Szkolenie: wielkopowierzchniowe obiekty handlowe - Marcin Lachowski MI

Lokalizacja wielkopowierzchniowych obiektów handlowych a miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, decyzje o warunkach zabudowy i rozstrzygnięcia organów nadzorczych Regulacje prawne dotyczące wielkopowierzchniowych obiektów handlowych i ich tło 1 2 ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (j.t. Dz.U. z 1999 roku Nr 15 poz. 139 z późn. zm.) [1995.01.01-2003.07.11 art.88 upzp wejście w życie - utrata mocy] ustawa z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz.U. z 2007 roku Nr 127, poz. 880) [2007.09.18 2008.07.11] ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) [2003.07.11 - ] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (j.t. Dz.U. z 1999 roku Nr 15 poz. 139 z późn. zm.) 3 4 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 1

ustawa wprowadzała pojęcie powierzchnia sprzedażowa, jednocześnie nie podając jego definicji która to po raz pierwszy pojawiła się w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 roku art.6 ust 5 uzp W studium określa się, w szczególności: 1) obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną na podstawie przepisów szczególnych, 2) lokalne wartości zasobów środowiska przyrodniczego i zagrożenia środowiskowe, 3) obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wyłączone z zabudowy, 4) obszary zabudowane, ze wskazaniem, w miarę potrzeby, terenów wymagających przekształceń lub rehabilitacji, 5) obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę, ze wskazaniem, w miarę potrzeby, obszarów przewidzianych do zorganizowanej działalności inwestycyjnej, 5a) obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową wynikającą z potrzeby zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej, 6) kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym obszary, na których będą stosowane indywidualne i grupowe systemy oczyszczania ścieków, a także tereny niezbędne do wytyczania ścieżek rowerowych, 7) obszary, dla których sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące uwarunkowania, 8) obszary przewidywane do realizacji zadań i programów wynikających z polityki, o której mowa w ust. 2. 5 6 Czyli co najwyżej wskazania studium gminy ograniczały się do określenia użytkowania terenów, jako tereny handlu i usług, taka funkcja była wskazywana ustaleniami studium Od kiedy zatem obowiązek mpzp? od dnia 15 marca 2001 roku ustawa z dnia 13 lipca 2000 roku o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym Dz.U. z 2001 roku Nr 14, poz.124 mpzp dla woha 7 8 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 2

Art. 10. 1. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się, w zależności od potrzeb: 1) przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnych funkcjach lub różnych zasadach zagospodarowania, Art. 10. 1. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się, w zależności od potrzeb: 1) (5) przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnych funkcjach lub różnych zasadach zagospodarowania, w tym tereny, które mogą być przeznaczone pod budowę obiektów handlowych o powierzchni sprzedażowej powyżej 1.000 m2 - w gminach o liczbie mieszkańców do 20.000, oraz o powierzchni sprzedażowej powyżej 2.000 m2 - w gminach o liczbie mieszkańców ponad 20.000, Art. 13. 1. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się obowiązkowo: 1) jeżeli przepisy szczególne tak stanowią, 2) dla obszaru, na którym przewiduje się realizację programów, o których mowa w art. 54d i w art. 58 ust. 1, 3) dla obszaru, na którym przewiduje się zadania dla realizacji lokalnych celów publicznych, z wyjątkiem zadań związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej w granicach pasa drogowego, 3a) dla obszarów, o których mowa w art. 6 ust. 5 pkt 5a, 4) dla obszaru, o którym mowa w art. 6 ust. 5 pkt 7, ze względu na istniejące uwarunkowania, 5) (10) dla obszaru, na którym przewiduje się budowę obiektów handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1. (5) Dz.U. z 2001 roku Nr 14, poz.124 ustawa z dnia 13 lipca 2000 roku o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (10) - Dz.U. z 2001 roku Nr 14, poz.124 ustawa z dnia 13 lipca 2000 roku o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym 9 10 Art. 31a. (18) 1. (19) Jeżeli w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie przeznaczono terenów pod budowę obiektów handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może dokonać analizy terenów przeznaczonych w tym planie pod usługi i handel w zakresie możliwości ich wykorzystania pod budowę tych obiektów. Analizy dokonuje się na podstawie prognozy skutków budowy obiektów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, dla rynku pracy, komunikacji, istniejącej sieci handlowej oraz zaspokojenia potrzeb i interesów konsumentów. 2. (20) Wójt, burmistrz albo prezydent miasta jest obowiązany do dokonania analizy, o której mowa w ust. 1, jeżeli został złożony wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu pod budowę obiektu handlowego określonego w art. 10 ust. 1 pkt 1 albo dla zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego z przeznaczeniem na taki obiekt. 3. (21) Analizę wraz z prognozą wójt, burmistrz albo prezydent miasta przekazuje radzie gminy ze stosownym wnioskiem. Wniosek może dotyczyć w szczególności zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, polegającej na wprowadzeniu zakazu budowy obiektów handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1. 4. (22) Jeżeli rada gminy, w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, podejmie uchwałę o przystąpieniu do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przepis art. 45 ust. 1 stosuje się odpowiednio. Art. 45. 1. Dla obszarów, dla których, zgodnie z art. 13 ust. 1, istnieje obowiązek sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu zawiesza się do czasu uchwalenia planu. 2. Dla obszarów nie wymienionych w ust. 1, a w odniesieniu do których nastąpiło ogłoszenie o przystąpieniu do sporządzenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 1, postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu można zawiesić na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy od dnia tego ogłoszenia. Jeżeli w okresie zawieszenia postępowania administracyjnego nie uchwalono miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub nie dokonano jego zmiany, stosuje się odpowiednio przepisy art. 44 albo ustala się warunki zabudowy i zagospodarowania terenu na podstawie obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 11 12 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 3

Ustawa z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz.U. z 2007 roku Nr 127, poz. 880) Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) wielkopowierzchniowym obiekcie handlowym - rozumie się przez to obiekt handlowy o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m2, w którym prowadzona jest jakakolwiek działalność handlowa; 2) powierzchni sprzedaży - rozumie się przez to powierzchnię, o której mowa w art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.1)); 3) utworzeniu wielkopowierzchniowego obiektu handlowego - rozumie się przez to budowę obiektu handlowego oraz przebudowę istniejącego obiektu dotychczas niewykorzystywanego do działalności handlowej, a także łączenie obiektów handlowych, jeżeli w wyniku takiego działania powstanie wielkopowierzchniowy obiekt handlowy; 4) budowie - rozumie się przez to budowę, o której mowa w art. 3 pkt 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 i Nr 170, poz. 1217 oraz z 2007 r. Nr 88, poz. 587 i Nr 99, poz. 665); 5) przebudowie - rozumie się przez to przebudowę, o której mowa w art. 3 pkt 7a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. 13 14 Art. 3. 1. Utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego wymaga uzyskania zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na lokalizację wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, zwanego dalej "organem zezwalającym". 2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na pisemny wniosek przedsiębiorcy. 3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, organ zezwalający wydaje w przypadku zgodności lokalizacji wielkopowierzchniowego obiektu handlowego z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego albo decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, po uzyskaniu pozytywnej opinii wyrażonej przez właściwą radę gminy. 4. W przypadku wielkopowierzchniowych obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2.000 m2 zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, organ zezwalający wydaje po spełnieniu przesłanek, o których mowa w ust. 3, w przypadku braku sprzeczności lokalizacji wielkopowierzchniowego obiektu handlowego z planem zagospodarowania przestrzennego województwa i po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego sejmiku województwa. 5. Nie wymaga uzyskania zezwolenia utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego na terenie innego wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, na którego utworzenie uzyskano zezwolenie na podstawie przepisów niniejszej ustawy. Art. 12. W ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.3)) w art. 10 w ust. 2 w pkt 8 wyrazy "powyżej 2.000 m2" zastępuje się wyrazami "powyżej 400 m2". 15 16 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 4

woh z mocy prawa Art. 17. 1. W terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy przedsiębiorca będący właścicielem wielkopowierzchniowego obiektu handlowego albo działający w jego imieniu administrator lub zarządca takiego obiektu złoży do właściwego organu zezwalającego wniosek zawierający dane, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1-5 i pkt 7 lit. a i b oraz ust. 2. 2. W oparciu o wniosek, o którym mowa w ust. 1, organ zezwalający wydaje zezwolenie na działanie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego. Przepisów art. 3, 5 i 6 ustawy nie stosuje się. 3. Wydanie zezwolenia jest wolne od opłaty skarbowej. 4. Zmiana powierzchni sprzedaży lub całkowitej powierzchni, jaką zajmuje wielkopowierzchniowy obiekt handlowy wraz z infrastrukturą towarzyszącą, wymaga uzyskania zmiany zezwolenia. Art. 9 ust. 2 stosuje się. Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) Tak więc nie tylko budowa ale i przebudowa w rozumieniu Pb, była uwarunkowana planem 17 18 Obiekty handlowe w upzp art.10 ust.3 art.10 ust.2 pkt8 art.15 ust.3 pkt4 art.62 ust.2 art.64 ust.2 art.87 ust.4 Obowiązek określania woh w studium wprowadzony został do systemu prawnego w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (z dniem 11 lipca 2003 roku). 19 20 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 5

Art. 10. 2. W studium określa się w szczególności: 1) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów; 2) kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy; 3) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk; 4) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 5) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; 6) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; 7) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1; 8) (7) obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2(8) oraz obszary przestrzeni publicznej; 9) obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne; 10) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; 11) obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych; 12) obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny; 13) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271); 14) obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji; 15) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych; 16) inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie. 2a. (9) Jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kw, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu; w studium ustala się ich rozmieszczenie. 3. Obowiązek przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 8, powstaje po upływie 3 miesięcy od dnia ustanowienia tego 21 obowiązku. Art.15.3. W planie miejscowym określa się w zależności od potrzeb: 1) granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości; 2) granice obszarów rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej; 3) granice obszarów wymagających przekształceń lub rekultywacji; 3a) (18) granice terenów pod budowę urządzeń, o których mowa w art. 10 ust. 2a, oraz granice ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu oraz występowaniem znaczącego oddziaływania tych urządzeń na środowisko; 4) granice terenów pod budowę obiektów handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 8; 4a) (19) granice terenów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym; 4b) (20) granice terenów inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, umieszczonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w ostatecznych decyzjach o lokalizacji drogi krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej, linii kolejowej o znaczeniu państwowym, lotniska użytku publicznego, inwestycji w zakresie terminalu lub przedsięwzięcia Euro 2012; 5) granice terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz terenów służących organizacji imprez masowych; 6) granice pomników zagłady oraz ich stref ochronnych, a także ograniczenia dotyczące prowadzenia na ich terenie działalności gospodarczej, określone w ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady; 7) (21) granice terenów zamkniętych, i granice stref ochronnych terenów zamkniętych; 8) (22) sposób usytuowania obiektów budowlanych w stosunku do dróg i innych terenów publicznie dostępnych oraz do granic przyległych nieruchomości, kolorystykę obiektów budowlanych oraz pokrycie dachów; 9) (23) zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane; 10) (24) minimalną powierzchnię nowo wydzielonych działek budowlanych. 22 Art. 62. 1. (79) Postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia warunków zabudowy można zawiesić na czas nie dłuższy niż 9 miesięcy od dnia złożenia wniosku o ustalenie warunków zabudowy. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta podejmuje postępowanie i wydaje decyzję w sprawie ustalenia warunków zabudowy, jeżeli: 1) w ciągu dwóch miesięcy od dnia zawieszenia postępowania rada gminy nie podjęła uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego albo 2) w okresie zawieszenia postępowania nie uchwalono miejscowego planu lub jego zmiany. 2. Jeżeli wniosek o ustalenie warunków zabudowy dotyczy obszaru, w odniesieniu do którego istnieje obowiązek sporządzenia planu miejscowego, postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia warunków zabudowy zawiesza się do czasu uchwalenia planu. Art. 64. 1. (80) Przepisy art. 51 ust. 3, art. 52, art. 53 ust. 3-5a, art. 54, art. 55 i art. 56 stosuje się odpowiednio do decyzji o warunkach zabudowy. 2. W przypadku planowanej budowy obiektu handlowego wniosek o ustalenie warunków zabudowy powinien zawierać określenie powierzchni sprzedaży. 23 24 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 6

Art. 87. 1. Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz plany miejscowe uchwalone po dniu 1 stycznia 1995 r. zachowują moc. 2. Plany zagospodarowania przestrzennego województw uchwalone po dniu 1 stycznia 1999 r. zachowują moc. 3. Obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed dniem 1 stycznia 1995 r. zachowują moc do czasu uchwalenia nowych planów, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2003 r. 4. Sejmiki województw, które do dnia wejścia w życie ustawy nie uchwaliły planów zagospodarowania przestrzennego województwa, oraz gminy, które dotychczas nie sporządziły studium, sporządzą i uchwalą odpowiednio plany zagospodarowania przestrzennego województwa bądź studium, w terminie roku od dnia wejścia w życie ustawy, zgodnie z jej wymaganiami. Tabela 1.1. Stan realizacji studiów gminnych w latach 2006-2008. Posiadanie studium gminnego Ogółem w tym miasta na prawach powiatu 2006 2007 2008 2006 2007 2008 liczba % liczba % Tak 1 985 1 844 1716 69,2 29 28 21 32,3 Tak, ale dokument jest w trakcie zmiany 455 605 733 29,6 36 37 44 67,7 Nie, ale dokument jest sporządzany 26 21 17 0,7 0 0 0 0,0 Nie i dokument nie jest sporządzany 12 8 12 0,5 0 0 0 0,0 25 Razem 2 478 2 478 2 478 100,0 65 65 65 100,0 26 Tabela 1.5. Powierzchnia kraju objęta obowiązującymi planami miejscowymi (2006-2008). Tabela 1.4. Liczba i struktura obowiązujących planów miejscowych na podstawie obydwu ustaw w latach 2006-2008. Wskaźnik (%) Ogółem w tym miasta na prawach powiatu Wskaźnik, jednostka miary Ogółem w tym miasta na prawach powiatu 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008 Plany sporządzone na podstawie obydwu ustaw Powierzchnia objęta na podstawie obydwu ustaw ogółem 22,0 24,5 25,6 27,8 31,5 34,6 w tym plany obowiązkowe 7,9 8,5 8,3 7,0 9,4 8,8 Ogółem 31 620 33 360 35 885 3 084 3 350 3 883 W tym plany obligatoryjne 5 785 5 967 6 350 527 512 628 Udział obligatoryjnych (%) 18,3 17,9 17,7 17,1 15,3 16,2 Plany sporządzone na podstawie ustawy z 1994 r. Powierzchnia objęta na podstawie ustawy z 1994 r. ogółem 14,5 15,2 15,0 17,2 16,3 17,6 w tym plany obowiązkowe 5,7 5,6 5,4 4,3 3,6 4,4 Ogółem 25 980 25 563 25 475 2 448 2 361 2 557 W tym obligatoryjne 4 767 4 567 4 732 435 359 421 Udział obligatoryjnych (%) 18,3 17,9 18,6 17,8 15,2 16,5 Plany sporządzone na podstawie ustawy z 2003 r. Powierzchnia objęta na podstawie ustawy z 2003 r. ogółem 7,6 9,3 10,6 10,5 15,2 17,0 w tym plany obowiązkowe 2,3 3,0 3,0 2,6 5,8 4,4 27 Ogółem 5 640 7 797 10 410 636 989 1 326 W tym obligatoryjne 1 018 1 400 1 618 92 153 207 Udział obligatoryjnych (%) 18,3 18,0 15,5 14,5 15,5 15,6 28 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 7

woh a tereny zamknięte teren zamknięty art.2 pkt11 upzp "terenie zamkniętym" - należy przez to rozumieć teren zamknięty, o którym mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 110, poz. 1189, Nr 115, poz. 1229 i Nr 125, poz. 1363); dotychczas Art. 3. 1. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych, należy do zadań własnych gminy. 2. Prowadzenie, w granicach swojej właściwości rzeczowej, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego, odnoszących się do obszaru powiatu i zagadnień jego rozwoju, należy do zadań samorządu powiatu. 3. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej w województwie, w tym uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa, należy do zadań samorządu województwa. 4. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej państwa, wyrażonej w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, należy do zadań Rady Ministrów. Art. 4. 1. Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. 2. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym: 1) lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego; 2) sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy. 3. W odniesieniu do terenów zamkniętych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się tylko granice tych terenów oraz granice ich stref ochronnych. W strefach ochronnych ustala się ograniczenia w zagospodarowaniu i korzystaniu z terenów, w tym zakaz zabudowy. 29 30 Art.10.2. W studium określa się w szczególności: 1) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów; 2) kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy; 3) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk; 4) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 5) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; 6) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; 7) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1; 8) (7) obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2(8) oraz obszary przestrzeni publicznej; 9) obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne; 10) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; 11) obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych; 12) obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny; 13) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271); 14) obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji; 15) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych; 16) inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie. 2a. (9) Jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kw, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu; w studium ustala się ich rozmieszczenie. 3. Obowiązek przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 8, powstaje po upływie 3 miesięcy od dnia ustanowienia tego obowiązku. 31 Art. 14. 1. W celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej "planem miejscowym", z zastrzeżeniem ust. 6. 2. Integralną częścią uchwały, o której mowa w ust. 1, jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu. 3. Plan miejscowy, w wyniku którego następuje zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, sporządza się dla całego obszaru wyznaczonego w studium. 4. Uchwałę, o której mowa w ust. 1, rada gminy podejmuje z własnej inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta. 5. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 1, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonuje analizy dotyczące zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium, przygotowuje materiały geodezyjne do opracowania planu oraz ustala niezbędny zakres prac planistycznych. 6. Planu miejscowego nie sporządza się dla terenów zamkniętych. 7. Plan miejscowy sporządza się obowiązkowo, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne. 8. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego. 32 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 8

Art..15.3. W planie miejscowym określa się w zależności od potrzeb: 1) granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości; 2) granice obszarów rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej; 3) granice obszarów wymagających przekształceń lub rekultywacji; 3a) (18) granice terenów pod budowę urządzeń, o których mowa w art. 10 ust. 2a, oraz granice ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu oraz występowaniem znaczącego oddziaływania tych urządzeń na środowisko; 4) granice terenów pod budowę obiektów handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 8; 4a) (19) granice terenów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym; 4b) (20) granice terenów inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, umieszczonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w ostatecznych decyzjach o lokalizacji drogi krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej, linii kolejowej o znaczeniu państwowym, lotniska użytku publicznego, inwestycji w zakresie terminalu lub przedsięwzięcia Euro 2012; 5) granice terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz terenów służących organizacji imprez masowych; 6) granice pomników zagłady oraz ich stref ochronnych, a także ograniczenia dotyczące prowadzenia na ich terenie działalności gospodarczej, określone w ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady; 7) (21) granice terenów zamkniętych, i granice stref ochronnych terenów zamkniętych; 8) (22) sposób usytuowania obiektów budowlanych w stosunku do dróg i innych terenów publicznie dostępnych oraz do granic przyległych nieruchomości, kolorystykę obiektów budowlanych oraz pokrycie dachów; 9) (23) zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane; 10) (24) minimalną powierzchnię nowo wydzielonych działek budowlanych. 21.10.2010 roku: ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2010 roku Nr 130 poz. 871) 33 34 Art. 4. 1. Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. 1a. (4) W odniesieniu do obszarów morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej przeznaczenie terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz sposób zagospodarowania i warunki zabudowy terenu określa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 i Nr 170, poz. 1652 oraz z 2004 r. Nr 6, poz. 41). 2. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym: 1) lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego; 2) sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy. 3. W odniesieniu do terenów zamkniętych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się tylko granice tych terenów oraz granice ich stref ochronnych. W strefach ochronnych ustala się ograniczenia w zagospodarowaniu i korzystaniu z terenów, w tym zakaz zabudowy. 4. (5) Przepisów ust. 3 nie stosuje się do terenów zamkniętych ustalanych przez ministra właściwego do spraw transportu. 35 Art. 14. 1. W celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej "planem miejscowym", z zastrzeżeniem ust. 6. 2. Integralną częścią uchwały, o której mowa w ust. 1, jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu. 3. Plan miejscowy, w wyniku którego następuje zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, sporządza się dla całego obszaru wyznaczonego w studium. 4. Uchwałę, o której mowa w ust. 1, rada gminy podejmuje z własnej inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta. 5. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 1, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonuje analizy dotyczące zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium, przygotowuje materiały geodezyjne do opracowania planu oraz ustala niezbędny zakres prac planistycznych. 6. (16) Planu miejscowego nie sporządza się dla terenów zamkniętych, z wyłączeniem terenów zamkniętych ustalanych przez ministra właściwego do spraw transportu. 7. Plan miejscowy sporządza się obowiązkowo, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne. 8. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego. 36 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 9

art.2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geologiczne i kartograficzne (j.t. Dz.U. z 2010 roku Nr 193, poz. 1287, z 2010 roku Nr 182, poz. 1228) terenach zamkniętych - rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych art.4 ust.2a. Tereny zamknięte są ustalane przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych w drodze decyzji. W decyzji tej określane są również granice terenu zamkniętego. Dokumentacja geodezyjna określająca przebieg granic i powierzchnię terenu zamkniętego przekazywana jest przez organy wydające decyzje o zamknięciu terenu właściwym terytorialnie starostom w trybie art. 22. 37 Dz.Urz.MI.09.14.51 zał. 2010.03.30zm. Dz.Urz.MI.2010.4.11 1 2010.06.16zm. Dz.Urz.MI.2010.7.22 1 2010.07.27zm. Dz.Urz.MI.2010.8.25 1, 2, 3, 4 2010.09.27zm. Dz.Urz.MI.2010.11.34 1, 2 2010.10.28zm. Dz.Urz.MI.2010.13.46 1, 2, 3 2010.12.29zm. Dz.Urz.MI.2010.15.53 1 DECYZJA Nr 45 MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych (Dz. Urz. MI z dnia 30 grudnia 2009 r.) Na podstawie art. 4 ust. 2a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027, z późn. zm.2)) ustala się, co następuje: 1. Uznaje się za tereny zamknięte, zastrzeżone ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, tereny, na których są usytuowane linie kolejowe, określone w załącznikach nr 1-16 do decyzji3). 2. Załączniki, o których mowa w 1, określają granice i powierzchnie terenów zamkniętych według podziału administracyjnego i ewidencji gruntów, przy czym granice działek ewidencyjnych są granicami terenów zamkniętych. 3. Traci moc decyzja nr 62 Ministra Infrastruktury z dnia 26 września 2005 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają tereny kolejowe, jako terenów zamkniętych (Dz. Urz. MI Nr 11, poz. 72, z późn. zm.). 4. Decyzja wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 38 Ogólna ocena i przykłady praktyki implementacyjnej regulacji dotyczących wielkopowierzchniowych obiektów handlowych 39 Wyrok SN z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08 Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono niezgodność z Konstytucją przepisu uchylającego wcześniej obowiązujący przepis Czy skutkiem orzeczenia Trybunału może być odżycie uchylonego wcześniej przepisu? W doktrynie występuje spór odnośnie tego, od kiedy są skuteczne orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego Orzecznictwo TK wskazuje, iż są skuteczne dopiero od opublikowania sentencji orzeczenia w "Dzienniku Ustaw", nie mają zatem wpływu na wcześniejsze stosowanie przepisów sprzecznych z Konstytucją, co ewentualnie mogłoby stanowić podstawę do formułowania roszczeń pod adresem Skarbu Państwa z tytułu szkody wyrządzonej przez normę prawną niezgodną z Konstytucją; Pogląd ów nakazuje przyjąć, iż zakwestionowanie normy uchylającej inną normą nie powoduje "odżycia" uchylonej normy, uchwalenie bowiem tej niekonstytucyjnej normy wywarło efekt pożądany przez ustawodawcę, czyli trwale usunęło z systemu prawnego inną normę. Przeciwny pogląd przedstawia Orzecznictwo SN, według którego orzeczenia TK mają skutek wsteczny, czyli usuwają zakwestionowaną normę prawną w zasadzie od chwili jej wejścia do systemu prawnego, lecz najwcześniej od chwili wejścia w życie Konstytucji, co prowadzi z kolei do powstania fikcji prawnej, że danej normy nigdy w systemie prawnym nie było, ( ) a zatem, że nie mogła ona wywrzeć rezultatu zamierzonego przez ustawodawcę; nie uchyliła innej normy, a więc ta pozornie przez nią uchylona norma odżywa. Przyjmując, że dana norma nigdy nie została usunięta z systemu prawa, trzeba uznać, że zawsze istniała w systemie prawnym. Nie ma zatem mowy o zastąpieniu przepisu przepisem o innej treści lub brzmieniu i przywróceniu 40 wyrokiem Trybunału brzmienia przepisu obowiązującego w przeszłości. Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 10

Sporu pomiędzy Trybunałem a Sądem Najwyższym w zakresie skuteczności orzeczeń Trybunału nie da się przesądzić ani na poziomie wykładni językowej, ani systemowej. Ustrojodawca nie uregulował tego zagadnienia wystarczająco precyzyjnie w Konstytucji. Złotego środka nie ma - nie da się jednoznacznie i konsekwentnie uznać, czy orzeczenia Trybunału są skuteczne z chwilą opublikowania czy wejścia w życie przepisu, z którego wynika kwestionowana norma prawna. Przede wszystkim skuteczność czasową swoich orzeczeń może określać Trybunał i wówczas sprawa jest jasna. Również pośrednim określeniem skuteczności czasowej jest odroczenie wejścia w życie orzeczenia; które ma wywołać skutek dopiero po upływie zakreślonego przez Trybunał terminu i wyłącznie na przyszłość". Trybunał przyjmuje, iż bez takiego limitu czasowego jego orzeczenia miałyby moc wsteczną. - Wyrok z dnia 31 stycznia 2001 r., P 4/99 (OTK Zb.Urz. 2001, nr 1, poz. 5) Istotne znaczenie ma to, odkąd w systemie prawnym pojawiła się norma prawna niższego rzędu niezgodna z normą prawną nadrzędną. Pozwala to przyjąć, że, co do zasady orzeczenia Trybunału mają moc wsteczną. (...) Należy zauważyć, że w mniejszym stopniu podważa zaufanie obywateli do państwa i stanowionego prawa to, iż przepis wadliwie uchylony znajduje wskutek orzeczenia Trybunału ponownie zastosowanie, niż to, że można uchylać przepisy wbrew Konstytucji. Kolejny argument na rzecz stanowiska, że rozstrzygnięcia Trybunału o przepisach uchylających wywierają skutek ex tunc wynika z wykładni funkcjonalnej. Jest oczywiste, że ze względu na samo brzmienie przepis uchylający inny przepis nie pozostaje w sprzeczności z ustawą zasadniczą, chodzi zatem o funkcję i cel, jaki ustawodawca chciał osiągnąć przez dokonanie zmiany prawa. W istocie zatem orzeczenie Trybunału o przepisach uchylających nie jest orzeczeniem o tych przepisach, lecz o zmianie prawa dokonanej przez ustawodawcę za ich pomocą. Skoro tak, to nie do przyjęcia jest twierdzenie, że takie orzeczenia Trybunału działają tylko na przyszłość, gdyż w istocie sprowadzałoby je wyłącznie do orzekania o literze konkretnych przepisów uchylających. Dopiero zatem przyznanie omawianym rozstrzygnięciom Trybunału waloru skuteczności ex tunc umożliwia, zgodnie z wolą ustrojodawcy, kontrolę przez Trybunał Konstytucyjny samej zmiany prawa dokonanej przez ustawodawcę. 41 42 Konkludując, mimo że da się bronić zarówno twierdzenia, iż orzeczenia Trybunału o przepisach uchylających wywierają skutek ex nunc, przekonujące jest twierdzenie, że wywierają one skutek ex tunc. Przemawia za tym przede wszystkim sens poddania kontroli konstytucyjności zmiany prawa dokonywanej przez Trybunał oraz charakter orzeczeń Trybunału, które nie tworzą nowego stanu prawnego, lecz ustalają zgodność lub niezgodność norm niższej rangi z normami wyższej rangi. Oznacza to, iż przepis uchylający wcześniej obowiązujący przepis, po stwierdzeniu przez TK jego niezgodności z Konstytucją, wywołuje skutek czasowy ex tunc, co oznacza, że przepis uchylony odzyskuje moc prawną ze skutkiem ex tunc w chwili ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w organie promulgacyjnym. 43 Art. 12 ustawy o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, zmienił z dniem 18 września 2007 roku, brzmienie art. 10 w ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zastępując w pkt 8 wyrazy "powyżej 2.000 m2" wyrazami "powyżej 400 m2". Wyrok z dnia 8 lipca 2008 roku, o sygn. K 46/07, wszedł w życie 11 lipca 2008 r., z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw (Dz. U. Nr 123, poz. 803). W dacie tej ustawa o woh utraciła moc. 44 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 11

Przyjmując tezę, wyrażaną w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego odnośnie skuteczności jego własnych orzeczeń możnaby wskazać, iż w chwili obecnej w zakresie wielkości powierzchni sprzedaży w przepisie art. 10 ust. 2 pkt 8 istnieje luka. Potwierdzeniem może być wyrok z dnia 24 czerwca 2002 r., sygn. akt K 14/02, w którym Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie stwierdził, iż ze względu na niekonstytucyjność regulacji określających mechanizm wyborczy w art. 4 pkt 30, 37 i 43 ustawy nowelizującej powstaje stan luki prawnej, a więc nie jest możliwe realizowanie procedury wyborczej. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na konieczność podjęcia stosownej inicjatywy ustawodawczej w celu uzupełnienia brakujących elementów normatywnych. Wydaje się że, pomimo, iż stan faktyczny nie dotyczył ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a Trybunał oparł się na ustawie o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym, ustawy o samorządzie województwa, ustawy- Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o referendum lokalnym, teza o skuteczności wyroków Trybunału jest jak 45 najbardziej aktualna. W polskim systemie prawnym nie jest znana (nie wynika wprost z żadnych przepisów prawa) instytucja powrotu do stanu sprzed nowelizacji w przypadku, gdy zostanie uchylona regulacja zmieniająca inną ustawę. Podstawową zasadą tworzenia prawa jest racjonalność ustawodawcy, co odpowiada za brak regulacji zapobiegających ewentualnym lukom w prawie. Akty prawne powinny być redagowane tak, aby dokładnie w sposób zrozumiały dla adresatów zawartych w nich norm wyrażały intencje prawodawcy [vide 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie Zasad techniki prawodawczej (Dz. U. Nr 100, poz. 908)]. 46 Możliwości powrotu do stanu prawnego sprzed nowelizacji wskutek uchylenia ustawy zmieniającej, nie przewiduje również konstytucja, na co wskazał w pełnym składzie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 6 marca 2002 r., sygn. akt P 7/00. Konstytucja nie przewiduje możliwości, by wyrok Trybunału Konstytucyjnego orzekający o niezgodności z Konstytucją przepisów działał w sposób anulujący moc obowiązującą zaskarżonego aktu normatywnego od chwili jego wydania. Z art. 190 ust. 3 Konstytucji wynika, iż to wyrok TK powoduje, iż niekonstytucyjność przepisu orzeczona w tym wyroku powoduje utratę jego mocy obowiązującej od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału.( ) Natomiast zminimalizowanie lub naprawienie skutków obowiązywania niekonstytucyjnego przepisu, obowiązującego od chwili wejścia wyroku Trybunału w życie- w stosunku do ukształtowanych i skonsumowanych zaszłości prawnych określają- łącznie art. 190 ust. 3 i ust. 4 w zw. z art. 193 Konstytucji.. W związku z powyższym nie można przyjąć tezy, zgodnie z którą przepis art. 10 ust. 2 pkt 8 obowiązuje w brzmieniu nadanym przed nowelizacją dokonaną ustawą o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych tzn. w brzmieniu zawierającym wyrazy powyżej 2000 m2. W obecnym stanie prawnym przepis ten ma zatem następujące brzmienie: 8) obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej;. 47 48 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 12

Mając powyższe na uwadze można sięgnąć do przepisu art. 2 pkt 19, który zawiera definicję powierzchni sprzedaży, przez którą należy rozumieć tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno-użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.). Należałoby się zatem zastanowić czy w obecnej sytuacji tzn. braku określenia w art. 10 ust. 2 pkt 8 wielkości powierzchni sprzedaży, ww. definicja nie mogłaby być wystarczająca do zidentyfikowania obiektów handlowych. Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 marca 2000 r. (sygn. akt. K 4/99), w którym Trybunał stwierdził: Nie ulega wątpliwości, iż bezpośrednim skutkiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności aktu normatywnego (określonych przepisów lub norm) z Konstytucją, jest utrata mocy obowiązującej przepisów niezgodnych z konstytucją z dniem wejścia w życie orzeczenia Trybunału lub w innym terminie określonym przez Trybunał (art. 190 ust. 3 zd. 1 konstytucji). ( ) Orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z konstytucją aktu normatywnego lub jego części powoduje bezwzględne, bezwarunkowe i bezpośrednie zniesienie (kasację) przepisów (norm) w nim wskazanych. 49 50 Z przepisu art. 190 ust. 3 ustawy zasadniczej wynika, iż orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność określonego przepisu (przepisów) z konstytucją wywiera skutki prawne od dnia ogłoszenia, w sposób określony w art. 190 ust. 2 konstytucji, a więc na przyszłość. Zasadniczo nie ma ono mocy wstecznej, czyli nie odnosi się do kwestii obowiązywania tego przepisu w okresie od dnia jego wejścia w życie do dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Casus utraty mocy obowiązującej nabiera szczególnego znaczenia w sytuacji, gdy przedmiotem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego jest przepis, który zmienia (nowelizuje) inny przepis. Taki przepis zawiera dwa elementy (dwie normy). Pierwszy to uchylenie (usunięcie z porządku prawnego) dotychczasowej regulacji (dotychczasowego brzmienia, dotychczasowej treści), a drugi to wprowadzenie nowej regulacji (nowego brzmienia, nowej treści). Kontrola konstytucyjności dotyczyć może obu tych elementów (obu norm). Konstytucja nie przewiduje w żadnym z przepisów wyłączenia z zakresu kompetencji kontrolnych Trybunału Konstytucyjnego przepisów uchylających, a więc także kasacyjnego elementu przepisów zmieniających. Art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wyłącza spod jego kontroli te akty normatywne, które utraciły moc obowiązującą. Ograniczenie to nie obejmuje jednak przepisów uchylających i zmieniających, które obowiązują do czasu ich formalnego uchylenia (co z reguły następuje przez uchylenie całego zawierającego je aktu normatywnego) i wywierają skutki prawne w postaci nakazu przyjęcia określonej nowej 51 treści przepisu i jej stosowania. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż w przypadku zarzutów dotyczących pierwszego elementu treści przepisu nowelizującego kontrola jego zgodności z konstytucją zawsze obejmować musi także zestawienie (porównanie) poprzedniej regulacji prawnej z nową. Ocena zgodności z konstytucją wymaga w tym przypadku nie tylko prostego skonfrontowania treści zakwestionowanego przepisu z tzw. wzorcem konstytucyjnym. Konieczne jest bowiem także porównanie jej z treścią przepisu dotychczas regulującego daną kwestię. Niekonstytucyjność nowej regulacji może wynikać także z tego, że samo uchylenie wcześniejszego rozwiązania prawnego narusza normy, zasady lub wartości konstytucyjne.. Co więcej Trybunał stwierdził: Naruszenie zasady ochrony zaufania do państwa i prawa i zasady ochrony praw nabytych z istoty rzeczy oznacza, że prawodawca w niezgodny z konstytucją sposób pozbawił określony przepis mocy obowiązującej uchylając go w całości lub zastępując nowym przepisem. Niezależnie od oceny, czy poprzednio obowiązujące rozwiązania były zgodne z konstytucją i pozostawały w momencie orzekania przez Trybunał Konstytucyjny w takiej zgodności, nie można a priori wykluczyć, że skutkiem orzeczenia Trybunału będzie odzyskanie przez nie mocy obowiązującej. 52 Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 13

Należy założyć, iż celem działalności Trybunału Konstytucyjnego jest doprowadzenie o ile jest to możliwe przy uwzględnieniu kasacyjnego charakteru jego orzeczeń do stanu prawnego zgodnego z konstytucją, a oczywiste jest, że w przypadku przepisów uchylających lub zmieniających samo tylko pozbawienie ich mocy obowiązującej bez jednoczesnego odżycia przepisów uchylonych mogłoby w pewnych sytuacjach prowadzić do usankcjonowania skutków działań prawodawczych sprzecznych z konstytucją. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie zmieniałoby bowiem w żaden sposób stanu prawnego, norma uchylona w sposób niezgodny z konstytucją nadal nie obowiązywałaby. Należy tu zaznaczyć, iż także nauka prawa konstytucyjnego dopuszcza sytuacje, w których orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego doprowadzi do odżycia przepisów, których uchylenie Trybunał uznał za niezgodne z konstytucją (np. L. Garlicki, Uwagi o charakterze prawnym orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego [w:] Studia nad prawem konstytucyjnym dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Działosze, Acta Universitatis Wratislaviensis No 1963, Wrocław 1997, s. Artykuł 190 ust. 3 Konstytucji RP ogólnikowo określa skutki prawne pod względem czasowym orzeczenia TK w stosunku do aktu prawnego uznanego za niezgodny z ustawą zasadniczą. Za regułę przyjmuje, że orzeczenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (ex nunc), ale dopuszcza określenie przez TK innego terminu utraty mocy obowiązującej. Nie precyzuje bliżej, kiedy TK może to uczynić i na podstawie jakich przesłanek. Wprost stanowi jedynie, że termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny dwunastu miesięcy. Sformułowanie to dotyczy jednak terminu przyszłego (pro futuro). Konstytucja milczy w sprawie wejścia w życie orzeczenia od daty wydania niekonstytucyjnego aktu (ex tunc), czyli w najwcześniejszym z możliwych terminów. Wprawdzie w Polsce nie przyjęto występującego w niektórych państwach demokratycznych rozwiązania, że niekonstytucyjna norma prawna jest nieważna od samego początku, to nie można twierdzić, że Konstytucja zabrania jej stosowania. Skoro pozostawia samemu TK możliwość określenia innego terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego należy uznać, że chodzi tu również o skuteczność orzeczenia ex tunc (należy o niej jednak wspomnieć w kontekście uzasadnienia post. TK z 21.3.2000 r. K 4/99, OTK 2000, Nr 2, poz. 65). 90).. 53 54 Odmienne stanowisko zajął SN (wyr. z 6.12.2006 r., IV CSK 247/06, niepubl.), uznając, że wyroki TK stwierdzające sprzeczność przepisu z Konstytucją lub ustawą działają co do zasady wstecz od dnia wydania aktu prawnego. Gdy akt wydano przed wejściem w życie Konstytucji z 1997 r. to wyroki TK działają od dnia jej wejścia w życie, chyba że poprzednio obowiązywała taka sama norma konstytucyjna, która była podstawą orzeczenia o niekonstytucyjności danego przepisu. ( zob.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz., B. Banaszak, BECK 2009, str. 840-841). Trybunał twierdzi bowiem, iż utrata mocy obowiązującej dotyczyć może jedynie przepisu (aktu normatywnego) który obowiązywał do chwili wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Konstytucja zdaje się więc nie pozostawiać wątpliwości, że utrata mocy obowiązującej przepisu nie mogła nastąpić wcześniej tj. przed wejściem wyroku w życie, w przeciwnym wypadku nie miałoby też żadnego sensu upoważnienie zawarte w samej normie art. 190 ust. 3 do określenia innego terminu utraty mocy obowiązującej (wystąpienie wygłoszone przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego prof. Marka Safjana w Komitecie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk 6 stycznia 2003 r.). Uznając stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w zakresie skuteczności jego wyroków należałoby stwierdzić, że w art. 10 ust. 2 pkt 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym mamy do czynienia z luką prawną w zakresie wielkości powierzchni sprzedaży. Trybunał Konstytucyjny wyraża pogląd, że wyrażona w art. 2 Konstytucji zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa zajmuje nadrzędne miejsce. Demokratyczne państwo prawne, przyznając obywatelom uprawnienia, nie może prowadzić z nimi gry, polegającej na tworzeniu uprawnień pozornych czy niemożliwych do realizacji ze względów prawnych czy faktycznych albo ze względu na niejasne określenie warunków korzystania z uprawnień (wyr. W podobnej konwencji wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 2009 r., sygn. akt I CSK 379/08, stwierdzając, iż orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono niezgodność z Konstytucją przepisu uchylającego wcześniej obowiązujący przepis, wywołuje skutek ex tunc, co oznacza, że przepis uchylony odzyskuje moc prawną ze skutkiem ex tunc w chwili ogłoszenia orzeczenia w organie promulgacyjnym.. Ponadto Trybunał przypomniał również, iż sporu co do skuteczności ex nunc czy ex tunc orzeczeń Trybunału nie da się przesądzić ani na poziomie wykładni językowej, ani systemowej. Ustrojodawca nie uregulował tego zagadnienia wystarczająco precyzyjnie w Konstytucji, a także ani Sąd Najwyższy i Trybunał Konstytucyjny, ani doktryna nie są na ten temat zgodni. Generalnie w orzecznictwie Trybunału dominuje pogląd, Sądu Najwyższego, że orzeczenia że są są skuteczne skuteczne ex ex nunc, tunc.. natomiast w orzecznictwie 18.12.2002 r., K 43/01, OTK-A 2002, Nr 7, poz. 96) co by mogło 55 wskazywać na potrzebę zmiany przepisu art.10 ust. 2 pkt 8 56 ustawy. Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział Katowice, Śląski Związek Gmin i Powiatów 14