Zarządzanie odpadami weterynaryjnymi w zakładzie leczniczym dla zwierząt

turalnego. Z tego powodu nadzór nad postępowaniem z odpadami, z punktu widzenia epidemiologii oraz bezpieczeństwa środowiska, jest ważnym elementem w profi laktyce zakażeń i wymaga opracowania skutecznego systemu gospodarki odpadami. Gospodarka odpadami weterynaryjnymi to całokształt działań zmierzających do minimalizacji, wykorzystania lub unieszkodliwiania odpadów weterynaryjnych, polegających na całościowym i kompleksowym objęciu źródeł ich powstawania, sposobów segregacji i gromadzenia, identyfikacji i kontroli transportu, technik i technologii przetwarzania oraz ich dokumentowania. Na prowadzenie właściwej gospodarki odpadami w zakładzie leczniczym dla zwierząt składa się odpowiednie świadome postępowanie personelu oraz ciągły nadzór nad przestrzeganiem przepisów w tym zakresie. W zarządzaniu gospodarką odpadami powinno zwrócić się szczególną uwagę na następujące elementy: przestrzeganie zasad gospodarowania odpadami przez cały personel zakładu leczniczego dla zwierząt, segregowanie odpadów weterynaryjnych w oparciu o obowiązujące przepisy oraz zabezpieczenie dostępu do odpadów i miejsca ich składowania przed osobami niepowołanymi. Lekarz weterynarii, prowadząc zakład leczniczy, jest odpowiedzialny za właściwe gromadzenie, przechowywanie i przekazywanie odpadów do utylizacji i posiadanie stosownej dokumentacji w tym zakresie. O konieczności ewidencjonowania i magazynowania odpadów mówi art. 6 ust. 2 Ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt: Podmiot prowadzący zalek. wet. Rafał Ciągarlak pracownik przemysłu farmaceutycznego Zarządzanie odpadami weterynaryjnymi w zakładzie leczniczym dla zwierząt Odpady powstają we wszystkich placówkach świadczących usługi weterynaryjne w postaci zakładu leczniczego dla zwierząt oraz prowadzących badania naukowe i doświadczenia na zwierzętach. Zasady dotyczące postępowania z odpadami weterynaryjnymi uregulowane są przepisami prawa. Wytwórcy odpadów są odpowiedzialni za właściwe zagospodarowanie w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Lekarz weterynarii niestosujący się do obowiązków wynikających z przepisów podlega karze pieniężnej i odpowiedzialności prawnej. W artykule przedstawiono wybrane aspekty prawne postępowania z odpadami weterynaryjnymi z zakładzie leczniczym dla zwierząt. W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej w postaci zakładu leczniczego dla zwierząt powstają odpady komunalne i odpady weterynaryjne (ryc. 1, s. 84). W Polsce w 2005 roku wytworzono 536,850 Mg odpadów weterynaryjnych, w roku 2006 332,195 Mg, w roku 2008 420,000 Mg (gdzie 1 Mg = 1000 kg). Niestety obserwuje się niską wiarygodność danych dotyczących odpadów wytworzonych na terenie palcówek weterynaryjnych, m.in. wskutek niewłaściwej kwalifikacji odpadów weterynaryjnych oraz niepełnej sprawozdawczości. W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami na lata 2010-2022 szacuje się wytwarzanie odpadów weterynaryjnych na poziomie 2,8-3,0 tys. Mg rocznie. Odpady weterynaryjne mogą powodować zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska na- kład leczniczy dla zwierząt jest obowiązany do dbałości o ochronę środowiska oraz do ewidencjonowania i magazynowania odpadów na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Ponadto, zakład leczniczy dla zwierząt prowadzony w formie gabinetu, lecznicy, przychodni lub kliniki weterynaryjnej zobowiązany jest do posiadania na wyposażeniu pojemnika na odpady, w tym na odpady weterynaryjne. Na lekarzu weterynarii jako wytwórcy odpadów ciąży obowiązek stosowania takich form usług, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać odpady na możliwie najniższym poziomie ich ilości, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia. Uregulowania prawne Zasady dotyczące postępowania z odpadami zostały szczegółowo uregulowane przepisami prawa. Wykaz aktów prawnych regulujących gospodarkę odpadami znajduje się w tabeli 1, s. 85. Klasyfikacja odpadów i odpadów weterynaryjnych Klasyfikację odpadów i zasady postępowania z odpadami regulują przepisy Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach oraz Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 października 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami weterynaryjnymi. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie, odpadami są wszystkie substancje lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub 83

WETERYNARIA W PRAKTYCE do ich pozbycia się jest obowiązany (art. 3, ust. 1). W praktyce odpadami są wszystkie niespożytkowane produkty działalności człowieka. W załączniku 1 do przedmiotowej ustawy wymieniono enumeratywnie 16 kategorii odpadów (Q1-Q16). Odpady niebezpieczne są to odpady: należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy; należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku 3 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy (art. 3, ust. 2). Na liście A wymienione są odpady weterynaryjne, środki farmaceutyczne, leki i związki stosowane w medycynie i weterynarii. Odpady weterynaryjne to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. Odpady weterynaryjne dzielą się na odpady zakaźne, niebezpieczne i pozostałe. Odpady weterynaryjne zakaźne to odpady o kodzie 18 02 02, będące odpadami niebezpiecznymi zawierającymi żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że powodują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów. Odpady weterynaryjne niebezpieczne to odpady o kodach 18 02 05 i 18 02 07, będące odpadami niebezpiecznymi zawierającymi substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy przyjęcia, że powodują choroby niezakaźne u ludzi i zwierząt lub mogą być źródłem skażenia środowiska. Odpady weterynaryjne pozostałe to odpady o kodach 18 02 01, 18 02 03, 18 02 06, 18 02 08, nieposiadające właściwości niebezpiecznych. Podział odpadów powstających w zakładzie leczniczym dla zwierząt przedstawia ryc. 1. Postępowanie z odpadami weterynaryjnymi Wytwórca odpadów to każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdy, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. Wytwórca odpadów powinien stosować się do hierarchii postępowania i działań z odpadami oraz zasady triady postępowania z odpadami. Na lekarza weterynarii jako wytwórcę odpadów ustawodawca nałożył obowiązek stosowania takich form usług, które po pierwsze, zapobiegają powstawaniu odpadów, po drugie, w przypadku powstania odpadów pozwalają utrzymać ich ilość na możliwie najniższym poziomie i po trzecie, umożliwiają w pierwszej kolejności odzysk odpadów, a gdy jest to niemożliwe ich bezpieczne unieszkodliwienie, ograniczające negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia. O ile możliwości lekarza weterynarii dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów są bardzo ograniczone, o tyle w pozostałych przypadkach możemy podejmować określone działania. W większości placówek weterynaryjnych stosuje się selektywne zbieranie odpadów do specjalnych pojemników Odpady weterynaryjne Odpady pochodzące z zakładu leczniczego dla zwierząt Ryc. 1. Podział odpadów powstających w zakładzie leczniczym dla zwierząt Dane, które powinien zawierać niebezpiecznymi dołączany do wniosku o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi powinien zawierać: 1. wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych przewidzianych do wytwarzania, 2. określenie ilości odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku, 3. informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, 4. opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, 5. wskazania miejsca magazynowania odpadów niebezpiecznych. lub worków. Pozwala to na zmniejszenie masy wtórnie wytwarzanych odpadów zakaźnych. Wytworzone odpady w pierwszej kolejności powinny być poddane odzyskowi, a gdy to działanie jest niemożliwe, dopuszczalne jest ich unieszkodliwienie. Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy o odpadach zakazuje się poddawania odzyskowi określonych rodzajów odpadów weterynaryjnych. Katalog odpadów Odpady komunalne Odpady zakaźne Odpady niebezpieczne Odpady pozostałe 84

Lp. Nazwa aktu prawnego 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. 2010 nr 185, poz. 1243 z późniejszymi zmianami) 2. Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. 2004 nr 11, poz. 95 z późniejszymi zmianami) 3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001 nr 112, poz. 1206) 4. 5. 6. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 października 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami weterynaryjnymi (Dz. U. 2010 nr 198, poz. 1318) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane (Dz. U. 2003 nr 8, poz. 102) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. 2003 nr 8 poz. 103, Dz. U. 2004 Nr 200, poz. 2061) Tab. 1. Wykaz wybranych aktów prawnych regulujących postępowanie z odpadami w zakładzie leczniczym dla zwierząt Kod Nazwa 18 02 01 Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wyłączeniem 18 02 02) 18 02 02* Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt 18 02 03 Inne odpady niż wymienione w 18 02 02 18 02 05* Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne 18 02 06 Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione w 18 02 05 18 02 07* Leki cytotoksyczne i cytostatyczne 18 02 08 Leki inne niż wymienione w 18 02 07 Tab. 2. Klasyfikacja odpadów weterynaryjnych (kolorem czerwonym wyróżniono odpady zakaźne, kolorem żółtym odpady niebezpieczne, kolorem białym odpady pozostałe) weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane, określa załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane. Odpady weterynaryjne zakaźne i niebezpieczne przekazuje się do unieszkodliwiania. Odpady weterynaryjne poddawane są unieszkodliwianiu w jeden z następujących sposobów: spalanie, autoklawowanie, dezynfekcja termiczna, działanie mikrofalami, inna obróbka fizyczno-chemiczna, przy czym w wyniku tych procesów nie może powstać odpad niebezpieczny. Zakaźne odpady weterynaryjne oraz przeterminowane produkty lecznicze są unieszkodliwiane przez przekształcanie termiczne. Jako metody pośrednie stosowana jest dezynfekcja termiczna i autoklawowanie. Wytwórcy odpadów są odpowiedzialni za właściwe zagospodarowanie w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. W praktyce obowiązek ten jest realizowany poprzez umowy o przekazanie odpadów podmiotom trzecim posiadającym stosowne zezwolenia. Zbieranie, selekcja i magazynowanie odpadów weterynaryjnych Dobrą, lecz rzadko stosowaną przez zakłady lecznicze dla zwierząt, praktyką jest opracowanie pisemnej instrukcji postępowania z odpadami weterynaryjnymi. Każdy pracownik zakładu leczniczego dla zwierząt powinien się z nią zapoznać i jej przestrzegać. W przypadku stwierdzenia zaniedbań lub nieprawidłowości w tym zakresie, każde uchybienie powinno być traktowane jako naruszenie regulaminu pracy. Osobą odpowiedzialną za szkolenia personelu i przestrzeganie zasad postępowania z odpadami powinien być kierownik zakładu leczniczego dla zwierząt. Zbieranie odpadów to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Zgodnie z art. 13a Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach zakazane jest zbieranie zakaźnych odpadów weterynaryjnych poza miejscem ich wytwarzania. Jeżeli ze względów bezpieczeństwa lub w celu ciągłości odbioru zakaźnych odpadów weterynaryjnych zbieranie tych odpadów jest konieczne, marszałek województwa może zezwolić, w drodze decyzji, na zbieranie tych odpadów. Jednakże zakaz ten nie dotyczy zbierania zakaźnych odpadów weterynaryjnych powstałych w wyniku świadczenia usług weterynaryjnych na wezwanie. Wytwórca zakaźnych odpadów weterynaryjnych jest zobowiązany w takim przypadku do bezzwłocznego dostarczenia ich do przystosowanych do tego celu pomieszczeń, spełniających wymagania w zakresie magazynowania takich odpadów. W pomieszczeniach, gdzie powstają odpady weterynaryjne, należy zapewnić bezpieczne ich segregowanie. Na stanowiskach pracy muszą być rozmieszczone specjalne pojemniki do ich gromadzenia. Odpady weterynaryjne zbiera się selektywnie w miejscach ich powstawania i dzieli się na odpady zakaźne, odpady niebezpiecznie i odpady pozostałe, uwzględniając sposób ich unieszkodliwienia lub odzysku. W związku z powyższym znajomość katalogu odpadów i prawidłowa ich kwalifikacja są niezbędnie i konieczne przy gospodarowaniu odpadami. Ustawodawca szczegóło- 85

WETERYNARIA W PRAKTYCE wo określił rodzaj i wymagania dla pojemników na odpady weterynaryjne. Odpady weterynaryjne zakaźne i odpady niebezpieczne, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, zbiera się do pojemników lub worków jednorazowego użycia z folii propylenowej, nieprzezroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia. Worki jednorazowego użycia powinny być umieszczone w specjalnych stelażach lub w sztywnych pojemnikach, w taki sposób, aby górna krawędź nie uległa skażeniu, a w przypadku odpadów zakaźnych skażeniu lub zanieczyszczeniu. Natomiast odpady zakaźne i niebezpieczne o ostrych końcach i krawędziach zbiera się w sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechanicznie odpornych na przekłucie pojemnikach jednorazowego użycia, które umieszcza się w miejscach powstawania tych odpadów. W żadnym wypadku nie wolno dopuścić, aby pojemniki były przepełnione i wystawały z nich odpady. Pojemniki i worki jednorazowego użycia wypełnia się maksymalnie do 2/3 objętości i po zamknięciu nie mogą być otwierane. Worki jednorazowe powinny być zaopatrzone w specjalne plomby jednorazowe zaciski. W przypadku posiadania niewielkich ilości odpadów zakaźnych lub niebezpiecznych dopuszczalne jest ich magazynowanie w chłodziarce lub zamrażarce w osobnych opakowaniach w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Na lekarzu weterynarii spoczywa obowiązek odpowiedniego oznaczenia pojemników i worków jednorazowego użycia. W widocznym miejscu powinna być na nich umieszczona informacja zawierająca kod przechowywanych w nich odpadów, miejsce pochodzenia odpadów oraz data zamknięcia pojemnika lub worka jednorazowego. Segregację odpadów przeprowadza się do pojemników wg kodu kolorów. Odpady zakaźne gromadzi się w pojemnikach lub workach jednorazowego użycia koloru czerwonego, odpady niebezpieczne koloru żółtego, a odpady pozostałe w pojemnikach lub workach innego koloru. Dopuszcza się przechowywanie odpadów weterynaryjnych na terenie zakładu leczniczego dla zwierząt, jednak tylko w odpowiednio do tego przystosowanych pomieszczeniach i przez ściśle określony czas. Magazynowanie odpadów to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Zamknięte pojemniki lub worki jednorazowego użycia powinny być magazynowane w miejscach przeznaczonych wyłącznie do magazynowania odpadów weterynaryjnych, z zachowaniem określonego maksymalnego czasu przechowywania. Czas przechowywania odpadów zakaźnych nie może przekraczać 48 h w pomieszczeniach o temperaturze równej lub wyższej od 10 C, natomiast w pomieszczeniach o temperaturze poniżej 10 C mogą być przechowywane tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, ale nie dłużej niż 30 dni. Odpady niebezpieczne i pozostałe mogą być przechowywane do 30 dni. Miejsce magazynowania odpadów weterynaryjnych powinno być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych oraz zabezpieczone przed dostępem owadów, gryzoni i innych zwierząt. Miejsce, w którym przechowuje się odpady weterynaryjne, powinno być każdorazowo myte (odpady niebezpieczne i pozostałe) lub dezynfekowane i myte (odpady zakaźne) po usunięciu odpadów. Ewidencja odpadów i obowiązek sprawozdawczości Zgodnie z art. 17 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach wytwórca odpadów jest obowiązany do: uzyskania decyzji zatwierdzającej niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie; przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg odpadów innych niż niebezpieczne. W myśl powyższych zapisów, jeżeli będziemy wytwarzali rocznie do 100 kg odpadów niebezpiecznych, musimy przedłożyć informację o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli będziemy wytwarzali powyżej 100 kg rocznie, musimy uzyskać decyzję zatwierdzającą niebezpiecznymi. Dane, które powinien zawierać program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, przedstawiono w ramce, s. 84. Wniosek o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, do którego dołącza się ten program, wytwórca odpadów niebezpiecznych jest zobowiązany przedłożyć staroście na 30 dni przed dniem rozpoczęcia działalności powodującej powstawanie odpadów niebezpiecznych lub dniem zmiany tej działalności wpływającej na rodzaj, ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych lub sposób gospodarowania nimi. Starosta zatwierdza niebezpiecznymi po zasięgnięciu opinii wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce wytwarzania odpadów niebezpiecznych. Informację o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami przedkłada się staroście w terminie 30 dni przed dniem rozpoczęcia działalności powodującej powstawanie odpadów lub dniem zmiany tej działalności wpływającej na ilość lub rodzaj wytwarzanych odpadów lub sposobów gospodarowania nimi. Wytwórca odpadów może zlecić wykonywanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu podmiotowi, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie gospodarki odpadami. Przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi powinniśmy podpisać umowę z podmiotem uprawnionym do odbioru i gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, zwanym dalej posiadaczem odpadów. Podmiot uprawniony do odbioru i gospodarowania odpadami niebezpiecznymi powinien dostarczyć nam pojemniki na odpady niebezpieczne. Wzory dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów zawiera Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów. Ewidencję odpadów prowadzi się za pomocą następujących doku- 86

mentów: karty ewidencji odpadu prowadzonej dla każdego rodzaju odpadu odrębnie oraz karty przekazania odpadu. Karta ewidencji odpadu, której wzór stanowi załącznik nr 1 do przedmiotowego rozporządzenia, zawiera między innymi: dane posiadacza odpadów i miejsce prowadzenia działalności, określenie zakresu działalności, kod odpadu i rodzaj odpadu. Kody i rodzaje odpadów określa się zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 2001, nr 112, poz. 1206). Karta przekazania odpadu, której wzór stanowi załącznik nr 5 do przedmiotowego rozporządzenia, zawiera między innymi: dane przekazującego i odbierającego odpady, miejsce przeznaczenia odpadów, sposób przetworzenia odpadu oraz kod i rodzaj odpadu. Zakład leczniczy dla zwierząt może prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów, w przypadku gdy wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie. Uproszczona ewidencja odpadów polega na sporządzaniu i archiwizowaniu wyłącznie kart przekazania odpadu bez konieczności zakładania kart ewidencji odpadu. Niezależnie od formy prowadzenia ewidencji odpadów (pełna, uproszczona) na lekarzu weterynarii spoczywa obowiązek sporządzenia zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilościach odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Wzory formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach. Zestawienie zbiorcze sporządza się na podstawie wszystkich ewidencjonowanych w danym roku kart przekazania odpadów i przekazuje się właściwemu marszałkowi województwa, w terminie do dnia 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy. W przypadku zestawienia zbiorczego należy zwrócić uwagę na konieczność podania imienia i nazwiska, adresu e- mail lub numeru telefonu osoby sporządzającej zestawienie oraz złożenia podpisu na ostatniej stronie przez posiadacza odpadów wraz z datą. Dokumenty sporządzone na potrzeby ewidencji odpadów przechowuje się przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je sporządzono. Odpowiedzialność prawna i kary pieniężne Nieprzestrzeganie obowiązków i zasad gospodarowania odpadami powoduje odpowiedzialność prawną i sankcje pieniężne. W przypadku stwierdzenia, że zakład leczniczy dla zwierząt przestał spełniać wymogi określone m.in. w przywołanym na początku art. 6 ust. 2 Ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt, okręgowa izba lekarsko-weterynaryjna wyznacza termin do usunięcia uchybień, a po jego bezskutecznym upływie może podjąć uchwałę o skreśleniu zakładu leczniczego dla zwierząt z ewidencji. Do postępowania w sprawie skreślenia z ewidencji stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Kary pieniężne wymienione są w art. 79b ustawy o odpadach. Kto, będąc obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów, nie wykonuje tego obowiązku albo wykonuje go niezgodnie ze stanem rzeczywistym, podlega karze grzywny. Jeżeli posiadacz odpadów wytwarza odpady bez wymaganej decyzji zatwierdzającej niebezpiecznymi lub z naruszeniem jej warunków lub wytwarza odpady bez wymaganego złożenia informacji o wytworzonych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, lub prowadzi gospodarkę odpadami niezgodnie ze złożoną informacją, podlega karze pieniężnej w wysokości 5000,00 zł. Jeżeli posiadacz odpadów pozbywa się ich wbrew przepisom dotyczącym gospodarowania odpadami lub przekazuje je podmiotom, które nie uzyskały wymaganych zezwoleń lub powodując wzrost zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi, lub środowiska, miesza odpady niebezpieczne różnych rodzajów lub odpady niebezpieczne z odpadami innymi niż niebezpieczne lub dopuszcza do mieszania tych odpadów, lub wbrew zakazom dotyczącym zbierania odpadów dokonuje zbierania odpadów, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000,00 zł. Niezależnie od kar pieniężnych, lekarz weterynarii za nieprzestrzeganie przepisów prawa podlega na podstawie art. 5 i zgodnie z art. 47 Kodeksu Etyki Lekarza Weterynarii odpowiedzialności zawodowej określonej w Ustawie o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych. Piśmiennictwo dostępne u autora. lek. wet. Rafał Ciągarlak Warszawa 87