Szczegółowe zasady prowadzenia ewakuacji w Specjalnym Ośrodku Szkolno Wychowawczym Nr 1 w Gdyni przy ul. Pułkownika Dąbka 277. Gdynia, Październik 2014
Ewakuacja (łac. evacuatio opróżnianie; znikanie) to zorganizowane przemieszczenie ludzi, czasem wraz z dobytkiem, z miejsca, w którym występuje zagrożenie, na obszar bezpieczny. PODSTAWOWE POJĘCIA ZWIĄZANE Z EWAKUACJĄ Wyjścia ewakuacyjne drzwi które prowadzą bezpośrednio na zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej, Drogi ewakuacyjne to korytarze łączniki oraz klatki schodowe. Poziome drogi ewakuacyjne stanowią korytarze. Pionowe drogi ewakuacyjne to schody - klatki schodowe wewnątrz obiektu szkoły, internatu. Przejście ewakuacyjne w pomieszczeniach, droga od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku. Dojście ewakuacyjne Długość drogi ewakuacyjnej od wyjścia z pomieszczenia na tę drogę do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku. Wartości graniczne czynników otoczenia istotnych dla życia i zdrowia człowieka. Parametr Wartość graniczna Temperatura powietrza < 60 C Widzialność > 10m Wysokość przestrzeni wolnej od dymu 1,8 m Koncentracja CO < 700ppm Koncentracja CO 2 < 5% obj. Zawartość tlenu > 14 % obj. 2
Sygnały stosowane w Specjalnym Ośrodku Szkolno Wychowawczym Nr 1 zobowiązujące do podjęcia czynności związanych z ewakuacją: [kiedy należy rozpocząć ewakuację?] w Gdyni 1. Po usłyszeniu sygnału wywołanego Systemem Sygnalizacji Pożarowej. 2. Po usłyszeniu ustalonego sygnału dzwonkiem. Charakterystyka dzwonka: Dzwonek przerywany, trwający 2-3 sek. przerwa, dzwonek 2-3 sek. przerwa, powtarzany co najmniej 5-cio krotnie. 3. Po usłyszeniu wypowiadanych (wykrzykiwanych) nawoływań do opuszczenia budynku w związku z zaistniałym zagrożeniem. 4. Po stwierdzeniu zagrożenia wymagającego ewakuacji. UWAGA! W przypadku stwierdzenia zagrożenia występującego w obiekcie nie powodującego zadziałania SSP (np. zagrożenia związanego z IMZ opisanego w IBP dla SOSW) należy ogłosić alarm do ewakuacji korzystając z każdego z dostępnych środków powiadamiania w tym również za pomocą przycisku uruchamiania ręcznego SSP. Akcją ratowniczą kieruje Pani Dyrektor, a w razie jej nieobecności Wicedyrektor lub inna osoba wyznaczona. W ewakuacji mają obowiązek uczestniczyć wszyscy pracownicy znajdujący się na terenie SOSW. Podstawowym obowiązkiem wszystkich osób przebywających w budynku w przypadku powstania zagrożenia, jest współpraca oraz bezwzględne podporządkowanie się poleceniom kierującego akcją ratowniczą. Ewakuacja należy do czynności wywołujących stres, panikę, wymaga również wytrzymałości fizycznej i opanowania emocji. W przypadku SOSW mamy do czynienia z grupą podopiecznych należących do ludzi o ograniczonej zdolności poruszania i o reakcjach czasami trudnych do przewidzenia, co może stanowić dodatkowe utrudnienia podczas prowadzenia ewakuacji. W każdej ewakuacji można wyróżnić cztery fazy: nadawania sygnałów ostrzegawczych, opuszczania rejonów zagrożonych, zabezpieczenia i udzielania pomocy w miejscach bezpiecznych, powrotu do stanu normalności, 3
Aby ewakuacja przebiegła sprawnie należy zapewnić: szybkie przekazywanie informacji o zagrożeniu, potrzebie ewakuacji i sposobie jej przeprowadzenia, maksymalnie zbliżony do normalnych warunków tok postępowania przy opuszczaniu pomieszczeń, w miarę bezpieczną i najkrótszą drogę ewakuacji, Dodatkowo, w czasie normalnego użytkowania obiektu, należy pamiętać o zakazie zastawiania /zawężania/ dróg ewakuacyjnych, dostępu do sprzętu gaśniczego i ratowniczego oraz nieumieszczania na drodze ewakuacyjnej wystroju lub innych przedmiotów z materiałów łatwopalnych. W pierwszej kolejności należy przeprowadzać ewakuację osób ze strefy bezpośredniego zagrożenia, a następnie z obszarów, na które ogień i (lub) dym może się rozprzestrzenić, odcinając możliwość ucieczki. Najpierw trzeba ewakuować osoby o ograniczonej zdolności poruszania się. Ewakuowanych należy kierować na drogi ewakuacyjne prowadzące do bezpiecznych stref lub bezpośrednio na zewnątrz do miejsca zbiórki. Osoby, które z różnych przyczyn nie mogą zostać ewakuowane należy zebrać w pomieszczeniu najbardziej oddalonym od źródła pożaru i oczekiwać na pomoc strażaków. W trakcie ewakuacji sprawdzane są: - sale dydaktyczne, - ubikacje, - pomieszczenia internatu. Aby prawidłowo realizować zadania ewakuacyjne każdy pracownik ośrodka musi posiadać odpowiednie przeszkolenie 1 oraz informacje na temat: -rozkładu pomieszczeń w obiekcie, dróg i kierunków ewakuacji oraz wyjść z budynku, -miejsc przebywania ludzi w pomieszczeniach obiektu, -znajomości zasad alarmowania jednostek straży pożarnej, -rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego oraz znajomości zasad jego użycia, -usytuowania głównego wyłącznika prądu. 1 Zgodnie z zapisem zawartym w punkcie 10. IBP każdy pracownik powinien odbyć szkolenie z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Szkolenie takie powinno być prowadzone przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje wynikające z Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity Dz. U. 2009 nr 178 poz.1380). 4
Obowiązki pracowników SOSW. Osoba, która pierwsza zauważy pożar udaje się do sekretariatu 2, gdzie powiadamia Dyrektora Szkoły i skąd może zaalarmować Państwową Straż Pożarną, ewentualnie inne służby niezbędne do walki z występującym zagrożeniem. Numery telefonów alarmowych powinny być umieszczone na specjalnym znaku i zlokalizowane w pobliżu aparatu telefonicznego. Kierownictwo placówki Dyrektor po otrzymaniu informacji o pożarze, lub innym zagrożeniu poleca podległemu personelowi wykonać następujące czynności: a) umówionym sygnałem dźwiękowym lub głosem ogłosić alarm, b) przystąpić do podjęcia czynności ewakuacyjnych, c) przystąpić do próby ugaszenia ognia podręcznym sprzętem gaśniczym, d) przystąpić do zabezpieczania danych zawartych na nośnikach elektronicznych, e) przystąpić do zabezpieczania ważnej dokumentacji, f) przystąpić do przygotowania sprzętu i innych wartościowych przedmiotów do ewakuacji. Dodatkowo wyznacza spośród pozostałego personelu osoby do pomocy przy ewakuacji osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. W przypadkach uzasadnionych rozwojem sytuacji należy ewakuować tylko osoby z pominięciem sprzętu (wózki inwalidzkie). Uwaga: W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia czynności zapisane w podpunktach d f należy pominąć. Pracownicy dydaktyczni: Nauczyciele wychodzą na korytarz i upewniają się czy pożar powstał na ich kondygnacji. Jeżeli prowadzą zajęcia na parterze lub na kondygnacji, na której powstał pożar przystępują natychmiast do ewakuacji uczniów. Jeżeli prowadzą zajęcia na innej kondygnacji lub w innym skrzydle budynku niż wyżej wymienione, po sprawdzeniu natężenia ruchu na korytarzu i klatce schodowej, samodzielnie podejmują decyzję o momencie rozpoczęcia ewakuacji. UWAGA: Nie należy zbytnio zwlekać z decyzją o ewakuacji ponieważ może to spowodować odcięcie dostępu do dróg ewakuacyjnych i w konsekwencji uniemożliwić ewakuację. Nauczyciele są odpowiedzialni za ład i porządek w czasie ewakuacji. Do ich obowiązków należy również sprawdzenie, czy wszyscy opuścili pomieszczenia. Po przeprowadzeniu uczniów do wyznaczonego miejsca zbiórki sprawdzają stanu osobowy następnie składają meldunek dyrektorowi - kierownikowi ewakuacji. 2 Jeżeli czas na to pozwala, w innym przypadku natychmiast wszczyna alarm do ewakuacji. 5
Uczniowie 1. przerywają naukę i zabierają wszystkie swoje rzeczy (okrycia wierzchnie, torby, torebki, reklamówki, saszetki, itp. przedmioty osobiste). 2. Ustawiają się parami w klasie (w ten sposób można łatwo sprawdzić stan ilościowy klasy). 3. Czekają na znak opiekuna, zezwalający na opuszczenie sali lekcyjnej (pomieszczenia). 4. Podporządkowują się poleceniom pracowników ośrodka dotyczących prowadzonej ewakuacji. Mając na uwadze specyfikę grupy uczniów uczęszczających do SOSW należy systematycznie z częstotliwością według uznania nauczyciela, nie rzadziej jednak niż raz w miesiącu, przeprowadzać zajęcia polegające przynajmniej na ustawianiu parami uczniów przy ścianie pozorując kolumnę do ewakuacji. Wypracowane w ten sposób zachowania pozwolą na osiągnięcie, w przypadku realnego zagrożenia, krótkiego czasu ewakuacji. Pracownicy administracyjno gospodarczy Do obowiązków pracowników gospodarczo administracyjnych należy otwarcie wszystkich wyjść ewakuacyjnych i udanie się do drzwi wyjściowych, w celu kierowania osób ewakuowanych na zewnątrz budynku. Dodatkowo czuwają nad porządkiem w trakcie ewakuacji; pomagają nauczycielom w ustaleniu, czy wszyscy uczniowie opuścili obiekt, sprawdzają pomieszczenia sanitarne, socjalne i pomocnicze, wyłączają dopływ energii elektrycznej i gazu, podejmują próbę gaszenia pożaru za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego, pozostają do dyspozycji kierownika ewakuacji, czyli Dyrektora Szkoły. 6
Metody ewakuacji ludzi poszkodowanych lub nie mogących ewakuować się samodzielnie. Rys. nr l Wynoszenie poszkodowanych na noszach. Wynoszenie poszkodowanych na noszach, dokonujemy przy pomocy dwóch osób. Po ułożeniu poszkodowanego na noszach, należy go przypiąć pasami lub innymi dostępnymi sposobami, tak, aby pozycja poszkodowanego umieszczonego na noszach była możliwie jak najbardziej stabilna. Przypięcie poszkodowanego daje gwarancję bezpieczeństwa w ruchu po drogach ewakuacyjnych poziomych, a w szczególności pionowych. Rys. nr 2 Przenoszenie poszkodowanych chwytem kończynowym". W przypadku, gdy osoba jest w stosunkowo dobrym stanie i nie choruje na choroby wewnętrzne lub nie jest po operacji, a jedynie ogólnie osłabiona, o utrudnionej sprawności ruchowej itp.- ewakuujemy ją chwytem kończynowym. Przenoszenie polega na tym, że jedna osoba chwyta poszkodowanego pod pachy głowę opierając o przednią część tułowia, natomiast druga osoba chwyta za kończyny dolne w okolicach kolan. Kończyny poszkodowanego są rozwarte i znajdują się na wysokości bioder drugiego ratownika. Ratownicy niosą poszkodowanego nogami do przodu. Rys. nr 3 Przenoszenie poszkodowanego przez dwie osoby metodą stołeczka ręcznego". Metodę tę stosuje się w przypadku, kiedy poszkodowany nie może samodzielnie poruszać się na nogach, ale ma zdrowe kończyny. Przenoszenie polega na tym, że dwóch ratowników stosuje splecenie rąk, tworząc stołeczek, na którym siadaa pacjent i obejmuje rękami za szyję ratowników. Ratownicy są lekko zwróceni do siebie i wnosząą poszkodowanego stawiając ukośnie stopy nóg w kierunku ruchu. 7
Rys. nr 4 Przenoszenie poszkodowanego przez dwie osoby chwytem huśtawkowym". Metodę tę stosuje się w przypadku, gdy poszkodowany nie może poruszać się o własnych siłach na nogach i ma ograniczone możliwości ruchowe kończyn górnych. Przenoszenie polega na tym, że ratownicy stojąc frontem w kierunku ruchu- chwytają się za ręce, na które siada poszkodowany. Ratownicy drugą parą rąk (wewnętrzną) wykonują wzajemny chwyt na wysokości łokci, o które opiera się plecami poszkodowany. Rys. nr 5 Wynoszenie poszkodowanego przez jedną osobę chwytem strażackim". Metodę tę stosujemy, kiedy poszkodowany ma chore obie kończyny dolne, posiada ogóle osłabienie organizmu. Chwyt polega na odpowiednim ułożeniu poprzecznym ciała poszkodowanego na barku ratownika. Ratujący jedną rękę przekłada pomiędzy nogami poszkodowanego obejmując jedną jego nogę, chwytając za rękę w okolicach nadgarstka i przyciągając rękę do nogi. Ratujący drugą rękę ma wolną, może ją użyć w czasie przenoszenia np. do poprawiania położenia ciała poszkodowanego, a w ruchu po schodach do przytrzymywania się poręczy. Rys. nr 6 Przenoszenie poszkodowanego przez jedną osobę na barana". Przenoszenie to polega na odpowiednim ułożeniu ciała na piecach ratownika. Poszkodowany górnymi kończynami obejmuje szyję ratownika, a głowę nieco do przodu opierając ją o hełm wynoszącego. Ratownik podchwytem pod kolana poszkodowanegoukłada pacjenta w takim położeniu, że środek ciężkości ciała poszkodowanego leży na wysokości krzyża ratownika. Pozycja ciała poszkodowanego w czasie ruchu jest lekko pochylona do przodu. 8
Rys. nr 7 Wynoszenie poszkodowanego przez jedną osobę chwytem tłumokowym Metodę tę stosujemy w przypadkach, gdy pacjent nie może poruszać się o własnych siłach na nogach, natomiast posiada zdrowe kończyny, lub w przypadku, kiedy poszkodowany ma chore obie kończyny dolne i posiada ogólne osłabienie organizmu. Ewakuacja poszkodowanego polega na ułożeniu jego ciała na plecach ratownika w ten sposób, by jego nogi zwisały nie dotykając ziemi w granicach 30 cm, ręce obejmując od tyłu oba ramiona ratownika i zwisają swobodnie wzdłuż klatki piersiowej. Ratownik jedną ręką przytrzymuje zwisające ręce pacjenta, a drugą ręką ciało na swoich plecach. Ratownik może ciało pacjenta w czasie ruchu przytrzymywaćć obiema rękami, lub jedną z rąk używać do przytrzymania się poręczy w ruchu po schodach. Rys. nr 8 Przenoszenie poszkodowanego przez jedną osobę chwytem kołyskowym". W pewnych przypadkach do wynoszenia dzieci, stosuje się tzw. chwyt kołyskowy", który polega na tym, że ratownik chwyta ewakuowanego i trzyma go przed lub za sobą w taki sposób, jak wyjmuje się dziecko z kołyski. Należy pamiętać, że ten sposób wymaga od ratownika dużego wysiłku fizycznego w przypadku przenoszenia ciężkich osób. Przeniesienie osoby dorosłej tą metodą jest możliwe jedynie na niewielkie odległości. Rys. nr 9 Wyprowadzanie poszkodowanego przez jedną osobę ewakuowanego obejmującej za w okolicy pasa i pachy. Wyprowadzenie poszkodowanego stosuje się do osób, które posiadają ograniczoną zdolności poruszania się. Są to przeważnie starsze, utykające, poruszające się przy pomocy laski, niewidome i inne. Pomoc polega w zasadzie na podtrzymywaniu poszkodowanego przez ratownika. Poszkodowany porusza się na własnych kończynach dolnych przenosząc częściowo swój ciężar ciała na ratownika. Metoda wyprowadzania poszkodowanego przez jednego ratownika polega na tzw. ujmowaniu ewakuowanego pod rękę. Ewakuowany, część swego ciężaru ciała przenosi na ciało ratownika przez zwisanie za pomocą jednej ręki. Ratownik jedną ręką trzyma za nadgarstek ręki szyję ratownika, drugą zaś ręką podtrzymuje ciało ewakuowanego 9
Rys. nr l0 Wyprowadzanie poszkodowanego przez dwóch ratowników. Metod polega na tym, że poszkodowany obejmuje swoimi kończynami górnymi szyję ratowników. Ratownicy z kolei ręce ewakuowanego przytrzymują za nadgarstki. Ratownicy rękami (wewnętrznymi w stosunku do ewakuowanego) podtrzymują ciało poszkodowanego w okolicy pasa. Poszkodowany może nawet cały ciężar swojego ciała przenieść na ciało ratownika, a nogami nieznacznie dotykać podłogi. Rys. nr 11 Wyprowadzanie poszkodowanego przy użyciu krzesła. Ten sposób wynoszenia poszkodowanego stosujemy przy wykorzystaniu jakiegokolwiek krzesła biurowego. Ten sposób przenoszenia może zastąpić brak noszy i jest wskazany do przenoszenia po schodach (pionowych drogach ewakuacyjnych), przez które nie można przejść z osobą ratowaną na noszach. 10
Procedury postępowania w przypadkach szczególnych. Przez przypadki szczególne rozumiemy sytuacje, gdy nie wszystkie działania zostaną przeprowadzone w sposób zaplanowany oraz gdy wynikną dodatkowe, nieprzewidziane komplikacje. Przykład 1 W trakcie ewakuacji jedna z osób zasłabła i niezauważona przez pozostałych uczniów pozostała w budynku. Brak ucznia został dostrzeżony w trakcie ponownego przeliczania na miejscu zbiórki. Działanie: Zgłoszenie faktu dowódcy akcji ratowniczo- gaśniczej z podaniem prawdopodobnej lokalizacji poszkodowanego. Postawienie w stan gotowości doraźnej pierwszej pomocy lub (w przypadku konieczności) pogotowia ratunkowego. Przykład 2 Uzyskano informację o uczniu (uczniach) przebywających w budynku (np. w toalecie) Działanie: Zgłoszenie faktu dowódcy akcji ratowniczo-gaśniczej z podaniem prawdopodobnego miejsca przebywania ucznia (uczniów). Przykład 3 Wystąpiła niemożność skontaktowania się z konserwatorem szkolnym - główne zasilanie elektryczne nie zostało wyłączone. Działanie: Zgłoszenie faktu dowódcy akcji ratowniczo-gaśniczej z podaniem dokładnej lokalizacji lokalnych wyłączników prądu. Przykład 4 Nastąpiło odcięcie dróg ewakuacyjnych z powodu znacznego zadymienia korytarza. Działanie: Pozostać w sali lekcyjnej (lub najbardziej odległym pomieszczeniu) zamykając drzwi i okna, oczekiwać na przybycie pomocy. W sposób widoczny i wyraźny sygnalizować o miejscu swojego pobytu. Zachować spokój, unikać paniki. Niniejsze zasady prowadzenia ewakuacji stanowią załącznik do Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego z października 2014 r. Wszyscy pracownicy Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego są zobowiązani do zapoznania się z ich treścią oraz do stosowania w sytuacji zagrożenia. Dokument został opracowany w ramach aktualizacji IBP dla SOSW Nr 1 w Gdyni. (-) Dyrektor SOSW 11