Warszawa, dnia 5 września 2011 r. Do : Szanowny Pan Jan Vincent-Rostowski Minister Finansów Ministerstwo Finansów ul. Świętokrzyska 12 00-916 Warszawa Dotyczy sprawy: wydania przez Szefa Służby Celnej, podsekretarza stanu Pana Jacka Kapicę, dla Izby Celnej w Przemyślu Upoważnienia do przeprowadzania badań automatów lub urządzeń do gier i sporządzania opinii technicznych PROTEST Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Branży Rozrywkowej W związku z administracyjnym nakładaniem na spółki prowadzące działalność w zakresie gier hazardowych, członków naszego Związku, w trybie art. 23b ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych obowiązku przeprowadzania badania sprawdzającego przez wskazywaną jako jednostkę badającą Izbę Celną w
Przemyślu, niniejszym składa na ręce Pana Ministra stanowczy protest wobec takich praktyk administracyjnych. Powszechnie znany jest spór pomiędzy dotychczasowymi jednostkami badającymi i podmiotami urządzającymi gry losowe na automatach z jednej strony oraz administracją Służby Celnej z drugiej strony, co do wykładni ustawowej definicji automatu o niskich wygranych, zawartej wcześniej w art. 2 ust. 2b ustawy z 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych, a obecnie w art. 129 ust. 3 ustawy z 2009 r. o grach hazardowych. Spór ten został wywołany przez stosowanie przez Służbę Celną, począwszy od IV dekady 2009 r., do oceny zgodności z prawem automatów dodatkowych kryteriów pozaustawowych (nie wynikających z przepisów ustawy), ale ujętych w Wytycznych Szefa Służby Celnej dla jednostek badających, przy czym aktualnie wśród biegłych sporne jest nawet rozumienie zapisów tych Wytycznych. Normatywne oparcie dla stanowiska forsowanego aktualnie przez Służbę Celną w pewnym zakresie daje rozporządzenie wykonawcze do ustawy, przy czym z kolei od razu należy zarzucić, że ani ustawa z 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych, ani ustawa z 2009 r. o grach hazardowych nie dają w upoważnieniu (delegacji ustawowej) do wydania rozporządzenia wykonawczego do ustawy uprawnienia do jakiejkolwiek modyfikacji, uzupełniania czy nawet wyjaśniania w aktach wykonawczych kryteriów i cech ustawowej definicji automatu o niskich wygranych. Ponieważ biegli jednostek badających, którzy nie zgadzają się z narzucaną przez Służbę Celną wykładnią ustawowej legalnej definicji automatu o niskich wygranych albo odmawiają wykonywania takich badań, albo w ogóle jednostki te rezygnują z wykonywania tych badań i wydawania opinii technicznych (zapewne z uwagi na postawienie niektórym biegłym nawet zarzutów karnych), czy wręcz są wycofywane z listy przez Szefa Służby Celnej, na rynku gier na automatach powstał swoisty paraliż w zakresie rejestracji i eksploatacji tych urządzeń losowych. Liczne w przeszłości zapewnienia Szefa Służby Celnej, wskutek protestów branży zarówno 2
niskohazardowej, jak i branży wysokohardowej, składane także w oficjalnych stanowiskach zajmowanych w imieniu Ministerstwa Finansów, iż nie ma żadnych problemów w tym zakresie, były całkowicie nieprawdziwe. A stan ten trwa od co najmniej połowy 2009 r. (nie dokonano ani jednej rejestracji automatu, wydanej na podstawie wniosku GL-1 złożonego począwszy od II dekady 2009 r.), dotykając także automatów wysokohazardowych. Przyczyną tej sytuacji jest niepełna, a wręcz nieprawidłowa ustawowa definicja automatu o niskich wygranych zawarta w przepisach ustawowych. Przedstawiciele branży niskohazardowej na tą sytuację zwracali wielokrotnie uwagę Szefowi Służby Celnej, od wielu lat, także w 2009 r. w pisemnych stanowiskach do projektu nowelizacji ustawy z 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych, jak i w do projektu ustawy o grach hazardowych. Zawsze jednak, z absolutnie niezrozumiałych przyczyn dla branży hazardowej, zarzuty te, jak i postulaty były pomijane, przemilczane czy ignorowane. Aktualnie, zamiast podjąć wysiłek ustalenia prawidłowej prawnej definicji automatu o niskich wygranych, zgodnie zresztą z postulatami branży niskohazardowej, Szef Służby Celnej usiłuje rozwiązać ten problem przez powierzenie czynności badań technicznych i sporządzania opinii podległym sobie organom oraz funkcjonariuszom pracownikom celnym ze struktury Służby Celnej. Przykładem jest akt administracyjny wydany dnia 8 kwietnia 2011 r. przez podsekretarza stanu Pana Jacka Kapicę, działającego z upoważnienia Ministra Finansów (znak: SC14/070/4/UP/2011/2050), w postaci Upoważnienia do przeprowadzania przedmiotowych badań i sporządzania opinii przez Izbę Celną w Przemyślu z/s w Przemyślu. Powyższe działania winny spotkać się z bardzo surową krytyką i być natychmiast uchylone. 3
Zasadniczy zarzut wobec powyższego aktu administracyjnego Ministra Finansów polega na złamaniu konstytucyjnej zasady, że organom administracji wolno tylko to, na co prawo im zezwala (zasada praworządności) przeciwnie jednostki i podmioty prawa prywatnego, wolno im wszystko to, czego prawo nie zabrania. Ustawa o Służbie Celnej nie zawiera w katalogu dopuszczonych czynności dla Izb Celnych kompetencji czy uprawnienia do wykonywania powyższych czynności - badań technicznych i sporządzania opinii. Ale oprócz powyższego zarzutu prawnego i kompetencyjnego, należy postawić zarzut złamania zasady bezstronności organów administracyjnych przy rozstrzyganiu powierzonych im spraw. Jednostka badająca winna bowiem cechować się nie tylko odpowiednimi kwalifikacjami w zakresie oceny i opiniowania automatów i urządzeń do gier (art. 23f ustawy o grach hazardowych), ale także, dla zachowania wiarygodności i obiektywizmu w wydawanych opiniach, niezależnością tak od podmiotów urządzających gry, jak i organów administracji celnej właściwych w tych sprawach. Wskazana jako jednostka badająca - Izba Celna w Przemyślu, jest natomiast organem II instancji w sprawach będących przedmiotem badania technicznego (w I instancji organem właściwym jest odpowiedni Urząd Celny). Przede wszystkim jednak Izba Celna w Przemyślu jest częścią struktury Służby Celnej, czyli formacji silnie podporządkowanej i mundurowej. W takiej sytuacji naszym zdaniem nie wymaga szczególnego uzasadniania niedopuszczalność wydawania przez Izbę Celną w Przemyślu opinii technicznych, a następnie rozstrzygania o niej w trybie administracyjnym. Nieprawidłowość takiego działania jest wręcz oczywista. W świetle powyższego mniej istotną okolicznością, ale także ważną, jest to, że Izba Celna w Przemyślu nie znajduje się na opublikowanej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów, aktualnej od dnia 16 czerwca 2011 r., liście jednostek badających, upoważnionych do przeprowadzania badań automatów i urządzeń do gier, co upoważnia adresatów tej listy do przyjęcia, że upoważnienie Ministra 4
Finansów dla Izby Celnej w Przemyślu nie jest aktualne, a w każdym razie Izba Celna w Przemyślu nie spełniła wymogów stawianych przez ustawę o grach hazardowych (także po jej nowelizacji z dnia 16 maja 2011r., która obowiązuje od dnia 14 lipca 2011r.). Nadto zwraca uwagę, że przeprowadzanie badań automatów i urządzeń do gier jest odpłatne i już tego powodu wiąże się z prowadzeniem działalności gospodarczej (zarobkowej), co w przypadku administracji publicznej, w tym Służby Celnej, co do zasady, jest ustawowo zabronione. Naruszenie tego zakazu, bez wyraźnego upoważnienia ustawowego, dodatkowo naruszałoby dyscyplinę finansów sektora finansów publicznych. Natomiast odnośnie odpłatności badań i opinii, należy jeszcze podkreślić, że operator gier na automatach kosztami obciążany jest jedynie wówczas, gdy wynik będzie negatywny, natomiast przy wyniku pozytywnym koszty te poniesie organ wnioskujący, czyli właściwy Urząd Celny (także ten podległy hierarchicznie Izbie Celnej w Przemyślu). W tym stanie jest oczywiste, że względy fiskalne będą decydującym kryterium dla treści rozstrzygnięcia wydawanego przez Izbę Celną w Przemyślu w ramach tych badań, a w każdym razie owego podejrzenia o braku bezstronności, z uwagi na skutki fiskalne dla Służby Celnej badań z wynikiem pozytywnym dla operatorów, nie da się usunąć, natomiast wartość dowodowa takiej opinii i tak będzie skutecznie podważana w toku postępowań, właśnie ze względów formalnych. W tym stanie uprzejmie prosi Pana Ministra o ponowne rozpatrzenie decyzji o wydaniu przedmiotowego Upoważnienia, które w naszej ocenie winno zostać natychmiast uchylone. 5