Sygn. akt XVII AmE 126/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 4 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie: Przewodniczący: SSO Hanna Kulesza Protokolant: asystent sędziego Piotr Mirosz po rozpoznaniu w dniu4 marca 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania P. w P. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o karę pieniężną na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 12 maja 2008 r. nr DPE-/.../ZP Oddala odwołanie. SSO Hanna Kulesza Uzasadnienie W Decyzji z dnia 12 maja 2008 r. nr DPE-/.../ZP Prezes Urzędu Regulacji Energetyki stwierdził, że powód P.SA z/s w P. naruszył warunek 2.2,1 udzielonej mu koncesji na 1
obrót paliwami ciekłymi w ten sposób, że w dniach od 1 do 10 września 2007 r. stosował na stacji paliw w Z. jeden odmierzacz paliw ciekłych do odmierzania benzyny bezołowiowej Pb-95 oraz dwa odmierzacze paliw ciekłych służące do odmierzania oleju napędowego, które nie posiadały aktualnych świadectw legalizacji. Z tytułu stwierdzonych naruszeń Prezes URE nałożył na powoda karę pieniężna w wysokości 60.000 zł, która stanowiła % przychodu powoda z działalności koncesjonowanej osiągniętego w roku podatkowym poprzedzającym wydanie decyzji (2007). W uzasadnieniu swojej decyzji Prezes URE stwierdził, że powód dokonywał sprzedaży paliw ciekłych stosując przyrządy pomiarowe bez ich legalizacji tj. wbrew postanowieniom ustawy z dnia 11.05.2001 r. - Prawo o miarach oraz obowiązującego w dacie kontroli rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 02.04.2004 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych, które przewidywało w 34 ust. 1, że przyrządy pomiarowe powinny być zgłaszane do legalizacji ponownej nie później niż w ostatnim miesiącu ważności dowodu legalizacji poprzedniej, jeżeli okres ważności jest wyrażony w miesiącach". Prezes URE stwierdził, ze wbrew przywołanej regulacji, powód dokonał zgłoszenia dopiero po przeprowadzeniu kontroli. Prezes URE stwierdził, że wysokość kary pieniężnej ustalona została 7 zachowaniem przepisu art. 56 ust. 3 Prawa energetycznego tj. w wielkości nieprzekraczającej % przychodu powoda wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym tj. 2007. stwierdził ponadto,. Ze wziął pod uwagę przesłanki wymiaru kary pieniężnej określone w art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie powodowej spółki i jej możliwości finansowe. Odnosząc się do stopnia szkodliwości czynu Prezes URE uznał, że stwierdzone naruszenie warunku 2.2.1 koncesji cechuje się nieznaczną szkodliwością, gdyż tylko przez 9 dni stosowano odmierzacze nie posiadające aktualnych świadectw legalizacji. Odnosząc się do stopnia zawinienia Prezes URE uznał, że działanie powoda miało charakter zawinionego zaniechania przy wykonywaniu działalności koncesjonowanej i wynikało z niedochowania najwyższej staranności wymaganej od podmiotów koncesjonowanych. Oceniając przesłankę dotychczasowego zachowania powodowej spółki Prezes URE wziął pod uwagę, iż było to drugie naruszenie warunku 2.2.1 koncesji przez powodowa spółkę. 2
Podniósł w tym miejscu, że powód ukarany był już decyzja Prezesa URE z tytułu tożsamego naruszenia warunku koncesji, które miało miejsce na stacji paliw nr 304 w B należącej do powoda. Oceny możliwości finansowych powoda Prezes URE dokonał na podstawie przedstawionego przez powoda wyliczenia wartości przychodu z działalności koncesjonowanej, który w 2007 r. wyniósł zł. Od powyższego rozstrzygnięcia Powód złożył odwołanie, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania administracyjnego w sprawie, ewentualnie o jej zmianę w części nałożonej na Powoda kary pieniężnej w ten sposób, aby wysokość kary pieniężnej została istotnie obniżona z uwzględnieniem przychodu Powoda osiąganego z działalności koncesjonowanej prowadzonej na kontrolowanej stacji paliw w Z. Powód zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie: A. przepisów prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię art. 56 ust. 3 Prawo energetycznego wskutek przyjęcia za podstawę do ustalenia wysokości kary pieniężnej całego przychodu z działalności koncesjonowanej Powoda osiągniętego w 2007 roku, bez uwzględnienia przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego w 2007 roku na kontrolowanej stacji paliw w Z. ; B. przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.: 1) art. 6, art. 7, art. 8 i art. 11 w związku z art. 77 kpa, poprzez zaniechanie wszechstronnego wyjaśnienia sprawy oraz wydanie decyzji w oparciu o część ustalonego w toku postępowania stanu faktycznego, polegającego na: a) pominięciu w decyzji faktu, który powinien mieć wpływ na wymiar kary pieniężnej, a mianowicie, że odmierzacze w okresie od dnia l do l O września 2007 roku działały prawidłowo, h) pominięciu dowodu z dokumentacji w postaci Protokołu błędów dystrybutora paliw", z którego wynika, że odmierzacze pomimo upływu terminu legalizacji działały prawidłowo, c) pominięciu w decyzji istotnego i mające wpływ na ustalenie stopnia winy faktu, iż organy uprawnione do dokonywania legalizacji mogły przybyć na stację paliw w Z. dopiero po upływie 4 dni od zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie legalizacji, d) nałożeniu kary niewspółmiernej w stosunku do zarzucanych Powodowi uchybień bez uwzględnienia wielkości sieci dystrybucyjnej nadzorowanej przez Powoda, sposobu stosowania procedur kontrolnych i zakresu odpowiedzialności agentów prowadzących stacje paliw; 2) art. 107 3 w związku z art. 11 kpa wskutek niewyjaśnienia w uzasadnieniu 3
faktycznym zaskarżonej decyzji: a) znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okoliczności, iż nie zostały zgłoszone żadne uwagi do protokołu przez pracownika stacji w Z., b) przyczyn nieuwzględnienia przy wymierzaniu kary pieniężnej wszystkich okoliczności podnoszonych przez Powoda w piśmie z dnia 23 października 2007 roku, a w szczególności, że: uprawnione organy mogły dokonać legalizacji odmierzaczy po upływie czterech dni od zgłoszenia odmierzaczy do legalizacji, co w sposób niezawiniony przez Powoda przedłużyło okres braku aktualnych świadectw legalizacji, protokół badania z przepływu paliw wykazał prawidłowe działanie odmierzaczy w okresie braku aktualnych świadectw legalizacji, w piśmie Urzędu Celnego z dnia 12 września 2007 r. skierowanym do Pozwanego nie zostało stwierdzone, aby odmierzacze działały nieprawidłowo; 3) art. 107 3 w związku z art. 105 2 kpa polegające na niewykazaniu, że umorzenie postępowania na podstawie art. 105 2 Kpa byłoby sprzeczne z interesem społecznym w sytuacji, gdy przeprowadzone w dniu 10 września 2008 r, badanie prawidłowości przepływu paliwa wykazało, że dystrybutory w 10-dniowym okresie braku aktualnego świadectwa legalizacji działały prawidłowo; 4) art. 9 kpa polegające na nieudzielaniu pracownikowi stacji, obecnemu podczas przeprowadzonej kontroli, informacji o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw i obowiązków przedsiębiorcy w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego. W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko procesowe zaprezentowane w decyzji. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny w sprawie: Powód P.SA posiada koncesję na obrót paliwami ciekłymi udzieloną decyzją Prezesa URE z dnia 16.12.1998 r. (później zmienianą). Na podstawie zapisu art. 2.2.1. koncesji powód zobowiązany jest do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia 4
użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń związanych z prowadzeniem działalności objętej koncesja, zgodnego z obowiązującymi przepisami określającymi wymogi techniczne, w tym metrologiczne (...) zapewniającego w szczególności utrzymanie wymaganej jakości paliw ciekłych oraz niezawodności zaopatrzenia odbiorców paliwa (...). W toku kontroli przeprowadzonej przez Urząd Celny w S. na stacji paliw użytkowanej przez powoda, położonej w miejscowości Z., w dniu 6.09.2007 r. stwierdzono nieprawidłowości polegające na używaniu jednego odmierzacza paliw ciekłych do odmierzania benzyny bezołowiowej Pb-95 oraz dwóch odmierzaczy paliw ciekłych służących do odmierzania oleju napędowego nie posiadających aktualnych świadectw legalizacji. Okoliczność ta jest bezsporna między stronami. Bezsporne między stronami jest również, że świadectwa legalizacji ww. odmierzaczy straciły ważność w dniu 31.08.2007 r. zaś w dniu 10.09.2007 r. odmierzacze ponownie uzyskały świadectwa legalizacji. Zatem odmierzacze nie posiadające świadectwa legalizacji użytkowane były w okresie od 01.09.2007 r. do 10.09.2007 r. (tj. przez okres 9 dni). Sąd ustalił również, że w okresie braku aktualnych świadectw legalizacji odmierzacze działały prawidłowo. Na podstawie twierdzeń pozwanego, niekwestionowanych przez powoda, Sąd ustalił również, na zasadzie art. 230 kpc, że przychód powodowej spółki z tytułu wykonywania działalności objętej koncesją, w roku poprzedzającym wydanie decyzji (2007) wyniósł zł jak również okoliczność, ze powodowa spółka była już uprzednio karana decyzją Prezesa URE z tytułu stwierdzenia tożsamego naruszenia, które miało miejsce na stacji paliw w B.. Wszystkie ww. okoliczności stanu faktycznego są bezsporne miedzy stronami. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Okoliczność, że powód w dniach od 1 do 10 września stosował na stacji paliw w Z. odmierzacze paliwa nieposiadające aktualnych świadectw legalizacji, będąca podstawa wydania zaskarżonej decyzji, jest bezsporna. W ocenie Sądu analiza zapisu 2.2.1 koncesji, zgodnie z którym powód zobowiązany jest do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia użytkowanych obiektów, instalacji i urządzeń związanych z prowadzeniem działalności objętej koncesja, zgodnego z obowiązującymi przepisami określającymi wymogi techniczne, w tym metrologiczne (...) zapewniającego w szczególności 5
utrzymanie wymaganej jakości paliw ciekłych oraz niezawodności zaopatrzenia odbiorców paliwa (...) w kontekście przepisów obowiązujących w dniu przeprowadzenia kontroli tj.: 1 pkt 9a rozporządzenia Ministra Gospodarki i pracy z 30.03.2005 r. w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli (Dz.U.2005.74.653), zgodnie z którym odmierzacze paliw ciekłych (...) podlegają prawnej kontroli metrologicznej obejmującej zatwierdzenie typu i legalizacje pierwotną oraz legalizację ponowną oraz Art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11.05.2001 r. Prawo o Miarach (Dz.U.2001.243.2441 z późn. zm.) zgodnie z którym, kto wbrew przepisom ustawy stosuje przyrządy pomiarowe podlegającej prawnej kontroli metrologicznej bez wymaganych dowodów tej kontroli podlega karze grzywny" prowadzi do jednoznacznego wniosku, że powód nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku uzyskania świadectw legalizacji dla stosowanych przez siebie odmierzaczy paliw ciekłych. Tym samym powód naruszył jednocześnie przepisy powszechnie obowiązującego prawa oraz zapisy obowiązującej go koncesji. Powyższe stwierdzenie prowadzi do jednoznacznego wniosku, że Prezes URE miał prawny obowiązek ukarania powoda, stosownie bowiem do przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego, podmiot, który nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji podlega karze pieniężnej. Odnosząc się do zarzutów powoda stwierdzić należy, że nie zasługują na uwzględnienie. Zarzut podniesiony w punkcie A nie znajduje żadnego uzasadnienia w świetle przepisów Prawa energetycznego. Żaden przepis Prawa energetycznego nie nakazuje Prezesowi URE wyodrębniania jednostki organizacyjnej przedsiębiorstwa i ustalania jej sytuacji majątkowej dla potrzeb wymierzenia kary pieniężnej. Podstawą wymiaru kary jest zgodnie z art. 56 ust. 3 przychód całego przedsiębiorstwa - P., nie zaś przychód stacji paliw, na której stwierdzono uchybienia. Oczywiście okoliczność, iż uchybienie stwierdzono na konkretnej stacji paliw została uwzględniona przez Prezesa URE, który wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości zaledwie % przychodu. Nie można jednakże w świetle nomy art. 56 ust. 3 wymagać od Prezesa URE by w sposób formalny ustalał wysokość kary w odniesieniu do przychodu konkretnej stacji paliw, czy badał możliwości finansowe konkretnej wyodrębnione jednostki organizacyjnej powodowej spółki. 6
Również pozostałe zarzuty nie zasługują na uznanie. Powód podniósł, że Prezes URE nie wziął pod uwagę, iż odmierzacze działały prawidłowo - W ocenie Sądu zarzut ten jest chybiony. Prezes URE w żadnym miejscu nie stwierdził bowiem, że było inaczej, jako podstawę wydania decyzji wskazując jedynie, iż odmierzacze nie posiadały aktualnych świadectw legalizacji, a więc podając, jako podstawę nałożenia kary, formalne naruszenie obowiązków wynikających z koncesji i stwierdzając przy tym jednoznacznie, że stopień szkodliwości czynu był nieznaczny. Na uwzględnienie nie zasługują również zarzuty dot. niewspółmierności kary. W ocenie Sądu Prezes URE wymierzył karę w sposób prawidłowy, uwzględniając wszystkie przesłanki wymiaru kary pieniężnej określone w art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego. Prezes URE wskazał, że stopień szkodliwości czynu był nieznaczny, zauważył w uzasadnieniu swojej decyzji, że odmierzacze nieposiadające aktualnych świadectw legalizacji użytkowane były zaledwie w okresie 9 dni. Nie wskazywał również na jakiekolwiek rzeczywiste szkody poniesione przez ewentualnych kontrahentów, czy konsumentów, czy też jakiekolwiek nieprawidłowości w działaniu odmierzaczy, konsekwentnie uzasadniając swoje rozstrzygniecie faktem formalnego naruszenia obowiązków wynikających z koncesji. W wyniku uwzględnienia okoliczności łagodzących kara ustalona została na poziomie % przychodu powoda, a więc w wysokości jednej piętnastotysięcznej kary maksymalnej. W ocenie Sądu Prezes URE słusznie ocenił również stopień zawinienia powoda, charakteryzując jego działanie jako zawinione zaniechanie. Sąd nie uznał słuszności argumentów powoda, wg których za przyjęciem niezawinionego działania przemawia okoliczność, iż organy uprawnione do dokonywania legalizacji mogły przybyć na stację paliw w Z. dopiero po upływie 4 dni od zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie legalizacji. Argument ten nie może stanowić okoliczności łagodzącej z tej przyczyny, iż powód w ogóle nie wystąpił z wnioskiem o przeprowadzenie legalizacji ponownej odmierzaczy. Na uwzględnienie nie zasługują również podnoszone w tym miejscu argumenty powoda dotyczące błędu pracownika stacji paliw, którego skutkiem było niezłożenie wniosku o dokonanie legalizacji ponownej. W ocenie Sądu na powodzie jako profesjonaliście ciążył obowiązek stworzenia takiej organizacji przedsiębiorstwa, aby wykluczyć możliwość prowadzenia działalności w sposób sprzeczny z prawem i zapisami koncesji. Obowiązek ten obejmuje również prawidłowy dobór personelu, czy tez sprawowanie odpowiedniego nadzoru nad personelem, zmierzającego do wykonywania 7
działalności koncesjonowanej z zachowaniem najwyższej staranności. Sąd nie uwzględnił również innych zarzutów dotyczących naruszenia przepisów procedury administracyjnej. Zważyć należało, że wniesienie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odwołania od decyzji administracyjnej wywiera ten skutek, że sprawa toczy się od tego momentu jako cywilna, według przepisów k.p.c. Zadaniem Sądu w tym przypadku jest osądzenie sprawy od początku. Dlatego też postępowanie sądowe, odmiennie niż postępowanie przed sądem administracyjnym, nie zmierza bezpośrednio do przeprowadzenia kontroli postępowania administracyjnego, lecz do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy przedstawionej w odwołaniu. Z uwagi na powyższe, ewentualne uchybienia popełnione w postępowaniu administracyjnym, powinny być naprawione w postępowaniu sądowym, nie są natomiast przedmiotem postępowania sądowego, ani też nie stanowią podstawy do uchylenia zaskarżonej decyzji. Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia odwołania, oddalił je jako bezzasadne - art. 479 53 1 kpc. SSO Hanna Kulesza 8