ULGI DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA PRZEJAZDY PKS I PKP Osoby niepełnosprawne korzystające z przejazdów środkami transportu PKS i PKP uprawnione są do ulg. Aby mieć prawo do zniżki, należy mieć ze sobą dokumenty potwierdzające stopień niepełnosprawności. Od stopnia niepełnosprawności uzależniona jest wielkość zniżki. Przy przejazdach do i z jednostek udzielających świadczeń zdrowotnych albo pomocy społecznej bądź organizujących turnusy rehabilitacyjne, wraz z jednym z dokumentów, o których mowa w pkt 1 i 2 wymagane jest zaświadczenie (zawiadomienie, skierowanie) określające odpowiednio: termin i miejsce badania, leczenia, konsultacji, zajęć rehabilitacyjnych, zajęć terapeutycznych albo pobytu w ośrodku wsparcia, domu pomocy społecznej lub na turnusie rehabilitacyjnym, potwierdzenie stawienia się na badania, konsultacje, zajęcia rehabilitacyjne, zajęcia terapeutyczne. NIEPEŁNOSPRAWNY MOŻE PŁACIĆ MNIEJ ZA TELEFON, MIEĆ DARMOWĄ TELEWIZJĘ I OSZCZĘDZAĆ NA PODATKACH Jesteś niepełnosprawny? Możesz płacić połowę abonamentu za telefon, mieć darmową telewizję, tanie bilety na pociągi, autobusy PKS i komunikację miejską. Przywilejów i ulg masz wiele. Zawsze jednak, by z nich korzystać, musisz mieć aktualne orzeczenie z wpisanym stopniem niepełnosprawności. Oglądaj za darmo Zwolnienie z opłat za abonament radiowo - telewizyjny możesz dostać, jeśli spełniasz któryś z warunków: masz I grupę inwalidzką, znaczny stopień niepełnosprawności, jesteś całkowicie niezdolny do pracy i samodzielnego życia, otrzymujesz świadczenie pielęgnacyjne lub rentę socjalną, nie słyszysz, cierpisz na obustronne upośledzenie słuchu musisz mieć orzeczenie o całkowitej głuchocie lub zaświadczenie, które to potwierdza, wystawione przez zakład opieki zdrowotnej, masz orzeczenie, zaświadczenie lekarskie, legitymację Polskiego Związku Niewidomych potwierdzające, że jesteś niewidomy, a ostrość wzroku nie przekracza 15 proc., skończyłeś 75 lat, wtedy wystarczy dowód osobisty. Uwaga! Samo zaświadczenie to za mało. Musisz pójść na swoją pocztę z książeczką opłat, dowodem osobistym i dokumentem poświadczającym prawo do ulgi. Zwolnienie przysługuje od następnego miesiąca po tym, w którym zgłosisz się na pocztę. Nie przysługuje ci zwolnienie z płacenia abonamentu, jeśli przynajmniej dwie osoby w twoim domu, prowadzące z tobą wspólnie gospodarstwo, czyli np. dziecko, mąż, żona, rodzic, nie mają prawa do tej ulgi i ukończyły już 26 lat. Nieważne, czy zarabiają. Urzędnik weźmie pod uwagę wiek oraz to, czy osoby te są zdrowe. 1
Dzwoń z rabatem Możesz mniej płacić za korzystanie z telefonu, tak stacjonarnego, jak i komórkowego. Żadna z firm telekomunikacyjnych nie musi wprowadzać ulg, ale wiele je ma. * Telekomunikacja Polska pobiera o połowę niższą opłatę za przyłączenie do sieci i abonament, ale tylko gdy wybierzesz taryfy: TP 60 minut za darmo, TP startowy lub TP socjalny. Wymagane dokumenty: uszkodzenie wzroku orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (dawna I gr.) z symbolem 04-O, uszkodzenie słuchu lub mowy, musisz mieć dowód na przyznanie znacznego (I grupa) lub umiarkowanego (II grupa) stopnia niepełnosprawności 03-L. Z ulgi tej mogą skorzystać też prawni opiekunowie uprawnionych. Muszą jednak z nimi mieszkać (wszystko jedno: stale czy czasowo) i mieć ten sam adres zameldowania. Operatorzy telefonów komórkowych mają specjalne oferty dla poszczególnych schorzeń. (należy pytać) Podróżuj ze zniżką Niepełnosprawnym przysługują też zniżki na przejazdy PKP i PKS (szczegółowe informacje w tabeli). Musisz jednak pamiętać, by zawsze w podróży mieć wymagane dokumenty. Przede wszystkim orzeczenie wystawione przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, ZUS lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Nie woź oryginału, wystarczy potwierdzenie otrzymywania świadczenia lub legitymacja wydana przez tę instytucję. Prawo do zniżek mają też opiekunowie, którzy dowożą i odbierają chorego z przychodni, poradni, warsztatów terapii zajęciowej, turnusu rehabilitacyjnego. Niepełnosprawny musi mieć jednak pismo z danej placówki potwierdzające w jakich dniach i godzinach ma się stawić do niej i kiedy wychodzi do domu. Dzięki temu opiekun może z ulgowym biletem jechać po chorego albo wrócić do domu, kiedy jego podopieczny jest np. na zajęciach. * Zniżki na przejazdy PKP i PKS nie przysługują na pociągi komunikacji międzynarodowej (EuroCity i InterCity), a w przypadku PKS na ekspresy. Kupując bilet na pociąg, pamiętaj, że przysługuje on tylko na miejsce w drugiej klasie. Jeśli chcesz podróżować w pierwszej klasie, musisz do niego dopłacić z własnej kieszeni. Ulgowy przejazd przysługuje też opiekunowi lub przewodnikowi inwalidy, ale tylko gdy jest on pełnoletni (w przypadku towarzyszącego niewidomemu musi mieć skończone 13 lat). Jeżeli z niepełnosprawnym jadą dwie osoby, zniżka przysługuje tylko jednej. Oprócz tego dwa razy w roku każdy rencista, a także jego mąż czy żona, na którego otrzymują zasiłek rodzinny, mają prawo do jazdy pociągiem osobowym, pospiesznym i ekspresowym ze zniżką 37-procentową. Muszą mieć ze sobą dokument tożsamości i zaświadczenie, które wydają między innymi: * Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, * komisje emerytów i rencistów NSZZ Solidarność, * Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Solidarność 80, 2
* Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Resortu Spraw Wewnętrznych, * Związek Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, * sekcje emerytów i rencistów Związku Nauczycielstwa Polskiego, * Związek Emerytów i Rencistów Pożarnictwa RP, * Krajowy Związek Emerytów i Rencistów Służby Więziennej. * Często możesz także taniej jeździć autobusem, tramwajem, metrem czy kolejką miejską. Sprawdź jednak najpierw w danej miejscowości, czy masz zniżki i w jakiej wysokości. Bo w przypadku komunikacji miejskiej o ulgach decydują samorządy. Np. we Wrocławiu, Wałbrzychu, Jeleniej Górze i Legnicy za darmo mogą jeździć osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności, całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji (I gr.) z opiekunem. Muszą mieć orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i dokument tożsamości, legitymację niepełnosprawnego lub decyzję ZUS-u o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnego życia. Natomiast niewidomi lub ociemniali powinni mieć legitymację Polskiego Związku Niewidomych lub niepełnosprawnego w stopniu znacznym. Z przejazdów ulgowych mogą korzystać m.in. renciści i ich małżonkowie, na których dostają dodatki rodzinne z ZUS-u, głusi i głuchoniemi. W przypadku niepełnosprawnych dzieci, do ulgowych biletów mają prawo zarówno one same, jak i ich opiekunowie, którzy odwożą je do przedszkola, szkoły, przychodni czy na rehabilitację. Do tego, aby towarzysz chorego mógł skorzystać z ulgi gdy jedzie z dzieckiem wystarczą dokumenty poświadczające, że jest ono inwalidą. W drodze powrotnej zaś opiekun musi koniecznie mieć przy sobie zaświadczenie, które potwierdzi, że przewoził niepełnosprawnego. Taki dokument wystawi placówka, do której uczęszcza syn lub córka. Wystarczającym potwierdzeniem jest także decyzja o pobieranym zasiłku pielęgnacyjnym. Odliczaj od dochodu Masz ulgę tzw. rehabilitacyjną w rozliczeniu podatkowym. Odliczysz od dochodu część pieniędzy wydanych na leczenie, przejazdy i za używanie samochodu. Musisz mieć orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo socjalną. W całości możesz odliczyć od dochodu wydatki na: * adaptację mieszkania i auta, kupno książek, broszur i mat. szkoleniowych związanych z kalectwem, * kupno i naprawę sprzętu niezbędnego do rehabilitacji, * przejazd komunikacją miejską, * pobyt i zabiegi na turnusie rehabilitacyjnym, w uzdrowisku, * kolonie i obozy, w przypadku dzieci i młodzieży do 25. roku życia, * opiekę pielęgniarską w domu, jeśli jest to przewlekła choroba, gdy nie mogłeś sam się poruszać (musisz mieć I grupę), * opłacenie wynajęcia tłumacza języka migowego, 3
przewóz na zabiegi karetką (I lub II gr. oraz mający niepełnosprawne dzieci do 16 lat). Można też odliczyć koszty przejazdu autem, wtedy trzeba dołączyć oświadczenie, że taka podróż była konieczna. Parkuj w kopercie Kierowca z grupą inwalidzką ma prawo parkować w specjalnych miejscach (na tzw. kopertach) i nie stosować się do znaków zakazu: wjazdu, ruchu oraz postoju. Ten przywilej przysługuje też zmotoryzowanym rodzicom niepełnosprawnego dziecka. Koniecznie jednak musisz mieć kartę parkingową. Tylko ona potwierdza uprawnienia niepełnosprawnego właściciela lub kierowcy, który go wozi. Aby dostać kartę, trzeba mieć orzeczenie i przyznany stopień znaczny (dawna I gr.), umiarkowany (II gr.), lekki (III gr.) z kodem R lub N. W orzeczeniu musi być wpis spełnia przesłanki określone w ustawie Prawo o ruchu drogowym : wskazane. Kartę wydają starostwa powiatowe lub urzędy miasta (informację o tym, gdzie możesz składać wniosek, otrzymasz w PZON). Potrzebne ci będą: * kserokopia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (należy mieć ze sobą oryginał do potwierdzenia), * kserokopia dowodu osobistego, * fotografia (3,5 x 4,5 cm). Na miejscu musisz wypełnić formularz i zapłacić 25 zł. Kartę umieszcza się na przedniej szybie auta, by była widoczna. Pracuj krócej Jako osoba niepełnosprawna możesz zatrudnić się, gdzie chcesz: w zakładzie pracy chronionej lub każdej innej firmie. Przywilej gwarantuje ci kodeks pracy. Oto najważniejsze: * osoba mająca znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności nie może pracować dłużej niż 7 godzin na dobę i 35 w tygodniu, * nie możesz mieć nocnych dyżurów i godzin nadliczbowych (nie dotyczy osób pilnujących), * codziennie masz prawo do 30-minutowej przerwy w pracy, która będzie wliczana do jej czasu, na przykład na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, * dodatkowe 10 dni urlopu w roku, jeśli masz przyznany znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, * ten stopień uprawnia także do zwolnienia od pracy, żeby uczestniczyć w turnusie rehabilitacyjnym raz w roku 21 dni roboczych, na badania, zabiegi, kupno czy zamówienie sprzętu ortopedycznego, jeśli nie można zrobić tego w czasie wolnym. Oszczędź na turnusie 4
Niepełnosprawni mogą korzystać z dofinansowania i wyjechać na turnus rehabilitacyjny. Trzeba mieć ważne orzeczenie: * o niepełnosprawności lub jej stopniu wydane przez PZON, * o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zasadniczym warunkiem uzyskania dopłaty z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest dochód. Masz szansę otrzymać pieniądze, jeśli nie przekracza on w rodzinie 1322,17 zł miesięcznie na osobę lub 1718,82 zł, gdy jesteś osobą samotną (to aktualne kwoty netto). (dane z 2008 r.) Miejscowość i ośrodek, do którego pojedziesz, wybierasz sam, ale musi on odpowiadać zaleceniom lekarza napisanym we wniosku, a ośrodek powinien być dostosowany do rodzaju twojej choroby. Listę ośrodków organizujących taką formę wypoczynku połączonego z rehabilitacją znajdziesz w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie działającym w twojej miejscowości lub pod który ona podlega albo w urzędzie wojewódzkim. Baza danych jest też dostępna w Internecie na stronie http://ebon.mps.gov.pl bez problemu wyszukasz w niej konkretny ośrodek czy organizatora według województwa, miejscowości, rodzaju rehabilitacji czy dysfunkcji. Zwróć uwagę na to, że turnusy organizowane są wyłącznie na terenie kraju i zwykle trwają nie dłużej niż 14 dni. Dofinansowanie dla osoby niepełnosprawnej uzależnione jest m.in. od stopnia niepełnosprawności i aktualnie wynosi: 714 zł dla osób mających przyznany znaczny stopień, chorych, którzy nie ukończyli jeszcze 16 lat, mających między 16 a 24 lata, uczących się i niepracujących, bez względu na stopień, 661 zł z umiarkowanym, 608 zł z lekkim. Jeśli lekarz we wniosku o skierowanie na turnus zaznaczył konieczność opieki osoby drugiej, razem z tobą ma prawo jechać opiekun. Musi być pełnoletni lub mieć skończone 16 lat pod warunkiem, że z tobą mieszka. Nie może oczywiście sam być niepełnosprawny i wymagać pomocy innych osób. Na niego też przysługuje dofinansowanie, aktualnie 476 zł. Ważne! Formalności załatwiasz w powiatowym (miejskim) centrum pomocy rodzinie w twoim mieście lub miejskim (gminnym) ośrodku pomocy społecznej (jak to zrobić patrz ramka). PO PIENIĄDZE * Druki z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Zgłaszasz się tam po wnioski o skierowanie na turnus i dopłatę do niego. * Wizyta w przychodni rejonowej. Idziesz do swojego lekarza pierwszego kontaktu, który musi wypełnić wniosek o skierowanie na turnus rehabilitacyjny jeden, jeśli jedziesz sam albo dwa, kiedy doktor uzna, że musi z tobą wybrać się tam także opiekun. * Powrót do urzędu. Kolejny raz w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Składasz tam wniosek o dofinansowanie kosztów turnusu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i czekasz, aż urząd wyda postanowienie o przyznaniu ci dopłaty. Odpowiedź przyjdzie do ciebie pocztą, pod adres wskazany we wniosku. 5
* Rezerwacja miejsca na turnusie. Teraz przyjemniejsza część wybierasz ośrodek wypoczynkowy. Sprawdź najpierw, czy są wolne miejsca. Potem wypełnij postanowienie o przyznaniu dofinansowania i wyślij organizatorowi, by wypełnił drugą część tego druku. * Ostatni raz w urzędzie. Znów Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Składasz tam postanowienie, ale nie później niż 30 dni od jego otrzymania i 3 miesiące od zaświadczenia lekarskiego. Do wyjazdu musi być co najmniej jeszcze 21 dni. PODSTAWA PRAWNA Ustawy: 20.06.1992 r. o upraw. do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu; z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu niepełnosprawnych; z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych; z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa Rozporządzenia: min. infrastruktury w sprawie dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów; min. gospodarki pracy i polityki społecznej w sprawie turnusów rehabilitacyjnych i zasad udzielania zwolnień od pracy. 6