Urszula Dyszlewicz Zgłoszenie celne - najważniejsze zmiany Obecnie prowadzone są prace nad projektem rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zgłoszeń celnych i procedur uproszczonych, który jest nowelizacją zarządzenia Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 23 września 1997r. w sprawie deklaracji skróconych i zgłoszeń celnych, (M.P. 72 poz. 690). Projekt ten zawiera wiele nowych uregulowań, które zostały wprowadzone przede wszystkim na podstawie doświadczeń praktycznych. Poniżej przedstawione zostały najważniejsze ze zmian wraz z komentarzem: 1. Wprowadzony został przepis, stanowiący, iż w przypadku gdy dane zawarte w zgłoszeniu celnym lub dokumentach do niego dołączonych są informacjami niejawnymi, to organ celny jest zobowiązany do postępowania z tymi danymi zgodnie z ustawą z dnia 22 stycznia 1999 r o ochronie informacji niejawnych. Przepisy ustawy mają zastosowanie m.in. do organów władzy publicznej, Sił Zbrojnych RP, NBP i banków państwowych oraz państwowych osób prawnych. Wymogi formalne w zakresie poprawności wypełnienia zgłoszenia celnego oraz dokumentów do niego dołączonych powinny zostać spełnione zgodnie z przepisami prawa celnego, natomiast oznakowanie zgłoszenia poprzez wpisanie nazwy jednostki organizacyjnej, sygnatury literowo-cyfrowej, klauzuli tajności, itd, zgodnie z zasadami znakowania dokumentów zawierających informacje niejawne. 2. Rozszerzony został katalog dokumentów, które mogą być stosowane w charakterze deklaracji skróconej o dokumenty takie jak: faktura pro-forma, faktura celna, faktura prowizoryczna i faktura konsularna jeżeli zawierają dane niezbędne do ustalenia tożsamości towarów. 3. W związku z licznymi pytaniami w sprawie zgłaszania pojazdów samochodowych, nadwozi lub podwozi do nich, sprecyzowane i zmodyfikowane zostały przepisy w tym zakresie. Podstawową formą zgłaszania tych towarów jest forma pisemna na dokumencie SAD, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Ponadto, ze względu na konieczność identyfikacji każdego pojazdu samochodowego poprzez m.in. rok produkcji, numer podwozia, numer nadwozia, rodzaj paliwa, każdy z pojazdów samochodowych powinien zostać zgłoszony w oddzielnej pozycji zgłoszenia celnego ( nawet jeżeli można te pojazdy określić jednym kodem PCN) wraz ze szczegółowym jego opisem w polu 31 SAD. Wyłączenie od powyższego obowiązku dotyczy jedynie wprowadzanych na polski obszar celny części (podwozia, nadwozia) przeznaczonych do montażu przemysłowego a także wywozu pojazdów samochodowych wyprodukowanych lub zmontowanych na polskim obszarze celnym, które nie były jeszcze dopuszczone do ruchu. Poza pisemną formą zgłoszenia na dokumencie SAD, może zostać w urzędzie celnym granicznym zastosowana forma ustna zgłoszenia w ruchu podróżnych, w przypadku samochodów zarejestrowanych w Polsce i wywożonych z zamiarem ich powrotnego przywozu, a także w przypadku gdy samochody te są przedmiotem odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od cła i mają zostać powrotnie wywiezione. 1
4. Zmieniony został zakres przedmiotowy towarów, klasyfikowanych według różnych kodów taryfy celnej, które mogą być zgłaszane jako jedna pozycja towarowa, zgodnie z klasyfikacją towaru dominującego wartościowo (wywóz) lub podlegającego najwyższej stawce należności celnych i podatkowych (dopuszczenie do obrotu). Wyłączona została możliwość dokonania zgłoszenia celnego według pozycji dominującej dla towarów określonych w art. 190 1 pkt 15 kodeksu celnego tzn. towarów przywożonych przez organizatorów lub uczestników międzynarodowych wystaw, targów, zawodów, konkursów - w związku z tymi imprezami. Ponadto, w przypadku mienia przesiedlenia takie wyłączenie dotyczy skuterów śnieżnych, skuterów wodnych, samolotów, helikopterów, szybowców, łodzi z silnikiem lub bez o masie ponad 100 kg, motocykli oraz towarów dla których ustanowiono normy ilościowe. Towary, które zostały wyłączone z możliwości dokonania zgłoszenia celnego według pozycji dominującej powinny zostać zgłoszone na dokumencie SAD w oddzielnych pozycjach zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami. W związku z omawianiem zakresu przedmiotowego towarów, które mogą być zgłaszane zgodnie z pozycją dominującą, należy przypomnieć, iż od kilku już lat, towary takie jak pomoc humanitarna mogą być w ten sposób zgłaszane. Jednakże w praktyce spotykane są przypadki, gdy zgłaszający wypełnia dokument SAD klasyfikując odrębnie wszystkie towary, które stanowią pomoc humanitarną. W świetle obowiązujących przepisów przygotowanie takiego "pracochłonnego" zgłoszenia jest całkowicie nieuzasadnione. 5. Zlikwidowany został dokument SDA (Skrócony Dokument Administracyjny), a zamiast niego wprowadzona została możliwość zgłaszania towarów na dokumencie SAD w formie skróconej - wymagane jest wypełnianie około 50% pól zgłoszenia standardowego. W przypadku procedury dopuszczenia do obrotu i procedury wywozu mogą być zgłaszane w ten sposób: a) towary, których łączna wartość nie przekracza równowartości 800 EURO i masy 1000 kg, b) rzeczy pochodzące ze spadku, przypadające na podstawie prawa spadkowego, c) mienie rewindykowane, d) towary przyłączone za granicą do rzeczy wywiezionych z kraju, przy naprawie w ramach umowy gwarancyjnej, e) wzory, modele próbki i materiały nie mające wartości handlowej, służące do reklamy lub akwizycji, przywożone w niewielkich ilościach przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, f) towary przywożone przez organizatorów lub uczestników międzynarodowych wystaw, targów, zawodów, konkursów - w związku z tymi imprezami. W przypadku procedury odprawy czasowej lub powrotnego wywozu mogą być zgłaszane towary takie jak: - sprzęt medyczny i laboratoryjny użyczany szpitalom i innym instytucjom medycznym, które ze względu na wyjątkowe okoliczności pilnie potrzebują uzupełnienia swojego wyposażenia medycznego i laboratoryjnego, - sprzęt użyczany do wykorzystania w ramach środków podjętych w celu likwidacji skutków klęsk żywiołowych zaistniałych na polskim obszarze celnym, - rzeczy służące do użytku domowego lub zawodowego, przywożone przez podróżnego przybywającego na polski obszar celny na pobyt czasowy, nie krótszy niż 6 miesięcy, w związku z zatrudnieniem, studiami, działalnością naukowobadawczą lub leczeniem, -sprzęt używany pod nadzorem i na odpowiedzialność administracji państwowej do budowy, naprawy lub utrzymania infrastruktury o ogólnym znaczeniu, znajdującej się w strefach przygranicznych. 2
Zgłoszenie w formie skróconej do procedury wywozu lub powrotnego wywozu może być dokonane tylko w urzędzie celnym granicznym. 6. Wprowadzono wzory dokumentów, które są stosowane jako forma zgłoszenia celnego na podstawie przepisów odrębnych. Zaliczają się do nich: - dokument C-302, który przeznaczony jest do zgłaszania wyposażenia przeznaczonego na użytek sił zbrojnych Państw - Stron Traktatu Północnoatlantyckiego oraz Zaświadczenie - Certyfikat poświadczony przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych wykorzystywany dla zgłaszania towarów przeznaczonych do użytku urzędowego obcych przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych itd, a także do użytku osobistego szefów przedstawicielstw dyplomatycznych, osób należących do personelu tych przedstawicielstw itd. 7. Wprowadzone zostało kilka zmian w dokonywaniu zgłoszenia celnego w formie ustnej. Przede wszystkim rozszerzono katalog towarów, które mogą być przedmiotem odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od cła o opakowania wielokrotnego użytku. Z uwagi na konieczność identyfikacji tych opakowań, w formie ustnej zgłoszenia celnego wymagane jest wypełnienie przez zgłaszającego w dwóch egzemplarzach Dokumentu Potwierdzającego Dokonanie Zgłoszenia Celnego, poprzez podanie opisu, ilości i rodzaju opakowań oraz nazwy firmy i danych osoby przedstawiającej towar. Oryginał dokumentu, po zarejestrowaniu w urzędzie celnym jest zwracany zgłaszającemu. W przypadku powrotnego wywozu opakowań wielokrotnego użytku dokument powinien zostać ponownie przedstawiony w urzędzie celnym granicznym. Wprowadzenie takiego trybu dokonywania zgłoszenia celnego powinno znacznie zmniejszyć formalności związane z czasowym przywozem opakowań na polski obszar celny, bowiem obecnie opakowania zgłaszane są na dokumencie SAD, po złożeniu skróconego wniosku o udzielenie pozwolenia na korzystanie z procedury odprawy czasowej. Zgłoszenie w formie ustnej dotyczy tylko opakowań wielokrotnego użytku, które są przywożone do Polski z zamiarem ich powrotnego wywozu. Powyższy tryb zgłaszania nie dotyczy opakowań, jeżeli na potrzeby celne traktowane są łącznie z towarem, którego wartość celna jest ustalana - w takim wypadku wymagana jest forma pisemna na dokumencie SAD. Ponadto z ustnej formy zgłoszenia do procedury odprawy czasowej wykreślony został sprzęt sportowy i inny sprzęt przeznaczony do wykorzystywania na zawodach sportowych lub pokazach. W takim przypadku zaczęła obowiązywać forma pisemna wraz z koniecznością złożenia skróconego wniosku o udzielenie pozwolenia na korzystanie z procedury odprawy czasowej. Odpowiednie zmiany zostały również wprowadzone do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie procedur gospodarczych. W przypadku procedury wywozu wprowadzono możliwość dokonania zgłoszenia w formie ustnej również dla opakowań wielokrotnego użytku. Ponadto, z uwagi na liczne sygnały o problemach z ustaleniem tożsamości palet, które zostały wywiezione, a następnie są powrotnie przywożone na polski obszar celny wprowadzono możliwość przedstawiania przez zgłaszającego przy dokonywaniu zgłoszenia ustnego wywozowego wypełnionego dokumentu TP - Towary powracające. Zgłaszający może przedstawić dokument TP zarówno w przypadku palet jak i opakowań wielokrotnego użytku, jeżeli przewiduje, że będą one wprowadzone ponownie na polski obszar celny. Zgodnie z przepisami projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych warunków i trybu powrotnego przywozu towarów, funkcjonariusz celny w przypadku przyjęcia zgłoszenia celnego w formie ustnej, na dokumencie TP wypełnia pole przeznaczone na adnotacje organu celnego. Przy dokonywaniu zgłoszenia o dopuszczenie do obrotu palet i opakowań wielokrotnego użytku powrotnie przywożonych, zgłaszający może przedstawić dla celów dowodowych oryginał i kopię dokumentu TP jeżeli został 3
przedstawiony w procedurze wywozu. Jeżeli zgłaszający ma możliwość ustalenia tożsamości towarów powrotnie przywożonych na podstawie innych elementów, to nie ma potrzeby wypełniania dokumentu TP. Kolejna zmiana w regulacjach zgłoszenia celnego w formie ustnej dotyczy dokumentu wystawianego przez funkcjonariusza celnego w przypadku przywozu przez podróżnych towarów o wartości 70-800 EURO podlegających należnościom celnym - zastosowany został Dokument Potwierdzający Dokonanie Zgłoszenia Celnego, wymagający wpisywania znacznie mniejszej ilości danych. 8. Zlikwidowana została konieczność każdorazowego dołączania do zgłoszenia celnego SAD w formie pisemnej ( w przywozie i wywozie) takich dokumentów jak upoważnienie, REGON i NIP (ewentualnie dokumenty firmy), pod warunkiem rejestracji tych dokumentów. I tak, jeżeli upoważnienie ma charakter stały i zostało udzielone agencji celnej, może ona dokonywać zgłoszeń celnych podając numer pozycji rejestru upoważnień agencji celnej. Jeżeli upoważnienie ma charakter stały i zostało udzielone pracownikowi firmy, może on dokonywać zgłoszeń celnych podając numer pozycji wykazu W05, jeżeli upoważnienie zostało zarejestrowane w urzędzie celnym w Wykazie Dokumentów Złożonych Przez Osoby. W pozostałych przypadkach do zgłoszenia celnego powinien być dołączony oryginał upoważnienia lub urzędowo poświadczony odpis albo kserokopia upoważnienia potwierdzona przez agenta celnego za zgodność z oryginałem jeżeli zgłoszenie celne dokonywane jest przez agencję celną. Ponadto jeżeli REGON i NIP zostały zarejestrowane w wykazie W05 w urzędzie celnym - należy podać numer pozycji wykazu W05 w zgłoszeniu celnym. 9. W przypadku zgłaszania towarów do procedury dopuszczenia do obrotu zmienione zostały przepisy w zakresie Deklaracji Wartości Celnej oraz dokumentów służących do ustalenia wartości celnej towarów. Odstąpiono od wymogu dołączania Deklaracji Wartości Celnej do zgłoszenia celnego, jeżeli zgłaszane jest mienie przesiedlenia, lub towary których wartość nie przekracza 800 EURO. Ponadto wprowadzono możliwość dokonania zgłoszenia towarów o wartości do 70 EURO na podstawie kserokopii faktury, faktury przekazanej telefaksem, faktury celnej, konsularnej, prowizorycznej lub pro forma ( dotychczas tylko towary o zerowej stawce celnej i podatkowej mogły być zgłaszane na podstawie tych dokumentów). Zlikwidowany został obowiązek przedstawiania w ciągu 14 dni oryginału faktury, jeżeli towary otrzymane nieodpłatnie lub po naprawie gwarancyjnej, zgłoszone zostały na podstawie faktury celnej, prowizorycznej lub pro-forma. W związku z licznymi wątpliwościami w zakresie uznawania faktury komputerowej za dokument właściwy do określania wartości celnej, wprowadzono zapis, iż za fakturę uznaje się również fakturę sporządzoną z zastosowaniem komputera. Wymogi określające fakturę zostały doprecyzowane w przypadku procedur gospodarczych i tak w przypadku : - procedury składu celnego towar może być zgłoszony na podstawie faktury lub faktury pro-forma, a także odpowiednio dokumentów takich jak kopia lub kserokopia faktury, faktura celna, prowizoryczna, rachunek, umowa sprzedaży w wypadku dokonania zgłoszenia celnego przez osoby fizyczne itd., - procedury uszlachetniania czynnego, przetwarzania pod kontrolą celną lub odprawy czasowej towar może zostać zgłoszony na podstawie faktury, faktury celnej, prowizorycznej lub pro-forma. 10. Znaczne zmiany zostały wprowadzone w przepisach dotyczący procedury tranzytu. Do najważniejszych należy zaliczyć rozdzielenie procedury wywozu i procedury tranzytu, gdy notą tranzytową jest dokument SAD ( należy przypomnieć, iż rozdzielenie procedur funkcjonowało już poprzednio, np. w 4
wypadku gdy towar był wywożony na podstawie karnetu TIR lub dokumentów kolejowych). Taki rozdział umożliwi komasowanie przesyłek drobnicowych, które będą mogły zostać najpierw zgłoszone do procedury wywozu na kartach 1, 1A, 2 i 3, następnie oczekiwać w magazynie celnym aż do czasu skompletowania całego transportu a na końcu zostać zgłoszone na podstawie jednej noty tranzytowej do procedury tranzytu na kartach 1, 4, 5 i 7. Przepisy szczegółowo określają obieg kart i związany z tym tryb postępowania. Poza tym, w przypadku przewozu towarów na podstawie dokumentu SAD pomiędzy urzędami granicznymi, został wprowadzony wymóg przedstawiania faktury lub innego dokumentu określającego wartość towaru takiego jak faktura pro-forma, faktura celna, kopia lub kserokopia faktury. Przedstawienie takiego dokumentu związane jest z koniecznością wyliczenia kwoty zabezpieczenia. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami funkcjonariusz celny w polu D podawał wartość towaru na podstawie faktury lub innego dokumentu, a w przypadku braku takiego dokumentu wyliczał jego wartość zgodnie z ustawą kodeks celny. Wprowadzenie obowiązku dołączania faktury ułatwi określenie wysokości długu celnego i sprawdzenie prawidłowości złożonego zabezpieczenia. Zasadniczą zmianą jest też wprowadzenie zapisów umożliwiające stosowanie Nowego Skomputeryzowanego Systemu Tranzytowego ( system NCTS) przy przewozach towarów w ramach wspólnej procedury tranzytowej. Podane zostały definicje podstawowych Komunikatów stosowane w systemie NCTS oraz wzory dokumentów towarzyszących i wykaz kodów, które powinny być stosowane. Kolejna zmiana dotyczy wprowadzenia możliwości dokonywania przewozu towarów transportem drogowym następującym po przewozie transportem lotniczym między urzędami celnymi znajdującymi się na polskim obszarze celnym na podstawie manifestu lotniczego. Wiąże się to ze zwolnieniem z obowiązku złożenia zabezpieczenia przez głównego zobowiązanego. Dotychczas taki przewóz odbywał się na podstawie not tranzytowych takich jak SAD lub karnet TIR. Wprowadzony został zapis, iż w przypadku realizacji przewozu towarów z zastosowaniem karnetu TIR, iż uprawnionym do jego realizacji może być osoba, która uzyskała pozwolenie Prezesa Głównego Urzędu Ceł na korzystanie z procedury TIR. Wniosek o udzielenie pozwolenia należy złożyć do Prezesa GUC za pośrednictwem stowarzyszenia poręczającego. Do wniosku należy dołączyć opinię banku, koncesję na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego, zobowiązanie o przestrzeganiu przepisów konwencji TIR. Ponadto określone zostały wypadki, kiedy może zostać pozwolenie cofnięte. Przepis przejściowy stanowi, iż osoby korzystające z karnetów TIR przed dniem wejścia w życie rozporządzenia zachowują prawo do korzystania z nich na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów. Powyższe zapisy zostały wprowadzone w związku ze zmianą do konwencji TIR. 11. W procedurach wywozowych zaproponowany został zapis umożliwiający potwierdzanie przez urząd graniczny wyprowadzenia towaru poza polski obszar celny, jeżeli nie jest możliwe przystawienie pieczęci VAT na odwrocie karty 1A ze względu na zastosowaną procedurę celną. Adnotacja o treści - "Towar wystąpił za granicę dnia..., w OC/PC..., pod poz....." potwierdzona podpisem funkcjonariusza celnego i pieczęcią "Polska - Cło" może zostać naniesiona na odwrocie karty 3. Powyższa regulacja została przyjęta ze względu na umożliwienie eksporterowi potwierdzenia, wystąpienia towaru niekrajowego poza granicę Polski. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie jest możliwe potwierdzanie wyprowadzenia za granicę produktu kompensacyjnego po uszlachetnieniu czynnym w systemie zawieszeń (powrotny wywóz), co może komplikować rozliczenia eksportera z urzędem skarbowym. 5
Poza tym uregulowano zasady zgłaszania do procedury wywozu towaru, który został wywieziony na podstawie karnetu ATA poza polski obszar celny i został sprzedany. Brak obecnie przepisu pozwalającego na przedstawienie zgłoszenia wywozowego SAD. W projekcie wprowadzono podobne rozwiązanie jak przy uszlachetnianiu biernym. Towar (lub jego część ) może zostać zgłoszony na dokumencie SAD do procedury wywozu, biorąc pod uwagę elementy kalkulacyjne z dnia przyjęcia zgłoszenia na karnecie ATA. Na karcie 3SAD funkcjonariusz celny dokonuje adnotacji "Towar wystąpił za granicę na podstawie karnetu ATA... dnia..., w OC/PC pod pozycją...", składa podpis i przystawia pieczęć "Polska -Cło". 12. Rozszerzone zostały przepisy odnoszące się do przesyłek kurierskich przewożonych przez koncesjonowane podmioty również na przesyłki kurierskie w obrocie pocztowym. Ponadto, dodatkowo umożliwione zostało składanie zgłoszenia zbiorczego towarów o charakterze handlowym,jeżeli wartość jednej przesyłki nie przekracza równowartości 10 EURO, zwolnionych od cła oraz podatku, z wyjątkiem napojów alkoholowych, perfum i wód toaletowych oraz tytoniu i wyrobów tytoniowych. Powyżej przedstawione zostały najważniejsze zmiany zawarte w projekcie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie deklaracji skróconych i zgłoszeń celnych. Niektóre ze zmian wynikają z przepisów konwencji międzynarodowych i administracja celna została zobowiązana do ich stosowania, niektóre zaś oparte są na doświadczeniach importerów i eksporterów. Należy mieć nadzieję, iż nowe przepisy będą prostsze do stosowania i ułatwią dokonywanie formalności celnych.! 6