mieszkaj z klasą Poradnik SMARTech Systemy KNX Zapraszamy do lektury Poradnika o Inteligentnych Domach. Pod adresem poradnik@smartech.pl czekamy na wszelkie Państwa pytania, wątpliwości i opinie. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 1
SPIS TREŚCI 1 SYSTEM KNX - PODSTAWY... 3 1.1 OPIS OGÓLNY SYSTEMU... 3 1.2 ZALETY SYSTEMU... 5 1.3 BUDOWA SYSTEMU... 6 1.4 MEDIA STOSOWANE W KNX.... 10 1.5 ETS... 12 1.6 NADZÓR BUDYNKU A TECHNOLOGIA WAP... 13 1.7 WIZUALIZACJA... 14 2 SYSTEMY AUTOMATYKI BUDYNKOWEJ KNX/KNX... 16 2.1 WPROWADZENIE DO KNX... 16 2.2 TECHNOLOGIA EUROPEJSKIEJ MAGISTRALI INSTALACYJNEJ... 17 2.3 GENEZA EUROPEJSKICH SYSTEMÓW MAGISTRALNYCH... 23 2.4 ZASADA DZIAŁANIA KNX... 28 2.5 TOPOLOGIA SIECI KNX... 32 2.6 PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY KNX... 35 2.7 PROTOKÓŁ TRANSMISJI... 38 2.7.1 Dostęp do Magistrali... 39 2.7.2 Mechanizmy adresowania i zarządzanie siecią... 42 2.7.3 Standardy współpracy i formaty danych... 44 3 PRZEGLĄD URZĄDZEŃ AUTOMATYKI BUDYNKOWEJ PRACUJĄCYCH W STANDARDZIE KNX... 50 3.1 WPROWADZENIE... 50 3.2 OPIS ELEMENTÓW UWZGLĘDNIAJĄCY RODZAJ BUDOWY URZĄDZENIA... 52 3.3 OPIS ELEMENTÓW MAGISTRALNYCH UWZGLĘDNIAJĄCY RODZAJ PEŁNIONYCH FUNKCJI W SYSTEMIE... 57 3.3.1 Sensory... 57 3.3.2 Aktory... 63 3.3.3 Kontrolery... 68 3.3.4 Urządzenia komunikacyjne... 70 3.3.5 Urządzenia systemowe... 73 3.3.6 Elementy dodatkowe... 74 4 KOMPLETY NARZĘDZI I TECHNIKA PROGRAMOWANIA INSTALACJI KNX... 76 4.1 TWORZENIE OPROGRAMOWANIA APLIKACYJNEGO... 76 4.2 ETS NOWE KIERUNKI ROZWOJU... 78 4.3 ETS I INTEGRACJA Z INTERNETEM... 80 4.4 ZASTOSOWANIE OPROGRAMOWANIA HOME SERWER... 82 4.5 WIZUALIZACJA... 83 4.6 NOWE OPRACOWANIA DLA ETS... 87 5 INSTALACJA SYSTEMU... 89 5.1 PRZESYŁANIE INFORMACJI PRZY POMOCY PRZEWODU MAGISTRALNEGO... 89 5.1.1 Okablowanie... 89 5.1.2 Zabezpieczenia... 92 5.1.3 Montaż i uruchomienie urządzeń instabus KNX... 95 5.2 PRZESYŁ INFORMACJI PRZY POMOCY PRZEWODU ZASILAJĄCEGO... 96 5.3 PRZESYŁ INFORMACJI PRZY POMOCY FAL RADIOWYCH LUB PODCZERWIENI... 98 Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 2
1 System KNX - podstawy 1.1 Opis ogólny systemu Pierwszym z opisywanych przez nas systemów jest KNX (ang. European Installation Bus), czyli Europejska Magistrala Instalacyjna. Technologia ta powstała w 1990 roku w wyniku współpracy czołowych producentów europejskich i służy do załączania, sterowania, sygnalizowania, regulacji i nadzoru urządzeń elektrycznych instalowanych w budownictwie. Rys.4 Schemat KNX. W systemie KNX jest tylko jedna linia komunikacyjna, nazywana magistralą, która umożliwia wzajemną komunikację pomiędzy wszystkimi urządzeniami systemu. Sieć elektryczna nie jest obciążona sterowaniem, jedynie zasila napięciem 220-230V aktywne urządzenia takie jak lampy, gniazdka elektryczne itp. Takie rozwiązanie zmniejsza ryzyko pożarów oraz trudności związane z instalacją. KNX może być zainstalowana w każdym budynku biurowcu, urzędzie, hotelu, szkole czy domku jednorodzinnym. Jedną z zalet jest możliwość obserwowania i sterowania na bieżąco, w układzie online, z poziomu monitora i klawiatury komputera, stanów najdrobniejszych urządzeń technicznych wprzęgniętych w system. Może to dotyczyć np. pojedynczego zaworu regulacji grzejnika czy Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 3
stanu oprawy oświetleniowej w każdym pomieszczeniu. W zasadzie komputer jest wykorzystywany w fazie projektowania, a następnie do zaprogramowania aparatów i urządzeń lub do ich przeprogramowania w fazie eksploatacji. Należy podkreślić, że większość instalacji KNX pracuje na bieżąco bez udziału komputera. Stała współpraca z komputerem jest wskazana w przypadku bardzo dużych instalacji, a mogą one liczyć nawet 10 000 elementów. KNX jest odpowiedzią przede wszystkim na wymogi elastyczności instalacji elektrycznych. Udostępnia ona wszystkie możliwości cyfrowego zarządzania budynkiem, redukując maksymalnie ilość potrzebnego okablowania. Dodatkowo jest standardem otwartym, co oznacza, że posiada ona modularną, elastyczną i rozszerzalną instalację, która nie przywiązuje go do jednego dostawcy czy producenta. Z drugiej strony KNX jest potężną zaawansowaną technologią. Wykorzystując ją, dostawcy poszczególnych rozwiązań oraz wytwórcy mogą tworzyć kompatybilne, ale różniące zakresem działania i inwencją produkty. Standard KNX ma charakter ponadnarodowy, od strony organizacyjnej wiąże się z nim porozumienie wielu czołowych producentów aparatów i urządzeń elektrycznych zrzeszonych w KNXA (ang. European Installation Bus Association), czyli w Stowarzyszeniu Europejskiej Magistrali Instalacyjnej. Organizacja ta została stworzona przez 15 firm jako organizacja handlowa. Obecnie skupia ponad 120 członków z branż takich jak instalacje elektryczne, instalacje grzewcze i sanitarne, producenci AGD, instalacje alarmowe i dozorowe, technologia informatyczna i komunikacyjna. Większość z nich to producenci niemieccy. Są jednak przedstawiciele Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Izraela, Włoch, Holandii, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii. Do tej pory ponad 2000 firm współpracujących z KNXA sprzedało ponad 10 milionów elementów komunikacyjnych magistrali KNX. Tym samym standard KNX ustalił się jako ten, który odniósł na rynku europejskim największy sukces. Obecnie stowarzyszenie KNXA zrzesza 110 członków produkujących powyżej 5 tysięcy różnych typów certyfikowanych przez KNXA urządzeń. Ich instalacja wykonywana jest przez rzeszę 70 tysięcy przeszkolonych instalatorów, z których każdy został tak samo przeszkolony i każdy używa tego samego narzędzia jakim jest oprogramowanie ETS. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 4
Producenci stowarzyszeni w KNXA, zachowując wynikające ze standardu zasady (czuwa nad tym system certyfikacji) opracowują, produkują i oferują na rynku różnorodne zestawy wyrobów, z których projektant i wykonawca mogą zestawiać instalacje dla konkretnych obiektów budowlanych. Standard KNX gwarantuje dopasowanie i prawidłową współpracę wszystkich składników instalacji bez względu na markę wytwórcy. To dopasowanie dotyczy zarówno aparatów i urządzeń, jak i oprogramowania, w którym wykorzystuje się specjalny protokół przesyłania danych. Z ujednolicenia i surowości wymagań wpisanych w standard KNX wynika dodatkowa korzyść: instalacje spod tego znaku gwarantują najwyższą jakość. Produkty KNX są sprzedawane przez przedsiębiorstwa związane z KNXA pod różnymi nazwami towarowymi, np.: - Domotik, - Home Electronic System (HES), - i-bus KNX, - ImmoCAD, - Instabus, - Powernet, - Tebis; itd. 1.2 Zalety systemu W stosunku do klasycznej instalacji, system KNX wykazuje następujące zalety: - elastyczne planowanie i prostota instalacji, - duże oszczędności energii związane z eksploatacją budynku, - znaczne zmniejszenie liczby przewodów w instalacji 220V, - zmniejszenie obciążenia ogniowego, - odporność na awarie, - szybkie dopasowanie i duża elastyczność przy zmianie przeznaczenia pomieszczeń, - bezproblemowe rozszerzanie instalacji w miarę nowych potrzeb i funkcji, - możliwość prostego integrowania w jednym systemie różnorodnych funkcji. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 5
Za pomocą systemu KNX możemy w sposób kompleksowy sterować pracą i nadzorować funkcjonowanie urządzeń przeznaczonych do: - oświetlenia, - ogrzewania, - wentylacji i klimatyzacji, - gospodarstwa domowego, - nadzoru i kontroli dostępu, - telewizji przemysłowej, - sterowania pracą żaluzji i markiz, - zarządzania energią, - zdalnego serwisu i zarządzania, - komunikacji z innymi systemami. 1.3 Budowa systemu Idea systemu opiera się na zastosowaniu jednej magistrali komunikacyjnej służącej do sterowania wszystkimi instalacjami w budynku. W systemie KNX wszystkie urządzenia niezależnie od realizowanej funkcji są podłączone do wspólnej magistrali sterującej na zasadzie struktury drzewa. Sieć komunikacyjna KNX jest siecią typu peer-to-peer, w której może funkcjonować maksymalnie do 65536 urządzeń. Wszystkie te urządzenia podłączone do magistrali są równoprawne, sterowane w sposób zdecentralizowany. Podstawową częścią struktury jest linia, do której podłączone są aparaty, tzw. elementy magistralne takie jak: Sensory (urządzenia sterujące) - wysyłają na magistralę w formie telegramów informacje takie jak: rozkazy załączania i ściemniania, zmierzone wartości wielkości fizycznych (np. natężenie oświetlenia, temperatura, wilgotność). Aktory (urządzenia wykonawcze) - odbierają wysłane przez sensory telegramy i realizują zawarte w nich polecenia (np. załączanie, ściemnianie, wyświetlanie). Aktory/sensory - elementy łączące funkcje aktorów i sensorów. We wspólnej obudowie zawarty jest port magistralny i urządzenie wykonawcze. Moduł aplikacyjny sensora Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 6
przekazuje rozkazy dla połączonego z nim bezpośrednio aktora oraz wszystkich innych urządzeń KNX podłączonych do magistrali. W najprostszych rozwiązaniach magistrala może być wykonana jako pojedyncza linia, do której podłączane są urządzenia końcowe. Elementy specjalne, służące do połączenia poszczególnych części systemu - poszczególnych linii z linią główną oraz linii głównej z linia bazową - nazywamy sprzęgłami (ang. coupler). Topologia logiczna sieci KNX pozwala na włączenie do jednej linii 256 urządzeń. Z linią główną może być połączonych 15 linii co tworzy obszar (area). Cała domena jest tworzona przez 15 obszarów i linię szkieletową (ang. backbone line). W mediach otwartych, bliskie sobie domeny są logicznie oddzielone poprzez zastosowanie 16-bitowego identyfikatora systemowego (systemid). Bez adresów zarezerwowanych dla adapterów w sieci KNX może być połączonych (255x16)x15+255=61455 urządzeń. Ograniczenia instalacyjne mogą zależeć od konkretnej implementacji (wykorzystywane medium, typy transceiver'ów, wielkość zasilacza) i czynników środowiska (zakłócenia elektromagnetyczne). Powinno się też uwzględnić wytyczne dotyczące poszczególnych produktów i ich instalacji. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 7
Rys.5 Logiczna topologia KNX Na jednej linii magistralnej KNX mogą znajdować się maksymalnie 64 elementy (aktory, bądź sensory) takie jak wyłączniki, czujniki, panele LCD, a w budynkach użytkowych także moduły sterujące umieszczone w podwieszanych sufitach. Zatem jeśli mamy potrzebę umieszczenia więcej niż 64 elementów - należy zaplanować kilka linii (ewentualnie posłużyć się tzw. repeaterami, które pozwalają powiększyć linię do 256 urządzeń). Można wtedy podzielić powierzchnię budynku na strefy (np. piętra), które okablowujemy oddzielnymi przewodami biegnącymi z rozdzielnicy. W praktyce lepiej przyjąć za maksymalną liczbę - około 50 elementów na linię, tak aby mieć w zapasie możliwość przyszłej rozbudowy. Zasada funkcjonowania magistrali jest podobna do działania sieci komputerowej. Każde urządzenie KNX zawiera moduł nazywany portem magistralnym, zawierający mikroprocesor, pamięć i interfejs komunikacyjny pozwalający na odbieranie i wysyłanie informacji do magistrali oraz moduł aplikacyjny. Ten ostatni realizuje funkcje charakterystyczne dla danego urządzenia (wykrywanie ruchu, pomiar temperatury, zwieranie lub rozwieranie styków). Elementy zadające (sensory) w chwili odebrania sygnału uruchamiającego, np. naciśnięcie Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 8
przycisku, przekroczenie wartości progowej natężenia światła czy zmiany temperatury, wysyłają do magistrali informację cyfrową - tzw. telegram. Informacja przekazywana jest w trybie szeregowej transmisji symetrycznej przy zastosowaniu odpowiedniego protokołu. W przypadku zastosowania pary skręconej jako medium, znamionowym napięciem zasilania dla urządzeń jest SELV (ang. Safety Extra Low Voltage) DC 24V. Napięcie to dostarczają specjalne zasilacze podające na wyjściu 29V DC. Pełny zespół zasilający to zasilacz z cewką, która zapobiega zwieraniu na zaciskach wyjściowych zasilacza telegramów dochodzących od elementów magistralnych. Standardowy telegram składa się z nagłówka, rdzenia i części kontrolnej. W nagłówku znajduje się adres nadawcy i odbiorcy telegramu, dane sterujące takie jak np. długość informacji właściwej czy też znacznik powtórzeń umieszczany w telegramie powtarzalnym przy wadliwej transmisji, potrzebny do rozróżnienia typów wiadomości. W nagłówku umieszcza się też niekiedy bity priorytetu wiadomości. Pozwala to w wypadku zawieszenia systemu lub zapętlenia procesu na awaryjne, ręczne sterowanie urządzeniami za pomocą telegramów o najwyższym priorytecie. Dzięki odpowiedniemu oznaczaniu urządzeń (adresowanie fizyczne) ustalonemu w trakcie uruchamiania systemu, wysyłany telegram trafia wyłącznie do tych urządzeń wykonawczych (aktorów), którym zostało przyporządkowane połączenie logiczne z elementem zadającym (adresowanie grupowe). Elementy magistralne wymieniają miedzy sobą informacje i polecenia bez potrzeby stosowania centralnego sterownika. W magistrali KNX przesył informacji nie jest galwanicznie oddzielony od napięcia zasilania 24V DC. Napięcie to podlega w trakcie przesyłania telegramu stałej modulacji. Impuls jest zerem logicznym. Brak impulsu interpretowany jest jako logiczna jedynka. Informacje przesyłane są w formie telegramu w sposób asynchroniczny. Przesył jest jednak w pewien sposób synchronizowany poprzez bity start i stop. W systemie KNX zastosowano protokół CSMA/CA (ang. Carriere Sense Multiple Access with Collision Avoidance), który gwarantuje przypadkowy, bezkolizyjny dostęp do magistrali, bez zmniejszania zdolności przesyłu danych do magistrali. KNX umożliwia optymalizację mechanizmów dla określonych mediów. Wszystkie elementy magistrali nasłuchują, ale reagują tylko aktory, pod których adres telegramy są skierowane. Jeśli Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 9
element magistrali (sensor) chce nadać telegram, musi najpierw "wysłuchać" magistrali i poczekać, aż żaden inny element już nie będzie nadawał. Jeśli magistrala jest wolna, proces nadawania może rozpocząć każdy z elementów magistrali. Jeśli nadawanie rozpoczynają równocześnie dwa elementy magistrali, na magistralę przebije się bez opóźnień ten z wyższym priorytetem. Drugi z nich wstrzymuje się i kontynuuje proces przesyłu w dalszym punkcie czasowym. Jeśli oba elementy mają jednakowy priorytet, pierwszy przebije się ten, który ma mniejszy tzw. adres fizyczny. Znacznik DAF (ang. Destination Address Flag) określa czy telegram (wiadomość) jest przeznaczony dla urządzenia czy dla grupy urządzeń. Transmisja odbywa się z szybkością 9600bps. Dla uniknięcia błędów transmisji, każdy element odbierający telegram potwierdza otrzymanie prawidłowej treści informacji. Jeśli brak jest potwierdzenia element nadający powtarza transmisję trzykrotnie. Jeśli w dalszym ciągu brak jest potwierdzenia, proces transmisji zostaje przerwany a błąd zostaje zapamiętany w pamięci urządzenia nadającego telegram. Podczas działania magistrali większość rutynowych zadań jest realizowanych w procesach wysokowydajnej komunikacji, zorientowanej grupowo. Pojedyncza wiadomość (telegram) może powodować określone działanie dziesiątek a nawet setek urządzeń podłączonych do sieci KNX. Jednym klawiszem można włączyć wszystkie lampy w pomieszczeniu (całym budynku), obniżyć wymaganą temperaturę lub na przykład włączyć wieczorną symulację obecności. Wszystkie możliwe rozkazy zaprogramowane są przy pomocy komputera, mogą więc zostać w każdej chwili także dzięki niemu zmienione. 1.4 Media stosowane w KNX. System KNX umożliwia wykorzystanie następujących mediów: - Para skręcona (ang. Twisted Pair) Spośród wszystkich mediów jest najczęściej wykorzystywana, zwykle w nowo powstających obiektach, z uwagi na łatwość jej adaptacji. Występuje zwykle jako dwuparowy kabel, nieekranowany o przekroju żyły 0,8mm 2, przy czym do transmisji wykorzystuje się tylko jedną parę przewodów, druga jest parą rezerwową. Stosuje się tu mechanizm wykrywania kolizji na poziomie bitów z dominującym Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 10
logicznym zerem. W przypadku wystąpienia kolizji transmisja zostanie zawsze zakończona sukcesem dla jednego z komunikujących się partnerów. Unika się w ten sposób retransmisji. Mechanizm unikania kolizji, razem z adresowaniem grupowym, umożliwia osiąganie nadzwyczajnej przepustowości nawet w wypadku wystąpienia dwóch jednoczesnych transmisji (czas reakcji 100ms). Fizyczny segment skrętki może mieć maksymalną długość do 1000 metrów. - Elektryczna linia zasilająca (ang. Powerline). Stosowana najczęściej w przypadku montażu instalacji w budynkach już istniejących, ponieważ wykorzystuje już istniejącą infrastrukturę sieci elektrycznej 220V/380V. Wykorzystuje się tu technikę modulacji sygnału SFSK (ang. Spread Frequency Shift Keying), czyli rozszerzonego kluczowania zmianą częstotliwości. Stosowany zakres częstotliwości to 95-125kHz. Z odpowiednim, numerycznie dopasowanym filtrem wszystkie obecnie dostępne urządzenia dostępowe BAU gwarantują komunikację niezbędną do adresowania grupowego i do niezawodnego działania w linii elektroenergetycznej. Maksymalna odległość między dwoma urządzeniami (bez stosowania repeater'a) wynosi 600 metrów. - Częstotliwość radiowa (ang. Radio Frequency). W tym przypadku medium transmitującym informacje jest powietrze. Częstotliwość wykorzystywana np. w systemie Gira Funk-Bus to 433,42 MHz. Linie są tu fizycznie odseparowane poprzez zastosowanie różnych częstotliwości nośnych. System radiowy jest zbudowany z inteligentnych urządzeń wyposażonych w nadajniki i odbiorniki radiowe. Są to zwykle urządzenia o niewielkiej mocy LPD (ang. Low Power Device) nie przekraczające 10mW. Nadajniki i odbiorniki są zasilane za pomocą baterii, całkowicie niezależnie od sieci 230V. Jednym z ważniejszych parametrów nadajników jest ich zasięg w wolnej przestrzeni, który zwykle dochodzi do 100m. Mechanizm retransmisji gwarantuje niezawodną komunikację także we wnętrzach, nawet dużych obiektów. Ze względu na konieczność miniaturyzacji urządzeń stosowaną modulacją jest tu ASK (ang. Amplitude Shift Keying), czyli kluczowanie zmianą amplitudy. Nadajniki i odbiorniki fal radiowych stosowane do transmisji ASK są bowiem tańsze i mniejsze od urządzeń pracujących na zasadzie FSK (wykorzystywanej w technice Powerline). Dzięki temu możliwe jest wykonanie urządzeń nadawczych - mieszczących się w puszkach podtynkowych oraz nadajników do sterowników przenośnych - pilotów wielkości breloków do kluczy. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 11
- Sieć automatyki. Możliwa jest implementacja systemu KNX przy wykorzystaniu wszystkich mediów posiadających warstwę łącza logicznego zgodną ze standardem ISO/IEC 802-2, włączając w to 10 Mbitowy Ethernet i Arcnet. 1.5 ETS Oprogramowanie ETS (ang. KNX Tool Software) jest zestawem narzędzi do projektowania i uruchamiania instalacji KNX za pomocą komputera pracującego w środowisku Windows. ETS to otwarta i niezależna od wytwórców platforma projektowa, przeznaczona dla instalatorów i profesjonalistów ze wszystkich dziedzin zastosowań sektora elektroniki domów i budynków. Z formalnego punktu widzenia uruchomienie instalacji magistralnej polega na przesłaniu odpowiednich telegramów programujących pamięci EEROM w elementach magistralnych. Nie jest istotne, w którym miejscu budynku aparaty się znajdują. Ważne jest natomiast zdefiniowanie takiego elementu przez podanie jego adresu fizycznego (który określa jego położenie w sieci, nr strefy, nr linii i nr elementu w linii), adresów grupowych (określa funkcję jaką dany uczestnik sieci ma wykonywać) i podanie odpowiednich parametrów niezbędnych dla poprawnej pracy aparatu i współpracy z magistralą. Opracowanie projektu polega na łączeniu wielu pojedynczych urządzeń w jedną funkcjonalną całość połączoną adresami grupowymi. Pakiet programowy ETS jest zbudowany w oparciu o środowisko komponentów do projektowania komputerowego w środowisku Windows, zwane KNX Tool Environment (ETE). Ten zbiór interfejsów programowania aplikacji API (ang. Application Programming Interface) tworzy część standardu KNX. Wersją ETS mogącą współpracować z Internetem jest iets. Różnicą jest tu sposób połączenia programu do instalacji (nie przez zwykłe łącze RS232, tylko przez Internet). Daje to użytkownikowi znaczące korzyści. Na przykład może on sobie zaoszczędzić podróży w wypadku konieczności zmiany parametrów w instalacji o dalekiej lokalizacji. Jednym z rozwiązań jest także dołączenie się do Internetu za pośrednictwem radiowej sieci LAN. iets jest pierwszym krokiem w kierunku integracji Internetu ze standardem KNX. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 12
Oprogramowanie iets jest bardzo pomocne zwłaszcza w sytuacji, gdy parametry aplikacji w istniejącej instalacji KNX muszą być często zmieniane. 1.6 Nadzór budynku a technologia WAP Do zdalnego nadzoru budynku wykorzystuje się także technologię WAP (ang. Wireless Access Protocol). W takim rozwiązaniu należy instalację KNX rozszerzyć o Home Serwer, podłączony do telefonu (ISDN, telefon analogowy bądź GSM box - interfejs GSM). Do przeglądania stanu sieci i zmiany jej parametrów może być zastosowany konwencjonalny telefon komórkowy, obsługujący protokół WAP. Za pomocą telefonu komórkowego łączymy się z Home Serwer'em, ten z kolei odsyła nam menu wybierania. Wszystkie elementy instalacji KNX (aktory, czujniki i funkcje) mogą być przedstawione w dowolnej postaci menu. Tam wszędzie gdzie można używać telefonu komórkowego, protokół WAP umożliwia przegląd aktualnego stanu instalacji KNX. Możliwe jest bezpośrednie sterowanie aktorami, (zmiana scen świetlnych itp.). Bezpośrednie podłączenie telefoniczne do Home Serwer'a (bez wchodzenia do Internetu) daje maksymalną dostępność i szybkość poruszania się po budynku. Aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo, Home Serwer sprawdza przychodzące połączenie telefoniczne (trzeba podać nazwę użytkownika i hasło). Za pośrednictwem WAP mogą być monitorowane i sterowane również domki wakacyjne i budynki oddalone, bez podłączeń telefonicznych (na przykład oczyszczalnie ścieków, przepompownie, elektrownie wiatrowe itp.). Połączenie z siecią telefoniczną odbywa się przez sieć GSM za pośrednictwem GSM box. Ważne zdarzenia wysyłane są do telefonów komórkowych przez SMS-y. Przekazywane mogą być wartości pomierzone i stany instalacji KNX wraz z odpowiednimi tekstami alarmów. Telefon WAP może być również stosowany do potwierdzania alarmu i jako późniejsze archiwum zdarzeń. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 13
Home Serwer przydatny jest dla wszystkich użytkowników KNX będących w ruchu, którzy chcą czuwać nad instalacją i chcą mieć możliwość ingerencji w jej działanie z dowolnego miejsca. 1.7 Wizualizacja Najbardziej rozbudowanym sposobem sterowania systemem KNX jest wizualizacja w postaci graficznej, realizowana na standardowym komputerze PC. W wykorzystywanym programie wizualizacyjnym przykładowo każde piętro budynku przedstawia się na osobnym ekranie w postaci graficznej. Rys.6 Przykładowa wizualizacja kondygnacji budynku. Poszczególne urządzenia KNX można reprezentować jako dowolnie tworzone symbole, również w postaci graficznej. Stan urządzenia sygnalizowany jest wtedy np. odpowiednim kolorem. Jeśli nastąpi wyłączenie lampy w danym pomieszczeniu to program zareaguje zmianą koloru symbolu na planie piętra wyświetlanym na ekranie. Program wizualizacyjny pozwala także na sterowanie parametrami systemu przez kliknięcie myszką na znaku graficznym urządzenia. W ten sposób możemy przedstawiać na ekranie komputera do 100 stron dialogowych. Do umieszczania w stronie dialogowej poszczególnych funkcji można także wykorzystać różnego rodzaju gotowe znaki graficzne reprezentujące np. sensory przyciskowe, wskaźniki temperatury, zegary, potencjometry służące do nastawiania wartości, np. natężenia światła w pomieszczeniach czy obrazu z kamer wideo. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 14
Rys.7 Sterowanie centralne i zdecentralizowane. W prostszych rozwiązaniach stosuje się tablice wskaźnikowe i synoptyczne bez możliwości oddziaływania na stany wskazywanych parametrów. W systemach, w których zależy nam wyłącznie na możliwości uzyskiwania informacji bez konieczności centralnego sterowania, wygodne jest użycie tablic wskaźnikowych zawierających do 40 diod LED z polami opisowymi służącymi do określania wskazywanej funkcji. W zależności od ilości parametrów istnieje możliwość zastosowania obudów pozwalających na zainstalowanie maksymalnie 6 tablic, co pozwala na przedstawienie do 240 różnych informacji. Wszelkie prawa zastrzeżone SMARTech - Paweł Jaworski, Radosław Figat Strona 15