaprawę o konsystencji gęstoplastycznej na dobrze zwilżony podkład. Zużycie ASOPLASTU-MZ : 0,05 kg / m 2 / mm grubości warstwy. 5.2.2. Przeciwwilgociowa izolacja pionowa ścian z mineralnej, elastycznej zaprawy uszczelniającej, izolacja posadzki - AQUAFIN - 2K W pasach po zdjętych wyprawach tynkarskich na ścianach zewnętrznych na całej wysokości pasa wykonujemy pionową powłokową izolację przeciwwilgociową z materiału mineralnego firmy Schomburg o nazwie AQUAFIN 2K. Taką samą izolację wykonujemy na osłoniętych powierzchniach ścian w pomieszczeniach wewnętrznych do poziomu o 10 cm przewyższającego poziom iniekcyjnych blokad hydrofobowych. Izolacje pionowe można nakładać na lica ścian po wcześniejszym wykonaniu na nich cienkowarstwowego tynku mineralnego z dodatkiem emulsji z tworzywa sztucznego na bazie butadienu styrolu. 9

AQUAFIN 2K jest bezszwowym i bezspoinowym, przeprężającym rysy mineralnym uszczelnieniem elastycznym. Może być nanoszony szczotką, pędzlem lub poprzez natrysk.. Przywiera bez gruntowania do wilgotnych podłoży, wiąże hydraulicznie, jest szybko odporny na deszcz, wody agresywne, mróz i starzenie. Preparat AQUAFIN - 2K należy nanosić w dwóch lub trzech warstwach. Nakładanie warstw izolacyjnych winno następować w określonej poniżej kolejności: 1) zmoczyć podłoże tak aby było matowo-wilgotne lecz bez zastoin wodnych, 2) silnie wetrzeć w podłoże ruchami kolistymi elastyczną powłokę uszczelniającą AQUAFIN 2K zużycie: ok. 1,5 kg/m 2, 3) po ok. 8-10 godzinach, zatem po związaniu pierwszej powłoki izolacyjnej, należy nanieść drugą powłokę AQUAFIN-2K przy użyciu pędzla lub pacy, Wymagane jest dla osiągnięcia właściwego efektu uszczelnienia i zabezpieczenia nakładanie powłoki w dwóch lub trzech zabiegach technologicznych, przy sumarycznym zużyciu AQUAFIN 2K 4,0 kg/m 2. Niedopuszczalne jest nakładanie jednocześnie większej ilości masy izolacyjnej niż 2,0 kg/m 2 z uwagi na mogące powstać rysy skurczowe w objętości nałożonej masy. Podstawowe zalety AQUAFIN 2K to: wysoka elastyczność powłoki, umożliwiająca mostkowanie rys podłoża o rozwartości > 0,8 mm wysoka przywierainość materiału do podłoża > 1,5 N/mm 2 dyfuzyjność pozwalająca na układanie materiału na mokrym podłożu bardzo wysoka wodoszczelność 5.3. Tynki renowacyjne Na powierzchniach ścian po odkutych tynkach należy zastosować tynki renowacyjne np. w systemie THERMOPAL firmy SCHOMBURG lub innych renomowanych firm. Kolejność prac w systemie tynków renowacyjnych: na oczyszczoną ścianę nanieść preparat przetwarzający związki soli - ESCO-FLUAT. Na zawilgoconych powierzchniach ścian gdzie występują wykwity, które nazywane są potocznie solami" - są to związki chemiczne z grupy chlorków, siarczków i azotanów. Sole ta mają zdolność wchłaniania wilgoci nawet z otaczającego je powietrza, magazynowania jej i ponownego wydalania. Całkowite usunięcie szkodliwych soli ze ścian jest niemożliwe. Prace renowacyjne koncentrują się na pozbawieniu soli ich ujemnych cech, jak przyswajanie wilgoci czy wytwarzanie ciśnień przy krystalizacji. 10

ESCO - FLUAT jest wodnym roztworem sześciofiuorokrzemianu miedzi. Ma on za zadanie przetworzyć znajdujące się na powierzchni ściany chlorki i siarczki w ciężko lub nierozkładalne sole, aby te nie przedostały się do świeżego, jeszcze nie zhydrofobizowanego tynku renowacyjnego w czasie wiązania. Po wymaganym czasie reakcji ESCO-FLUATU należy usunąć nawarstwienia soli przez szczotkowanie powierzchni. Zużycie ESCO-FLUATU : ok. 0,4 kg / m 2 następnie należy uzupełnić ubytki i spoiny między cegłami i kamieniami oraz wykonać warstwę szczepną za pomocą obrzutki cementowej połowicznie kryjącej ścianę (ok. 50% powierzchni muru) z dodatkiem ASOPLASTU-MZ. Obrzutka ta ma za zadanie zwiększyć przyczepność nowego tynku do starego podłoża. Zużycie materiału na 1 m 2 podłoża : zaprawa - 4 kg ASOPLAST - MZ : 0,15 kg na stwardniałą obrzutkę nakładamy porowaty podkład tynkowy cementowo - wapienny THERMOPAL GP11. Stosuje się go jako podkład wyrównujący nierówności na zasolonych i wilgotnych ścianach. Grubość warstwy THERMOPAL GP11: 1 cm. Powierzchnia tej warstwy powinna być chropowata, by zapewnić następnej warstwie tynku renowacyjnego dobrą przyczepność. Czas oczekiwania przed naniesieniem warstwy tynku renowacyjnego określa się tak, że na każdy mm grubości warstwy tynku w podłożu odczekać należy jeden dzień, Przy temperaturze 20 0 C. Zużycie : 8 kg / m 2 / 1 cm kolejną warstwę tworzy wapienno - cementowy tynk renowacyjny THERMOPAL SR44. Jest on suchym, mineralnym tynkiem renowacyjno - naprawczym, przepuszczalnym dla pary wodnej, wykazuje duże działanie filtrujące dla szkodliwych soli budowlanych i dostarcza wolnych przestrzeni dla ich krystalizacji. THERMOPAL SR44 zawiera lekkie dodatki - powoduje to małe zużycie, łatwą obróbkę i umożliwia wchłonięcie dużych ilości soli. Wilgoć wraz z rozpuszczonymi solami wkracza do systemu tynków renowacyjnych od strony ściany i opuszcza go na zewnątrz w postaci pary wodnej. Sole nie mogąc przejść w postaci pary pozostają w tynku, odkładając się w pęcherzykach powietrza lub w ściśliwych dodatkach wypełniających i krystalizują nieszkodliwie. Powierzchnia tego tynku powinna być zatarta ( a nie wygładzona ), 11

przez co nie zmienia się dyfuzyjności zastosowanego tynku, a jednocześnie zapobiega powstawaniu rys powierzchniowych. Grubość warstwy THERMOPAL SR44-1,5 cm Zużycie : 7,5 kg / m 2 / 1 cm w celu uzyskania gładkich powierzchni na tynk renowacyjny nakładamy szpachlę trachitowo - wapienną THERMOPAL FS33, wiąże ona z małymi naprężeniami, jest dyfuzyjna i łatwa w obróbce. Zużycie: THERMOPAL FS33 : 1,6 kg / m 2 / 1 mm malowanie systemu tynków renowacyjnych należy wykonać farbami o wysokiej dyfuzyjności - krzemianowymi lub silikonowymi. Powłoki malarskie nie powinny utrudniać dyfuzji pary wodnej. Muszą one posiadać odpowiedni współczynnik sorpcji wody (w<0,2kg/(m2vh)) nie przewyższający sorpcji tynku renowacyjnego, aby zapewnić, że strefa odparowania cieczy znajdującej się w kapilarach muru i zawierającej sole, znajdować się będzie w warstwie tynku renowacyjnego. Gruntowanie - TAGOSIL - G - wzmacnia podłoże oraz zmniejsza jego nasiąkliwość. Zużycie : 0,2 I / m 2 Malowanie - TAGOSIL - PROFI - mineralna farba krzemianowa, odporna na wpływy atmosferyczne, dyfuzyjna dla pary wodnej. Zużycie : 0,18-0,25 I / m 2 / warstwę lub Malowanie - TAGOCON-F - farba silikonowa, odporna na wpływy atmosferyczne, dyfuzyjna dla pary wodnej. Zużycie : 0,20-0,25 I / m 2 / warstwę 6. Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Zakres robót przewidzianych do realizacji. Odtworzenie izolacji przeciwwilgociowych w ścianach parteru w budynku Sądu Rejonowego przy ulicy Sądowej w Wodzisławiu Śląskim obejmuje: iniekcyjne odtworzenie izolacji poziomych w poziomie kondygnacji parteru wykonanie zabezpieczeń przeciwwilgociowych podłóg na parterze budynku wykonanie tynków renowacyjnych wraz robotami towarzyszącymi 12

W trakcie wykonywania robót będą występowały utrudnienia w eksploatacji obiektu. Ze względu na bezpieczeństwo osób wykonujących roboty oraz osób korzystających z obiektu należy w okresie realizacji wyłączyć z eksploatacji pomieszczenia będące w bezpośrednim zasięgu prowadzonych robót. Roboty, które będą stanowiły największe niebezpieczeństwo lub utrudnienia: demontaż posadzek i podłoży skucie tynków w pomieszczeniach użytkowych demontaże grzejników C.O., oraz częściowo innych instalacji dyskomfort pracy związany z wyłączaniem poszczególnych pomieszczeń, hałas towarzyszący wykonywaniu prac iniekcyjnych transport materiałów budowlanych w pionie i poziomie W mniejszym stopniu zagrożenia będą stwarzały pozostałe roboty, a przede wszystkim roboty wykończeniowe. Nie można jednak stwierdzić, że w tym przypadku niebezpieczeństwo całkowicie nie występuje. Wykaz obiektów budowlanych Budynek Sądu Rejonowego znajduje się na działce stanowiącej własność inwestora. Działalność w budynku rozpoczyna się w godzinach rannych, a kończy w godzinach popołudniowych. Skala i zakres projektowanych robót budowlanych będą stanowiły utrudnienia w eksploatacji obiektu, a także będą źródłem zagrożeń dla życia i zdrowia osób wykonujących poszczególne roboty oraz dla osób znajdujących się w obiekcie w trakcie prowadzenia robót remontowych. Przewidziane zagrożenie W ciągu całego okresu prowadzenia robót budowlanych będą występowały zagrożenia bezpieczeństwa osób wykonujących te roboty lub też osób postronnych. W związku z tym realizacja tych zadań wymaga ze strony wykonawcy wprowadzenia odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych oraz dokonania instruktażu pracowników na każdym etapie realizacji. Szczególną uwagę należy zwrócić na: rozbiórkę posadzek i podłoży- odpowiednie zabezpieczenie powierzchni elementami trwałymi i oznakowaniem prace demontażowe -skucia tynków 13

prace związane z wykonywaniem blokad iniekcyjnych prace związane z osuszaniem strefy iniekcji generatorami mikrofalowymi roboty betonowe praca sprzętu, transport materiałów Wewnątrz budynku należy wykluczyć z użytkowania pomieszczenia, które będą w sąsiedztwie robót budowlanych oraz wykonać bezpiecznie dojścia do pomieszczeń użytkowanych. Należy oznakować zakazy wstępu oraz kierunki poruszania się w budynku. Sposób prowadzenia instruktażu pracowników Głównym aspektem w instruktażu pracowników są prace iniekcyjne, oraz wykonywanie robót we właściwej kolejności (sprawa bardzo istotna przy robotach demontażowych). Instruktażem powinni zostać objęci wszyscy pracownicy na każdym stanowisku dla każdej specjalności robót. Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach roboczych przeprowadza się jako: szkolenie wstępne szkolenie okresowe Szkolenia te przeprowadzane są w oparciu o programy poszczególnych rodzajów szkolenia. Na placu budowy powinny być udostępnione pracownikom do stałego korzystania aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące: wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych postępowania z materiałami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla zdrowia udzielania pierwszej pomocy Wyżej wymienione instrukcje powinny określać czynności do wykonywania przed rozpoczęciem danej czynności, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania danej pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub pracowników. Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy sprawują odpowiednio kierownik budowy (kierownik robót) oraz mistrz budowlany, stosownie do zakresu obowiązków. 14

Środki techniczne i organizacyjne zapobiegające niebezpieczeństwom wynikającym z wykonania robót budowlanych. W trakcie prowadzenia robót należy bezwzględnie dążyć do wyeliminowania z przestrzeni objętej robotami osób niezwiązanych z realizacją zadania. Należy w tym celu oddzielić przestrzeń zagrożoną i stworzyć użytkownikom obiektu alternatywne dojścia. Istotnym czynnikiem w ograniczeniu zagrożeń jest wykonywanie niebezpiecznych czynności technologicznych poza czasem pracy sądu. Zwiększy to bezpieczeństwo, a jednocześnie pozwoli uniknąć oddziaływania hałasu, drgań czy też zapylenia na większą ilość osób. Miejsca objęte realizacją należy w sposób trwały wygrodzić i w sposób widoczny i czytelny oznakować. Kolejność prowadzenia prac musi być ustalona na początku realizacji, a o każdej zmianie należy powiadomić wszystkich uczestników procesu budowlanego. Osoby prowadzące roboty oraz osoby przebywające w strefie tych robót winny być zaopatrzone w odpowiedni sprzęt i wyposażone w ubiór zapewniający bezpieczeństwo. Nieprzestrzeganie przepisów BHP na placu budowy prowadzi do powstania bezpośrednich zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników. Przyczyny organizacyjne powstania wypadków przy pracy: niewłaściwa ogólna organizacja pracy niewłaściwa organizacja stanowiska pracy Przyczyny techniczne powstawania wypadków przy pracy: niewłaściwy stan czynnika materialnego niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego wady materiałowe czynnika materialnego niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego Osoba kierująca pracownikami jest zobowiązana: organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowania zgodnie z przeznaczeniem organizować, przygotować i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowania zgodnie z przeznaczeniem 15

W razie stwierdzenia bezpośrednio zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, osoba kierująca pracownikami zobowiązana jest do niezwłocznego wstrzymania prac i podjęcia działań w celu usunięcia tego zagrożenia. 7. Uwagi końcowe Roboty izolacyjne w budynku Sądu Rejonowego należy wykonać ze szczególną starannością i dokładnością, wykonawca musi brać pod uwagę to iż prace przez niego wykonywane nie mogą w żaden sposób zakłócić działalności Sądu. Wykonanie tych robót należy powierzyć firmom specjalizującym się w tego typu działalności. Wykonawca powinien przedstawić inwestorowi atesty i certyfikaty zastosowanych materiałów. Wykonawca obowiązany jest do wykonania wszelkich robót przygotowawczych i porządkowych, w tym zorganizowanie, utrzymanie i później do likwidacji na swój koszt zaplecza budowy w miejscu wskazanym przez Zamawiającego tj. zapewnienia ochrony znajdującego się tam mienia, utrzymanie ładu i porządku, usuwanie wszelkich śmieci, odpadków, opakowań i innych pozostałości po zużytych przez Wykonawcę materiałach. Wykonawca zapewni na własny koszt transport odpadów powstałych w wyniku realizacji robót do miejsc ich wykorzystania lub utylizacji. Wykonawca powinien przewidzieć konieczność demontażu i ponownego montażu grzejników C.O, oraz wykonanie i ustawienie parawanów w salach rozpraw i pokojach biurowych zasłaniających lica ścian, na których odbito tynki. W swojej ofercie Wykonawca uwzględni również koszty związane z wykonywaniem prac poza godzinami pracy Sądu. Ponieważ I etap robót wykonany był w oparciu o materiały firmy Schomburg niniejszy projekt a następnie przedmiar prac przykładowo oparto o materiały tej samej firmy. Zamawiający dopuszcza możliwość zastosowania innych materiałów niż podane w dokumentacji projektowej, pod warunkiem zapewnienia parametrów identycznych bądź lepszych niż określone w tej dokumentacji 2. W przypadku, gdy zastosowanie zaoferowanych w ofercie materiałów równoważnych w toku realizacji robót będzie 2 Materiały zamienne muszą być potwierdzone Certyfikatem WTA i spełniać wymagania instrukcji WTA Merkblatt 2-9-04 Sanierputzesysteme, oraz WTA Merkblatt 4-4-96 Mauerwerksiniektion gegen kapillare Feuchtigkeit 16

wymagać zmiany dokumentacji projektowej, Wykonawca uzyska na dokonanie tych zmian zgodę Zamawiającego, Projektanta i Konserwatora Zabytków oraz poniesie koszty związane z przeprojektowaniem. Konieczność przeprojektowania dokumentacji nie skutkuje zmianą terminu wykonania przedmiotu umowy i wynagrodzenia należnego Wykonawcy. Ze względu na stosunkowo skomplikowany zakres zadania dopuszcza się zmianę poziomu przebiegu blokad hydrofobowych po konsultacji z autorem projektu. 8. Literatura wykorzystana w opracowaniu [1] Rokiel M., Poradnik Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w Praktyce, wyd. II. Dom Wydawniczy MEDIUM, 2006 [2] K. Styrczula, C. Magott - Iniekcyjne blokady przeciwwilgociowe w budynkach zabytkowych - VII Sympozjum naukowo-techniczne PSMB - Zakopane [3] Frosel F., Osuszanie murów i renowacja piwnic, Polcen sp. z o.o., Warszawa 2007, 17