POLISH Are you aged 14 18 years old? Czy jesteś między 14 a 18 rokiem życia? Ochroń się przed zapaleniem opon mózgowych i sepsą Jeżeli jesteś w wieku między 14 a 18 rokiem życia (lub do 25 lat i zaczynasz studia po raz pierwszy w tym roku), powinieneś zaszczepić się przeciwko zapaleniu opon mózgowych i sepsie (szczepionka MenACWY) zanim skończysz szkołę lub zaraz po. Niniejsza ulotka wyjaśnia dlaczego.
Choroba meningokokowa Choroba meningokokowa jest rzadką lecz zagrażającą życiu chorobą spowodowaną przez bakterie meningokokowe, które podzielone są na kilka grup. Najczęstsze to grupy A, B, C, W i Y. Najbardziej narażeni na chorobę meningokokową są noworodki, małe dzieci, nastolatkowie oraz pełnoletnia młodzież. W przeciągu ostatnich lat w Wielkiej Brytanii zaobserwowano wzrost liczby przypadków choroby meningokokowej W (MenW) i nic nie wskazuje na to, że ta liczba spadnie. Starsi nastolatkowie oraz pełnoletnia młodzież są bardziej narażeni na zachorowanie na zapalenie opon mózgowych lub sepsę z powodu MenW. Dlatego ważne jest, aby młodzi ludzie w wieku 14-18 lat (oraz uczniowie klas 11-14) otrzymali szczepionkę MenACWY w celu ochrony przed chorobą meningokokową. Program zaczął się w sierpniu 2015 roku. Od stycznia 2016 roku szczepionka była oferowana przez szkolne wydziały zdrowia uczniom klas 11 i 12. Od kwietnia 2016 roku lekarze rodzinni zaczną oferować szczepionkę MenACWY młodym osobom urodzonym między 2 lipca 1997 roku i 1 lipca 1999 roku. Młodzi ludzie do 25 roku życia, którzy po raz pierwszy zaczynają studia, powinni również poprosić swojego lekarza rodzinnego o szczepionkę przed rozpoczęciem studiów. 2
Czym jest choroba meningokokowa? Bakterie meningokokowe mogą wywołać zapalenie opon mózgowych oraz sepsę (zakażenie krwi). Obie choroby są bardzo poważne i mogą spowodować zgon szczególnie, jeżeli nie są wcześnie wykryte. Wczesne objawy choroby meningokokowej są podobne do objawów grypy. Ważne jest zatem, aby być w stanie rozpoznać objawy bardzo szybko (nawet jeżeli wcześniej wykonano szczepionie, szczepionki oferowane w ramach rutynowych szczepień nie chronią przeciwko każdej formie choroby). Pełny opis oznak i objawów zapalenia opon mózgowych oraz sepsy można znaleźć na stronach internetowych www.meningitis.org i www.meningitisnow.org, lub zob. str. 6-7. Co może spowodować chorobę meningokokową? Istnieje pięć głównych grup bakterii meningokokowych, które mogą wywołać zapalenie opon mózgowych lub sepsę - A, B, C, W i Y. Te same bakterie, które mogą spowodować te ciężkie choroby, często znajdują się u tyłu nosa lub gardła, szczególnie u młodych dorosłych. Jak często występuje? Choroba meningokokowa grupy C jest rzadka dzięki temu, że szczepionka MenC została wprowadzona do państwowego programu szczepień w 1999 roku. MenB jest obecnie najczęstszą przyczyną choroby meningokokowej u dzieci i młodzieży pełnoletniej, podczas gdy MenW oraz MenY zazwyczaj wywołują poważną chorobę u starszych dorosłych. W ostatnich latach zaobserwowano jednak wysoki wzrost w przypadkach choroby MenW w Wielkiej Brytanii, co spowodowało zgon wielu noworodków i nastolatków. Czemu muszę się zaszczepić? Będąc pełnoletnim nastolatkiem jesteś bardziej narażony(a) na chorobę meningokokową MenW, więc musisz się zaszczepić, aby siebie ochronić. Szczepionka zmniejsza również ryzyko bycia nosicielem bakterii, co chroni ludzi wokół ciebie. Nawet jeżeli zostałeś(aś) zaszczepiony(a) przeciwko bakterii grupy C zaraz po narodzeniu i niedawno po raz drugi, nie ochroni Cię to przed innymi grupami bakterii meningokokowych. Nawet jeżeli niedawno otrzymałeś(aś) szczepionkę MenC, na przykład w szkole, powinieneś/powinnaś niemniej zgodzić się na szczepionkę MenACWY jeżeli otrzymasz taką opcję. Szczepionka MenACWY zwiększy twoją ochronę przeciw MenC i pomoże ochronić Cię przeciw trzem innym grupom choroby meningokokowej (A, W i Y). Ważnym jest, aby niezależnie od tego umieć rozpoznać objawy zapalenia opon mózgowych oraz sepsy, ponieważ istnieje wiele innych bakterii, które mogą również spowodować te choroby, w tym grupa B, nieuwzględniona w tej szczepionce. 3
Co muszę zrobić, jeżeli moje urodziny wypadają między 2 lipca 1997 roku a 1 lipca 1999 roku? Otrzymasz zaproszenie od lekarza rodzinnego, aby otrzymać szczepionkę. Jeżeli lekarz rodzinny nie skontaktuje się z Tobą do lipca, skontaktuj się ze swoją przychodnią aby sprawdzić obowiązujący grafik działań jednostki. Co muszę zrobić, jeżeli planuję rozpocząć studia jesienią 2016 roku? Studenci, którzy dopiero co rozpoczęli studia, są narażeni szczególnie podczas pierwszych kilku tygodni semestru. Zalecamy, aby zaszczepić się przed rozpoczęciem studiów. Osoby do 25 roku życia, które zaczynają studia po raz pierwszy, powinny również poprosić lekarza rodzinnego o szczepionkę. Zaczynając studia powinno zawsze zapisać się do miejscowego lekarza rodzinnego, dzięki czemu można poprosić o szczepionkę, jeżeli nie udało się zaszczepić wcześniej. Należy to zrobić od razu najlepiej w pierwszym tygodniu semestru a nie odłożyć na później. Moje urodziny wypadają między 2 lipca 1997 a 1 lipca 1999, lecz zakończyłem szkołę i nie idę na studia, czy powinienem się zaszczepić? Tak, wszyscy z powyższą datą urodzenia powinni się zaszczepić, bez względu na to, czy chodzą do szkoły, czy nie. Bardzo ważnym jest, aby jak najwięcej osób urodzonych w tym czasie zostało zaszczepionych, ponieważ szczepionka chroni również innych. Czy szczepionka jest bezpieczna? Szczepionka jest stosowana od wielu lat na całym świecie i ma doskonałe wyniki w dziedzinie bezpieczeństwa. Poważne skutki uboczne spowodowane szczepionką są rzadkie. Czy istnieją powody, dla których nie powinno się zaszczepić? Istnieje kilka powodów, dla których nie powinno się szczepić. Należy poinformować lekarza lub pielęgniarkę w przypadku: wysokiej temperatury lub gorączki; złej reakcji na jakąkolwiek szczepionkę w przeszłości; poważnej alergii na cokolwiek; zaburzeń krzepnięcia krwi w przeszłości; ciąży. Nie znaczy to zawsze, że nie powinno się zaszczepić, lecz pomaga to lekarzowi lub pielęgniarce zadecydować o najodpowiedniejszych dla Ciebie szczepionkach oraz czy muszą udzielić dodatkowych porad. Choroby w rodzinie nigdy nie są powodem, by się nie szczepić. 4
Czy szczepionka boli? Jakie są częste skutki uboczne? Szczepionka jest podobna do użądlenia. Możliwe, że po szczepieniu twoje ramię będzie bolesne, zaczerwienione lub opuchnięte. Mogą nastąpić również bóle głowy, lecz wszelkie objawy powinny zniknąć w ciągu dnia lub dwóch. Jeżeli poczujesz się niedobrze po szczepionce, możesz wziąć lek przeciwbólowy (paracetamol lub ibuprofen) uważnie przeczytaj instrukcje na opakowaniu i spożyj dawkę odpowiednią dla twojego wieku. W razie potrzeby weź drugą dawkę sześć godzin później. Jeżeli twoja temperatura jest nadal wysoka po drugiej dawce, skontaktuj się z lekarzem. Pamiętaj, jeżeli masz poniżej 16 lat nie powinieneś spożywać leków zawierających aspirynę. Niedawno byłem/łam zaszczepiony/a przeciw chorobie meningokokowej grupy C, czy muszę otrzymać również szczepionkę MenACWY? Tak, nawet jeżeli niedawno otrzymałeś(aś) szczepionkę MenC, na przykład w szkole, powinieneś/powinnaś niemniej zgodzić się na szczepionkę MenACWY jeżeli otrzymasz taką opcję. Szczepionka MenACWY zwiększy twoją ochronę przeciw MenC i pomoże ochronić cię przeciw trzem innym grupom choroby meningokokowej (A, W i Y). Kiedy otrzymam szczepionkę? Zaleca się, aby wszyscy nastolatkowie w wieku 14-18 lat otrzymali szczepionkę MenACWY przed zakończeniem szkoły lub niedługo po tym. Program pozwalający nadrobić zaległości zaczął się w sierpniu 2015 roku i będzie trwał dwa lata. Nawet jeżeli nie zamierzasz iść na studia, zaszczepienie się jest bardzo ważne. Ponadto wszyscy uczniowie klasy 11 będą mieli możliwość otrzymania szczepionki MenACWY zamiast MenC. Czy muszę się zaszczepić? Wszystkie szczepionki w Wielkiej Brytanii są dobrowolne. Zalecane jest jednak, aby wszyscy w wieku 14-18 lat otrzymali szczepionkę MenACWY, aby pomóc ochronić samych siebie oraz innych, na przykład noworodków, które mogą być wyjątkowo narażone na chorobę meningokokową. Ty (lub twój rodzic/opiekun) musisz wyrazić zgodę na szczepionkę. A co, jeżeli chcę szczepionkę, lecz moi rodzice są przeciw? Jeżeli jesteś w stanie wykazać, że rozumiesz korzyści oraz ryzyko związane ze szczepionką MenACWY, sam/a możesz wyrazić zgodę na zaszczepienie. Mamy nadzieję jednak, że omówicie kwestię razem jako rodzina i podejmiecie wspólną decyzję. 5
A co, jeżeli chcę więcej informacji przed wyrażeniem zgody? Jeżeli uważasz, że potrzebujesz więcej informacji o szczepionce, ty i twoi rodzice możecie porozmawiać z pielęgniarką lub lekarzem. Możesz odwiedzić stronę internetową NHS Choices lub skontaktować się z organizacjami charytatywnymi, wymienionymi na końcu ulotki. Zapalenie opon mózgowych i sepsa są poważnymi chorobami, które wymagają natychmiastowego leczenia. Jeżeli podejrzewasz, że chorujesz na którąkolwiek, natychmiast zgłoś się o pomoc i upewnij się, że inni studenci wiedzą, jak oferować sobie wzajemną pomoc. Uważaj na następujące objawy Gorączka, zimne ręce i nogi Wymioty i biegunka Senność, trudności z przebudzeniem Nerwowości i/lub konfuzja Nadwrażliwość na jaskrawe światło Silne bóle głowy lub bóle mięśni Blada skóra z plamami, z wysypką lub bez Konwulsje/drgawki Bóle karku 6
Przeprowadź test za pomocą szklanki U osoby chorej na sepsę może pojawić się kilka krost lub wysypka na całym ciele oraz gorączka. Z czasem wysypka może przekształcić się w fioletowe plamy, które nie znikają pod wpływem presji. Można przeprowadzić test przyciskając szklankę do wysypki. Jeżeli masz gorączkę i wysypkę, a wysypka nie zanika pod presją, natychmiast zadzwoń po pogotowie pod numer 999 lub poproś kogoś o odwiezienie ciebie do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego. Nigdy jednak nie czekaj celowo na wysypkę. Może ona być późnym objawem, lub może wcale się nie pojawić. Jeżeli ktoś jest chory i jego stan się pogarsza, natychmiast zadzwoń po pomoc medyczną. Jak dowiedzieć się więcej? Więcej informacji na temat szczepionki MenACWY można znaleźć na stronie internetowej NHS Choices: www.nhs.uk/conditions/meningitis/pages/ Introduction.aspx. Możesz również porozmawiać z lekarzem, pielęgniarką lub uniwersyteckimi usługami zdrowotnym jeżeli masz jakiekolwiek pytania. Następujące organizacje charytatywne również udzielają informacji, porad i wsparcia: Meningitis Now Całodobowa linia pomocy 0808 80 10 388 www.meningitisnow.org Meningitis Research Foundation Darmowa linia pomocy 080 8800 3344 (9:00 22:00 w dni powszednie, 10:00 20:00 w weekendy i święta) www.meningitis.org 7
Więcej informacji o szczepionkach można znaleźć na stronach internetowych www.publichealth.hscni.net oraz www.nhs.uk/vaccinations Ulotka została stworzona na podstawie tekstu opublikowanego przez wydział Public Health England, należącego do brytyjskiego Ministerstwa Zdrowia. Reprodukowana za zgodą. 8