RAPORT Świdnica, dnia 14.09.2007r. RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM w I PÓŁROCZU 2007r. 1. WSTĘP /Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania/ Celem opracowania rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest obserwowanie zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów : szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art.8, ust. 1 pkt 3 i art. 9, ust. 1 pkt 9 ) opracowanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Źródłem informacji do opracowania w/w Raportu są : -załącznik 3 do sprawozdania MGiP-01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności za I lub II półrocze danego roku kalendarzowego, -załącznik 2 do sprawozdania MGiP -01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan za I lub II półrocze danego roku kalendarzowego. Monitoring dotyczy 30 dużych grup zawodowych, 392 grup elementarnych oraz 1707 zawodów i specjalności określonych w Klasyfikacji zawodów i specjalności wprowadzonej do stosowania Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 08 grudnia 2004r. Ponadto przy monitoringu uwzględniono również poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszanych ofert pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Zakłada się, że w dalszej perspektywie prac nad monitoringiem zakres gromadzonej informacji ulegnie rozszerzeniu o: -informacje prasowe o ofertach zatrudnienia według zawodów, -informacje oparte na badaniach losów absolwentów szkół. Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych pozwoli w szczególności na: -określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowokwalifikacyjnej na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy, -stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowokwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym,
-określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniając większą efektywność organizowanych szkoleń, -bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dot. władz oświatowych oraz dyrekcji szkół ), -usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych, -usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów. 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW / GRUP ZAWODÓW / Analizę bezrobocia wg zawodów dokonano w oparciu o dane statystyczne za I półrocze 2007 r. ze sprawozdań MGiP 01 wygenerowane dzięki programowi komputerowemu. Na podstawie szczegółowych zestawień tabelarycznych zawierających n/w dane statystyczne: - bezrobotni wg zawodów w powiecie świdnickim /stan w końcu I półrocza 2007r./ - struktura bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie świdnickim /stan jw./ - napływ bezrobotnych wg zawodów w powiecie świdnickim w I półroczu 2007r. - struktura napływu bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie świdnickim w I półroczu 2007 r., wyodrębniono liczbowo największe dane, które poddano analizie. Najwięcej osób bezrobotnych było w n/w zawodach: - 1638 osób to osoby bez zawodu, - 707 osób to sprzedawcy, - 319 osób to ślusarze, - 233 osoby to krawcy, - 231 osób to szwaczki, - 214 osoby to asystenci ekonomiczni, - 191 osób to pracownicy biurowy, - 167 osób to murarze, - 162 osoby to kucharze, - 155 osób to technik mechanik, - 138 osób to tokarze, - 117 osób to sprzątaczki, - 104 osoby to ekonomiści, - 98 osób to robotnicy gospodarczy, - 97 osób to magazynierzy, - 83 osoby to pracownik administracyjny ( technik administracji), - 77 osób to piekarze, 2
- 71 osób to mechanicy samochodów osobowych, - 66 osób to stolarze meblowi, - 65 osób to technicy budownictwa, - 59 osób to elektromonterzy ( elektryk ) zakładowi, - 58 osób to handlowiec ( technik handlowiec ), - 57osoby to księgowa, - 57 osoby to fryzjer ( zawody szkolne; fryzjer, technik usług fryzjerskich), - 57 osoby to robotnik budowlany. Struktura bezrobotnych wg podziału na grupy zawodowe największa była w n/w grupach zawodów / kod 2-cyfrowy/ : - robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń, - pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, - modelki, sprzedawcy i demonstratorzy, - pracownicy pozostałych specjalności, - średni personel techniczny, - górnicy i robotnicy budowlani, - pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach, - pracownicy obsługi biurowej, - pracownicy usług osobistych i ochrony, - pozostali specjaliści. Napływ bezrobotnych wg zawodów w powiecie świdnickim w I półroczu 2007r. największy liczbowo był w n/w zawodach: - 1719 osób bez zawodu, - 445 sprzedawców, - 262 ślusarzy, - 212 asystentów ekonomicznych ( zawód szkolny: technik ekonomista ), - 152 techników mechaników, - 140 murarzy, - 127 szwaczek, - 121 krawców, - 99 pracowników biurowych ( zawód szkolny: technik prac biurowych ), - 95 tokarzy, - 95 mechaników samochodów osobowych, - 91 piekarzy, - 90 kucharzy, - 70 ekonomistów, Struktura napływu bezrobotnych według grup zawodowych w powiecie świdnickim w I półroczu 2007r. największa była w n/w grupach zawodowych /kod 2-cyfrowy/. - robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń, - pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, - pracownicy pozostałych specjalności, - modelki, sprzedawcy i demonstratorzy, - średni personel techniczny, - górnicy i robotnicy budowlani, - pozostali specjaliści, - pracownicy usług osobistych i ochrony - pracownicy obsługi biurowej, Jak wynika z powyższych zestawień występuje pewna zależność dotycząca zawodów osób bezrobotnych oraz napływu osób do ewidencji w tych samych zawodach i grupach zawodowych. 3
3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW / GRUP ZAWODÓW / W I półroczu 2007r. najwięcej ofert pracy wpłynęło w n/w zawodach : - 342 dla robotników gospodarczych, - 216 dla sprzedawców, - 136 dla robotników pomocniczych w przemyśle przetwórczym, - 122 dla kamieniarzy, - 121 dla pracowników biurowych ( zawód szkolny: technik prac biurowych ), - 113 dla pakowaczy, - 97 dla pracowników administracyjnych ( zawód szkolny: technik administracji), - 87 dla pracowników ochrony mienia i osób ( zawód szkolny: technik ochrony fizycznej osób i mienia ), - 83 dla sprzątaczek, - 79 dla kierowców samochodu ciężarowego, - 67 dla robotników budowlanych, - 67 dla robotników magazynowych, - 61 dla murarzy, - 60 dla monterów elektroników układy elektroniczne automatyki przemysłowej, - 52 dla magazynierów, - 37 dla kierowców samochodu osobowego, - 36 dla brukarzy, - 36 dla ślusarzy, - 34 dla robotników drogowych, - 33 dla szwaczek, - 27 dla operatorów maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania surowców mineralnych, - 26 dla gońca, - 25 dla sekretarzy sądowych, - 25 dla spawaczy ręcznych ( spawających łukiem elektrycznym), - 25 dla elektromonterów( elektryków) zakładowych, - 23 dla pomocy kuchennej, - 21 dla kucharzy, - 19 dla monterów instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych, - 18 dla kierowców operatorów wózków jezdniowych, - 17 dla przedstawicieli handlowych, - 17 dla kasjerów handlowych, - 16 dla księgowych, - 16 dla specjalistów do spraw marketingu i handlu ( sprzedaży), - 15 dla stolarzy, - 15 dla operatorów koparek i zwałowarek, - 15 dla operatorów dźwignic linotorowych, - 15 dla dozorców, - 14 dla kelnerów. Najwięcej ofert pracy wg grup zawodowych w powiecie świdnickim w I półroczu 2007r. wpłynęło w n/w zawodach : /wg dużych grup zawodowych kod 2-cyfrowy/ - pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach, - robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie, górnicy i robotnicy budowlani, 4
- robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń, - modelki, sprzedawcy i demonstratorzy, - pracownicy pozostałych specjalności, - kierowcy i operatorzy pojazdów, - pracownicy obsługi biurowej, - pracownicy usług osobistych i ochrony, - pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy - operatorzy i monterzy maszyn, - operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych, Analizując wpływające oferty pracy i porównując je z zawodami osób bezrobotnych będących w ewidencji oraz z napływem w/w osób do ewidencji zaobserwowano pewną zależność dotyczącą wybranych - charakterystycznych zawodów. W wymienionych statystykach powtarzają się najczęściej te same zawody tj.: - sprzedawca, - pracownik biurowy, - murarz, - ślusarz, - szwaczka, - kucharz. 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH Wykorzystując dostępne dane statystyczne, zastosowano kilka różnorodnych wzorów, których wyniki stały się miernikami wykorzystanymi przy monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Poniżej przedstawiam stosowane do obliczeń wskaźniki : - średnia miesięczna nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w danym zawodzie, - wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) danych zawodów, - wskaźnik szansy uzyskania oferty w danym zawodzie, - wskaźnik długotrwałego bezrobocia w danym zawodzie, - wskaźnik struktury bezrobotnych wg zawodów (grup zawodów), - wskaźnik struktury bezrobotnych wg PKD, - wskaźnik struktury ofert pracy wg zawodów (grup zawodów), - wskaźnik struktury ofert pracy wg PKD. Przyjęto, że wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów mniejszy od 0,9 charakteryzuje zawody nadwyżkowe, pomiędzy 0,9, a 1,1 to zawody zrównoważone (wskazujące równowagę na rynku pracy), natomiast większy od 1,1 określa zawody deficytowe. 5
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie świdnickim w I półroczu 2007r. zawierał 287 pozycji /wg kodu 4 cyfrowego/. Spośród 287 w/w zawodów, aż 216 posiadało najniższy wskaźnik intensywności nadwyżki, świadczący o przynależności do grupy zawodów nadwyżkowych. W tej liczbie, aż 125 zawodów posiadało wskaźnik wynoszący 0. Zawody zrównoważone to grupa 18 zawodów. Natomiast 53 zawodów okazało się deficytowymi. Jak wynika z powyższych danych liczbowych 75,2 % wszystkich grup zawodowych to zawody nadwyżkowe, 6,3 % to zawody zrównoważone, a 18, 5 % deficytowe. W grupie 28 zawodów (kod 2 cyfrowy), aż 23 to zawody nadwyżkowe, co stanowi 82,1 % ogółu, 1 grupa zawodów zaliczana jest do zrównoważonych, co daje 3,6 % ogółu, natomiast 4 grupy zawodów zaliczane są jako deficytowe, co daje 14,3 % ogółu. Ze względu na dużą objętość danych dotyczących zawodów nadwyżkowych, poniżej przedstawiam zawody deficytowe wg grup zawodowych /kod 2 cyfrowy/ : - robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie, - pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach, - pracownicy obrotu pieniężnego i obsługi klientów, - kierowcy i operatorzy pojazdów, oraz wg grup zawodowych /kod 4 cyfrowy/ : - myjący pojazdy i szyby, - drukarze sitodrukowi i pokrewni, - operatorzy urządzeń przemysły szklarskiego*( zawód szkolny; operator urządzeń przemysłu szklarskiego-obejmuje grupę elementarną 8131), - operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych, - operatorzy maszyn do wyrobu masy papierniczej, - asystenci usług pocztowych i telekomunikacyjnych*( zawód szkolny; Technik usług pocztowych i telekomunikacyjnych- obejmuje grupę elementarną 4213 ), - pracownicy opieki osobistej gdzie indziej niesklasyfikowani, - pośrednicy ubezpieczeniowi, - inżynierowie elektronicy i telekomunikacji, - kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w przemyśle przetwórczym, - kierownicy małych przedsiębiorstw w przemyśle przetwórczym, - kierownicy działów finansowych i administracyjnych, - kierownicy działów informatyki, - kasjerzy bankowi i pokrewni, - farmaceuci, - gońcy, bagażowi i pokrewni, - gospodarze budynków, - robotnicy obróbki kamienia, - operatorzy maszyn górniczych i pokrewni, - robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, - monterzy wyrobów z drewna, - dyrektorzy generalni, wykonawczy i prezesi, - operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin, - maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń dźwigowo-transportowych i pokrewni, - pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani, 6
- operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych surowców, - tynkarze i pokrewni, - recepcjoniści i rejestratorzy, - robotnicy budowy dróg i pokrewni, - robotnicy budownictwa wodnego i pokrewni, - monterzy izolacji, - robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni, - robotnicy pomocniczy transportu i tragarze, - doręczyciele pocztowi i pokrewni, - operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu, asfaltobetonu, elementów betonowych i kamiennych i pokrewni, - kasjerzy i sprzedawcy biletów, - pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni, - operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy, - kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów, - inspektorzy budowlani, przeciwpożarowi i pokrewni, - informatorzy, pracownicy biur podróży i pokrewni, - dealerzy i maklerzy aktywów finansowych i pokrewni, - monterzy elektronicy*( zawód szkolny: monter elektronik - obejmuje grupę elementarną 7251), - kierowcy samochodów ciężarowych, - operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych, - robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym, - plastycy i pokrewni, - operatorzy wózków podnośnikowych, - kierowcy samochodów osobowych, - opiekunki dziecięce, - pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne, - spawacze i pokrewni, - pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani. Analizując szczegółowe dane statystyczne zaobserwowano, że w grupie zawodów /kod 2 cyfrowy/ stanowiących dziesięć najbardziej nadwyżkowych zawodów - znajdują się jednocześnie te same grupy zawodów, w których występuje najniższy wskaźnik szansy uzyskania oferty tj.: - nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy - rolnicy, - rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby, - robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni, - średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia, - ogrodnicy, - średni personel techniczny, - kierownicy małych przedsiębiorstw, - robotnicy zawodów precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanteryjnych, robotnicy poligraficzni i pokrewni, - pozostali specjaliści. Podobne grupy zawodów znajdują się wśród tych, które mają najwyższy wskaźnik długotrwałego bezrobocia tj.: - robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni, - rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby, - kierownicy małych przedsiębiorstw, - pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach, 7
- pracownicy obsługi biurowej, - pracownicy obrotu pieniężnego i obsługi klientów, - ogrodnicy, - robotnicy zawodów precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanteryjnych, robotnicy poligraficzni i pokrewni, - rolnicy, - górnicy i robotnicy budowlani. 5. WNIOSKI Na podstawie powyższych bardzo szczegółowych danych statystycznych uzyskano materiał badawczy, który w konfrontacji z zawodowym doświadczeniem pracowników urzędu pracy i zewnętrznymi uwarunkowaniami lokalnego rynku pracy powinien posłużyć jako początek do dalszej analizy pewnych tendencji, zjawisk i zależności. Przede wszystkim należy zdawać sobie sprawę, z faktu, iż posiadane przez nas wszystkie dane statystyczne dot. ilości zarejestrowanych osób bezrobotnych w poszczególnych zawodach, ilości zgłoszonych ofert pracy itp.- nie obrazują rzeczywistych realiów i potrzeb rynku pracy. Głównym powodem jest fakt, że nie każde wolne miejsce pracy zgłaszane jest do Urzędu, a bezrobotni nie wykazują wszystkich swoich kwalifikacji i umiejętności. Poddając analizie dane dotyczące zawodów, w których liczba osób bezrobotnych np. przewyższała ilość ofert pracy, należy wziąć pod uwagę fakt, że na obecnym rynku pracy mamy nadal do czynienia ze zjawiskiem wielozawodowości. Powstała, zatem sytuacja, w której osoby ze względów technicznych są sklasyfikowane w ewidencji komputerowej pod jednym kodem zawodu, pomimo, że posiadają kilka zawodów i pracowały również w innych zawodach. Posiadając, więc stosowne doświadczenie mogą podejmować pracę na innych stanowiskach - w zależności od zmian zachodzących na rynku pracy. Bardzo często również w danej grupie zawodowej znajdują się osoby w różnym wieku, z różnym doświadczeniem zawodowym, stażem pracy, dodatkowymi umiejętnościami, przeciwwskazaniami zdrowotnymi, różnymi predyspozycjami do wykonywania zawodu itp., co również nie jest bez znaczenia przy dokonywaniu analiz i formułowaniu wniosków. Z przedstawionego wyżej wybiórczo rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych wynika, że : - w 4 grupach zawodowych, w których wskaźnik intensywności nadwyżki zawodów wynosi 0, we wszystkich brak jest ofert pracy i grupy te są również zaliczane do zawodów nadwyżkowych oraz generujących długotrwałe bezrobocie ( tj. nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy, rolnicy, rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby, robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni ), - jednocześnie specyfika lokalnego rynku pracy nie przewiduje dalszego wzrostu liczby bezrobotnych z tych grup zawodowych, a stan obecny jest odzwierciedleniem zmian zachodzących na rynku pracy. 8
Największa liczba bezrobotnych w poszczególnych grupach zawodowych jest zbieżna z ofertami i napływem bezrobotnych, co świadczy o tym, że lokalny rynek pracy stale się zmienia, a jego duże branże nadal funkcjonują i stale tworzą najwięcej miejsc pracy. Przeważającą grupą zawodów w powiecie świdnickim w I półroczu 2007r. jest grupa zawodów nadwyżkowych stanowiąca 75,2 %, natomiast zawody deficytowe stanowią jedynie 18,5 %. W porównaniu z danymi za I półroczu ubiegłego roku uległy zmianie procentowe zależności wszystkich grup zawodowych. Spadła liczba zawodów nadwyżkowych natomiast zwiększyła się liczba zawodów deficytowych. Zwiększanie się procentowe ilości zawodów zrównoważonych jest najlepszym wskaźnikiem mówiącym o stabilizowaniu się sytuacji na lokalnym rynku pracy. Z zawodów deficytowych wg. grup zawodowych ( kod 2 cyfrowy) aktualnie nie pojawiła się grupa leśnicy i rybacy oraz nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy, doszły natomiast grupy zawodowe ( kod 2 cyfrowy) takie jak kierowcy i operatorzy pojazdów oraz pracownicy obrotu pieniężnego i obsługi klienta. Powyższe zmiany związane są z powstającymi w naszym powiecie i nie tylko, nowymi zakładami pracy oraz z otwarciem się zagranicznych rynków pracy. Aktualny rynek pracy poszukuje osoby chętne i gotowe do nabywania nowych umiejętności zawodowych i posiadających łatwość przyswajania nowych umiejętności. Osoby znajdujące się w grupie zawodów nadwyżkowych wykorzystując swoje możliwości i podwyższają kwalifikacje w różnej formie. Rynek szkoleń oferuje kursy, które są w większości dostosowane do wymagań pracodawców. Sporządził: Piotr Durzyński 9