KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ STUDIÓW BUDŻETOWYCH Informacja o źródłach wspierania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (dotacje, pożyczki niskoprocentowe, mikropożyczki, kredyty, poręczenia i gwarancje) Kwiecień 2003 Urszula Smołkowska, Joanna Strzelecka Informacja Informację przygotowano na podstawie materiałów udostępnionych przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Informator o dotacjach, pożyczkach kredytach i usługach doradczych dla MSP, wydany przez Euro Info Centre w grudniu 2002 roku i Przedsiębiorco skorzystaj, Wydawnictwo Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, nowa edycja 2002/2003, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz strony internetowe ARIMR, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji i Osób Niepełnosprawnych. Nr 965
BSiE 1 Od kilku lat w Polsce prowadzone są działania, mające na celu stworzenie krajowego systemu wspierania małych i średnich przedsiębiorstw. Powstała sieć ośrodków Krajowego Systemu Usług, w ramach której prowadzone są projekty finansowane ze środków budżetu państwa oraz Unii Europejskiej. Wdrażanie programów wsparcia sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MPS) obejmuje współpracę partnerów na trzech poziomach działania: krajowym, regionalnym (wojewódzkim) i lokalnym. Na poziomie krajowym odpowiedzialna za wdrażanie polityki państwa wobec MSP jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, której celem działania jest udział w realizacji programów rozwoju gospodarki, a w szczególności w zakresie wspierania: eksportu, rozwoju regionalnego, wykorzystania nowych technik i technologii, tworzenia nowych miejsc pracy, przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich. Na poziomie regionalnym działają Regionalne Instytucje Finansujące (RIF), zarządzające realizacją programów regionalnych skierowanych do sektora MSP. Świadczą między innymi usługi w zakresie pomocy doradczej ogólno-biznesowej w sprecyzowaniu problemu z jakim zgłasza się firma, w wyborze najbardziej odpowiedniego, krajowego lub regionalnego instrumentu wsparcia (określenie budżetu przedsięwzięcia i podziału współfinansowania). Poziom regionalny reprezentowany jest przez: pozarządowe organizacje specjalizujące się w świadczeniu usług doradczych, szkoleniowych i finansowych dla małych i średnich firm, które współpracują ze sobą w ramach sieci Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (ośrodki KSU), 1 ośrodki prowadzące Punkty Konsultacyjno - Doradcze (PKD), w których przedsiębiorcy i osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą uzyskać bezpłatne porady i informacje, między innymi na temat dostępu do oferty finansowania zewnętrznego, możliwości skorzystania z zaawansowanych usług doradczych i programów pomocowych, konsultantów, ekspertów i instytucje szkoleniowe sektora prywatnego, realizujące usługi bezpośrednio na rzecz przedsiębiorstw lub ich grup. Głównymi instrumentami wsparcia finansowego są: - dotacje dostępne dla przedsiębiorców w Polsce, - pożyczki i kredyty o preferencyjnym oprocentowaniu, - poręczenia kredytowe, oraz pomoc państwa dla zakładów pracy chronionej. 1. Dotacje Małe i średnie przedsiębiorstwa mogą korzystać z różnych form wsparcia za pośrednictwem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Od 2001 roku Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości udziela przedsiębiorstwom dotacji przeznaczonych na finansowanie kosztów: 1 Bliższe informacje na temat KSU można uzyskać w każdym ośrodku należącym do sieci, w Regionalnych Instytucjach Finansujących lub w siedzibie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości w Warszawie, Al. Jerozolimskie 125/127, tel. 699 70 44/45 oraz na stronach internetowych http://www.parp.gov.pl.
2 BSiE uczestnictwa przedstawicieli małych firm w szkoleniach, Kwota dotacji z tytułu uczestnictwa jednej osoby w jednym szkoleniu nie może przekroczyć 60% ceny netto szkolenia, ani kwoty 1.000 zł. Łączna kwota dotacji udzielonych jednemu przedsiębiorcy w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć 5.000 zł. uzyskiwania certyfikatów z zakresu systemów zarządzania jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem i higieną pracy, Finansowaniu podlega: w zakresie kosztów usług doradczych i szkoleniowych do 60% ceny netto usług nie więcej niż 20.000 zł dla małego przedsiębiorcy, 25.000 zł dla średniego przedsiębiorcy, w zakresie kosztów audytu certyfikacyjnego do 60% ceny audytu, nie więcej niż 6.000 zł dla małego przedsiębiorcy, 12.000 zł dla średniego przedsiębiorcy. Powyższe limity kwot zwiększa się o 50% w przypadku projektowania i wdrażania jednocześnie więcej niż jednego systemu zarządzania. przygotowania do uczestnictwa w rynku kapitałowym. Finansowaniu podlega do 60% ceny netto usług, jednak nie więcej niż 100.000 zł. Ponadto istnieje cały szereg innych dotacji na specjalistyczne szkolenia i wdrażanie nowych technologii w ramach programu Phare oraz dotacji dla eksporterów, dotacji dla rolnictwa (SAPARD na przetwórstwo i marketing produktów rolnych i rybnych, na tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich, na szkolenia zawodowe dla rolników), na badania naukowe i edukację, dla firm zatrudniających osoby niepełnosprawne (refundacja kosztów organizacji miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, dofinansowanie zakładów pracy chronionej). Wymienione instrumenty wspomagają prowadzenie działalności i ułatwiają rozwój MSP, jednak wnioskodawcy muszą spełnić określone wymagania. Potencjalni wnioskodawcy nie są uprawnieni do ubiegania się o dotację, między innymi jeżeli: - ogłoszona została ich upadłość lub są w trakcie likwidacji, znajdują się pod zarządem komisarycznym, przystąpili do postępowania układowego z wierzycielami, zawiesili prowadzenie działalności lub znajdują się w innej, podobnej sytuacji wynikającej z przepisów prawa, - zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, - zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo związane z działalnością zawodową, - są winni poważnego wykroczenia w zakresie działalności zawodowej, potwierdzonego w dowolny sposób, który uznany zostanie za uzasadniony, - zalegają z uiszczaniem składek na ubezpieczenia społeczne, - zalegają z uiszczaniem podatków i opłat. 2. Pożyczki Przedsięwzięcia w zakresie małej przedsiębiorczości w gminach wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich (do 20.000 tys. mieszkańców) mogą być wspomagane następującymi pożyczkami, udzielanymi przy współpracy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacji Wspomagania Wsi oraz lokalnych funduszy pożyczkowych:
BSiE 3 2.1. Pożyczka na tworzenie miejsc pracy w działalnościach pozarolniczych Kwota pożyczki nie może przekroczyć 70% kosztów przedsięwzięcia, nie więcej niż 200.000 zł dla każdego podmiotu. Na każde 20.000 zł kwoty pożyczki powinno przypadać co najmniej jedno nowo utworzone miejsce pracy. Pożyczka jest nieoprocentowana. Innym instrumentem są pożyczki dla podmiotów, które nie mają wystarczającej ilości kapitału własnego i nie mogą również liczyć na uzyskanie kredytu bankowego. Preferowanymi zabezpieczeniami wśród wszystkich funduszy są weksel własny in blanco oraz poręczenia osób fizycznych. Oferty poszczególnych funduszy różnią się między sobą i są ściśle uzależnione od źródła pochodzenia środków, którymi dysponują. Wśród pożyczek o charakterze ogólnym wydzielonym instrumentem są mikropożyczki. 2.2. Fundusz Mikro - utworzony przez Polsko-Amerykański Fundusz Przedsiębiorczości. Pożyczki z niego udzielane są właścicielom najmniejszych firm, które mają małe szanse na uzyskanie kredytów bankowych. O pożyczki tego typu ubiegać się mogą: - właściciele małych przedsiębiorstw, sklepów, warsztatów, - osoby, które chciałyby rozpocząć działalność gospodarczą i potrzebują dofinansowania do posiadanego przez siebie kapitału, - właściciele gospodarstw agroturystycznych zrzeszeni w lokalnych stowarzyszeniach Agroturystyki, - stowarzyszenia powołane w celu realizacji inwestycji dla społeczności lokalnych. Wysokość pożyczki wynosi od 1 tys. do 30 tys. zł, przy czym pierwsza pożyczka nie może być wyższa niż 10 tys. zł. Oprocentowanie pożyczek jest wysokie i wynosi 26% w skali roku. Pożyczkę można przeznaczyć na zakup maszyn, wyposażenie lokalu, na remont lokalu, maszyny, samochodu, na zwiększenie środków obrotowych lub inny cel mający na względzie rozwój firmy. W celu uzyskania pożyczki należy zgłosić się do jednego z przedstawicielstw lokalnych Funduszu Mikro (zobacz: zał. nr 1 zawierający listę lokalnych przedstawicielstw funduszu mikro wraz z adresami oraz zał. nr 2 zawierający listę lokalnych funduszy pożyczkowych). 2.3. Inicjatywa Mikro - pożyczki dla przedsiębiorstw zatrudniających do 10 osób. Jest to program pożyczek działający podobnie jak Fundusz Mikro. Przeznaczony jest dla małych firm, które nie spełniają kryteriów stosowanych przy udzielaniu kredytu przez banki. W szczególności z pożyczek tych korzystać mogą firmy krótko działające na rynku, występujące o niewielkie kwoty pożyczek, prowadzące uproszczoną księgowość, nie posiadające zabezpieczeń majątkowych. O pożyczkę ubiegać się mogą przedsiębiorstwa zatrudniające do 10 osób, dla których kredyt bankowy jest trudny do osiągnięcia. Wysokość pożyczki wynosi maksymalnie 30 tys. zł, ale za pierwszym razem udziela się nie więcej niż 10 tys. zł. Oprocentowanie jest stosunkowo wysokie i wynosi realnie (powyżej inflacji) od 14% do 16% w skali roku w zależności od skali ryzyka. Pobiera się także prowizję w wysokości 2-3% kwoty pożyczki. Wymagane jest poręczenie 3 osób i weksel własny pożyczkobiorcy.
4 BSiE Pożyczki te udzielane są wyłącznie na działalność gospodarczą, na cele: - inwestycyjne i wówczas okres spłaty wynosi do 2 lat, - na zwiększenie kapitału obrotowego z okresem spłaty 12 miesięcy, - na zwiększenie kapitału obrotowego dla grup przedsiębiorców (4-5 osób), wzajemnie poręczających sobie pożyczki, do 100 tys. zł dla jednej osoby. W celu uzyskania pożyczki przedsiębiorcy powinni się zgłosić do jednego z biur Inicjatywy Mikro: - w Krakowie, Al. Z. Krasińskiego 11 a, pok. 404, tel. (0-12) 422-42-57, 427-03-46, e-mail: krakow@inicjatywamikro.pl, - w Katowicach, ul. Dąbrowskiego 22, pok. 116, tel. (0-32) 253-90-23, 255-47-58, e-mail: katowice@inicjatywamikro.pl, - w Bielsku Białej, ul. Browarna 2, III piętro, tel. (0-33) 815-09-59, 815-09-60, e-mail: bielsko@inicjatywamikro.pl. 2.4. Mikropożyczka Fundacji Wspomagania Wsi. Jest to instrument wyspecjalizowany i skierowany na działalność gospodarczą prowadzoną na terenach wiejskich. O pożyczkę ubiegać się mogą: byli pracownicy PGR, młodzież wiejska, rolnicy, osoby prowadzące działalność gospodarczą na terenach wiejskich, które nie mają dostępu do innych źródeł finansowania. Udziela się ich tylko na terenie działania lokalnych doradców pożyczkowych Fundacji. Wysokość pożyczki może maksymalnie wynieść od 3 tys. zł do 15 tys. zł, w zależności od tego, o którą z kolei pożyczkę pożyczkobiorca się ubiega. Oprocentowanie wynosi od 5% do 10% dla byłych pracowników PGR i ich rodzin oraz od 8% do 14% dla pozostałych osób. Oprocentowanie wzrasta wraz ze wzrostem pożyczanej kwoty. Pożyczek tych udziela się na rozwój działalności gospodarczej w produkcji (poza rolniczą), usługach, handlu, turystyce i agroturystyce, tworzącej nowe miejsca pracy na wsi, poza rolnictwem. W celu uzyskania pożyczki należy zgłosić się do lokalnego doradcy pożyczkowego. Komplet informacji na temat mikropożyczek Fundacji Wspomagania Wsi został zamieszczony na stronie internetowej www.fww.org.pl. 3. Kredyty Kredyty preferencyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw można podzielić na kredyty o charakterze ogólnym i na kredyty dla rolnictwa. W ramach pierwszej grupy kredytów należy wymienić: kredyty na inwestycje ze środków Europejskiego Banku Inwestycyjnego O kredyt mogą ubiegać się przedsiębiorstwa zatrudniające do 500 osób oraz posiadające majątek trwały do 75 mln euro, na realizację inwestycji nie przekraczających 25 mln euro w dziedzinach: przemysł, przetywórstwo rolne, turystyka, ochrona środowiska, infrastruktura i zmniejszenie zużycia energii. Kwoty udzielanych kredytów mieszczą się w granicach od 20 tys. EUR do 12,5 mln EUR (na okres od 4 do 12 lat z możliwością zastosowania karencji w spłacie) i mogą finansować do 50% kosztów inwestycji. Stosowane jest oprocentowanie stałe lub zmienne.
BSiE 5 kredyty na inwestycje i środki obrotowe ze środków EBOR (udzielane za pośrednictwem Banku Zachodniego WBK S.A., ING Bank Śląski S.A., Fortis Bank Polska S.A., Pekao S.A.). Podmiotami uprawnionymi do ubiegania się o kredyt mogą być przedsiębiorstwa zatrudniające nie więcej niż 100 osób. Wysokość kredytu może wynosić maksymalnie 30.000 euro dla podmiotów zatrudniających do 20 pracowników oraz 125.000 euro dla pozostałych i udzielana na okres maksymalnie do 5 lat. kredyt na tworzenie nowych stałych miejsc pracy w działalnościach pozarolniczych Na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych, na zakup, modernizację, adaptację, budowę i rozbudowę zakładów prowadzących działalność pozarolniczą, na dokończenie rozpoczętej inwestycji, zakup niezbędnych maszyn, urządzeń i narzędzi, zakup środków transportu. O kredyt mogą ubiegać się osoby fizyczne posiadające zdolność do czynności prawnych, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, prowadzące lub podejmujące działalność gospodarczą w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich. Kwota kredytu nie może przekroczyć 80% wartości nakładów inwestycyjnych, nie więcej niż 4 mln zł, przy czym na każde 25.000 zł, a w przypadku przedsięwzięć realizowanych na obszarach zagrożonych szczególnie wysokim poziomem bezrobocia strukturalnego na każde 35.000 zł udzielonego kredytu wymagany jest wzrost zatrudnienia co najmniej o 1 osobę. Oprocentowanie jest zmienne w skali roku, obecnie wynosi od 4,89 do 5,32% w skali roku a okres spłaty kredytu nie może przekroczyć 6 lat, w przypadku obszarów zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym 8 lat (możliwe jest udzielenie karencji w spłacie kapitału od 1 roku do 2 lat). kredyty dla przedsiębiorstw Kanadyjsko Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości Pomoc jest udzielana małym i średnim przedsiębiorstwom działającym na terenie północnozachodniej Polski, zatrudniającym do 300 pracowników. Preferowane są przedsiębiorstwa zatrudniające od 5 do 100 osób. W ramach programu istnieje kilka rodzajów kredytu, w tym: - kredyt na rozpoczęcie działalności gospodarczej START, udzielany do wysokości 100.000 PLN na okres 5 lat, przy oprocentowaniu zmiennym i negocjowanym, - kredyt krótkoterminowy na działalność bieżącą, do 250.000 PLN na okres jednego roku (prowizje, opłaty i oprocentowanie są negocjowane indywidualnie), - średnioterminowy kredyt elastyczny, do 1 mln PLN na okres 5 lat (prowizje, opłaty i oprocentowanie są negocjowane indywidualnie), - kredyt inwestycyjny krótkoterminowy do wysokości 1 mln PLN na okres 3 lat. Ponadto, w ramach tego programu istnieją jeszcze inne formy kredytowania, realizowane przez oddziały banku Pekao S.A. współpracujące z Fundacją. Kredyty dla rolnictwa udzielane są poprzez oddziały regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a mianowicie: kredyt na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa Ze środków kredytu można realizować przedsięwzięcia polegające na modernizacji, adaptacji, budowie i rozbudowie zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego oraz zakładów świadczących usługi dla rolnictwa. Środki z kredytu mogą być przeznaczone również na zakup nieruchomości rolnych, maszyn i urządzeń, stada podstawowego, prawa wieczystego do działki oraz zakup sa-
6 BSiE mochodów ciężarowych wykorzystywanych w produkcji rolnej, a także na przedsięwzięcia inwestycyjne w działalności agroturystycznej i weterynaryjnej. Kwota kredytu nie może przekroczyć 80% nakładów inwestycyjnych na przedsięwzięcia realizowane w ramach działalności agroturystycznej lub weterynaryjnej (jednak nie więcej niż 2 mln zł), 70% wartości nakładów inwestycyjnych na działy specjalne produkcji rolnej oraz usługi dla rolnictwa (jednak nie więcej niż 4 mln zł), 70% nakładów inwestycyjnych na przetwórstwo rolno-spożywcze (nie więcej niż 8 mln zł). Okres spłaty kredytu może wynosić maksymalnie 8 lat z możliwością uzyskania 2 letniej karencji spłaty kapitału. Oprocentowanie zmienne, nie mniej niż 6% w skali roku. kredyt w ramach Branżowego programu wspólnego użytkowania maszyn i urządzeń rolniczych Kredyt przeznaczony jest na zakup maszyn i urządzeń rolniczych, ciągników przyczep rolniczych, samochodów ciężarowych i dostawczych, na zakup budowę adaptację i modernizację elewatorów i silosów zbożowych oraz budynków przetwórstwa warzyw i owoców dla potrzeb gospodarstw rolnych. Kwota kredytu nie może przekroczyć 80% wartości nakładów inwestycyjnych na gospodarstwa rolne tworzące ww. zespół (nie więcej jednak niż 2 mln zł) lub 70% wartości nakładów inwestycyjnych na przedsięwzięcia realizowane przez osoby fizyczne prowadzące działy specjalne produkcji rolnej i tworzące zespoły wspólnego użytkowania maszyn i urządzeń rolniczych oraz osoby fizyczne i prawne świadczące usługi dla rolnictwa (nie więcej jednak niż 4 mln. zł). Maksymalny okres kredytowania wynosi 8 lat, a karencja w spłacie kapitału 3 lata. Oprocentowanie dla kredytobiorcy wynosi obecnie od 2,16% do 2,35% w skali roku. kredyt w ramach Branżowego programu restrukturyzacji przetwórstwa ziemniaka na skrobię w Polsce Kredyt przeznaczony jest na realizacją przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie: - produkcji skrobi i jej modyfikatów (dekstryn, środków wykańczalniczych, nośników barwników i innych preparatów stosowanych w przemyśle papierniczym i włókienniczym, obejmujących m.in. modernizację istniejących instalacji i urządzeń, materiałów i surowców, zakup maszyn i urządzeń dla przetwórstwa ziemniaka na skrobię i jej modyfikaty, modernizację węzłów cieplnych, zakup sprzętu dla poprawy kontroli jakości ziemniaków skrobiowych i skrobi ziemniaczanej), - produkcji ziemniaków skrobiowych (m.in. zakup sadzeniaków do reprodukcji oraz sadzeniaków do produkcji towarowej ziemniaków odmian skrobiowych, zakup sprzętu do sadzenia, pielęgnacji i zbioru ziemniaków sadzeniaków i ziemniaków towarowych, budowę, adaptację i modernizację obiektów na potrzeby przechowalnictwa sadzeniaków na cele produkcji towarowej ziemniaków dla produkcji skrobi ziemniaczanej). Kwota kredytu nie może przekraczać 80% wartości nakładów inwestycyjnych na gospodarstwo rolne (nie więcej jednak niż 2 mln zł) lub 70% wartości nakładów inwestycyjnych na przedsięwzięcie realizowane w zakresie przetwórstwa ziemniaka na skrobię (nie więcej niż 8 mln zł). Maksymalny okres kredytowania wynosi 8 lat, w tym karencja w spłacie kapitału 3 lata. Oprocentowanie płacone przez kredytobiorcę wynosi obecnie od 2,16% do 2,35% w skali roku. kredyt branżowy w ramach Programu wspierania restrukturyzacji i modernizacji przemysłu mięsnego w Polsce Kredyt przeznaczony jest na wsparcie inwestycji zmierzających do: uboju, rozbioru oraz przetwórstwa mięsa czerwonego i drobiowego,
BSiE 7 chłodnictwa składowego w zakresie usługowego mrożenia i przechowywania mięsa pochodzenia krajowego będącego własnością Agencji Rynku Rolnego lub zakładów mięsnych, produkcji mięsa czerwonego i białego w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej. Kwota kredytu nie może przekraczać 70% wartości nakładów inwestycyjnych na przedsięwzięcie realizowane w zakresie uboju, rozbioru, przetwórstwa mięsa lub chłodnictwa składowego, polegające na dostosowaniu prowadzonej działalności do wymogów sanitarnych i weterynaryjnych obowiązujących w Unii Europejskiej (nie więcej jednak niż 16 mln zł) lub 70% wartości nakładów inwestycyjnych na działy specjalne produkcji rolnej (nie więcej jednak niż 4 mln zł) lub 80% wartości nakładów inwestycyjnych na przedsięwzięcie realizowane przez podmiot w gospodarstwie lub gospodarstwach rolnych (nie więcej jednak niż 2 mln zł). Maksymalny okres kredytowania wynosi 8 lat, w tym karencja w spłacie kapitału 3 lata. Oprocentowanie dla kredytobiorcy wynosi obecnie od 2,16% do 2,35% w skali roku. kredyt w ramach Branżowego programu mleczarskiego Kredyt adresowany jest do pięciu grup podmiotów: - producentów mleka (m.in.: zakup i montaż dojarek i urządzeń chłodniczych, urządzeń do zbioru i przygotowania pasz, jałowic i krów hodowlanych, rozbudowa i budowa obór), - zakładów zajmujących się przetwórstwem mleka (m.in.: modernizacja zakładów w celu dostosowania ich do standardów sanitarno-weterynaryjych Unii Europejskiej, zakup maszyn i urządzeń do przetwórstwa mleka, a także do kontroli jakości, zakup samochodów-cystern do zbioru mleka), - podmiotów prowadzących wyłącznie skup mleka (m.in.: zakup chłodni służących do skupu mleka, zakup samochodów cystern do zbioru mleka), - zakładów produkujących sery topione (m.in.: modernizacja zakładów w celu dostosowania ich do standardów sanitarno-weterynaryjych Unii Europejskiej, zakup maszyn i urządzeń do produkcji serów topionych i opakowań), - laboratorium referencyjne lub podmioty tworzące laboratoria badania mleka podejmujące działania dla uzyskania akredytacji (m.in. zakup aparatury niezbędnej do badania mleka, zakup sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem do rejestracji wyników oceny mleka, zakup, budowa, adaptacja i modernizacja budynków i pomieszczeń). Kwota kredytu nie może przekroczyć 80% wartości nakładów inwestycyjnych na gospodarstwo rolne (nie więcej jednak niż 2 mln zł) lub 70% wartości nakładów inwestycyjnych na przedsięwzięcie w zakresie skupu mleka bezpośrednio od producentów (nie więcej niż 4 mln zł) lub 70% wartości nakładów inwestycyjnych w przetwórstwie mleka na przedsięwzięcia w zakresie dostosowania prowadzonej działalności do wymogów sanitarnych i weterynaryjnych obowiązujących w Unii Europejskiej (nie więcej niż 16 mln zł). Maksymalny okres kredytowania wynosi 8 lat, a karencja w spłacie kapitału nie może przekraczać 3 lat. Oprocentowanie dla kredytobiorcy wynosi obecnie od 2,16% do 2,35% w skali roku. Ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, małe i średnie przedsiębiorstwa mogą uzyskać wsparcie finansowe również na: - zakup gruntów rolnych (powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwach utworzonych lub powiększonych przy udziale tej linii kredytowej nie może przekroczyć 100 ha. Kwota kredytu nie może przekroczyć 2 mln zł na gospodarstwo rolne oraz poziomu średnich cen rynkowych gruntów w danym województwie, ustalonych przez GUS. Minimalny udział środków własnych kredytobiorcy wynosi 20% wartości przedsięwzięcia. Maksymalny okres spłaty kredytu
8 BSiE wynosi 15 lat, karencja w spłacie kapitału nie może przekraczać 2 lat. Oprocentowanie dla kredytobiorcy wynosi obecnie 1,88% w skali roku), - inwestycje w rybactwie śródlądowym, - na skup produktów rolno-spożywczych od producentów, - likwidację skutków klęsk żywiołowych (kredyt inwestycyjny i obrotowy). Procedura ubiegania się o kredyty w ramach wymienionych linii kredytowych obejmuje: - Przygotowanie planu przedsięwzięcia. - Uzyskanie pozytywnej opinii Ośrodka Doradztwa Rolniczego właściwego dla miejsca realizacji przedsięwzięcia. - Złożenie w Banku współpracującym z ARiMR wniosku o kredyt wraz z planem przedsięwzięcia, opinią ODR oraz kompletem dokumentów wymaganych przez Bank. 4. Gwarancje kredytowe i poręczenia spłaty kredytów 4.1 Udzielane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Na wniosek kredytobiorcy ARiMR może udzielić poręczenia kredytu lub gwarancji spłaty kredytu zaciągniętego na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych, które mogą być objęte pomocą ARiMR w formie dopłat do oprocentowania kredytów. O poręczenie lub gwarancję mogą ubiegać się osoby fizyczne i prawne oraz inne podmioty nie będące osobami prawnymi, prowadzące działalność gospodarczą i posiadające zdolność kredytową. Osoby prowadzące gospodarstwa rolne bądź działy specjalne produkcji rolnej, zobowiązane są do prowadzenia rachunkowości rolnej w okresie ważności poręczenia lub gwarancji. Poręczenia są terminowe i udzielane do wysokości 60% wykorzystanej kwoty przyznanego kredytu oraz odsetek od kwoty objętej poręczeniem, nie więcej jednak niż 1 mln zł. Gwarancje są terminowe i mogą być udzielane do kwoty 1 mln zł. Z tytułu udzielonego poręczenia i gwarancji Agencja pobiera jednorazowo prowizję w wysokości 1% poręczonej lub 2% gwarantowanej kwoty kredytu. Wnioski o poręczenie lub gwarancje składa się za pośrednictwem banku-kredytodawcy na formularzach, których wzór określa Prezes Agencji. Kompletne wnioski są ewidencjonowane w Agencji według daty wpływu i rozpatrywane w ciągu 30 dni od daty zarejestrowania. 4.2 Poręczenia z Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych (KFPK) BGK Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw został utworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego, na mocy porozumienia z Ministrem Finansów. Udziela zabezpieczeń w postaci poręczeń kredytów udzielanych przez większość banków działających w Polsce. Poręczeniem może być objęty kredyt bankowy (inwestycyjny lub kredyt przeznaczony na zakup materiałów lub surowców do produkcji), zaciągnięty w banku krajowym lub zagranicznym. Poręczenia kredytu udzielane są na okres równy okresowi kredytowania powiększony o 1 miesiąc. Ze środków KFPK udzielane są poręczenia spłaty kredytów wszystkim krajowym podmiotom gospodarczym, bez względu na skalę zatrudnienia i obrotów. Poręczenia udzielane są w trybie uproszczonym i trybie zwykłym. W trybie uproszczonym możliwe jest uzyskanie poręczenia w wysokości nie przekraczającej 50% wykorzystanej kwoty przyznanego kredytu bez odsetek. Maksymalna wysokość poręczenia wynosi 50.000 euro dla kredytobiorców prowadzących działalność krócej niż 2 lata i 100.000 euro dla kredytobiorców prowadzących
BSiE 9 działalność dłużej niż dwa lata. W trybie zwykłym możliwe jest uzyskanie poręczenia w wysokości nie przekraczającej 70% wysokości wykorzystanej kwoty kredytu bez odsetek. Jednostkowe poręczenie nie może przekroczyć kwoty 1,5 mln euro. Bank kredytujący pobiera jednorazowo prowizję z tytułu udzielonego poręczenia w wysokości 1-2% poręczonej kwoty. Zabezpieczeniem poręczenia jest weksel in blanco kredytobiorcy wraz z deklaracją wekslową. 5. Pomoc państwa dla zakładów pracy chronionej Zakłady tworzące nowe miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych oraz zakłady zatrudniające osoby niepełnosprawne mogą skorzystać z różnych form finansowego wsparcia udzielanego przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Szczególną formą pomocy w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych jest wspieranie zakładów pracy chronionej. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, przedsiębiorstwa posiadające status zakładu pracy chronionej mają możliwość uzyskania z PFRON środków na: 1) dofinansowanie w wysokości 50% oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych, pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych, 2) zwrot kosztów za szkolenie zatrudnionych osób niepełnosprawnych, w związku z koniecznością zmiany profilu produkcji, 3) jednorazową pożyczkę w celu ochrony istniejących w zakładzie miejsc pracy osób niepełnosprawnych, 4) refundację zwiększonych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych (u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję lub niewidomych) w wysokości 75% najniższego wynagrodzenia. Wymienione formy wsparcia zostały zmienione ustawą z dnia 20 grudnia 2002 roku o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw przez art. 32 (Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 79) i obowiązują od 20 stycznia bieżącego roku (z wyjątkiem punktu 4, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 roku). Równocześnie w art. 32 ww. ustawy wprowadzono ust. 2, w którym stwierdza się, że Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach przyznawania środków z Funduszu, w tym terminy składania oraz rozpatrywania wniosków. Ponieważ aktualnie trwają prace nad rozporządzeniem, dlatego nie ma możliwości podania szczegółów dotyczących wymienionych form wsparcia. Dla zakładów pracy chronionej, które do końca stycznia bieżącego roku złożyły wnioski o dofinansowanie oprocentowania kredytów bankowych, obowiązują dotychczasowe przepisy, zawarte w Uchwale nr 36/2002 Rady Nadzorczej PFRON z 28 listopada 2002 roku oraz Regulaminie przyznawania dofinansowania. Jak wynika z powyższych dokumentów, dofinansowanie może być przyznane w wysokości 50% oprocentowania kredytów zaciągniętych przez zakład zatrudniający nie mniej niż 16 osób niepełnosprawnych, w tym nie mniej niż 4 osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Jeśli zakład nie spełnia ww. warunków może uzyskać dofinansowanie w wysokości 30% oprocentowania kredytu. Maksymalna wysokość kredytów, do których zakład może uzyskać dofinansowanie, nie może przekroczyć sumy kwot: - 60.000 zł na jedną osobę niepełnosprawną o znacznym stopniu niepełnosprawności, w przeliczeniu na pełny etat,
10 BSiE - 35.000 zł na jedną osobę niepełnosprawną o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w przeliczeniu na pełny etat, - 20.000 zł na jedną osobę niepełnosprawną lekkim stopniu niepełnosprawności, w przeliczeniu na pełny etat. Zakład korzystający z dofinansowania do oprocentowania kredytów, obowiązany jest do utrzymania stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, będącego podstawą wyliczenia wysokości kredytów objętych dofinansowaniem w okresie, na jaki zostało przyznane. Szczegółowe informacje o programach celowych realizowanych przez PFRON są dostępne na internetowej stronie Funduszu (www.pfron.org.pl). Przystąpienie do Unii Europejskiej otworzy Polsce dostęp do funduszy strukturalnych, w tym do Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Obecnie prowadzone są prace w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej nad Sektorowym Programem Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich oraz Inicjatywą Wspólnotową Equal, zgodnie z którymi, począwszy od dnia wejścia Polski do Unii Europejskiej, zainteresowane podmioty, w oparciu o projekty, będą mogły skorzystać ze wsparcia z Europejskiego Funduszu Społecznego. Wsparcie to będzie miało na celu m.in. rozwój przedsiębiorczości poprzez doskonalenie umiejętności kadr oraz zwiększanie konkurencyjności przedsiębiorstw.