ZASADY SPORZĄDZANIA KONTROLNYCH LIST HORYZONTALNYCH ORAZ ICH ZASTOSOWANIA PODCZAS WYKONYWANIA KONTROLI Sierpień 2008 r. Autor: Andrzej Adamski
Listy kontrolne - przypomnienie Cele projektu obejmują opracowanie procedur wyznaczania priorytetów i procedur przeprowadzania kontroli z uwzględnieniem problemów środowiskowych. Jednym z narzędzi, służących usprawnieniu czynności kontrolnych, ich ujednoliceniu w odniesieniu do poszczególnych branż oraz skróceniu czasu, potrzebnego inspektorowi do przeprowadzenia kontroli są listy kontrolne. Lista kontrolna nie ma umocowania prawnego, ale jest narzędziem zalecanym. Podstawą opracowania list kontrolnych są: pozwolenia ekologiczne dla instalacji, wyniki poprzednich kontroli, roczna informacja przesłana przez zakład, inne wskazówki lub wymogi.
Przygotowanie do kontroli /opracowanie listy/ - Najczęściej opiera się na doświadczeniu wynikającym z dotychczas przeprowadzonych kontroli. Jakość pytań kontrolnych zależy w dużym stopniu od osobistego doświadczenia i wiedzy autora listy oraz zrozumienia specyfiki badanego obiektu. Prawidłowo wykonana lista kontrolna dostarcza pewności, że analizowana instalacja odpowiada wymaganym standardom. Przegląd/kontrola/ - Ocena instalacji powinna rozpocząć się od wizji lokalnej i obejrzenia przedmiotu analiz. Podczas kontroli inspektor porównuje dokumentacje i procesy z listą kontrolną. Odpowiadając na pytania, posługuje się obserwacją, dokumentacją oraz wywiadami z pracownikami zakładu. Przygotowanie raportu - W raporcie końcowym powinny zostać opisane wszelkie odchylenia odnotowane w czasie kontroli.
Lista pytań kontrolnych Lista pytań kontrolnych to zestaw pytań, które powinien zadać inspektor podczas kontroli, aby zrealizować cel kontroli. cel kontroli, wynikający w warunkach polskich z celów, cykli i kampanii, określonych na dany rok w ramach planu pracy, rodzaju kontroli inspekcji jednodniowej (kontroli problemowej), auditu (kontroli kompleksowej), kontroli interwencyjnej) od ogółu do szczegółu
Lista pytań kontrolnych charakteru problemu przyjętego do oceny (tworzenia listy) powinna umożliwić ocenę spełniania wymagań ochrony środowiska w przyjętym zakresie kontroli posiadanych dokumentów (historii zakładu) ustalenie faktów Pytania alternatywne (dla oczekiwanej odpowiedzi i dla odpowiedzi niezgodnej z oczekiwaniami)
Studium przypadku lista pytań horyzontalnych dla gospodarki ściekowej Dane wejściowe -cel ustalenie przyczyn złego stanu wód odbiornika ścieków - inspekcja - jednodniowa - problem jakość ścieków odprowadzanych przez kontrolowany zakład - dokumenty wyniki badań monitoringowych, decyzje regulujące zakres korzystania ze środowiska /odpady/, historia zakładu protokoły kontroli
WARSZTATY III gospodarka wodno-ściekowa Najważniejsze wnioski z warsztatów III: Ustalając cele kontroli, w pierwszej kolejności brać pod uwagę chłonność odbiornika, interwencje i inne informacje o podmiocie i środowisku w otoczeniu zakładu, Prowadzić kontrolę nie tylko końca rury (wylot do odbiornika) ale również całego systemu gospodarki ściekowej (kanalizacja, przelewy, gospodarka odpadami, stany awaryjne) zasada kontroli problemowej; W czasie kontroli instalacji gospodarki ściekowej korzystać z wdrożonych przez operatora systemów (EMAS, ISO, zarządzanie jakością).
ŚCIEKI - ZAGADNIENIA OGÓLNE Czy zakład wprowadza ścieki do wód lub do ziemi albo urządzeń kanalizacyjnych innych podmiotów Czy warunki wprowadzania ścieków do środowiska, zostały określone w pozwoleniu zintegrowanym lub wodnoprawnym? Czy warunki wprowadzania ścieków do kanalizacji zostały określone w: a/ umowie, b/ pozwoleniu zintegrowanym/wodnoprawnym Czy ścieki zawierają substancje szczególnie szkodliwe, których wprowadzanie do kanalizacji wymaga pozwolenia wodnoprawnego?
ŚCIEKI ZAGADNIENIA OGÓLNE DOT. ILOŚCI I JAKOŚCI ŚCIEKÓW Czy w ostatnim czasie nastąpiły zmiany w technologii oczyszczania lub ilości, składzie i stanie ścieków, a które nie zostały uwzględnione w pozwoleniach? Czy występują emisje ścieków nie objęte umową, pozwoleniami? Czy znana i mierzona jest ilość poszczególnych rodzajów ścieków oraz ich jakość Czy zakład dokumentuje ilość i jakość poszczególnych rodzajów ścieków Czy zakład dokumentuje ilość i jakość ścieków wprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych niezgodnie z umową na wprowadzanie ścieków
Czy poszczególne rodzaje ścieków poddawane są procesowi oczyszczania? Czy technologia oczyszczania, gwarantuje zachowanie warunków określonych w a/umowie, b/ pozwoleniach Czy przeprowadzana jest ocena stanu technicznej sprawności obiektów i urządzeń oczyszczających Czy wyniki oceny stanu technicznego są przez zakład rejestrowane Czy właścicielowi urządzeń kanalizacyjnych, odbierającemu ścieki, umożliwia się w każdym czasie dostęp do tych urządzeń i wykonanie kontroli?
Czy jest możliwe odprowadzanie ścieków z pominięciem oczyszczalni i/lub poszczególnych urządzeń? Czy istnieje system zabezpieczeń przed niekontrolowanym odprowadzaniem ścieków z pominięciem oczyszczalni i/lub poszczególnych urządzeń? Czy są podejmowane działania naprawcze i zapobiegawcze? Czy urządzenia oczyszczalni/oczyszczające obsługiwane są przez osoby posiadające odpowiednie przeszkolenie?
ŚCIEKI ZAGADNIENIA DOT. MONITORINGU Czy przeprowadzana jest wewnętrzna kontrola przestrzegania dopuszczalnych ilości i natężeń dopływu ścieków przemysłowych wprowadzanych do kanalizacji na podstawie umowy? Czy prowadzony jest automonitoring ścieków wprowadzanych do kanalizacji, na podstawie a/pozwolenia zintegrowanego/ pozwolenia wodnoprawnego, b/umowy? Czy w przypadku występowania przekroczeń są podejmowane działania naprawcze i zapobiegawcze?
W jaki sposób realizowany jest obowiązek pozwolenia/umowy, że odprowadzane ścieki nie mogą zawierać odpadków stałych, zanieczyszczeń pływających, węglowodorów chlorowanych (DDT, PCB, PCT, HCH, aldryny, izodryny, dieldryny, endryny)? W jaki sposób operator instalacji zapewnia, że warunek pozwolenia/umowy zabraniający wprowadzania do środowiska ścieków innych niż określone w pozwoleniu jest spełniony? Jakie dokumenty potwierdzają, że zakład nie wprowadza do środowiska ścieków innych niż określone w pozwoleniu?
ODPADY Z OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW Czy wytwarzanie odpadów związanych z podczyszczaniem/oczyszczaniem ścieków zostało uregulowane poprzez: a/ informację, b/ program, c/ zezwolenie d/pozwolenie zintegrowane Czy wszystkie odpady zostały objęte regulacjami prawnymi? Czy odpady są magazynowane w wyznaczonych miejscach, w sposób selektywny? Czy podejmowane są działania minimalizujące ilość wytwarzanych odpadów? Czy ewidencja prowadzona jest w sposób przewidziany we wzorach.?
ODPADY Z OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW W jaki sposób prowadzi się określanie ilości powstających odpadów? Czy sposób postępowania z odpadami jest zgodny z regulacjami decyzyjnymi Czy sposób postępowania z odpadami może wpływać na jakość odprowadzanych ścieków Czy zakład sprawuje nadzór nad firmami zewnętrznymi prowadzącymi obsługę urządzeń oczyszczających w tym wytwarzanie odpadów
ZAGROŻENIA DLA JAKOŚCI ŚCIEKÓW ZWIĄZANE Z TRANSPORTEM I MAGAZYNOWANIEM SUBSTANCJI I PREPARATÓW Czy zakład transportuje/magazynuje/przetwarza substancje lub preparaty chemiczne których uwolnienie może powodować zagrożenia dla jakości ścieków Czy zakład utrzymuje w odpowiednim stanie technicznym zbiorniki magazynowe substancji i preparatów chemicznych Czy zakład utrzymuje w odpowiednim stanie technicznym wszystkie urządzenia zabezpieczające środowisko przed zanieczyszczeniem substancjami stosowanymi w procesach technologicznych?.
ZAGROŻENIA DLA JAKOŚCI ŚCIEKÓW ZWIĄZANE Z TRANSPORTEM I MAGAZYNOWANIEM SUBSTANCJI I PREPARATÓW Czy zakład utrzymuje pełną gotowość magazynową zbiorników awaryjnych bezodpływowych w punktach rozładunku substancji i preparatów chemicznych? Czy pracownicy obsługujących instalacje z substancjami chemicznymi są szkoleni, na temat: zagrożeń związanych z prowadzonymi procesami technologicznymi, zachowania się w przypadku usterki lub awarii instalacji?
ZAGROŻENIA DLA JAKOŚCI ŚCIEKÓW ZWIĄZANE Z TRANSPORTEM I MAGAZYNOWANIEM SUBSTANCJI I PREPARATÓW Czy operator może wykazać, że pracownicy firm zewnętrznych /w tym transportowych/ otrzymują odpowiednie informacje i szkolenie w zakresie obowiązujących w zakładzie zasad dot. postępowania z substancjami i preparatami chemicznymi? Czy na terenie zakładu wystąpiły sytuacje awaryjne związane z uwolnieniem substancji i preparatów chemicznych do urządzeń kanalizacyjnych? Czy w związku z awarią były podejmowane działania naprawcze i zapobiegawcze? Opisać jakie.
Dziękuję za uwagę