Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy ul. Cybisa 7 02-784 Warszawa SPRAWOZDANIE z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy w 2012 r. Warszawa, 2013 r. 1
SPIS TREŚCI I. Cele i zadania Ośrodka Pomocy Społecznej... 3 II. Struktura organizacyjna Ośrodka Pomocy Społecznej... 4 III. Realizacja zadań w 2012 r. w ujęciu finansowym... 5 IV. Realizacja zadań poprzez wydatki na świadczenia z pomocy społecznej.... 15 V. Pomoc usługowa.... 33 VI. Inne działania pracowników socjalnych na rzecz klientów Ośrodka.... 37 VII. Działalność ośrodków wsparcia.... 39 VIII. Projekty realizowane w Ośrodku w 2012 r.... 49 IX. Pozostała działalność... 57 X. Kadra Ośrodka... 63 XI. Podsumowanie... 65 2
I. Cele i zadania Ośrodka Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów jest jednostką organizacyjną Miasta Stołecznego Warszawy utworzoną w celu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej. Ośrodek ma swoją siedzibę w dwóch miejscach: przy ul. Cybisa 7 i przy ul. Służby Polsce 4. Do głównych zadań Ośrodka należą rozpoznawanie i zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin, które własnym staraniem nie są w stanie pokonać trudności życiowych oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Szczegółowe zadania określone są w ustawie o pomocy społecznej i innych aktach prawnych. Ustawa o pomocy społecznej dzieli te zadania na własne i zlecone. Do zadań własnych należy w szczególności: przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych i celowych specjalnych oraz zasiłków okresowych; przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych; opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych; udzielanie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania; przyznawanie pomocy w naturze; świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych; przyznawanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego; sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym; praca socjalna; organizowanie i prowadzenie specjalistycznego poradnictwa; kierowanie osób wymagających całodobowej opieki do domów pomocy społecznej, prowadzenie ośrodków wsparcia; dożywianie dzieci; organizowanie wsparcia dla rodzin zastępczych; tworzenie i realizacja projektów dofinansowywanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
Do zadań zleconych należy w szczególności: organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi; przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną; prowadzenie i rozwój środowiskowych domów samopomocy; przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom; wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki; realizacja innych zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, bądź innych ustaw, mających na celu ochronę poziomu życia osób i rodzin po zapewnieniu odpowiednich środków. II. Struktura organizacyjna Ośrodka Pomocy Społecznej W celu realizacji ww. zadań w Ośrodku funkcjonowały następujące komórki: - działy: Dział Pomocy Środowiskowej; Dział Pomocy Specjalistycznej; Dział Usług Opiekuńczych; Dział Świadczeń; Dział Finansowo Księgowy; Dział Administracyjny; - ośrodki wsparcia: Dzienny Dom Pomocy Społecznej; Środowiskowy Dom Samopomocy; - samodzielne wieloosobowe stanowisko pracy Zespół Projektowy. 4
III. Realizacja zadań w 2012 r. w ujęciu finansowym 1.Wydatki w układzie klasycznym Plan i wykonanie budżetu z podziałem na zadania własne finansowane z budżetu miasta i zadania zlecone finansowane z budżetu państwa. Tabela 1. Struktura budżetu Wyszczególnienie Plan Wykonanie Wykonanie wydatków (w %) Środki z budżetu miasta 15 318 420,00 15 301 870,32 99,89 Środki z budżetu państwa 490 273,00 489 294,42 99,80 Dofinansowanie do zadań własnych z budżetu państwa 1 338 245,00 1 336 200,56 99,85 Dotacja w ramach resortowego programu Asystent rodziny 42 459,00 42 459,00 100 Środki z EFS 471 218,00 462 677,70 98,19 Razem: 17 660 615,00 17 632 502,00 99,84 Wykres 1. Struktura wykonania budżetu dofinansowanie do zadań własnych z budżetu państwa- 7,58% dotacja w ramach resortowego programu "Asystent Rodziny"- 0,24% środki z EFS-2,62% środki z budżetu państwa-2,78% środki z budżetu miasta-86,78% 5
Tabela 2. Szczegółowe zestawienie wydatków w 2012 r. w rozdziałach Rozdział Plan (w zł) Wykonanie (w zł) Wykonanie (w %) (*) Łącznie 17 660 615,00 17 632 502,00 99,84 Zadania własne 15 318 420,00 15 301 870,32 99,89 85203 606 010,00 605 026,72 99,84 85205 3 650,00 3 650,00 100,00 85206 150 000,00 149 971,50 99,98 85214 5 791 350,00 5 791 345,03 99,99 85219 6 566 730,00 6 556 024,12 99,84 85228 1 900 000,00 1 895 976,80 99,79 85395 300 680,00 299 876,15 99,73 Zadania zlecone 490 273,00 489 294,42 99,80 85195 7 023,00 6 771,85 96,42 85203 380 540,00 379 977,57 99,85 85219 3 410,00 3 410,00 100,00 85228 85 000,00 84 835,00 99,81 85231 14 300,00 14 300,00 100,00 Dotacja na zadania własne 1 338 245,00 1 336 200,56 99,85 85213 41 315,00 41 314,25 99,99 85214 60 000,00 60 000,00 100,00 85216 550 507,00 548 463,31 99,63 85219 561 323,00 561 323,00 100,00 85295 125 100,00 125 100,00 100,00 Fundusze pomocowe EFS 471 218,00 462 677,70 98,19 85395 471 218,00 462 677,70 98,19 Dotacja w ramach Resortowego 42 459,00 42 459,00 100,00 programu Asystent rodziny 85206 42 459,00 42 459,00 100,00 Rozdziały łącznie 17 660 615,00 17 632 502,00 99,84 85195 7 023,00 6 771,85 96,42 85203 986 550,00 985 004,29 99,84 85205 3 650,00 3 650,00 100,00 85206 192 459,00 192 430,50 99,99 85213 41 315,00 41 314,25 99,99 85214 5 851 350,00 5 851 345,03 99,99 85216 550 507,00 548 463,31 99,63 85219 7 131 463,00 7 120 757,12 99,85 85228 1 985 000,00 1 980 811,80 99,79 85231 14 300,00 14 300,00 100,00 85295 125 100,00 125 100,00 100,00 85395 771 898,00 762 553,85 98,79 (*) dwa miejsca po przecinku. 6
2. Wydatki w układzie zadań Zadanie B/VI/3/1 - Poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej oraz usługi Finansowanie zadania odbywało się ze środków z Rozdziału 85228. Tabela 3. Zestawienie planu i wykonania w Rozdziale 85228 w zależności od źródła finansowania Wyszczególnienia Plan (w zł) Wykonanie (w zł) Wykonanie (w %) Łącznie w tym: zadania własne zadania zlecone 1 985 000,00 1 980 811,80 99,79 1 900 000,00 1 895 976,80 99,79 85 000,00 84 835,00 99,81 W okresie sprawozdawczym z usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych finansowanych ze środków miasta, realizowanych jako obowiązkowe zadanie własne gminy oraz specjalistycznych usług opiekuńczych, finansowanych z budżetu państwa jako zadanie zlecone gminie, skorzystały łącznie 462 osoby. Całkowity koszt zapewnienia usług wyniósł 1 980 811,80 zł. Zadanie B/VI/3/2 - Pomoc bezrobotnym, aktywizacja zawodowa Plan: 827 180,00 zł wykonanie : 817 835,85 zł tj. 98,87% W tym zadaniu realizowane było podzadanie: Podzadanie B/VI/3/2/2 - Zadania z zakresu pomocy bezrobotnym Źródłem finansowanie podzadania były: Rozdział 85395 Plan: 771 898,00 zł wykonanie: 762 553,85 zł tj. 98,79% i Rozdział 85214 Plan: 55 282,00 zł wykonanie: 55 282,00 zł tj. 100% Z tych środków ponoszone były wydatki na realizację: - projektu systemowego Dobra marka OPS Ursynów budzi do życia współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu miasta, - zadań wykonywanych przez Zespół Rozwoju Zawodowego. 7
Projekt Dobra marka OPS Ursynów budzi do życia. Plan: 526 500,00 zł wykonanie: 517 959,70 zł tj. 98,38% Umowa na realizację projektu zawarta została w 2008 r. na okres 5 lat. W 2012 r. projekt ten skierowany był do osób bezrobotnych, nieaktywnych zawodowo lub zatrudnionych ale korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z uwagi na niskie dochody. Celem głównym projektu było podniesienie kwalifikacji zawodowych i umiejętności społecznych u 40 osób. Tabela 4. Zestawienie wydatków ze środków EFS i środków własnych na realizację projektu Dobra marka OPS Ursynów budzi do życia Plan Wykonanie Wykonanie Nazwa zadania (w zł) (w zł) (w %) Zadanie 1 - Aktywna integracja 254 036,52 251 290,26 98,92 Zadanie 2 - Praca socjalna 87 165,00 85 683,13 98,30 Zadanie 3 - Zasiłki i pomoc w naturze - wkład własny - (85214) 55 282,00 55 282,00 100,00 Zadanie 4 - Zarządzanie projektem 106 896,96 102 994,30 96,35 Wydatki pośrednie 23 119,52 22 710,01 98,23 (*) kwota łącznie ze środkami własnymi. Wydatki - ogółem (*) 526 500,00 517 959,70 98,38 w tym - cross-financing 6 990,02 5 977,80 Środki na finansowanie zadań realizowanych przez Zespół Rozwoju Zawodowego. Plan: 300 680,00 zł wykonanie: 299 876,15 zł tj. 99,73% Z tych środków finansowana była realizacja 2 projektów: - Aktywny rozwój III - projekt doradczo-szkoleniowy skierowany był do młodzieży w wieku 14-18 lat pochodzącej z rodzin wieloproblemowych, - Przeciwdziałanie wykluczeniu bezrobotnych i poszukujących pracy skierowany do bezrobotnych klientów Ośrodka oraz - utrzymanie 3 pracowników Zespołu zatrudnionych w ramach 2,8 etatu. Ponadto Zespół we współpracy z Urzędem Pracy organizował na terenie dzielnicy prace społecznie użyteczne. W tym przedsięwzięciu wzięło udział 6 osób bezrobotnych. 8
Zadanie B/VI/3/5 - Pomoc dla repatriantów oraz dla uchodźców Finansowanie zadania odbywało się ze środków w Rozdziale 85231 Plan: 14 300,00 zł wykonanie: 14 300,00 zł tj. 100% W zadaniu tym realizowano wypłaty zasiłków dla cudzoziemców posiadających zgodę na pobyt tolerowany. Zadanie w całości finansowane było ze środków budżetu państwa. Zadanie B/VI/3/7 - Jednostki obsługi zadań z zakresu pomocy społecznej Finansowanie zadania odbywało się ze środków w Rozdziale 85219 Plan: 7 131 463,00 zł wykonanie: 7 120 757,12 zł tj. 99,85% Tabela 5. Plan i wykonanie z uwzględnieniem źródła finansowania Wyszczególnienie Plan (w zł) Wykonanie (w zł) Wykonanie (w %) Środki z budżetu miasta 6 566 730,00 6 556 024,12 99,84 Dofinansowanie realizacji zadań własnych - z budżetu państwa 561 323,00 561 323,00 100,00 Zadania zlecone wynagrodzenie opiekuna prawnego (wypłacanego na podstawie postanowienia sądu) 3 410,00 3 410,00 100,00 Razem 7 131 463,00 7 120 757,12 99,85 Środki w tym rozdziale przeznaczone zostały na wydatki związane z utrzymaniem Ośrodka, w tym na wynagrodzenia dla 82 pracowników zatrudnionych w ramach 79,55 etatu oraz na realizację wydatków rzeczowych. Kwota ta pokryła całoroczne utrzymanie Ośrodka, w tym m.in. zapłatę za media, usługi ochrony i sprzątania obiektu, usługi pocztowe, remonty, zakupy art. biurowych i wyposażenia, wypłatę ekwiwalentów za odzież oraz zwrot kosztów zakupu biletów dla pracowników socjalnych, a także obowiązkowy odpis na fundusz socjalny oraz realizację 6 projektów na rzecz klientów Ośrodka. Wydatki w kwocie 3 410 zł dokonane zostały w wyniku realizacji zadania ustawowego polegającego na wypłacie wynagrodzenia opiekunowi prawnemu. Ośrodek jest wykonawcą orzeczenia sądu, który określa wysokość tego wynagrodzenia i okres, przez jaki jest wypłacane. W 2012 r. skorzystała z tego 1 osoba. 9
Zadanie B/VI/3/8 - Zapewnienie opieki osobom przebywającym i dochodzącym w jednostkach pomocy społecznej. Finansowanie zadania dokonywane było ze środków w Rozdziale 85203. Plan : 986 550,00 zł wykonanie: 985 004,29 zł tj. 99,84% Ze środków w tym rozdziale finansowana była działalność ośrodków wsparcia - Dziennego Domu Pomocy Społecznej i Środowiskowego Domu Samopomocy. Ponad 61% w tym zadaniu stanowiły wydatki na utrzymanie Dziennego Domu Pomocy Społecznej. Tabela 6. Plan i jego wykonanie przez ośrodki wsparcia Wyszczególnienie Plan Wykonanie Wykonanie (w zł) (w zł) (w %) Dzienny Dom Pomocy Społecznej 606 010,00 605 026,72 99,84 Środowiskowy Dom Samopomocy 380 540,00 379 977,57 99,85 Razem 986 550,00 985 004,29 99,84 1. Dzienny Dom Pomocy Społecznej przy ul. Cybisa 7 dysponuje 40 miejscami dla osób starszych. W placówce zatrudnionych było 6 pracowników w ramach 5,5 etatu. Dom finansowany był w całości ze środków pochodzących z budżetu miasta. Koszt utrzymania 1 miejsca miesięcznie wynosił 1 318,14 zł. 2. Środowiskowy Dom Samopomocy przy ul. Służby Polsce 4 przeznaczony jest dla 30 osób z zaburzeniami psychicznymi. W placówce zatrudnionych było 5 osób w ramach 5 etatów. Koszt utrzymania 1 miejsca miesięcznie wynosił 1 021 zł. Środki na utrzymanie Domu pochodziły z budżetu państwa i od kilku lat pozostają na podobnym poziomie. Zadanie B/VI/3/9 - Zapewnienie pomocy, opieki i wychowania dzieciom i młodzieży pozbawionym opieki. Finansowanie zadania odbywało się ze środków w Rozdziale 85206. Plan: 192 459,00 zł wykonanie: 192 430,50 zł tj. 99,99% 10
Tabela 7. Plan i wykonanie w Rozdziale 85206 Plan Wykonanie Wykonanie Wyszczególnienie (w zł) (w zł) (w %) Środki z budżetu miasta 150 000,00 149 971,50 99,98 Dotacja w ramach resortowego programu Asystent rodziny - środki z budżetu państwa 42 459,00 42 459,00 100,00 Razem 192 459,00 192 430,50 99,99 W oparciu o ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, od 1 stycznia 2012 r. Ośrodek realizował nowe zadanie, jakim było wspieranie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Zatrudnionych zostało 3 asystentów rodziny. Na ich zatrudnienie Ośrodek otrzymał z rezerwy celowej m.st. Warszawy środki w wysokości 150 000 zł. W marcu i lipcu Minister Pracy i Polityki Społecznej ogłosił konkursy ofert Asystent rodziny 2012 oraz Asystent rodziny 2012 II edycja w ramach Resortowego programu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na 2012 r. Ośrodek w ramach konkursów otrzymał w dwóch transzach środki finansowe z przeznaczeniem na wynagrodzenia i pochodne asystentów rodziny, co pozwoliło przenieść część środków otrzymanych z budżetu miasta na wydatki rzeczowe i stworzyć 3 nowe stanowiska pracy dla asystentów. Zadanie B/VI/3/10 - Wspieranie inicjatyw społecznych na rzecz zaspokajania potrzeb życiowych osób i rodzin. Finansowanie zadania dokonywane było ze środków w Rozdziale 85205 Plan: 3 650,00 zł wykonanie: 3 650,00 zł tj. 100% Tabela 8. Plan i wykonanie Plan Wykonanie Wykonanie Wyszczególnienie (w zł) (w zł) (w %) Środki z budżetu miasta 3 650,00 3 650,00 100,00 Zgodnie z Uchwałą Nr XVII/329/2011 Rady m.st. Warszawy z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie określenia trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania, obsługę organizacyjno-techniczną winien zapewnić Ośrodek. Zadanie było realizowane od stycznia 2012 r. ze środków Ośrodka przeniesionych na ten cel z innych rozdziałów. Na potrzeby Zespołu, Ośrodek zakupił materiały biurowe i drobny sprzęt oraz zapewniał wysyłkę korespondencji. Na bieżąco doładowywane były karty telefoniczne członków Zespołu. 11
Zadanie B/VI/3/11 - Dożywianie. Finansowanie zadania odbywało się ze środków w Rozdziałach 85214 i 85295 Plan: 2 763 610,00 zł wykonanie: 2 763 610,00 zł tj. 100% Tabela 9. Zestawienie wydatków na dożywianie Kwota wydatków Wyszczególnienie Liczba osób (w zł) (*) - zasiłki celowe na żywność 1332 1 911 989,58 - obiady w szkołach i przedszkolach 491 401 145,46 - obiady w punkcie żywieniowym 255 450 474,96 Razem 2 763 610,00 (*) kwota wydatków razem z podzadania 11/1 i 11/2. Zadanie to dziali się na dwa podzadania. Podzadanie B/VI/3/11/1 i B/VI/3/11/2. Tabela 10. Plan i wykonanie w podzadaniach Plan Wykonanie Wykonanie Wyszczególnienie (w zł) (w zł) (w %) Podzadanie B/VI/3/11/1 1 546 600,00 1 546 600,00 100,00 Podzadanie B/VI/3/11/2 1 217 010,00 1 217 010,00 100,00 Razem 2 763 610,00 2 763 610,00 100,00 Podzadanie B/VI/3/11/1 - Realizacja programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Plan: 1 546 000,00 zł wykonanie: 1 546 600,00 zł tj. 100% Środki w tym zadaniu umieszczone były w dwóch rozdziałach i pozyskiwane z dwóch źródeł: Rozdział 85214 zadania własne środki z budżetu miasta 1 421 500,00 zł. Rozdział 85295 dotacja na zadania własne z budżetu państwa 125 100,00 zł. W ramach tego podzadania środki przeznaczone zostały na współfinansowanie realizacji programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania, w ramach którego dofinansowano zakup posiłków i żywności dla osób lub rodzin, których dochód nie przekraczał 150% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub na osobę w rodzinie. Otrzymane środki z dotacji na dofinansowanie zadania własnego stanowiły 8,09% całkowitych wydatków na ten cel. Na zasiłki celowe z przeznaczeniem na zakup żywności wydatkowano 1 141 736 zł, a pozostałą kwotę 404 264 zł wydano na opłacenie obiadów w punkcie żywieniowym oraz w szkołach i przedszkolach. 12
Podzadanie B/VI/3/11/2 - Pozostałe zadania z zakresu dożywiania. Plan: 1 217 010,00 zł wykonanie : 1 217 010,00 zł tj. 100% Finansowanie podzadania odbywało się Rozdziału 85214 - wyłącznie ze środków z budżetu miasta. W tym podzadaniu finansowano zakup posiłków i żywności dla osób, które nie kwalifikowały się do skorzystania z programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Na zasiłki celowe na zakup żywności wydano kwotę 770 253 zł, a pozostałą kwotę 446 757 zł przeznaczono na opłacenie obiadów w punkcie żywieniowym oraz szkołach i przedszkolach. Zadanie B/VI/4/1 - Zasiłki i pomoc w naturze. Finansowanie zadania odbywało się ze środków w Rozdziałach 85214 i 85216 Plan: 3 708 065,00 zł (*) wykonanie : 3 706 016,34 zł tj. 99,94% Tabela 11. Wydatki na wypłatę zasiłków w zależności od źródła finansowania Wyszczególnienie Plan (w zł) Wykonanie Wykonanie (w zł) (w %) Zadania własne - finansowane z budżetu miasta 3 097 558,00 3 097 553,03 99,99 Dofinansowanie do zadań własnych z budżetu państwa 610 507,00 608 463 31 99,67 Razem 3 708 065,00 3 706 016,34 99,94 (*) kwota bez zasiłków wypłaconych uczestnikom projektu systemowego współfinansowanego z EFS. W tym zadaniu środki pochodziły z rozdziałów: 85214 zasiłki i pomoc w naturze: zadania własne m.in. na wypłatę zasiłków celowych, okresowych, pokrycie kosztów sprawienia pogrzebów - 3 097 553,03 zł środki z budżetu miasta, dotacja na realizację zadania własnego - zasiłki okresowe 60 000 zł środki z budżetu państwa, 85216 zasiłki i pomoc w naturze - zasiłki stałe 548 463,31 zł środki pochodziły w całości ze środków budżetu państwa jako dofinansowanie wydatków zadania własnego. 13
Zadanie B/VI/4/4 - Ubezpieczenia zdrowotne i świadczenia dla osób nieobjętych ubezpieczeniem społecznym. Plan: 48 338,00 zł wykonanie : 48 086,10 zł tj. 99,48% Finansowanie zadania odbywało się z Rozdziałów 85195 i 85213. Rozdział 85195 Pozostała działalność Plan: 7 023,00 zł wykonanie: 6 771,85 zł tj. 96,42% Wydatki w tym rozdziale obejmowały koszty wydawania decyzji administracyjnych w sprawach świadczeniobiorców innych niż ubezpieczeni, spełniających kryterium dochodowe określone w ustawie o pomocy społecznej. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego potwierdzane było w oparciu o ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Do zadań terenowych pracowników socjalnych Ośrodka należało przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, które były podstawą do wydania decyzji administracyjnych. W ubiegłym roku wydano 51 decyzji. Rozdział 85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej oraz niektóre świadczenia rodzinne. Plan: 41 315,00 zł wykonanie: 41 314,25 zł tj. 99,99% Z tych środków opłacono składki na ubezpieczenia zdrowotne dla 133 osób pobierających świadczenia z pomocy społecznej. 14
IV. Realizacja zadań poprzez wydatki na świadczenia z pomocy społecznej 1. Informacje ogólne Ogółem w 2012 r. na Ursynowie z różnych form pomocy społecznej w sposób bezpośredni skorzystały 3 984 osoby. Tabela 12. Zestawienie wybranych form udzielonej pomocy Formy pomocy Liczba osób korzystających Udział (w %) Praca socjalna 3 984 100,00 Pomoc finansowa 2 210 55,47 Pomoc wolontariuszy 1 886 47,34 Działania na rzecz społeczności lokalnej 1 396 35,04 Poradnictwo, konsultacje i interwencja kryzysowa 823 20,66 Pomoc usługowa, w tym usługi w DDPS i ŚDS 552 13,86 W okresie sprawozdawczym do Ośrodka wpłynęło 5 436 wniosków o udzielenie pomocy. Stanowiły one formalną podstawę do wszczęcia postępowania administracyjnego i przeprowadzenia rodzinnych wywiadów środowiskowych w miejscu zamieszkania klientów, a także do wydania 20 273 decyzji administracyjnych przyznających różne formy pomocy. Ponadto przyjęto 684 wnioski o wydanie zaświadczeń. W 2012 r. po raz pierwszy z pomocy Ośrodka skorzystały 593 rodziny. Jednocześnie z pomocy Ośrodka zaprzestało korzystać 358 rodzin, z tego usamodzielniło się 197 rodzin. 2. Struktura świadczeniobiorców i dominujące przyczyny korzystania z pomocy pieniężnej W 2012 r. z różnych form wsparcia bezpośredniego skorzystały 3 984 osoby (w 2011 r. 3 749), które występowały o pomoc dla siebie, ale często też w imieniu pozostałych członków z 2 827 rodzin objętych pomocą. Jeżeli przyjmiemy (do celów statystycznych), że z pomocy społecznej korzystali również pozostali członkowie rodzin, to faktyczna liczba osób objętych pomocą Ośrodka mogła wynieść nawet 5 513. Oznacza to, że około 3,92% mieszkańców Dzielnicy skorzystało w sposób bezpośredni lub pośredni z pomocy Ośrodka w 2012 r. Najliczniejszą grupą świadczeniobiorców były osoby w wieku aktywności zawodowej 3 201, co stanowiło 80,35% wszystkich świadczeniobiorców, z czego 52,11% to kobiety. 15
Tabela 13. Struktura świadczeniobiorców według kryterium wieku i płci Wiek świadczeniobiorców Liczba kobiet Liczba mężczyzn 19 60 wyłącznie kobiety 1 668 x powyżej 60 r. ż. wyłącznie kobiety 599 19 65 wyłącznie mężczyźni x 1 533 powyżej 65 r. ż. wyłącznie mężczyźni 183 100 i więcej lat 1 0 Łącznie 2 268 1 716 Razem 3 984 Korzystanie z pomocy społecznej tak dużej liczby osób czynnych zawodowo może wynikać m.in. z niskich wynagrodzeń i świadczeń rentowych, ale też z rosnących cen artykułów żywnościowych i obciążeń czynszem, energią, itp. Powodowało to brak możliwości samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb, zwłaszcza przez rodziny mające na utrzymaniu dzieci. Osoby w wieku poprodukcyjnym (783) stanowiły 19,65% ogólnej liczby świadczeniobiorców. Również w tej grupie przeważały kobiety (76,63%). Tabela 14. Wybrane kategorie rodzin korzystających z pomocy Wyszczególnienie Liczba rodzin (*) Rodziny - ogółem 2 827 Rodziny emerytów i rencistów ogółem 810 Rodziny z dziećmi ogółem 672 Rodziny niepełne - ogółem 235 (*) wybrane kategorie rodzin liczby nie bilansują się W ogólnej liczbie 2 827 rodzin, 50,9% stanowiły gospodarstwa jednoosobowe (1 439), 49,10% wieloosobowe (1 388). Wśród gospodarstw wieloosobowych najwięcej było rodzin dwuosobowych 45,89%, rodzin trzyosobowych 27,59%, natomiast gospodarstw czteroosobowych i z większą liczbą osób w rodzinie 26,52%. Rodziny z dziećmi (672) stanowiły około 23,77% ogółu rodzin korzystających ze świadczeń. Na uwagę zasługuje również fakt, że wśród rodzin z dziećmi około 34,97% stanowiły rodziny niepełne (235). Wśród wszystkich rodzin korzystających z pomocy finansowej 28,65% to rodziny emerytów i rencistów. W tej kategorii najliczniejszą grupę stanowiły gospodarstwa jednoosobowe 60,9%. Głównymi przyczynami skłaniającymi osoby i rodziny do ubiegania się o pomoc w Ośrodku w 2012 r., były przede wszystkim długotrwała choroba (1 373 osoby) i niepełnosprawność 16
(827 osób). Osoby niepełnosprawne i długotrwale chore bardzo często posiadały własne dochody, jednak były one zbyt niskie w stosunku do koniecznych wydatków. W związku z tym nie były one w stanie zaspokoić swych podstawowych potrzeb, jak np. zakup żywności i leków, czy opłacenie świadczeń mieszkaniowych we własnym zakresie. Osoby te, z uwagi na zły stan zdrowia oraz bezradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego, korzystały również z innych form pomocy, w tym z usług opiekuńczych. Z pomocy społecznej korzystały także osoby i rodziny, które nie były w stanie prawidłowo wypełniać funkcji rodzinnych, takich jak: ekonomiczna, wychowawcza, opiekuńcza. Tabela 15. Kategorie klientów korzystających z pomocy finansowej Lp. Wyszczególnienie Liczba klientów (*) Udział (w %) 1. Osoby długotrwale chore 1 373 34,46 2. Osoby niepełnosprawne 827 20,76 3. Osoby starsze ( wiek poprodukcyjny ) 782 19,63 4. Osoby wykazujące bezradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego 602 15,11 5. Osoby żyjące w ubóstwie 471 11,82 6. Osoby bezrobotne 387 9,71 7. Osoby z problemem zaburzeń psychicznych 217 5,45 8. Osoby korzystające z pomocy z powodu potrzeby ochrony macierzyństwa 125 3,14 9. Osoby z problemem alkoholowym 92 2,31 10. Osoby zgłaszające problem przemocy w rodzinie 41 1,03 11. Osoby wychowujące dzieci do 6 miesiąca życia dziecka 38 0,95 12. Osoby bezdomne 33 0,83 13. Osoby z sytuacją kryzysową w rodzinie 21 0,53 14. Osoby uzależnione od narkotyków 18 0,45 15. Osoby z trudnościami w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu 13 0,33 karnego 16. Osoby, które uzyskały status uchodźcy, przejawiające trudności w integracji 4 0,10 17. Osoby z problemami wynikającymi z sieroctwa 3 0,08 18. Osoby korzystające z pomocy z powodu zdarzenia losowego 3 0,08 (*) z uwagi na możliwość wystąpienia kilku dysfunkcji - liczby nie bilansują się. W 2012 r. w stosunku do ubiegłego roku na Ursynowie nastąpił widoczny wzrost liczby osób bezrobotnych o 18,09%. Nie spowodowało to jednak podobnego wzrostu liczby bezrobotnych korzystających z pomocy Ośrodka. 17
3. Pomoc pieniężna i pomoc niepieniężna Z ogólnej liczby 3 984 osób, którym w okresie sprawozdawczym Ośrodek udzielił wsparcia, z pomocy finansowej skorzystało łącznie 2 210 osób, tj. 55,47% ogólnej liczby klientów. Dla porównania w 2011 r. z pomocy Ośrodka skorzystało 3 749 osób (o około 5,9% mniej niż w 2012 r.). Tabela 16. Wybrane formy pomocy i wielkość wydatków Lp. Formy pomocy Liczba osób Wydatki (*) (w zł) 1. Zasiłki celowe 1408 (***) 4 959 374 2. Posiłki 746 (**) 851 620 3. Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze zadanie własne 431 1 895 977 5. Zasiłki stałe 147 548 463 6. Zasiłki okresowe 70 (****) 93 644 7. Specjalistyczne usługi opiekuńcze zadanie zlecone 41 84 835 8. Zasiłki celowe dla uczestników projektu EFS 40 55 282 (*) kwoty w zaokrągleniu do pełnych złotych. (**) suma wydatków na zakup posiłków w szkołach, przedszkolach i punkcie żywieniowym łącznie z budżetu miasta i państwa. (***) kwota wydatków z zasiłkami przyznanymi w ramach projektu EFS. (****) kwota wydatków łącznie z budżetu miasta i dotacja do zadań własnych. Tabela 17. Liczba ursynowskich dzieci korzystających z obiadów Wyszczególnienia Liczba dzieci, którym Ośrodek opłacał obiady Kwota wydatków (w zł) Szkoła podstawowa 288 213 912 Gimnazjum 110 81 363 Przedszkole 119 78 947 Szkoła ponadgimnazjalna 39 26 923 Razem 556 (*) 401 145 (*) 65 dzieci wykazana jest dwa razy, gdyż w ciągu roku kalendarzowego migrowała między przedszkolem a szkołą podstawową lub szkołą podstawową a gimnazjum, faktyczna liczba dzieci objętych pomocą to 491. Jak wynika z powyższej tabeli, Ośrodek w ramach posiadanych środków pokrywał koszty zakupu posiłków dla 491 dzieci. Wśród dzieci, którym opłacano obiady, najliczniejszą grupę stanowili uczniowie szkół podstawowych. Zauważalny jest też wzrost liczby dzieci korzystających z posiłków w przedszkolach i szkołach ponadgimnazjalnych. Łączny koszt zakupu posiłków wyniósł 401 145 zł. Ponadto w ramach zasiłków celowych Ośrodek pokrył koszty wyżywienia w przedszkolach dla dzieci z 6 rodzin w kwocie 1 637 zł. Każdy wniosek, który wpłynął do Ośrodka w sprawie pomocy w opłaceniu kosztów posiłków lub wyżywienia, był rozpatrzony pozytywnie. Pomoc finansowa w formie zasiłków na zakup żywności, podobnie jak w latach ubiegłych, stanowiła największą pozycję w wydatkach na pomoc bezpośrednią. Łącznie na realizację pomocy w formie zasiłków celowych w 2012 r. przeznaczono kwotę 4 959 374 zł. 18
Tabela 18. Wybrane formy pomocy finansowej realizowanej ze środków miasta Kwota Liczba osób, świadczeń którym Cel przyznania pomocy (w zaokrągleniu decyzją do pełnych zł) przyznano ( ) świadczenie Liczba świadczeń Średnia wartość jednego świadczenia (w zł) pokrycie kosztów zakupu żywności 1 911 990 1 332 4 904 389,88 pokrycie wydatków na opłaty czynszu 1 033 503 794 2 721 379,82 pokrycie kosztów obiadów w punkcie żywieniowym pokrycie kosztów obiadów w szkołach i przedszkolach (*) 450 475 255 56 029 8,04 (*) 401 145 491 75 075 5,34 pokrycie wydatków na zakup leków i leczenie 394 767 684 2 018 195,62 zakup środków czystości i higienicznych 349 402 973 2 538 137,67 zakup odzieży i obuwia 348 602 761 1 965 177,41 opłata faktur za energię i gaz 190 547 344 802 237,59 inne potrzeby ( ) 181 698 405 985 184,46 zakup wyposażenia do szkoły dla dzieci 145 210 260 350 414,89 pokrycie części wydatków związanych z remontem mieszkania pokrycie kosztów wypoczynku letniego dla dzieci w tym kolonii i obozu 124 358 93 128 971,55 82 214 76 105 782,99 pokrycie kosztów zakupu opału 64 720 59 88 735,45 zakup sprzętu gospodarstwa domowego 64 107 215 315 203,51 zakup biletów komunikacji miejskiej 27 773 113 193 143,90 dofinansowanie turnusu rehabilitacyjnego 25 690 27 41 626,59 dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego 6 418 12 13 493,69 potrzeby z tytułu zdarzenia losowego 4 167 3 5 833,40 zakup wyposażenia dla dzieci na kolonie 1 900 5 5 380,00 opłata pobytu i wyżywienia w żłobku lub przedszkolu 1 637 6 8 204,63 pokrycie kosztów wyrobienia dokumentów 671 11 13 51,62 ( ) łączna kwota środków przeznaczona na zakup posiłków (środki z budżetu miasta i budżetu państwa). ( ) inne potrzeby to m.in. pokrycie kosztów kursu, szkoleń, kart telefonicznych, książeczek sanepid, wózków dla dzieci, wyprawek dla dzieci, przejazdów, opłat za wodę, wywóz śmieci, szamba, Internet, usługi - kominiarskie, gazowe, transport AGD, pralnia. ( ) kwota świadczeń z zasiłkami przyznanymi w ramach projektu EFS. Z analizy przedstawionych danych wynika, iż pomoc finansowa przyznawana była przede wszystkim na zaspokojenie egzystencjalnych potrzeb ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Największą kwotę wydatków, poza zakupem żywności, stanowiła pomoc przyznawana na opłacenie czynszu oraz zakup leków, a także pokrycie kosztów leczenia. Znaczącą kategorią wydatków była też kwota przeznaczona na zakup środków czystości 19
i higieny. Najwyższą wartość jednego świadczenia stanowiły wydatki: związane z remontem mieszkań (971,55 zł), zaspokojeniem potrzeb wynikających z wystąpienia zdarzeń losowych (833,40 zł), pokryciem kosztów wypoczynku letniego dla dzieci, w tym kolonii i obozów (782,99 zł), zakupem opału (735,45 zł) oraz wydatki związane z dofinansowaniem turnusu rehabilitacyjnego (626,59 zł). Osoby i rodziny będące klientami Ośrodka, poza pomocą finansową, korzystały także z innych form wsparcia, obejmujących szereg działań, których celem była pomoc w przezwyciężaniu istniejących trudności oraz poprawa funkcjonowania tych osób w środowisku. Do działań takich zaliczyć można m.in.: - pomoc dla rodzin wieloproblemowych; Pomoc dla tej grupy odbiorców świadczył Zespół ds. Rodziny oraz Zespół ds. Asysty Rodzinnej (2 pracowników socjalnych i 3 asystentów rodziny). Celem głównym było udzielanie pomocy osobom i rodzinom przeżywającym kryzys, dotkniętym problemem przemocy domowej, kryzysem psychicznym, długotrwałymi trudnościami adaptacyjnymi, uzależnieniem od narkotyków i alkoholu oraz trudnościami opiekuńczo - wychowawczymi. Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wsparciu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz na podstawie 10 i 25 Zarządzenia Nr 3/12 z dnia 31.01.2012 r. Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy, w ramach Działu Pomocy Specjalistycznej został wyodrębniony Zespół ds. Asysty Rodzinnej. W roku sprawozdawczym w Ośrodku zatrudnionych zostało 4 asystentów rodziny w ramach 3,5 etatu (0,5 etatu ze środków EFS). Celem głównym pracy asystentów rodziny było przywrócenie rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczowychowawczych zdolności do pełnienia tych funkcji poprzez m.in.: zwiększanie umiejętności w prawidłowym prowadzeniu gospodarstwa domowego, udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów psychologicznych i wychowawczych z dziećmi, wspieranie aktywności społecznej rodzin, zwiększanie umiejętności w zakresie aktywizacji zawodowej, udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej, zwiększenie kompetencji rodzicielskich rodziców poprzez udział w zajęciach, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych, gospodarowania budżetem domowym, udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych, podejmowanie działań interwencyjnych 20
i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin, prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci. Zespół ds. Rodziny oraz Zespół ds. Asysty Rodzinnej objęły pomocą 927 rodzin, z tego 349 rodzin korzystało z pomocy finansowej i usługowej, a 578 rodzin wyłącznie z pracy socjalnej. W stosunku do roku 2011 zwiększyła się ogólna liczba rodzin wieloproblemowych objętych pomocą (o 31,8%). Asystenci rodziny pracowali z 59 rodzinami, z tego 53 rodziny korzystały ze wsparcia asystentów z Zespołu ds. Asysty Rodzinnej (6 rodzin korzystało ze wsparcia asystenta zatrudnionego w ramach projektu systemowego). Tabela 19. Działania podejmowane przez pracowników Zespołu ds. Rodziny i Zespołu ds. Asysty Rodzinnej Wyszczególnienie Liczba Współpraca z kuratorem 378 Kontakt z pedagogiem 353 Wspólne wejście w środowisko z innym pracownikiem w ramach konsultacji 337 Współpraca z Sądem, Policją, itp. 305 Kontakt z placówkami ochrony zdrowia (w tym: IPiN) 223 Rozeznanie i monitorowanie środowiska w ramach procedury Niebieskie Karty 191 Zawieranie i monitorowanie kontraktów socjalnych 125 Kontakt ze świetlicami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi lub placówkami 104 opiekuńczo-wychowawczymi Podjęte interwencje 93 Wspólne wejście w środowisko z Policją, pedagogiem, kuratorem, przedstawicielem firmy 79 świadczącej usługi Wywiady na rzecz: Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie, placówek opiekuńczowychowawczych, 72 w sprawie rodzin zastępczych, wywiady informacyjne Diagnoza rodziny 68 Konsultacje z pracownikami poradni rodzinnych, poradni dla uzależnionych 63 i współuzależnionych, organizacjami pozarządowymi, PIK Wywiady na rzecz DZRPPiRPA 30 Udział w zespołach interdyscyplinarnych 13 W stosunku do 2011 r. wzrosła o 5,52% liczba środowisk monitorowanych w związku z procedurą Niebieskie Karty. O ponad 81,9% wzrosła liczba kontaktów z pedagogami szkolnymi w sprawach dzieci, co dobrze świadczy o współpracy w dzielnicy pomiędzy służbami. Znacząco (bo o 25,7%) wzrosła liczba interwencji przeprowadzanych w środowiskach, na skutek przekazywania zgłoszeń przez sąsiadów, z Policji, placówek oświatowych i ochrony zdrowia. Prawie dwukrotnie częściej pracownicy kontaktowali się z placówkami opiekuńczo-wychowawczymi (brali udział w posiedzeniach zespołów rekwalifikacyjnych dotyczących oceny zasadności pobytu dzieci w placówkach) oraz świetlicami działającymi na terenie dzielnicy. W roku sprawozdawczym wpłynęły 74 wnioski 21
z Dzielnicowego Zespołu Realizacji Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w sprawie przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego, w związku z naruszeniem art. 24 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Pracownikom Zespołu udało się przeprowadzić 30 wywiadów. 9 osób nie wyraziło zgody na wywiad. 29 osób, mimo wystosowanych wezwań nie nawiązało kontaktu z pracownikiem Ośrodka. W 6 przypadkach osoby uzależnione nie przebywały pod wskazanymi adresami. Większość zgłoszonych osób to mężczyźni, 16 to kobiety. Spośród 30 osób, z którymi przeprowadzono wywiad, 10 skontaktowało się z terapeutą uzależnień. Niestety, tylko nieliczna grupa osób poddała się dobrowolnie terapii (3 osoby). 15 osób korzystało z pomocy Ośrodka, w tym: 12 z pomocy finansowej. W 9 rodzinach prowadzona była procedura Niebieskie Karty. W 8 przypadkach pracownicy socjalni wystąpili z wnioskiem do DZRPPiRPA w sprawie uruchomienia procedury zobowiązania do leczenia odwykowego. - pomoc na rzecz rodzin, w których wystąpił problem przemocy; Od listopada 2011 r. funkcjonuje Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. W składzie Zespołu pracuje dwóch pracowników Ośrodka. Ponadto Ośrodek prowadził też obsługę organizacyjno-techniczną Zespołu. W okresie sprawozdawczym do Zespołu wpłynęło 126 formularzy Niebieska Karta cz. A, z czego 48 wypełnili pracownicy socjalni Ośrodka. W 66 powołanych przez Zespół grupach roboczych pracownicy socjalni Ośrodka podejmowali działania pomocowe i interwencyjne wobec osób dotkniętych przemocą i osób stosujących przemoc. Pracownicy socjalni organizowali i koordynowali pracę 62 grup roboczych. W 29 przypadkach, tam, gdzie Zespół nie powołał grup roboczych, pracownicy socjalni Zespołu ds. Rodziny samodzielnie monitorowali środowiska dotknięte przemocą. Łącznie w 2012 r. w związku z przemocą w rodzinie monitorowana była sytuacja w 191 środowiskach. Tabela 20. Realizacja procedury Niebieskie Karty Wyszczególnienie Liczba rodzin Procedura wszczęta przez OPS 48 Monitorowane środowiska w ramach procedury Niebieskie Karty 95 Koordynacja i udział w grupach roboczych 66 Pracownicy socjalni współpracowali z pracownikami hostelu działającym w ramach Ośrodka Interwencji Kryzysowej Adamus przy ul. 6 Sierpnia 1/5. Wynikiem tej współpracy były wspólnie ustalone plany pracy z rodzinami przebywającymi w hostelu, podejmowane 22
interwencje, kontakty z kuratorami, pedagogami szkolnymi oraz ośrodkami pomocy społecznej, właściwymi ze względu na miejsce zamieszkania osoby lub rodziny. W porównaniu z rokiem ubiegłym w 2012 r. o 15,8% wzrosła liczba osób korzystających z hostelu objętych pomocą Ośrodka. Znaczna większość klientów hostelu obsługiwanych przez pracowników socjalnych pochodziła spoza dzielnicy Ursynów Tylko jedna klientka z Ursynowa była skierowana do placówki z powodu podejrzenia wystąpienia przemocy w rodzinie. Tabela 21. Przyczyny umieszczenia rodziny w hostelu Wyszczególnienie Bezdomność 25 Przemoc ze strony partnera 7 Przemoc ze strony rodziców 6 Uzyskanie statusu uchodźcy 3 Sytuacja kryzysowa w rodzinie 2 Ofiara handlu ludźmi 1 Razem 44 Liczba rodzin - pomoc na rzecz rodzin zastępczych; Ośrodek realizował wsparcie dla rodzin zastępczych m.in. poprzez organizowanie i prowadzenie specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego dla rodzin naturalnych i zastępczych. Z ogólnej liczby 68 rodzin zastępczych z terenu Ursynowa, pomocą Ośrodka w formie finansowej lub pracy socjalnej, a także poradnictwa specjalistycznego, objęte były 64 rodziny, w tym 81 dzieci. Świadczeniem pomocy dla tej grupy odbiorców zajmowało się 2 specjalistów z Zespołu ds. Asysty Rodzinnej. Tabela 22. Liczba rodzin zastępczych objętych pomocą Ośrodka Wyszczególnienie Liczba rodzin Rodziny spokrewnione 49 Rodziny niezawodowe 14 Rodziny zawodowe o charakterze specjalistycznym 1 Razem 64 Na Ursynowie ustanowiona została 1 rodzina zastępcza zawodowa o charakterze specjalistycznym przeznaczona dla dzieci wymagających dodatkowej opieki czy pielęgnacji. Do takich rodzin trafiają dzieci z problemami rozwojowymi, zdrowotnymi, niedostosowane społecznie. W rodzinie specjalistycznej można umieścić nie więcej niż 3 dzieci. W rodzinie tej było umieszczonych 3 dzieci w wieku 16-19 lat (2 dzieci niedostosowanych społecznie, 1 niepełnosprawne). W odpowiedzi na zgłaszane i rozpoznawane na bieżąco przez pracowników potrzeby rodzin zastępczych, w Ośrodku kontynuowano realizację projektu - Ursynów dla rodzin zastępczych. 23
- pomoc na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin; Zadaniem pracowników Zespołu była współpraca z osobami zaburzonymi psychicznie i ich rodzinami. Większość osób, które skorzystały z pomocy Zespołu, choruje od wielu lat i często jest hospitalizowana. Głównymi problemami, z jakimi spotykali się pracownicy Zespołu były: mała aktywność społeczna, mała samodzielność w prowadzeniu gospodarstwa domowego, trudności w załatwianiu spraw urzędowych przez podopiecznych i ich rodziny. W 2012 r. z pomocy skorzystało 156 osób (90 kobiet i 66 mężczyzn). Liczba odbiorców pozostała na podobnym poziomie, co w roku 2011. Najliczniejszą grupę stanowiły osoby powyżej 50 r.ż. Ponadto pracownicy Zespołu zajmujący się pomocą osobom z zaburzeniami psychicznymi koordynowali lub prowadzili konsultacje dla klientów pozostających pod opieką pracowników innych działów lub zespołów łącznie dla 39 osób. Dzięki konsultacjom lekarza psychiatry zwiększyła się skuteczność udzielanej pomocy (bardziej efektywne stało się motywowanie do leczenia, szybsze uzyskiwanie skierowań do szpitala czy kierowanie na leczenie wbrew woli osób chorych). Klienci Ośrodka mogli korzystać z konsultacji lekarza w Ośrodku lub zgłosić potrzebę lekarskiej wizyty w domu klienta. Przeprowadzono 174,5 godziny konsultacji psychiatrycznych, z tego 47 godzin w miejscu zamieszkania klienta. Pracownicy kontynuowali realizację projektu "MOST", który był skierowany do rodzin osób chorujących psychicznie. Ponadto jeden z pracowników socjalnych Zespołu na stałe współpracował z Instytutem Psychiatrii i Neurologii (z Zespołem Leczenia Domowego), odwiedzał hospitalizowanych klientów oraz omawiał sprawy socjalne podopiecznych, przyjmował nowe zgłoszenia. Pracownicy Zespołu zaplanowali specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi - łącznie dla 41 osób. - pomoc na rzecz osób bezrobotnych; W Ośrodku praca z klientem bezrobotnym prowadzona była w oparciu o Program pomocy osobom bezrobotnym i ich rodzinom. Pracą na rzecz tej grupy osób zajmowali się pracownicy dwóch zespołów: Zespołu ds. Osób Bezrobotnych i Zespołu Rozwoju Zawodowego. Nadal głównym celem podejmowanych działań przez Zespół ds. Osób Bezrobotnych była głównie praca środowiskowa i zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób bezrobotnych i ich rodzin poprzez zapewnienie specjalistycznych form wsparcia, mających ułatwić szybki powrót na rynek pracy. Problem bezrobocia dotyczył w większym stopniu kobiet (prawie 61,50%) niż mężczyzn. Najliczniejszą grupę bezrobotnych objętych pomocą Zespołu stanowili młodzi ludzie w wieku do 35 roku życia (71 osób) i osoby, które ukończyły 45 rok 24
życia (40 osób). Analiza danych będących w posiadaniu Ośrodka wskazuje na to, że ze względu na poziom wykształcenia najliczniejszą grupę bezrobotnych objętych pomocą stanowiły osoby posiadające wykształcenie zawodowe (52 osoby) oraz podstawowe (28 osób). Niskie, nieaktualne kwalifikacje zawodowe, często niedostosowane do potrzeb rynku pracy znacznie zmniejszały szanse tych osób na zatrudnienie. W sposób zauważalny zwiększyła się liczba osób pozostających bez zatrudnienia powyżej 24 miesięcy. Jest to zgodne z tendencją utrzymującą się na Ursynowie i odnotowaną też przez Urząd Pracy. Tabela 23. Wybrane działania podejmowane w ramach pracy socjalnej na rzecz osób bezrobotnych Wyszczególnienie Liczba działań (*) Konsultacje indywidualne 700 Poradnictwo dla klientów 268 Konsultacje z pracownikami Ośrodka i wspólne wejścia w środowisko 229 Wstępne diagnozy aktywności zawodowej i predyspozycji 157 Kontakty z pracodawcami 62 Kontakty z organizacjami pozarządowymi 44 Wyszukiwanie kursów i szkoleń 40 (*) liczby nie sumują się. W wyniku działań Zespołu 49 osób bezrobotnych podjęło zatrudnienie. 10 osób wzięło udział w projektach realizowanych przez Ośrodek. Podpisano i monitorowano 182 kontrakty socjalne. Pracownicy Zespołu wspólnie z pracownikami Zespołu Rozwoju Zawodowego brali udział w realizacji projektu Aktywny rozwój III. Wsparciem dla pracowników Zespołu ds. Osób Bezrobotnych i uzupełnieniem oferty pomocy Ośrodka dla osób bezrobotnych były działania prowadzone przez Zespół Rozwoju Zawodowego. Głównym celem pracy konsultantów Zespołu było zapewnienie wsparcia osobom bezrobotnym i poszukującym pracy, poprzez kształtowanie w nich umiejętności efektywnego radzenia sobie na rynku pracy i zapoznawanie tych osób z technikami autoprezentacji. Oferta skierowana była do różnych grup odbiorców i miała ułatwić start zawodowy lub powrót na rynek pracy. Osoby poszukujące pracy mogły korzystać z sali aktywizacyjnej oraz z fachowych porad udzielanych przez psychologa, prawnika i doradcę zawodowego. W 2012 r. odnotowano 2 111 wizyt w sali aktywizacyjnej i 1 938 wpisów dotyczących odbytych rozmów telefonicznych. O znalezieniu pracy dzięki własnej aktywności oraz pomocy udzielanej przez pracowników Zespół poinformowało 26 osób. W porównaniu do 2011 r. zmniejszyła się liczba wizyt w Sali aktywizacyjnej (o 4,3%), natomiast odnotowano znaczny wzrost konsultacji indywidualnych (o 35%). Zauważalny był 25
także wzrost w porównaniu do roku 2011 liczby klientów z rodzin dysfunkcyjnych, w tym z rodzin niewydolnych wychowawczo i z problemem przemocy domowej (z 81 do 149). Takie osoby chętniej korzystały z długofalowej pomocy psychologa, by radzić sobie z problemami osobistymi rzutującymi na sytuację zawodową. Działania Zespołu ukierunkowane były w szczególności na: ustalanie indywidualnych programów działania, wsparcie i aktywizację zawodową, określenie preferencji i predyspozycji zawodowych oraz ustalenie przeszkód w obszarach stwarzających problemy w codziennym funkcjonowaniu, podniesienie samooceny, radzenie sobie ze stresem, naukę sposobów rozwiązywania problemów rodzinnych, a także na pomoc w sprawach związanych z prawem rodzinnym, cywilnym oraz prawem pracy. Tabela 24. Indywidualne formy pomocy osobom bezrobotnym Wyszczególnienie Liczba osób Liczba porad Doradztwo zawodowe 153 450 Konsultacje prawnika 141 442 Konsultacje psychologa 69 481 Symulowane rozmowy kwalifikacyjne z użyciem kamery 24 24 Razem 302 (*) 1 397 (*) faktyczna liczba osób bezrobotnych korzystających z pomocy Zespołu. Nie byłoby tak skutecznych działań bez współpracy z partnerami - organizacjami pozarządowymi, pracodawcami i różnymi instytucjami realizującymi projekty unijne, dotyczące szeroko pojętej aktywizacji zawodowej oraz szkoleń i kursów. Wśród firm i instytucji realizujących projekty szkoleniowe, z którymi współpracowali pracownicy Zespołu, należy wymienić: Urząd Pracy m.st. Warszawy, WUP, Fundację Centrum Promocji Kobiet, Academia de la Lenqua, R-max Ryszard Jedliński, Akademia www, Stowarzyszenie Wolontariuszy wobec AIDS Bądź z nami, Centrum Edukacji Kadr Sp. z o.o., SP nr 323. W 2012 r. Ośrodek rozpoczął realizację nowego zadania, jakim są prace społecznie użyteczne. Celem ich jest stworzenie warunków powrotu na rynek pracy osobom bezrobotnym, kształtowanie aktywnej postawy oraz przywracanie zdolności pełnienia ról społecznych i zawodowych. Prace były organizowane zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Warto zaznaczyć, że 2 osoby z 6 skierowanych do wykonywania pracy w ramach prac społecznie użytecznych wróciły na otwarty rynek pracy. 26
Ważnym zadaniem realizowanym w Ośrodku przez Zespół Rozwoju Zawodowego, była aktywizacja osób bezrobotnych i poszukujących pracy oraz młodzieży z zagrożonych środowisk. Zrealizowane zostały 2 projekty - Warsztaty aktywizujące dla 14 uczestników oraz projekt adresowany do młodzieży - Aktywny rozwój III - 12 uczestników w wieku 14-18 lat (szczegółowy opis projektów w dalszej części). - pomoc świadczona przez wolontariuszy na rzecz osób wymagających wsparcia; Poza pomocą materialną i pracą socjalną osoby wymagające wsparcia mogły liczyć również na pomoc ze strony wolontariuszy, czyli osób wykonujących pracę w Ośrodku na podstawie Porozumienia o pracę wolontarystyczną. Program Wolontariat w Ośrodku zakłada kojarzenie osób wymagających wsparcia z ludźmi chcącymi taką pomoc świadczyć. Tylko ścisła współpraca z pracownikami socjalnymi i pracownikami ośrodków wsparcia daje możliwość podjęcia właściwej decyzji o potrzebie zaangażowania wolontariusza. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na pozyskiwanie wolontariuszy jest również nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z ursynowskimi szkołami, organizacjami pozarządowymi oraz z Centrum Wolontariatu. W 2012 r. już 80 wolontariuszy świadczyło pomoc na rzecz 1 886 osób. Tabela 25. Osoby wykonujące pracę wolontariusza Wolontariusze Liczba osób - pełnoletni 59 - niepełnoletni 21 Razem 80 - pracujący w oparciu o podpisane porozumienia 64 - pracujący akcyjnie 16 Razem 80 Mimo mniejszego zainteresowania ideą wolontariatu w społeczeństwie udało się utrzymać podobną liczbę wolontariuszy jak w 2011 r. Tabela 26. Formy pomocy świadczonej przez wolontariuszy Liczba wolontariuszy Formy pomocy świadczących pomoc (*) Pomoc w nauce dzieciom i młodzieży 25 Działalność akcyjna (festyny, zgłoszenia jednorazowe np. towarzyszenie osobie 25 starszej w dojściu do przychodni zdrowia) Praca w placówkach, grupy samopomocowe 24 Pomoc seniorom 16 Opieka nad dziećmi, wspólne spędzanie czasu wolnego 6 Pomoc dla uczestników DDPS 6 Pomoc osobom niepełnosprawnym 5 27
Tabela 27. Zestawienie liczby osób korzystających z pomocy świadczonej przez wolontariuszy Liczba osób korzystających Formy pomocy z pomocy wolontariuszy (*) Pomoc okolicznościowa (festyny, akcje) 1 396 Pomoc w placówkach i grupach samopomocowych 380 Pomoc indywidualna (w tym osobom niepełnosprawnym) 110 Razem 1 886 (*) część wolontariuszy świadczyła pomoc dla więcej niż jednego środowiska. Warto też wspomnieć o zaangażowaniu wolontariuszy w akcję organizowaną przez Urząd Dzielnicy Ursynów w listopadzie 2012 r. we współpracy z Fundacją Ronalda Mc Donalda, gdzie 7 wolontariuszy pomagało w obsłudze wykonywanych bezpłatnych badań USG dla dzieci. - pomoc na rzecz osób bezdomnych; W okresie od stycznia do grudnia 2012 r. na terenie Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej zidentyfikowali 21 stałych miejsc pobytu osób bezdomnych. Ogółem stwierdzono pobyt 46 osób bezdomnych na terenie dzielnicy (w tym 16 kobiet i 30 mężczyzn), z czego: o 31 osób korzystało wyłącznie z pomocy w formie pracy socjalnej, o 15 osób skorzystało jednocześnie z pracy socjalnej i pomocy finansowej. W przypadku 8 osób wnioski o udzielenie pomocy finansowej wraz z kompletem dokumentów zostały przekazane do realizacji przez Ośrodki właściwe ze względu na ostatnie miejsce zameldowania stałego tych osób. Z uzyskanych informacji od osób bezdomnych wynikało, że: o 22 klientów nie posiadało zameldowania na pobyt stały, o 20 osób nie chciało ujawnić informacji o zameldowaniu, o 4 klientów posiadało aktualny stały meldunek. Ponadto: o 20 osób nie podało swoich danych osobowych, o 14 osób przebywających na terenie Dzielnicy Ursynów pochodziło spoza Warszawy, o 8 osób posiadało meldunek stały lub ostatni stały meldunek na terenie innych dzielnic warszawskich, o 4 osoby były wcześniej mieszkańcami Dzielnicy Ursynów. 28