Podstawy modelowania biznesowego w inżynierii oprogramowania 1. Rola modelowania biznesowego w inżynierii oprogramowania 2. Przegląd notacji (BPMN, UML w zast. biznesowym) 3. Powiązania modeli biznesowych i systemowych 4. Porównanie notacji z wymiarami Zachmana 5. Zastosowania 6. Czynniki wpływające na wybór rozwiązania Materiały pomocnicze do wykładu z Modelowania i Analizy Systemów na Wydziale ETI PG. Ich lektura nie zastępuje obecności na wykładzie. Wykorzystanie materiałów w innym celu oraz ich rozpowszechnianie jest zabronione.
Modelowanie biznesowe w inżynierii oprogramowania opis organizacji w której będzie wdrażany system opis procesów, które mają być wpierane przez system Działania w procesie wytwarzania: opis organizacji, identyfikacja procesów biznesowych, projektowanie realizacji procesów biznesowych
Cele modelowania biznesowego Zrozumienie złożonych systemów - zrozumienie struktury i procesów organizacji przed rozpoczęciem wytwarzania lub wdrażania systemu Analiza, walidacja, przewidywanie cech i działania - Analiza działania organizacji po restrukturyzacji - Analiza działania organizacji po wprowadzeniu systemu - Walidacja systemu względem jej struktury i procesów Dokumentacja podjętych decyzji - Modele biznesowe/opis organizacji są podstawą do rozpoczęcia prac nad wytwarzaniem systemu Komunikacja w zespole wytwórczym lub z klientem - Uzgodnienia zakresu systemu - Uzgodnienia dotyczące zmiany procesów po informatyzacji Przetwarzanie automatyczne generowanie kodu lub dokumentacji - Możliwe powiązanie BPMN z BPEL - Tworzenie modeli systemu na podstawie modeli biznesowych
Przegląd modeli biznesowych Notacje wcześniejsze Schematy blokowe Diagram struktury Wzbogacony wizerunek Diagram przepływu danych BPMN Modelowanie biznesowe w UML DSM - podejście dziedzinowe Potrzeba specyfikacji tekstowych
Business Process Model and Notation OMG BPMN 2.0 Diagram procesu (biznesowego) Modelowanie: - procesy współpracy B2B (public) - prywatne procesy biznesowe Możliwość dekompozycji i uszczegóławiania diagramów Możliwość mapowania do BPEL4WS Typy narzędzi: - BPA Business Process Analysis - BPMS Business Process Management Systems - Diagramming - Case Management 76 narzędzi na www.bpmn.org
Elementy BPMN 2.0-1 Czynności: Zadanie Pod-proces Zdarzenia: Start pośrednie koniec Pętla Kompensacja Wielokrotne wystąpienie Z różnymi specjalizacjami (BPMN 1.2): - proste - wiadomość - czas - błąd - anulowanie - kompensacja - reguła - sygnał - wielokrotne - łącze - zakończenie
www.bpmn.org Poster BPMN 2.0
Zastosowanie elementów BPMN Michael zurmuehlen: How much BPMN do You need. http://www.bpm-research.com
Elementy BPMN - 2 Bramki - Decyzje (xor) lub w reakcji na dane - w reakcji na zdarzenie - Decyzja (or) lub złączenie (merge) - Złożona decyzja lub złączenie -Równoległe (fork/joint, and) Pole organizacji (basen) Sekcja działu organizacji (tor) Artefakty Powiązania Adnotacja Obiekt danych Przepływ sekwencyj. przekaz komunikatu asocjacja Grupa
Wybrane wzorce procesowe Sekwencja Podział równoległy i synchronizacja Podział rozłączny Process Modeling Notations and Workflow Patterns Stephen A. White [www.bpmn.org]
Mapowanie BPMN na BPEL Introduction to BPMN www.bpmn.org
BPMN inne diagramy Diagram konwersacji zestaw logicznie powiązanych wymian komunikatów Diagram choreografii pokazuje zadania uczestników choreografii
Modelowanie biznesowe w UML - biznesowe przypadki użycia Diagram przypadków użycia z redefinicją granicy systemu, aktorów i przypadków użycia Granica pomiędzy organizacją a jej otoczeniem Biznesowy aktor kontaktuje się z organizacją Biznesowy przypadek użycia usługa wykonywana przez organizację Business Actor Business Use Case Modelowanie biznesowe jest dyscypliną IBM RUP
Modelowanie biznesowe w UML - biznesowy diagram klas Osobne symbole dla pracownika biznesu i encji biznesowej Związki asocjacji, agregacji i generalizacji jak w systemowych diagramach klas Business W orker Business Entity
Modelowanie biznesowe w UML modelowanie dynamiki Możliwość zastosowania: Diagramu sekwencji Diagramu współpracy Diagramu czynności Diagramu stanów Business Actor Business W orker Możliwość połączenia z biznesowym przypadkiem użycia lub klasą Business Entity
Porównanie ekspresyjności BPMN i UML UML Diagram przypadków użycia BPMN Diagram klas Diagram stanów Diagram sekwencji Diagram współpracy Wspólna część diagramu czynności i diagramu procesu biznes. Niektóre elementy diagramu procesu biznes. d. konwersacji d. choreografii
Powiązanie modeli biznesowych i systemowych w UML Aktor biznesowy lub pracownik biznesu może być aktorem (systemu) Czynność biznesowa może być przypadkiem użycia systemu lub czynnością Encja biznesowa może być klasą systemu [zastosowanie mechanizmów śladowości, np. traceability matrix] Narzędzia: IBM Rational (inne narzędzia UML)
Modelowanie styku IT-biznes (propozycje naukowców 1)
Styk IT-biznes (propozycje naukowców 2)
Podejście dziedzinowe DSM Modelowanie produktów finansowych i ubezpieczeniowych DSL bazujący na koncepcjach ekspertów dziedzinowych Automatyczna generacja aplikacji sieciowej w J2EE www.metacase.com
Wymiary modelowania dla modeli Dane/obiekty (co?) encje biznesowe i związki pomiędzy nimi Funkcje/procesy (jak?) model procesów biznesowych: procesy z zasobami biznesowymi na wejściu i na wyjściu biznesowych Lokalizacje/ sieć powiązań (gdzie?) logistyka biznesowa: w węzłach lokalizacje biznesowe i powiązania między lokalizacjami Ludzie (kto?) przepływ pracy i produktów pracy pomiędzy ludźmi lub jednostkami organizacyjnymi Czas (kiedy?) zdarzenia biznesowe i cykle biznesowe Motywacje (dlaczego?) plan biznesu w terminach celów biznesowych i strategii biznesowych Osobny wymiar do opisu zakresu Zachman Framework
Języki modelowania a framework Zachmana Wymiar: organizacja Wcześniejsze BPMN UML Dane/obiekty - - D. klas Procesy DFD, schemat blokowy czynności biz. prz. użycia, czynności Lokalizacje D. struktury - D. klas Ludzie terminator na DFD pole organizacji aktor biz., pracownik biz. pole organizacji Czas - zdarzenia Modele dyn. Motywacje - - -
Wymiary modelowania dla zakresu Dane/obiekty (co?) lista rzeczy istotnych dla organizacji organizacji Funkcje/procesy (jak?) lista procesów wykonywanych przez organizację Lokalizacje/ sieć powiązań (gdzie?) lista lokalizacji w których organizacja działa Ludzie (kto?) lista jednostek organizacyjnych (+ role ludzi) Czas (kiedy?) lista zdarzeń istotnych dla organizacji Motywacje (dlaczego?) lista celów i strategii biznesowych Zachman Framework
Zastosowania Zrozumienie problemów w organizacji Zrozumienie struktury i procesów organizacji przed wytwarzaniem systemu Opis wspieranych procesów przed wdrożeniem systemu wspomagającego zarządzanie procesami Restrukturyzacja organizacji Restrukturyzacja organizacji w związku z informatyzacją Wspomaganie integracji - role i interakcje współpracujących organizacji/działów/systemów Analiza wartości biznesowej proponowanego rozwiązania
Czynniki wpływające na wybór Cel i kontekst Ekspresyjność języków modelowania Wsparcie narzędziowe (modelowanie, automatyzacja)
Literatura Business Process Modeling Notation (BPMN) www.bpmn.org OMG BPMN 2.0 www.omg.org Eriksson H.-E., Penker M., Business Modeling with UML. Business Patterns at Work., New York: Wiley Computer Publishing 2000. Frankel D.S., Harmon P., Mukerji J., Odell J., Owen M., Ricitt P., Rosen M., Soley R.M., Zachman Framework and the OMG s Model Driven Architecture w: Business Process Trends, http://bptrends.com Hommes B-J., van Reijswoud V., Assessing the Quality of Business Process Modelling Techniques, Proceedings of the 33rd Hawaii International Conference on System Sciences 2000. Domain Specific Modeling. www.metacase.com IBM Rational Unified Process.