Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. 3.1. Gospodarka wodno ściekowa Gospodarka wodno ściekowa w gminie Aleksandrów Kujawski jest obecnie tylko częściowo uregulowana. Gmina posiada pełny stopień zwodociągowania (100 % mieszkańców gminy objętych jest siecią wodociągową) oraz niedostatecznie rozbudowaną sieć kanalizacji sanitarnej (7 % mieszkańców gminy jest objętych siecią kanalizacyjną). Zadania własne gminy zgodne z ustawą o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2005 r. Nr 175, poz. 1458) w zakresie usługi zaopatrywania mieszkańców w wodę oraz odprowadzania ścieków na terenie gminy prowadzi Urząd Gminy w Aleksandrowie Kujawskim. 3.1.1. Zaopatrzenie w wodę Gmina Aleksandrów Kujawski zaopatrywana jest w wodę układem sieci magistralnych i rozdzielczych wyposażonych w zasuwy, hydranty przeciwpożarowe, odwadniacze i odpowietrzacze oraz wyposażone w systemy wodociągowe ujęcia wody, stacje uzdatniania wody (SUW) i systemy rozprowadzania wody. 3.1.1.1. Ujęcia wód Na obszarze gminy, do celów komunalnych wodę ujmuje się głównie z ujęć podziemnych (studni głębinowych). Największym użytkownikiem wody w gminie jest gospodarka komunalna, a następnie rolnictwo i leśnictwo. Podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu ludności w wodę mają zasoby wód podziemnych, które przeznaczone są przede wszystkim do zaopatrzenia ludności w dobrej jakości wodę do picia. Wody powierzchniowe nie są wykorzystywane gospodarczo. Wykaz ujęć wód podziemnych na terenie gminy przedstawia tabela 9. 23
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska Wykaz ujęć wód podziemnych na terenie gminy Aleksandrów Kujawski T a b e l a 9 Lokalizacja ujęcia Właściciel/ Użytkownik Nr studni Grabie Ośno Służewo Urząd Gminy w Aleksandrowie Kujawskim 1 4 1 2 4 5 3a Źródło: Urząd Gminy w Aleksandrowie Kujawskim. Głębokość [m] 41,0 40,0 41,0 41,0 62,0 40,0 40,0 Wydajność [m 3 /d] 110,0 370,0 350,0 Zasoby eksploatacyjne [m 3 /h] 27,9 66,0 42,0 33,0 27,0 37,0 32,0 We wschodniej części gminy, na południowy wschód od Aleksandrowa Kujawskiego wyznaczony został również obszar zasobowy wód podziemnych dla ujęcia w Kuczku. Jest to ujęcie gminne eksploatowane dla potrzeb Ciechocinka i gminy Aleksandrów Kujawski. Pracuje na bazie kilkunastu otworów (dowiercanych, włączanych lub wyłączanych z eksploatacji) od kilkudziesięciu lat. Zwierciadło wody jest swobodne, na głębokości 2 7 m, a ogólna wydajność ujęcia wynosi 181 m 3 /h. W momencie realizacji projektu budowy autostrady A 1 na terenie gminy, ujęcie wodne Kuczek zostanie zlikwidowane. Wszystkie ujęcia posiadają strefę ochrony bezpośredniej. Ustaloną strefę ochrony pośredniej posiadają ujęcia wody komunalnej zlokalizowane w północnym odcinku rzeki Tążyny. Strefa ma zasięg ok. 1 km i przebiega przez tereny rolne i leśne wsi Rożno Parcele. 3.1.1.2. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia Badania jakości ujmowanych wód prowadzi Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Aleksandrowie Kujawskim prowadzi ona ocenę jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w ramach nadzoru sanitarnego w okresach kwartalnych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny stwierdza przydatność wody w przypadku urządzeń wodociągowych dostarczających wodę na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań 24
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2002 nr 203 poz. 1718) oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U. Nr 204, poz. 1728). Badania (wybiórcze) jakości wody przeprowadzone w ramach nadzoru sanitarnego przez PPIS na terenie gminy Aleksandrów Kujawski, w wybranych obiektach wykonano w III i IV kwartale 2005 roku. Wyniki przedstawiono w tabeli 10. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi T a b e l a 10 Miejsce pobrania próbki Nr sprawozdania Data badania Ocena jakości wody LBŚiŻ/OBW 1 2 3 4 SUW Kuczek kran do poboru wody podawanej do sieci rozdzielczej; 783/N/05 784/N/05 10.10.2005 Sklep spożywczo przemysłowy Cezar, Otłoczyn 43 kran w łazience na zapleczu sklepu; Zajazd Leśny wodociąg lokalny pomieszczenie socjalne w części hotelowej woda z instalacji wew.; SUW Ośno kran do poboru wody podawanej do sieci rozdzielczej; Zespół Szkół Stawki kran do poboru wody z sieci; SP w Ostrowąsie kran do poboru wody z sieci; Sklep spożywczy na ul. Cmentarnej 31, Grabie kran do poboru wody z sieci na zapleczu sklepu; SUW Grabie kran do poboru wody podawanej do sieci rozdzielczej; Zespół Szkół w Służewie kran w łazience na parterze; Publiczna Szkoła Podstawowa w Przybranowie kran w łazience na parterze; SUW Służewo kran do poboru wody podawanej do sieci rozdzielczej; SP w Opokach kran w łazience na parterze; 793/N/05 794/N/05 10.10.2005 760/N/05 03.10.05 733/N/05 734/N/05 26.09.2005 731/N/05 26.09.2005 732/N/05 729/N/05 26.09.2005 730/N/05 736/N/05 26.09.2005 735/N/05 26.09.2005 L.HK 719/N/05 19.09.2005 L.HK 671/N/05 672/N/05 05.09.2005 L.HK 613/N/05 22.08.2005 440/N/05 11.07.2005 441/N/05 Źródło: Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Aleksandrowie Kujawskim. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Aleksandrowie Kuj. stwierdza, iż woda jest przydatna do spożycia przez ludzi. 25
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska Przeprowadzone przez PPIS badania obejmowały swym zakresem badania fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne w ramach monitoringu przeglądowego, kontrolnego oraz ogólnej liczby bakterii w 37 0 C w 1 ml po 72 godzinach. PPIS w Aleksandrowie Kuj. stwierdza na podstawie sprawozdań z badań, że w zakresie badanych parametrów w ramach monitoringu kontrolnego i bieżącego nadzoru sanitarnego, woda z ujęcia w Kuczku, Ośnie, Grabiu i Służewie oraz z sieci wodociągowej odpowiada normom jakości wody pod wzgl. składu fizykochemicznego i bakteriologicznego. 3.1.1.3. Charakterystyka oraz ocena sieci wodociągowej Analizując rozwój sieci wodociągowej na terenie gminy Aleksandrów Kujawski w latach 2002 2004 stwierdzono jej nieznaczny przyrost, który wyniósł 0,33 km w ciągu analizowanego okresu czasu. Tendencję zmian długości sieci w prezentowanym okresie czasu przedstawia tabela 11. Rozwój sieci wodociągowej na terenie gminy Aleksandrów Kujawski w latach 2002 2004 T a b e l a 11 Wyszczególnienie w latach 2002 2003 2004 Długość czynnej wodociągowej sieci rozdzielczej w poszczególnych latach w km 268,50 268,50 268,83 Źródło: RRW 2 Sprawozdanie z realizacji inwestycji w zakresie wodociągów i sanitacji wsi. Zmianę długości sieci wodociągowej zamieszczoną w tabeli 11 przedstawiono na wykresie 5 zamieszczonym poniżej. Rysunek 5. Zmiana długości sieci wodociągowej na terenie gminy Aleksandrów Kujawski w latach 2002 2004 26
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. 268,9 268,8 268,5 268,5 długo ść sieci [km] 267,9 2002 2003 2004 lata Przedstawiona w tabeli 11 i na wykresie 5 zmiana rozdzielczej sieci wodociągowej na obszarze gminy na przestrzenni ostatnich 3 lat obrazuje jej nieznaczny wzrost długości na przełomie 2003 i 2004 roku. Łączna długość sieci wodociągowej na terenie gminy Aleksandrów Kujawski wynosi 268,83 km (stan na 31.12.2004 r). Liczba przyłączy prowadzących do budynków wynosi 1 333 szt, a ich łączna długość jest równa 85,5 km. Zmianę liczby przyłączy wodociągowych na terenie gminy Aleksandrów Kujawski w okresie ostatnich 3 lat przedstawia poniższa tabela 12. Zmiana liczby przyłączy wodociągowych na terenie gminy Aleksandrów Kujawski w latach 2002 2004 T a b e l a 12 Wyszczególnienie w latach 2002 2003 2004 Liczba przyłączy w szt. 1 330 1 330 1 333 Źródło: RRW 2 Sprawozdanie z realizacji inwestycji w zakresie wodociągów i sanitacji wsi. Rysunek 6. Zmiana liczby przyłączy wodociągowych na terenie gminy Aleksandrów Kujawski w latach 2002 2004 27
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska 1 335 1 333 1 333 1 330 1 330 1 330 ilo ść przył ą czy [szt.] 1 327 2002 2003 2004 lata Zgodnie z danymi przekazanymi przez Urząd Gminy w Aleksandrowie Kujawskim zdecydowana większość sieci wodociągowej wykonana jest z rur PCV, jednak nieznaczną część stanowią kolektory azbestowo cementowe, których długość na terenie gminy wynosi około 3,8 km. Zgodnie z postanowieniami Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, który został w dniu 14.05.2002 roku zaakceptowany przez Radę Ministrów, zastępowanie rur azbestowo cementowych w instalacjach ziemnych wyrobami bezazbestowymi powinno następować sukcesywnie i w miarę technologicznego zużycia, albo w przypadku woli wymiany na rury bezazbestowe. Kolejność usuwania wyrobów zawierających azbest powinna zostać określona w programie gminnym wykonanym na bazie szczegółowej inwentaryzacji. W poniżej zamieszczonej tabeli przedstawiono aktualne zbiorcze dane dotyczące zwodociągowania gminy Aleksandrów Kujawski. Łączna długość sieci wodociągowej w gminie Aleksandrów Kujawski T a b e l a 13 Długość sieci wodociągowej [km] sieć magistralna [km] 268,8 przyłącza [km] 85,5 w tym długość kolektorów azbestowych 3,8 liczba przyłączy do budynków [szt.] 1 333 % mieszkańców zaopatrywanych siecią 100,0 Jednostki osadnicze posiadające sieć wodociągową wszystkie miejscowości w gminie 28
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. Źródło: RRW 2 Sprawozdanie z realizacji inwestycji w zakresie wodociągów i sanitacji wsi. Na terenie gminy sieć wodociągową posiadają wszystkie miejscowości, niemniej cześć mieszkańców jest posiadaczami płytkich studni przydomowych. Jednym z najważniejszych wskaźników sanitarnych jest stopień zwodociągowania terenu, który dla gminy Aleksandrów Kujawski wynosi 18,9 km/100 Mk. 3.1.2. Oczyszczanie ścieków 3.1.2.1. Oczyszczalnie ścieków Na terenie gminy brak funkcjonowania oczyszczalni ścieków. Ścieki ze zbiorników bezodpływowych kierowane są do nowo wybudowanej oczyszczalni w mieście Aleksandrów Kujawski, która obsługuje miasto i gminę Aleksandrów Kujawski. Jest to oczyszczalnia typu Bioxyblok o przepustowości 2 300,0 m 3 /d. Pozostałe ścieki z taboru asenizacyjnego kierowane są na mechaniczno chemiczną oczyszczalnię ścieków w Ciechocinku. Przepustowość oczyszczalni wynosi około 6 500 m 3 /d. Z informacji przekazanych przez miejskie oczyszczalnie ścieków wynika, że szacunkowa wielkość ścieków wywożonych taborem asenizacyjnym i kierowanych na teren tych oczyszczalni z gminy Aleksandrów Kujawski wynosi 35 tys. m 3 /rok (15 tys. m 3 ścieków trafia na oczyszczalnię w Ciechocinku i 25 tys. m 3 na oczyszczalnię w Aleksandrowie Kujawskim). Przyjmując że w ciągu roku gmina wytwarza około 321 tys. m 3 ścieków komunalnych, można określić, że szacunkowa ilość ścieków komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszkańca wynosi 0,08 m 3 /d (tj. 29,2 m 3 /rok). Ścieki te przypuszczalnie zawierają ładunek 351,8 g BZT 5, którego część trafia bezpośrednio do środowiska (nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, wylewanie ścieków w miejscach nie przeznaczonych do tego celu). Ścieki z indywidualnych gospodarstw domowych odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych, skąd wywożone są taborem asenizacyjnym na teren stacji zlewczych miejskich oczyszczalni ścieków. Ponadto, na terenie gminy, w m. Przybranowo istnieje lokalna oczyszczalnia ścieków, która obsługuje Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe POLO oraz 29
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska przyzakładowe osiedle domków jednorodzinnych. Odbiornikiem ścieków jest rzeka Mała Tążynka. Oczyszczalnie przydomowe są doskonałym uzupełnieniem systemu oczyszczania ścieków oraz alternatywą dla nieszczelnych zbiorników bezodpływowych. Na terenie gminy obecnie funkcjonują 4 takie obiekty. 3.1.2.2. Charakterystyka oraz ocena sieci kanalizacyjnej Na terenie gminy Aleksandrów Kujawski sieć kanalizacji sanitarnej posiadają tylko 3 miejscowości: Służewo, Broniszewo i Rożno. Siecią kanalizacji sanitarnej objętych jest 7 % mieszkańców gminy. Budowę sieci kanalizacji sanitarnej na terenie gminy rozpoczęto w 2001 roku. Charakterystykę istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Aleksandrów Kujawski przedstawia tabela 14. Istniejąca sieć kanalizacyjna na terenie gminy Aleksandrów Kujawski T a b e l a 14 Miejscowość kanalizacja [km] sanitarna deszczowa ogólnospławna Służewo Rożno 17,306 Broniszewo 0,040 0,98 Ogółem 17,346 0,98 Źródło: Urząd Gminy w Aleksandrowie Kujawskim. 3.1.2.3. Zbiorniki bezodpływowe do gromadzenia ścieków Ze względu na niewystarczające nasycenie terenu gminy siecią kanalizacyjną, odprowadzającą ścieki do oczyszczalni, odpady płynne gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych (szambach), które okresowo wywożone są taborem asenizacyjnym na stacje zlewcze, które znajdują się na terenie dwóch oczyszczalni ścieków komunalnych w mieście Aleksandrów Kujawski i Ciechocinek. Na terenie gminy funkcjonują 3 podmioty obsługujące zbiorniki bezodpływowe, tj. Z.G.K. GRONEKO z Mikorzyna (gm. Lubanie), P.G.KiW. Sp. z o.o. z Aleksandrowa Kujawskiego oraz Firma Transport Ciężarowy Usługi Komunalne p. Andrzej Majewski z Ciechocinka. Na podstawie zapisów Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 roku (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.) Art. 3, pkt 3, gmina 30
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Zgodnie z informacjami uzyskanymi z Urzędu Gminy w Aleksandrowie Kujawskim taka ewidencja nie jest obecnie prowadzona. Istnieje przypuszczenie, że część z istniejących zbiorników jest nieszczelna. Z kolei brak urządzeń oczyszczających i gromadzących ścieki powoduje, że są one często bezpośrednio odprowadzane do gruntu, gdzie infiltrując mogą zanieczyszczać okoliczne cieki wodne, zbiorniki wodne i glebę. W celu umożliwienia właściwej kontroli gospodarowania ściekami gromadzonymi w zbiornikach bezodpływowych należy dokonać pełnego spisu (ewidencji) istniejących zbiorników obejmujący podstawowe techniczne oraz raz w roku dokonywać sprawdzenia częstotliwości wywozu ścieków. Kontrolą obszarów objętych i nie objętych zbiorczym systemem kanalizacji sanitarnej może zająć się straż lub przydzielony do tego pracownik. Powyższa kontrola polega na sprawdzaniu udokumentowanego (umowy i dowody opłat) opróżniania zbiorników bezodpływowych oraz transportu nieczystości płynnych zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. 3.1.3. Ujmowanie i odprowadzanie wód deszczowych W gminie Aleksandrów Kujawski problem stanowi również ujmowanie i odprowadzenie wód deszczowych. Wynika to z braku wystarczającej ilości kanalizacji ogólnospławnej i deszczowej, a co za tym idzie spływ wód opadowych następuje często bezpośrednio do środowiska gruntowo wodnego. Kanalizacja deszczowa jako taka nie istnieje niemniej w miejscowości Kuczek przebiega kolektor o dł. 320 mb, w Służewie kolektor o dł. 300 mb, a ponadto na cmentarzu komunalnym w m. Rożno istnieją kanały deszczowe o dł. 1 333 mb. Niewielkie fragmenty kanalizacji deszczowych istnieją na niektórych drogach o szczególnym znaczeniu dla regionu. Głównymi odbiornikami ścieków deszczowych jest rzeka Tążyna i Tążyna Mała oraz liczne rowy melioracyjne uchodzące do pozostałych cieków znajdujących się na terenie gminy. Celem poprawy stanu czystości wód powierzchniowych należy przewidzieć podczyszczanie wód opadowych. Szczególnie dotyczy to obszarów zabudowanych, gdzie koncentracja ścieków deszczowych jest największa z uwagi na umocnione nawierzchnie dróg, placów, powierzchni dachowych. 31
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska Z tego względu w przypadku terenów, które zostaną objęte rozbudową sieci kanalizacyjnych należy przewidzieć budowę sieci rozdzielczej, ze wskazanym podczyszczaniem ścieków deszczowych przed ich zrzutem do odbiornika. 3.1.4. Tendencje rozwoju gospodarki wodno ściekowej Na dzień dzisiejszy brak infrastruktury kanalizacyjnej doprowadzającej ścieki do oczyszczalni jest głównym problemem gospodarki wodno ściekowej na terenach wiejskich gminy Aleksandrów Kujawski. Jest to zjawisko bardzo niekorzystne, zwłaszcza ze względu na wysoki stopień zwodociągowania gminy. W celu uporządkowania systemu odprowadzania ścieków władze gminy Aleksandrów Kujawski prowadzą szereg inwestycji w zakresie rozbudowy systemu zaopatrzenia mieszkańców w wodę i odprowadzania ścieków, między innymi poprzez sukcesywne podłączanie nowo powstających osiedli do sieci. Na terenie gminy Aleksandrów Kujawski na lata 2004 2011 przewiduje się następujące inwestycje zmierzające do uporządkowania infrastruktury technicznej w zakresie gospodarki wodno ściekowej, co przedstawia tabela poniżej. Inwestycje w zakresie gospodarki wodno ściekowej w latach 2004 2011 T a b e l a 15 Nazwa zadania inwestycyjnego Budowa ujęcia wody Tążyna (uwarunkowane budową autostrady A 1); Termin realizacji Łączny koszt realizacji projektu 2006 2011 brak danych Połączenie istniejących ujęć wody w jeden system; 2005 2011 250.000,0 Modernizacja istniejących ujęć wody i sieci wodociągowej; 2004 2011 2.300.000,0 modernizacja ujęcia Służewo ; 2004 800.000,0 wymiana starych rur wodociągowych (ze wzgl. na materiał i przekroje, 2004 2011 1.500.000,0 ok 10 km); Systematyczna rozbudowa sieci wodociągowej (według potrzeb); Opracowanie programu uregulowania gospodarki ściekowej oraz wód opadowych Budowa sieci kanalizacyjnej w miejscowościach o zwartej zabudowie; Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków; 32 2004 2011 50.000,0 (rocznie) razem: 400.000,0 Źródła finansowania Budżet GDDKiA, Budżet gminy, Środki pomocowe Budżet gminy, Środki pomocowe Budżet gminy, Środki pomocowe Budżet gminy, Środki pomocowe Budżet gminy, Mieszkańcy 2004 60.000,0 Budżet gminy 2007 2011 33.160.000,0 2004 2011 9.640.000,0 Budżet gminy, Środki pomocowe Budżet gminy, Środki pomocowe, Użytkownicy
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. Budowa systemu odprowadzania wód deszczowych (ok. 48,3 km łącznie z odbudową nawierzchni). 2008 2011 14.800.000,0 Budżet gminy, Środki pomocowe Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Aleksandrów Kujawski na lata 2004 2011. Rozwiązaniem problemu jest również budowa przydomowych oczyszczalni ścieków oraz nowych i szczelnych zbiorników bezodpływowych, tam gdzie budowa sieci kanalizacyjnej nie jest możliwa z uwagi na warunki naturalne. Dodatkowo, gmina Aleksandrów Kujawski należy do gmin, która w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, zgłosiła zamiar realizowania części zobowiązań Rzeczpospolitej Polskiej w Traktacie Akcesyjnym Polski do Unii Europejskiej (w części dotyczącej dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych). W najbliższym czasie gmina powinna podjąć określone przedsięwzięcia inwestycyjne w zakresie systemów kanalizacji zbiorczej i podłączenia do oczyszczalni ścieków w wyznaczonej aglomeracji. Aglomeracja Aleksandrów Kujawski wyznaczona w ramach KPOŚK, podjęła się zobowiązania spełnienia standardów w zakresie odprowadzania oczyszczonych ścieków i modernizacji oczyszczalni ścieków określonych w załączniku do tego dokumentu. Termin spełnienia przez Aglomerację Aleksandrów Kujawski wymagań w zakresie oczyszczania ścieków oraz osiągnięcia efektu ekologicznego wyznaczono na rok 2015. Charakterystykę przewidzianej do wyposażenia aglomeracji wg Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych przedstawia poniższa tabela 16. Wyposażenie aglomeracji Aleksandrów Kujawski w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków T a b e l a 16 RLM Koszty budowy i Potrzebna Długość sieci modernizacji sieci Koszty docelowa kanalizacyjnej do Docelowy rodzaj kanalizacyjnej w inwestycyjne i przepustowość budowy w latach oczyszczalni latach 2005 modernizacyjne oczyszczalni 2005 2015 2015 ogółem [tys. zł] [m 3 /d] [km] [tys. zł] 41 277 z podwyższonym usuwaniem 4 647 46,1 33 160 48 899 biogenów Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, MŚ, Warszawa 2004 r. W najbliższych latach władze gminy powinny się skoncentrować na rozbudowie sieci kanalizacyjnej doprowadzającej ścieki do istniejących już oczyszczalni ścieków 33
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska w mieście Aleksandrów Kujawski i Ciechocinek w celu wykorzystania ich (dociążenie) docelowej przepustowości. 3.2. Urządzenia wodne Łączna długość cieków podstawowych na terenie gminy Aleksandrów Kujawski wynosi 39,662 km, natomiast długość kanałów 5,250 km. Długość rowów melioracji szczegółowej wynosi 154,789 km. Na podstawie informacji przekazanych przez Kujawsko Pomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku, Biuro Terenowe w Radziejowie, na terenie gminy na istniejącej sieci rzecznej rozmieszczone są 3 obiekty hydrotechniczne w postaci jazów i zastawki: w km 18+040 jaz nr 1 na rzece Tążyna; w km 19+356 jaz nr 2 na rzece Tążyna; w km 0+954 zastawka piętrząca na rzece Tążyna Mała. Dodatkowo, na terenie gminy istnieją wały p. pow. o dł. 6,49 km. 3.3. Gospodarka odpadami Szczegółowe omówienie zagadnień dotyczących gospodarki odpadami na terenie gminy Aleksandrów Kujawski, wraz ze wskazaniem właściwych rozwiązań, zostało zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Ziemi Kujawskiej. 3.4. Drogi i koleje 3.4.1. Drogi Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych na terenie gminy należą: droga krajowa Nr 1, która przez teren gminy przechodzi odcinkiem 9,546 km oraz drogi wojewódzkie nr 250, 266 i 291 których długość na omawianym terenie wynosi 19,348 km. 34
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. Wymienione drogi pełnią ważną funkcję komunikacyjną, gdyż zapewniają połączenie gminy z innymi ośrodkami oraz spełniają istotne znaczenie gospodarcze i turystyczne. Podobne znaczenie mają drogi powiatowe, których łączna długość na terenie gminy wynosi w przybliżeniu 40,000 km. Ponadto, na terenie gminy funkcjonuje sieć dróg gminnych i zakładowych służące miejscowym potrzebom. Łączna długość dróg gminnych wynosi 123,300 km. Zestawienie danych dotyczących dróg istniejących na terenie gminy Aleksandrów Kujawski przedstawia tabela 17. Dane dotyczące dróg na terenie gminy T a b e l a 17 Nr drogi Opis odcinka Długość [km] 1 2 3 Droga krajowa Nr 1 Toruń Odolion Włocławek 9,546 Drogi wojewódzkie 250 Suchatówka Służewo 4,082 266 Ciechocinek Sompolno Konin 13,079 291 Stacja Otłoczyn DK nr 1 2,187 Drogi powiatowe 2601C Otłoczyn Ciechocinek 5,866 2604C Aleksandrów Kujawski Ośno 1,357 2605C Stara Wieś Nieszawa b.d. 2606C Służewo Wólka 1,108 2607C Ośno Zazdromin 5,603 2608C Konradowo Siniarzewo b.d. 2528C Żyrosławice Przybranowo 8,452 2530C Opoki Zduny 3,984 2616C Przybranowo Koneck b.d. Drogi gminne 160201C Otłoczyn Karczemka 3,60 160202C Białe Błota Karczemka 3,80 160203C Białe Błota 2,60 160204C Ciechocinek Słońsk Dolny 2,50 160205C Nowy Ciechocinek Wygoda 3,60 160206C Łazieniec Odolion 3,20 160207C Rożno Parcele 2,80 160208C Rożno Parcele (Czarna Droga) 3,60 160209C Służewo Rożno Parcele 2,80 160210C Rudunki 1,75 160211C Nowy Ciechocinek Kuczek 1,38 160212C Odolion 1,91 160213C Kuczek Zgoda 2,00 160214C Wołuszewo Wygoda 1,32 160215C Stawki Stawki 3,63 160216C Stawki Zgoda 1,70 160217C Stawki Ośno 1,60 35
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska 160218C Plebanka Słomkowo 1,71 160219C Plebanka Ośno II 2,90 160220C Ostrowąs Brzeźno 1,92 160221C Służewo Ostrowąs 3,91 160222C Zazdromin Opoki 7,72 160223C Wilkostowo Mleczkowo 1,65 160224C Maciejowo Zduny 6,20 160225C Opoki Kawęczyn 3,49 160226C Poczałkowo Pinino 3,30 160227C Służewo Przybranowo 6,80 160228C Służewo Stare Rożno 4,23 160229C Wólka Podgaj 4,99 160230C Słońsk Dolny Wołuszewo 2,40 160231C Broniszewo Podgaj 2,48 160232C Słomkowo I 1,96 160233C Słomkowo II 1,13 160234C Słomkowo III 1,30 1 2 3 160235C Ośno I Aleksandrów Kuj. 1,63 160236C Ostrowąs Młynek 2,15 160237C Ostrowąs Przybranowo 2,55 160238C Przybranowo Kolonia 1,40 160239C Ośno II Ośno I 2,46 160240C Wilkostowo Chlewiska 2,10 160241C Opoki Opoki 4,10 160242C Służewo 1,65 160243C Nowa Wieś 1,73 160244C Wołuszewo 1,65 Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Bydgoszczy; Zarząd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy; Zarząd Dróg Powiatowych Aleksandrów Kujawski; Urząd Gminy Aleksandrów Kujawski. Na wymienionych drogach, odbywa się ruch pojazdów samochodowych o zróżnicowanym natężeniu. Strukturę średniego natężenia ruchu na drogach: krajowej i wojewódzkich przedstawia tabela 18. Natężenie ruchu na drodze krajowej i drogach wojewódzkich przechodzących przez teren gminy Aleksandrów Kujawski T a b e l a 18 Pikietaż odcinka pojazdy Udział Nr drogi Odcinek pomiarowy samochodowe pojazdów od km do km ogółem ciężarowych DK 1 71 302 13 395 4 019 250 całość 9,549 13,631 473 142 36
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. DK Nr 1 2,807 5,650 5 465 1 640 Aleksandrów Kujawski 266 Aleksandrów Kujawski 8,900 12,640 5 465 1 640 Służewo Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Bydgoszczy; Zarząd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy; 3.4.2. Koleje Przez teren gminy przebiega zelektryfikowana linia kolejowa relacji Łódź Toruń Bydgoszcz Gdańsk, linia o państwowym znaczeniu, dwutorowa, zelektryfikowana. Obsługuje zarówno transport pasażerski jak i towarowy. Dodatkowo, przez teren gminy przebiega linia kolejowa o znaczeniu lokalnym Ciechocinek Aleksandrów Kujawski, zelektryfikowana, jednotorowa. Biegnie przez obszar wsi: Łazieniec, Stawki i Odolion. 3.5. Emitery pola elektromagnetycznego Źródłem pola elektromagnetycznego są stacje radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej, medyczne urządzenia diagnostyczne i terapeutyczne, urządzenia przemysłowe i gospodarstwa domowego oraz systemy przesyłowe energii elektrycznej. Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają urządzenia radiokomunikacji rozsiewczej; stacje nadawcze radiowe i telewizyjne oraz telefonii komórkowej. Emitują one do środowiska fale elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości w postaci radiofal o częstotliwości od 0,1 300 MHz i mikrofal od 300 do 300 000 MHz. Na terenie gminy znajdują się przede wszystkim pojedyncze sztuczne oraz liniowe źródła pól elektromagnetycznych wraz ze związanymi z nimi stacjami elektroenergetycznymi. 3.5.1. Stacje bazowe telefonii komórkowej Na terenie gminy Aleksandrów Kujawski w m. Kuczek zlokalizowany jest jeden obiekt telefonii komórkowej stacja nadawcza operatora sieci komórkowej CENTERTEL, 37
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska której promieniowanie elektromagnetyczne średniej mocy wynosi 0,1 W/m 2. Średnia wysokość anten wynosi ok. 40,0 m. Poziom emisji dla tego rodzaju anten kształtuje się na poziomie powyżej 0,1 kv /m 2. Pola elektromagnetyczne telefonii komórkowej są wypromieniowywane na bardzo dużych wysokościach, w miejscach niedostępnych dla ludzi. Postępowanie administracyjne związane z lokalizacją stacji odbywa się zgodnie z obowiązującymi przepisami Prawa ochrony środowiska i poprzedzone jest procedurą ocen oddziaływania na środowisko. Przepisy ochrony środowiska nakładają na inwestora obowiązek wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych bezpośrednio po uruchomieniu obiektu. Lokalizacja anten na znacznych wysokościach (30 40 m n p t.) oraz kierunkowa charakterystyka ich promieniowania powodują, że w miejscach dostępnych dla ludności pole elektromagnetyczne emitowane przez anteny nadawcze stacji bazowych jest wielokrotnie niższe niż dopuszczalne. 3.5.2. Emitery energetyczne Na terenie gminy prócz stacji telefonii komórkowej, zlokalizowane są następujące źródła pola elektromagnetycznego: elektroenergetyczne linie napowietrzne NN 0,4 kv, SN 15 kv, WN 110 kv; stacje elektroenergetyczne (GPZ Ciechocinek Toruń, GPZ Ciechocinek Gniewkowo); stacje transformatorowe SN 15/04 kv; cywilne stacje radiowe CB o mocy około 10 W; urządzenia nadawcze, diagnostyczne i inne, będące w posiadaniu policji, straży pożarnej, pogotowia i zakładów przemysłowych. Pola elektromagnetyczne wokół linii średnich napięć oraz niskich napięć są traktowane jako nieistotne źródła pola elektromagnetycznego z punktu widzenia wpływu na środowisko i zdrowie ludzi. Natomiast linie wysokich i najwyższych napięć są źródłem 38
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. pola o wartościach znacznie przekraczających dopuszczalne w terenach zabudowy mieszkaniowej. Uciążliwość elektroenergetyczna wymienionych obiektów oraz istniejących linii elektroenergetycznych wraz ze stacjami nie została dokładnie zbadana. Natomiast według danych literaturowych ( Linie i stacje elektroenergetyczne w środowisku człowieka M. Szuba), pomiary pól elektromagnetycznych wskazują na to, że pod liniami 110 kv i 220 kv mogą być przekroczone dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych określone dla terenów zabudowy mieszkaniowej. W związku z tym pod liniami o napięciu 110 kv i wyższym oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie, jak i również w bezpośrednim sąsiedztwie stacji elektroenergetycznych należy unikać lokalizacji budynków mieszkalnych lub ich lokalizacja powinna być poprzedzona odpowiednimi pomiarami. W celu ochrony krajobrazu przed negatywnym oddziaływaniem linie elektroenergetyczne, stacje nadawcze radiowo telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej i inne obiekty radiokomunikacyjne, należy lokalizować poza miejscami objętymi szczególną ochroną, z uwzględnieniem zakazów wynikających z aktów prawa miejscowego powołujących określone formy ochrony przyrody i w taki sposób aby ich wpływ na krajobraz był jak najmniejszy. Należy także wprowadzić zasadę, że jeśli w bliskim sąsiedztwie planowana jest lokalizacja kilku obiektów radiowo telewizyjnych lub obiektów radiokomunikacyjnych, to muszą one być lokalizowane na jednej konstrukcji wsporczej. 3.6. Rurociągi 3.6.1. Sieć gazowa Przez teren gminy Aleksandrów Kujawski przebiegają dwa gazociągi wysokoprężne: DN 400 Zakłady Azotowe Włocławek Gdańsk; DN 500 Gustorzyn Gdańsk. Długość czynnej sieci ogólnej (w tym przesyłowej) wynosi 32,9 km (wg. GUS z 2004 r.). 39
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska Obecnie na terenie gminy nie ma rozdzielczej sieci gazowej, mimo przebiegu przez ten obszar rurociągu magistralnego. Większość mieszkańców korzysta z gazu propan butan dowożonego w butlach. Istnieje projekt zaopatrzenia gminy i miasta w gaz z istniejącej sieci magistralnej DN 400 poprzez odgałęzienia w kierunku miasta Aleksandrów Kujawski i DN 250 projektowaną magistralą gazową DN 150. Budowa i podłączanie nowych gospodarstw domowych do sieci gazowej, pozwoli na sukcesywne ograniczenie stosowania paliwa stałego do celów komunalno bytowych oraz grzewczych w paleniskach indywidualnych i kotłowniach. Tym samym przyczyni się to do poprawy powietrza atmosferycznego w gminie. 3.6.2. Rurociąg ropy naftowej Przez południową cześć gminy, tranzytem ze wschodu na zachód przebiega rurociąg ropy naftowej PERN Płock Bydgoszcz o średnicy 350 mm. Wzdłuż rurociągu wyodrębniona jest strefa ograniczonego użytkowania, której szerokość wynika z Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz.U. 2000 Nr 98, poz. 1067). 3.7. Turystyka Dość wysoki stopień lesistości gminy, jeziora, dolina rzeki Tążyny i rozległe kompleksy łąkowo bagienne oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Nizina Ciechocińska wraz z obszarami ochrony uzdrowiskowej miasta Ciechocinek tworzą walory krajobrazowe, które stwarzają doskonałe warunki do wypoczynku, turystyki i rekreacji. 40
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. Ważnym atutem przyrodniczo rekreacyjnym gminy Aleksandrów Kujawski jest położenie w otoczeniu zasobów wód leczniczych miasta Ciechocinek. Obszarem wyróżniającym się o walorach przyrodniczo krajobrazowych jest Dolina Dolnej Wisły, która należy do korytarza ekologicznego o randzie międzynarodowej. Gmina posiada dość dobre wyposażenie w infrastrukturę turystyczną: gastronomię, handel, kulturę i sport. Baza noclegowa w gminie jest dobrze rozwinięta i obejmuje następujące obiekty: Gospodarstwo Agroturystyczne TANIA Słońsk Dolny; Ośrodek Sportów Konnych Rancho pod Olszyną Nowy Ciechocinek; AGRO ROŻNO Służewo Pole; Zajazd Leśny Białe Błota; Ośrodek Rekreacyjno Wypoczynkowy Limark Ostrowąs; Usługi Turystyczne Stanisław Zachwieja Łazieniec. Według informacji przekazanych przez Urząd Gminy w Aleksandrowie Kujawskim, na terenie gminy funkcjonują 4 kwatery agroturystyczne (razem 33 miejsca noclegowe) i 1 hotel (72 miejsca noclegowe), a ogólna liczba miejsc noclegowych całorocznych wynosiła 105 (stan na 31.07.2005). Na terenie gminy nie brakuje interesujących obiektów architektonicznych, które obejmują kościoły, stanowiska archeologiczne, kapliczki przydrożne, parki wiejskie, zespoły dworsko parkowe oraz inne zabudowania. Główny układ ścieżek rowerowych na terenie gminy nawiązuje do przebiegu tych ciągów na terenach miejskich (miasto Ciechocinek i Aleksandrów Kujawski). Główna sieć obsługuje obszar uzdrowiskowy i łączy tereny strefy podmiejskiej miasta Aleksandrów Kuj. ze strefą o bogatych walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych pradoliny Wisły. Poza tym, wyznaczono system ścieżek rowerowych obsługujących zachodnią część gminy, które przebiegają przez wsie preferowane do rozwoju funkcji agroturystycznych i budownictwa letniskowego. Dodatkowo, przez teren gminy przebiega 5 szlaków turystycznych: Żółty tzw. Kujawski o długości ok. 24 km; Czerwony im. Stanisława Noakowskiego 18,3 km; 41
ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska Czarny tzw. Solny o długości 11,3 km; Zielony tzw. Krystynki 7,6 km; Niebieski tzw. Wiślany 7,6 km. Mało zanieczyszczone środowisko, cisza i spokój, możliwość kontaktu z pracą na wsi, poznanie regionalnego folkloru wsi, bliskość obszarów cennych przyrodniczo i uzdrowiskowych, stanowi szansę rozwoju w gminie agroturystyki i rekreacji weekendowej. 42