Plac Żelaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa, http://www.bcc.org.pl Warszawa, 7.11.2016 r. BADANIE BCC Najbardziej aktualne problemy przedsiębiorców Przedsiębiorcom w Polsce w tym roku doskwierają przede wszystkim trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, wysokie koszty pracy oraz obciążenia podatkowe i para-podatkowe, liczba i czas trwania kontroli wynika z badania przeprowadzonego w październiku br. wśród 2000 członków BCC. Zdaniem przedstawicieli firm rząd powinien uprościć system podatkowy i ujednolicić podatki, objąć preferencjami wydatki na innowacyjność, zmniejszyć pozapłacowe koszty zatrudnienia pracowników oraz naprawić system edukacji, aby efektywniej kształcił kadrę specjalistyczną. Przedsiębiorcy oczekują również stabilnego, konsultowanego z praktykami, prawa co znacząco obniżyłoby ryzyko gospodarcze i pozwoliło na długoterminowe planowanie. Wreszcie, zdaniem przedsiębiorców, należy zmniejszyć liczbę obszarów regulowanych oraz ograniczyć kontrole i ich opresyjność, a tych u 45,5% ankietowanych firm jest od dwóch do pięciu w ciągu roku i trwają od kilku dni do nawet kilku tygodni (ponad 78% przypadków). * * * Najwięcej firm, bo aż 72% ma problem z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Jako kolejne przeszkody w rozwoju biznesu przedsiębiorcy wskazują wysokie koszty pracy oraz obciążenia podatkowe i para-podatkowe (66,2%), nadmierną liczbę i czas trwania kontroli (58,4%), wysoką presję konkurencyjną na ceny i w rezultacie niskie marże zysku (54,4%), a także zbyt skomplikowany system podatkowy oraz rozbudowaną biurokrację i zbyt dużą liczbą koncesji i zezwoleń (po 44,1%). Niewiele mniej przedstawicieli firm skarży się na niesprawność wymiaru sprawiedliwości w sprawach gospodarczych (41,2%), konkurencję ze strony szarej strefy (32,4%) oraz niską efektywność administracji państwowej (29,4%). Wśród czynników makroekonomicznych, mających niekorzystny wpływ na biznes, przedsiębiorcy wymieniają niski popyt na rynku krajowym (33,8%) oraz relację kursu złotego 1
do innych walut (17,7%). W niewielkim stopniu doskwierają im ceny surowców oraz komponentów do produkcji (8,8%) czy niski popyt na rynkach zagranicznych (4,4%). Firmy wskazują również na częste zmiany legislacyjne i niespójność prawa, które wymagają zmian strategicznych w działalności, co podważa zaufanie do państwa i dewastuje długofalowe plany przedsiębiorstw. Nadmierny interwencjonizm państwa i dyskryminacja podmiotów Przedsiębiorcom doskiwiera nieuczciwa konkurencja ze strony władz samorządowych, skomplikowane oraz skomplikowane procedury administracji samorządowej. Tej sytuacji nie poprawi tegoroczna nowelizacja Prawa zamówień publicznych, która wprowadza in-house tryb wewnętrznego zlecania przez samorządy zadań z obszaru użyteczności publicznej wydzielonym spółkom celowym. BCC krytycznie zaopiniował zmiany w Pzp wprowadzające to dyskryminujące sektor prywatny rozwiązanie. Nierówności wynikające z istniejących przepisów prawa powodują, że przedsiębiorcy działający na tym samym rynku, lub prowadzący tego samego rodzaju działalność, w różnym stopniu ponoszą ryzyko działalności gospodarczej. W tym roku wyraźnie odczuwalne dla firm są opóźnienia w wydatkowaniu funduszy unijnych, spadek inwestycji, dalszy brak regulacji umożliwiających efektywny transfer wiedzy ze świata nauki do przedsiębiorstw oraz koszty wdrożenia Jednolitego Pliku Kontrolnego. Biurokratyczna mitręga, brak wyraźnych postępów w reformowaniu otoczenia prawnopodatkowego oraz dysonans między zapowiedziami rządu, a realizowanymi działaniami, powodują, że przedsiębiorcy zapytani czy Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (tzw. plan Morawieckiego) poprawi sytuację biznesu w Polsce odpowiadają przecząco (76,6%). Częste i opresyjne kontrole Ponad 58% przedsiębiorców wskazuje jako istotną przekodę w działalności nadmierną liczbę i czas trwania kontroli. W grupie ponad 45% ankietowanych przedsiębiorstw, w ciągu roku roku przeprowadzanych jest od dwóch do pięciu kontroli. Jedna kontrola rocznie obejmuje ok. 26% firm, a od pięciu do dziesięciu kontrolom na rok poddawanych jest ponad 15% badanych przedsiębiorstw. Nieco ponad 12% nie doświadczyło kontroli w ciągu roku. Gdy już ruszy machina kontrolna, w przypadku połowy ankietowanych przedsiębiorstw (50,8%) proces ten trwa przeciętnie od kilku dni do tygodnia. Ok. 28% podmiotów kontrolowanych jest przez 2-3 tygodnie, a 6,5% jeszcze dłużej, bo aż 4 do 5 tygodni. Ponad miesiąc trwały kontrole u 3,3% badanych firm, a u 11,5% kontrola zakończyła się w ciągu jednego dnia. Co robić? Przedsiębiorcy zapytani o to, co w pierwszej kolejności powinien zrobić rząd, aby poprawić warunki prowadzenia działalności gospodarczej proponują. 2
w obszarze podatkowym: - uproszczenie systemu i ujednolicenie podatków, np. powszechny podatek liniowy, ograniczenie roli podatków dochodowych na rzecz podatków obrotowych - objęcie preferencjami wydatków na innowacyjność - szybkie reakcje Ministerstwa Finansów w przypadku wątpliwości podatkowych i wydawanie interpretacji ogólnych - ograniczenie liczby zmian w przepisach podatkowych w okresie dłuższym niż 2 lata w dziedzinie prawa pracy: - obniżenie wysokości pozapłacowych kosztów zatrudnienia pracowników - obniżenie liczby składowych pozapłacowych kosztów zatrudnienia - zwiększenie elastyczności przepisów prawa pracy (nowy Kodeks pracy) - niższe składki do ZUS, albo zniesienie konieczności ich zapłaty, gdy firma nie ma przychodu w obszarze instytucjonalnym i regulacyjnym: - reforma kształcenia wyższego i zawodowego, aby efektywniej kształcić kadrę specjalistyczną - zmniejszenie liczby obszarów regulowanych - ograniczenie liczby kontroli i ich opresyjności - uruchomienie inwestycji i zdecydowane przyspieszenie wykorzystania funduszy unijnych, zwłaszcza w obszarze infrastruktury - ograniczenie uprzywilejowanej pozycji urzędników wobec przedsiębiorców, m.in. poprzez realne karanie za błędne/szkodliwe decyzje, wprowadzenie obligatoryjnych terminów na podjęcie decyzji - ograniczenie pomocy publicznej dla wybranych przedsiębiorstw - wyeliminowanie szarej strefy i korupcji na styku z instytucjami budżetowymi - ograniczenie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez samorządy, które tworzą monopole i eliminują rynkową konkurencję - skuteczne egzekwowanie już istniejącego prawa, aby wyeliminować przestępczość gospodarczą i przywrócić wiarę w sprawiedliwe państwo - przedstawienie strategii rozwoju polskiej energetyki - mniej zmian prawa i konsultowanie go z praktykami 3
Komentarz do badań: Marek Goliszewski, prezes Business Centre Club W gruncie rzeczy przeszkody rozwoju biznesu od lat są te same: skomplikowane i często zmieniające się przepisy, zwłaszcza podatkowe, wysokie, pozapłacowe koszty zatrudnienia pracownika oraz problemy z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Nadmiar instytucji kontrolnych (naliczyliśmy ich 40) oraz zbyt częste i przeciągające się kontrole dezorganizują pracę firm. Wcześniej, dobrą praktyką były kontrole zapowiadane z mocy ustawy. Obecnie takiej praktyki nie ma, co rodzi nieufność między biznesem a państwem, między przedsiębiorcą a urzędnikiem. Hamuje to inwestycje. Najnowsze dane pokazują że są one mniejsze niż byśmy tego oczekiwali. Aby ten stan rzeczy zmienić, potrzebne jest odbudowanie zaufania inwestorów do państwa, o które coraz trudniej, ponieważ przedsiębiorcy widzą dużą sprzeczność między zapowiedziami a działaniami rządu. Z jednej strony mamy ambitny plan wicepremiera Morawieckiego i zapowiedź podjęcia prac nad tzw. konstytucją biznesu, które zakładają m.in. uwolnienie przedsiębiorczości z gorsetu krępujących przepisów, mniejszą liczbę kontroli, przyspieszenie postępowań gospodarczych, prawo przedsiębiorcy do błędy, interpretowanie wątpliwości na jego korzyść. Z drugiej strony, obserwujemy niepokojące działania i zapowiedzi, które zakładają wprowadzenie zarządu komisarycznego do firmy, gdy zachodzi podejrzenie o złamanie prawa, a nie ma jeszcze oskarżenia czy skazania; nieprecyzyjne, tworzone szybko przepisy, pozostawiające zbyt duże pole do interpretacji, o które łatwo można się potknąć i zapłacić wysokie kary, a nawet wylądować w więzieniu; podwyższanie podatków pośrednich i zapowiedzi wzrostu podatków bezpośrednich. To nie pobudzi inwestycji, a jak nie będzie inwestycji i miejsc pracy, nie będzie wzrostu gospodarczego, wystarczających wpływów podatkowych do budżetu i zabraknie pieniędzy na plan Morawieckiego. Przedsiębiorcy oczekują stabilnych warunków do działania i bardziej spójnej, długofalowej polityki rządu. Kontakt: Emil Muciński rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC tel. 602 571 395, 22 58 26 113 e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl; instytut@bcc.org.pl 4
WYNIKI BADAŃ 1. Jakie czynniki spośród niżej wymienionych są dla firmy problemem w 2016 r.? [można wybrać kilka odpowiedzi] 72,1% trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach 66,2% wysokie koszty pracy oraz obciążenia podatkowe i para-podatkowe 58,4% liczba i czas trwania kontroli w firmach 54,4% wysoka presja konkurencyjna na ceny i w rezultacie niskie marże zysku 44,1% zbyt skomplikowany system podatkowy 44,1% nadmierna biurokracja, zbyt duża liczba koncesji i zezwoleń 41,2% niesprawność wymiaru sprawiedliwości w sprawach gospodarczych 33,8% niski popyt na rynku krajowym 32,4% konkurencja ze strony szarej strefy 29,4% niska efektywność administracji państwowej 17,7% kurs złotego do innych walut 11,8% kontrole instytucji państwowych 10,3% wysoki koszt lub trudna dostępność kapitału, w tym kredytów 8,8% wysokie ceny surowców oraz innych komponentów 4,4% niski popyt na rynkach zagranicznych Inne: przejmowanie rynku przez podmioty samorządowe, nieuczciwa konkurencja ze strony władz samorządowych utrudnienia w dostępie do funduszy unijnych zmiany legislacyjne i brak stałości prawa każda zmiana opcji politycznej po wyborach wprowadza zmiany, które wymagają zmian strategicznych w działalności przedsiębiorstw, co podważa zaufanie do państwa i dewastuje plany przedsiębiorstw brak transferu wiedzy ze świata nauki do przedsiębiorstw skomplikowane prawo zamówień publicznych, procedury administracji samorządowej oraz formy tzw. pomocy publicznej samowola urzędnicza koszty wdrożenia Jednolitego Pliku Kontrolnego negatywny wizerunek Polski 2. Co w pierwszej kolejności powinien zrobić rząd, aby poprawić warunki prowadzenia działalności gospodarczej? zacząć realizować swoje zapowiedzi uprościć system podatkowy m.in. poprzez ujednolicenie podatków, co przyczyniłoby się do zmniejszenia skali szarej strefy; wprowadzić jednolite interpretacje podatkowe zmniejszyć obciążenia podatkowe, zwłaszcza ograniczyć rolę podatków dochodowych na rzecz obrotowych, co zniechęciłoby do szukania alternatywnych sposobów optymalizacji podatkowej i przyniosło wzrost wpływów do budżetu objąć preferencjami wydatki na innowacyjność uruchomić inwestycje i zdecydowanie przyspieszyć wykorzystanie funduszy unijnych, zwłaszcza w obszarze infrastruktury 5
zmniejszyć koszty związane z zatrudnianiem pracowników przy tak dużych obciążeniach w branżach o niskich marżach trudno podnieść płace i zatrzymać pracowników w firmie przedstawić strategię rozwoju energetyki w Polsce zmniejszyć liczbę obszarów regulowanych ograniczyć kontrole i ich opresyjność wprowadzić Polskę do strefy EURO zakończyć spór o Trybunał Konstytucyjny oraz nie wzniecać kolejnych konfliktów instytucjonalnych i społecznych co negatywnie wpływa na otoczenie oraz hamuje inwestycje w Polsce; wprowadzić sankcje za uchwalanie prawa niezgodnego z Konstytucją skutecznie wyeliminować szarą strefę i korupcję na styku z instytucjami budżetowymi skuteczniej egzekwować prawo i wyeliminować przestępczość gospodarczą, co przywróciłoby wiarę w sprawiedliwe państwo poprawić edukację, aby szkoły kształciły kadrę specjalistyczną program nauczania powinien uwzględniać również kształtowanie właściwych postaw, odpowiedzialności wśród młodych ludzi konsultować zmiany prawne z przedsiębiorcami zlikwidować program 500+, który promuje życie na koszt podatników 3. Czy Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (tzw. Plan Morawieckiego) poprawi sytuację biznesu w Polsce? 76,6% nie 23,4% tak 4. Ile kontroli w ciągu roku jest przeprowadzanych w Pani/Pana firmie? 45,5% 2-5 25,8% 1 15,1% 5-10 12,1% żadna 1,5% ponad 10 5. Jak długo przeciętnie trwa kontrola w Państwa firmie? 50,8% kilka dni - do tygodnia 27,9% 2-3 tygodnie 11,5% dzień 6,5% 4-5 tygodni 3,3% ponad miesiąc Business Centre Club istnieje od 1991 roku. Liczba członków Grupy BCC składającej się z Klubu BCC, Związku Pracodawców BCC, konfederacji pracodawców BCC i Studenckiego Forum BCC wynosi ok. 2000. Wśród członków BCC znajdują się największe korporacje krajowe i zagraniczne. Członkami Klubu są także uczelnie wyższe, wydawnictwa, szpitale, prawnicy, dziennikarze, naukowcy, lekarze, wojskowi i studenci. BCC koncentruje się na działaniach na rzecz rozwoju gospodarki i pomocy przedsiębiorcom. BCC jest członkiem Rady Dialogu Społecznego. Działa w 250 miastach i 24 lożach regionalnych na terenie całej Polski. Koordynatorem wszystkich działań BCC jest Marek Goliszewski. Kontakty prasowe: http://www.bcc.org.pl/eksperci.244.0.html Więcej: http://www.bcc.org.pl oraz: http://www.facebook.com/pages/business-centre-club/301754142096 6