Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA CZERWIEC 2013 Instrukcja dla zdających: 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 6 stron (zadania 1-9). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w treści maila, numerując pytanie i podając właściwą treść odpowiedzi. 3. Pisz czytelną czcionką, używaj wyłącznie czarnego koloru. 4. W treści wiadomości wpisz swoje imię, nazwisko i dom. 5. Pracę wyślij na adres mailowy: wh_egzaminy@wp.pl 6. Nie korzystaj z okien rozmowy prywatnej. Przed rozpoczęciem pisania opuść inne sale, w których przebywasz. 7. Pamiętaj o obowiązku samodzielnej pracy. W przypadku stwierdzenia niesamodzielnej pracy, Twoja praca będzie anulowana. Czas pracy: 45 minut Liczba punktów do uzyskania: 40 Życzymy powodzenia.
Zadanie 1. (5 pkt) Do każdej opisu dopisz planetę Układu Słonecznego najbardziej do niego pasującą: A. Najmniejsza temperatura na powierzchni B. Naturalny satelita Tytan C. Około 20% tlenu w atmosferze D. Planeta z najbardziej widocznymi pierścieniami E. Czerwona planeta F. Atmosfera tej planety jest niszczona przez wiatr słoneczny G. Nazywana planetą bliźniaczą Ziemi H. Nazwa wywodząca się od rzymskiego boga wojny I. Wokół niej orbituje Europa J. Największa gęstość spośród planet A. B. C. D. E. F. G. H. I. J. Zadanie 2. (1 pkt) Temperaturę powierzchni Słońca możemy ocenić na podstawie A. Koloru B. Natężenia światła C. Średnicy D. Wieku Zadanie 3. (10 pkt) Uzupełnij poniższe zdania jednym słowem. A. Najbliższa Ziemi gwiazda (oprócz Słońca) to Proxima. B. Droga Mleczna jest galaktyką spiralną z. C. Galaktyka łączy cechy galaktyki eliptycznej i spiralnej. D. Angielska nazwa przesunięcia ku czerwieni to.. E. Pierwszą erą po Wielkim była Era Plancka. F. Io, Europa, Ganimedes i Kallisto to tak zwane księżyce G. Prawa opisują ruch planet Układu Słonecznego H. Teoria heliocentryczna to teoria opracowana przez Kopernika. I. Polluks jest gwiazdą gwiazdozbioru. J. Skrót Col oznacza gwiazdozbiór. 2
Zadanie 4. (1 pkt) Dlaczego Słońce ciągle traci masę? Zadanie 5. (8pkt) Do każdego wytłumaczenia dopisz odpowiedni termin 5.1. Tą ogólną nazwą określa się kosmiczne eksplozje 5.2. Ten typ gwiazdy zbudowany jest z materii bogatej w neutrony 5.3. Okruch skalny pochodzenia pozaziemskiego, który spadł na powierzchnię Ziemi 5.4. Zjawisko wydłużania się względnego czasu w układach poruszających się z prędkością podświetlną 5.5. Zbiór gromad galaktyk 5.6. Siła powodująca spadanie przedmiotów na powierzchnię Ziemi 5.7. Antycząstka protonu 5.8. Przeciwieństwo hipotetycznej białej dziury 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.8. Zadanie 6. (3 pkt) Odpowiedz na pytania dotyczące poniższego schematu 6.1. Gwiazda centralna znajduje się w punkcie oznaczonym przez żółtą gwiazdkę. Czy gwiazda (przy zadanym kształcie orbity) mogłaby się znajdować w punkcie 3? Dlaczego? Dlaczego nie? 3
6.2. Jak nazywamy punkt D? Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Zadanie 7. (4 pkt) Wypisz 2 różnice pomiędzy żółtym karłem a gwiazdą neutronową? Informacje do zadania 8. Gwiazda Gwiazdozbiór Jasność wizualna Odległość od Ziemi Typ widmowy Syriusz Wielki Pies -1,47 8,6 ly A1V Betelgeza Orion 0,45 427 ly M2Iab Elnath Byk 1,68 131 ly B7III Aldebaran Byk 0,87 65,1 ly K5III Arktur Wolarz -0,05 36,7 ly K2III Rigel Orion Około 0,12 773 ly B8Ia Zadanie 8. (4 pkt) Która z wyżej wymienionych gwiazd jest A. najlepiej widoczna z Ziemi B. w odległości około 20 parseków od Ziemi C. nadolbrzymem D. częścią gwiazdozbioru oznaczonego skrótem UMi A. B. C. D. Zadanie 9. (4 pkt) Na podstawie poniższego tekstu odpowiedz na pytania Leo jest bardzo pięknym i rozległym gwiazdozbiorem zodiakalnym. Najlepiej jest go obserwować wiosną, kiedy to góruje nad horyzontem. Najjaśniejszą gwiazda tej konstelacji jest biało niebieski Regulus ( łacińska nazwa oznaczająca Małego Króla ). Jego lokalizacja jest bardzo prosta. Lew znajduje się dokładnie pod Wielką Niedźwiedzicą ( lub też Wielkim Wozem, jak często jest nazywana ), która góruje w zenicie. ( ) Gwiazdozbiór Lwa najlepiej obserwować przez silną lornetkę lub mały teleskop. Tylko wówczas będziemy mogli dostrzec całe jego bogactwo. Większość gwiazd są to bowiem gwiazdy podwójne, a smaczku dodają jeszcze liczne galaktyki spiralne takie jak: M65, M66, M95, M96, NGC 2903, NGC 3628 oraz potężna galaktyka eliptyczna M 105. 4
Nieuzbrojonym okiem i przy dobrej widoczności powinniśmy dostrzec około 70 gwiazd. ( ) Jako kolejny gwiazdozbiór zodiakalny, Lew również leży na linii ekliptyki. Znajduje się pomiędzy Panną, a Rakiem. Słońce przechodzi przez Lwa od połowy sierpnia do połowy września i znajduje się w nim około 37 dni. Według mitologii Lew był legendarnym zwierzęciem nemejskim, który został zgładzony przez Herkulesa jako jedna z jego dwunastu prac. (źródło: http://www.astronomia.pl/gwiazdozbiory/index.php?id=342) 9.1. Dlaczego lokalizacja tego gwiazdozbioru jest łatwa?... 9.2. Czy Regulus ma gorętszą powierzchnię od Słońca? (TAK/NIE)... 9.3. Czym różni się galaktyka M65 od galaktyki M105?... 9.4. Słońce jest widoczne na tle gwiazdozbioru Lwa przez jaki czas?... 5
6