Procedury ustalania kompetencji w projekcie EDGE wzór do celów badań w zakładach Wynik zespołów roboczych z dn. 23.02.2011 i 24.03.2011 w Esslingen Dokument zawiera przede wszystkim jednostki efektów, które wybrane zostały dla dwóch zawodów: elektronik techniki automatyzacji i mechatronik. Opis jednostek efektów ukierunkowany na efekty uczenia znajduje się na początku dokumentu i służy jako podstawa do opisu typowych czynności roboczych w ramach realnych procesów technologicznych i biznesowych. Typowe czynności robocze opisywane są według faz kompletnego działania. Na koniec fazy te przyporządkowywane są do instrumentów oceny. Struktura dokumentu 1. Dane podstawowe: wyuczony zawód, jednostka efektów, efekty uczenia.. 2 2. Opis typowej czynności roboczej... 6 3. Instrumenty oceny... 7 Strona 1 z 7
1. Dane podstawowe: wyuczony zawód, jednostka efektów, efekty uczenia Wyuczony zawód Jednostka efektów uczenia się Nazwa jednostki efektów Czas trwania jednostki efektów Lata edukacji 1 i 2 Elektronik techniki automatyzacji Wyuczony zawód 6 Tworzenie i uruchamanie sterowników z pamięcią programowalną (SPS) 5 miesięcy Jednostka efektów Znajomość nr 6 Tworzenie i uruchamianie sterowników z pamięcią programowalną (SPS) Uczący się są w stanie wyjaśnić założenia podstawowych układów połączeń techniki cyfrowej oraz podać budowę układu połączeń, części konstrukcji, źródła błędów i możliwości ich usunięcia. Potrafią wyjaśnić układ sterowania i przebieg programowania sterowników z pamięcią programowalną (SPS), rozumieją, w jaki sposób stosowane są programy i mogą to wyjaśnić. Potrafią wyjaśnić proste metody i języki programowania, potrafią wymienić różne oprogramowanie sprzętu komputerowego i oprogramowania oraz rozróżniają możliwości i warunki ich stosowania. Uczący się potrafią wyjaśnić budowę i sposób działania sieci i systemów BUS, wymienić użytkowników i ich stosowanie oraz podać przyczyny i rozwiązania błędów. Potrafią wyjaśnić przebieg procesów pracy do tworzenia i uruchomienia sterowników z pamięcią programowalną, przedstawić źródła błędów i wyjaśnić sposoby ich usunięcia. Osoby uczące się potrafią wymienić odpowiedni sprzęt komputerowy oraz opisać możliwości jego zastosowania. Potrafią przedstawić rodzaje i sposoby działania czujników i urządzeń wykonawczych. Osoby uczące potrafią czytać i interpretować dokumentację programu, wykazy przyporządkowania i symboli. Strona 2 z 7
Umiejętności Osoby uczące się przygotowują przedmioty pracy do wykonania swojej pracy. Instrukcje pracy zawarte są w dokumentacji technicznej. Osoby uczące się sporządzają schematy połączeń. Osoby uczące się piszą proste programy, władają różnymi językami programowania w obszarze układu sterowników SPS, sprawdzają warunki zastosowania różnego sprzętu komputerowego i oprogramowania, konfigurują, instalują i dostosowują je. Samodzielnie korygują błędy, które się pojawiły. Tworzą podstawowe połączenia techniki cyfrowej, szukają błędów i usuwają je. Tworzą układy sterowników z pamięcią programowalną, łączą je przewodami, łączą różne elementy systemu, takie jak czujniki i urządzenia wykonawcze i łączą je. Osoby uczące się są w stanie sporządzić dokumentację programu, wykazy przyporządkowania, znaki graficzne. Wiedza na temat funkcji podstawowych systemu BUS umożliwia osobom uczącym się włączanie innych użytkowników, identyfikację źródeł błędów i usuwanie błędów. Potrafią instalować oraz konfigurować sieci i systemy BUS, sprawdzają sygnały na łączach i usuwają błędy; programują podstawowe funkcje sterowników SPS na specyficznym sprzęcie komputerowym i oprogramowaniu oraz stosują je w systemach. Kompetencje Osoby uczące się potrafią odtworzyć podstawy techniki cyfrowej. Bez pomocy potrafią wykonać wszystkie niezbędne kroki związane z tworzeniem sterowników z pamięcią programowalną. Osoby uczące się wykorzystują różne języki i metody programowania, stosują różne oprogramowania i potrafią same ocenić, który sprzęt muszą wybrać. Do uruchomienia sterowników z pamięcią programowalną nie potrzebują wsparcia, samodzielnie usuwają błędy. Podczas wykonywania pracy osoby uczące się dobrowolnie i skutecznie przestrzegają wytycznych dotyczących bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Strona 3 z 7
Wyuczony zawód Jednostka efektów uczenia się Nazwa jednostki efektów Czas trwania jednostek Lata edukacji 1 Mechatronika Jednostka efektów 7 Tworzenie i uruchamianie sterowników z pamięcią programowalną (SPS) 3 miesiące Jednostka efektów uczenia się Znajomość Nr 7 Tworzenie i uruchamianie sterowników z pamięcią programowalną (SPS) i proste obwody regulacji Osoby uczące się potrafią wyjaśnić przebieg sterowania i programowania sterowników z pamięcią programowalną (SPS), rozumieją, w jaki sposób stosowane są programy i potrafią wyjaśnić związki. Opanowali proste metody programowania, potrafią wymienić różny sprzęt komputerowy i różne oprogramowania oraz objaśnić możliwości i warunki ich zastosowania. Osoby uczące się potrafią wyjaśnić budowę i działanie sieci oraz systemów BUS (w 3. roku nauki w szkole zawodowej), potrafią wymienić użytkowników i ich zastosowanie oraz podać przyczyny i rozwiązania błędów. Potrafią wyjaśnić przebieg procesów pracy do budowy i uruchomienia sterowników z pamięcią programowalną, prezentować źródła błędów i wyjaśnić sposoby ich usunięcia. Potrafią czytać i interpretować dokumentację programu, wykazy przyporządkowania i wykazy symboli. Osoby uczące się potrafią uruchomić i nastawić obwody regulacji za pomocą podstawowych regulatorów. Umiejętności Osoby uczące się przygotowują do swojego zadania niezbędne przedmioty pracy. Instrukcje pracy zawarte są w różnej dokumentacji technicznej; sporządzają układy połączeń. Osoby uczące się piszą, konfigurują, instalują i dostosowują proste programy, sprawdzają warunki zastosowania różnego sprzętu komputerowego i oprogramowania; tworzą sterowniki z pamięcią programowalną, montują i łączą różne elementy systemu. Osoby uczące się potrafią sporządzić dokumentację programu, wykazy przyporządkowania i Strona 4 z 7
wykazy symboli. Znajomość podstawowych funkcji systemów BUS umożliwia uczącym się włączanie innych użytkowników, identyfikowanie źródeł błędów i usuwanie błędów. Instalują i konfigurują sieci oraz systemy BUS (w 3. roku nauki w szkole zawodowej), sprawdzają sygnały na złączach i usuwają błędy. Wykorzystują przy tym automatycznie odpowiednie instrumenty kontroli. Potrafią zaprogramować podstawowe funkcje sterowników z pamięcią programowalną w specyficznym sprzęcie komputerowym i oprogramowaniu oraz zastosować je w systemach mechatronicznych. Kompetencje Osoby uczące się potrafią bez pomocy wykonać wszystkie kroki niezbędne do budowy sterowników z pamięcią programowalną. Samodzielnie stosują podstawowe funkcje i potrafią same ocenić, jaki sprzęt muszą wybrać. Do uruchomienia nie potrzebują wsparcia; samodzielnie usuwają błędy. Strona 5 z 7
2. Opis typowej czynności roboczej Podstawa: czynność kompletna Przykład zlecenia pracy: Przebudowa VPS na sterowanie SPS wraz z uruchomieniem (włącznie z dokumentacją) Należy sprawdzić kwalifikacje elektryka, względnie przed przekazaniem zlecenia należy sprawdzić jego wiedzę, zgodnie z przepisami bezpieczeństwa pracy (BGV A3, TRBS 2131 i 1201, DIN VDE 0105, część 100 oraz DIN VDE 1000, część 1). Faza Ocena czasowa 1) Informowa nie 10% Treści Wykonanie nowej wersji schematu pneumatycznego, sporządzenie schematu obwodowego (VPS) Elementy oceny Ocena jako wartość orientacyjna Pisemne stawianie zadań odnoszące się do fazy informacji i planowania danego zlecenia: 20% 2) Planowanie/ decydowanie 20% 3) Wykona nie 50% 4) Zapewnienie jakości 15% 5) Przekaza nie 5% Plan realizacji (kalkulacja czasu, ewentualnie kalkulacja kosztów) włącznie ze środkami produkcji i pracy Okablowanie i programowanie SPS Dokumentacja z powszechnie stosowanymi dokumentami produkcji Kontrola wartości rzeczywistych/wymaganych Uruchomienie Udział w jak najmniejszej cenie sprzedaży w obszarze pracy Przekazanie do klienta Plan pracy: 10% Protokół z kontroli + wyrywkowa kontrola protokołu kontrolnego: 30% Badanie funkcji: 20% Rozmowy związane z przekazaniem zlecenia pracy (specjalistyczna rozmowa 5-10 minut): 20% Strona 6 z 7
Cały okres wykonywania kompletnej czynności, podczas dostosowania do każdej jednostki efektów, powinien wynosić co najmniej 180 i maksymalnie 420 minut (odpowiada to 3 do 7 godzin). Dane stanowią wartości orientacyjne; ich ocena może różnić się w trakcie wykonywania kompletnej czynności w zależności od zakładu. Poszczególne fazy kompletnej czynności są różne pod względem czasowym. Czasowe wartości orientacyjne poszczególnych faz służą wyłącznie celom orientacji. Głównym punktem ustalania kompetencji jest praktyczne zadanie robocze (proces pracy). Praktyczne zadanie robocze kieruje się zasadą odnoszącą się do kompletnej czynności. Kompletna czynność obejmuje wszystkie istotne zawodowe kompetencje w aspekcie czynności każdej jednostki efektów (np.: kompetencje w zakresie planowania ze specjalistyczną wiedzą i kompetencje manualne podczas realizacji). 3. Instrumenty oceny Pisemne stawianie zadań w fazie informacji i planowania (zadania: np.: opis kryteriów zastosowania SPS i wykonania analizy korzyści): uwzględnienie minimalnych standardów (np.: wymagania PAL dotyczące tworzenia zadań) składających się z zadań z krótkimi odpowiedziami, powiązanych i/lub niepowiązanych pytań. Do sporządzania pytań i korekty należy włączyć szkołę zawodową. Praktyczne zadanie robocze: kontrola działania (prawidłowo/nieprawidłowo), protokół kontrolny (sporządza badany obiekt), wyrywkowa kontrola protokołu kontrolnego. Dokumentacja z powszechnie stosowanymi w zakładzie dokumentami (plan pracy, protokoły kontrolne, rysunki). Specjalistyczna rozmowa w formie rozmowy, podczas której dochodzi do przekazania zlecenia (min. 5 minut). Poza oceną: Ankieta ocen kompetencji społecznych i osobowych (w szczególności przejęcie odpowiedzialności i samodzielności). Strona 7 z 7