ENDO TRI BUNE Praktyka Usuwanie złamanych narzędzi The World s En do don tic New spa per Po lish Edi tion PAŹDZIERNIK 2010 VOL. 4, NR 3 4Strona 4 Produkty Przegląd produktów stosowanych w endodoncji 4Strona 6 Wydarzenia Sympozjum Pulp Fiction 2010 Komórki macierzyste układu krwiotwórczego mądry sposób wykorzystania zębów mądrości 4Strona 8 Fot.: Creations U większości osób zęby mądrości stwarzają tyle problemów, że najczęściej zostają usuwane. Jednak najnowsze badania, które zostały opublikowane w Journal of Biological Chemistry wskazują, że zęby te zawierają cenne rezerwy tkanek potrzebnych do wytworzenia komórek macierzystych. Przełomowe badania przeprowadzone w 2006 r. dowiodły, że poprzez wywołanie aktywności 4 genów w dorosłych komórkach mogą one być przeprogamowane z powrotem w stan podobny do tego, w którym znajdują się komórki macierzyste. Odkrycie to otwiera potencjalnie możliwość stworzenia terapii komórkami macierzystymi dla wielu pacjentów. Jednak pomimo obiecujących wyników badań, stworzenie takich komórek nie jest łatwe. Ich wydajność przy tzw. przeprogramowaniu jest bardzo niska, a komórki znacznie się różnią. Dlatego grupa japońskich naukowców z National Institute of Advanced Industrial Science and Technology znalazła prawdopodobnie idealne źródło: trzecie zęby trzonowe, potocznie zwane zębami mądrości. Miękka miazga zawiera dużą liczbę komórek mezenchymalnych, które podobne są do komórek znajdujących się w szpiku kostnym, najpopularniejszym źródle komórek macierzystych. W odróżnieniu od szpiku kostnego, miazga zębowa jest jednak o wiele łatwiejsza do pozyskania, zwłaszcza z zębów mądrości, które u większości dorosłych są usuwane. Badacze pod przewodnictwem Hajime Ohgushi zebrali próbki od 3 dawców, po czym wygenerowali serie komórek ips, naśladując podobną procedurę uaktywnienia 3 kluczowych genów. Obecność zasobów komórek w zębach mądrości może mieć przełomowe znaczenie dla wyników leczenia. Jak powszechnie wiadomo, usuwanie zębów mądrości jest powszechnym zabiegiem, a dzięki temu istnieje możliwość sterylnego usunięcia materiału biologicznego ząb może być zamrożony i przechowywany przez wiele lat. Daje to czas naukowcom na pogłębienie wiedzy na temat tworzenia się komórek. Sukces wymaga innowacji! ET System Kodak 9000 Kompleksowe rozwiązanie dla najbardziej wymagających. Pantomografia, Tomografia i Cefalometria 3 rozwiązania w jednym plus możliwość obrazowania całej szczęki lub żuchwy. Aparat Kodak 9500 Niezrównany Tomograf Wiązki Stożkowej. Trójwymiarowe obrazowanie w średnim i WIELKIM formacie. Pole obrazowania: 184 x 206 mm Promocja zdrowia jamy ustnej wśród starszych pokoleń Fundacja Delta Dental z New Jersey rozpoczyna niebawem kampanię, która ma na celu promocję zdrowia jamy ustnej wśród starszych pokoleń i podniesienie świadomości znaczenia odpowiedniej higieny jamy ustnej. Kampania została przygotowana tak, by pokryła się w czasie z Health Aging Month akcją zawierająca serię spotkań informacyjnych i imprez kulturalnych, które mają zachęcić starszych ludzi do zmiany złych nawyków i prowadzenia zdrowego trybu życia. Zdrowie jamy ustnej jest wyznacznikiem ogólnego stanu zdrowia. Większość ludzi jest jednak nieświadoma negatywnych skutków związanych z zaniedbaniami w tym zakresie. Kolejne badania potwierdzają powiązania pomiędzy stanem zdrowia jamy ustnej a innymi problemami zdrowotnymi, łącząc je ze zwiększonym ryzykiem chorób serca, zawałem i cukrzycą. Zła higiena jamy ustnej może mieć również wpływ na ogólną kondycję organizmu, samoocenę i pewność siebie. W kampanii Delta Dental przewidziano imprezy kulturalne, publiczne komunikaty i reklamy, które będą emitowane w radiu i telewizji. Przedsięwzięcia te mają na celu edukację starszych pokoleń w dziedzinie istoty i potrzeby dbania o zęby i dziąsła oraz zachęcenie ich do regularnych wizyt u dentysty, co wielu ludzi po 60 r.ż. zaniedbuje z powodu przekonania, że po osiągnięciu pewnego wieku zęby i tak wypadną. Często nie wiedzą oni, że istnieje wiele metod na zastąpienie zniszczonych lub brakujących zęby i tym samym poprawienie jakości życia. ET Kodak - najczęściej kupowane pantomografy cyfrowe Najłatwiejsze w obsłudze aparaty pantomograficzne Najniższa dawka promieniowania Polskie oprogramowanie KODAK 8000 KODAK 8000 C KODAK 9000 KODAK 9000 3D KODAK 9000 C KODAK 9000 C 3D KODAK 9500 Optident S. J., 53-032 Wrocław, ul. Jeździecka 12 tel. 071 781 84 62, 0501 242 101, www.kodakdental.pl Optident Wyłączny Dystrybutor Kodak Dental Systems Equipment w Polsce. Premiera w wielkim formacie Najbardziej kompletna oferta aparatów pantomograficznych na rynku Komfortowy program finansowy rata już od 1665 pln miesięcznie
2 News ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion Odkryj maleńki świat ToothVille Laura Hatton, Dental Tribune Wielka Brytania ciach, dr Davis stworzył świat, który może być kreatywną inspiracją dla całego środowiska stomatologicznego. Rzeźby ToothVille to m.in. dekoratorzy starannie wybielający zęby, nurkowie prowadzący leczenie kanałowe, ekipa ratunkowa naprawiająca złamany ząb, czy robotnicy broniący zębów przed atakiem ze strony przerażających żelkowych misiów! ToothVille może stanowić idealną odpowiedź na ważną potrzebę pokazania społeczeństwu zębów i stomatologii w przystępny i ciekawy sposób. cego tkanki, prowadzi przez preparację i odbudowę ubytków do leczenia w stanach nagłych, kończąc się zdjęciami miniaturowych nurków, prowadzących leczenie kanałowe. Za robotnikami broniącymi kolejnego zestawu zębów przed atakiem cukrów znajduje się ostatnia część książki z kolejnymi zdjęciami w stylu ToothVille. Tym razem odtworzono inwazyjne leczenie im- Podobnie jak dotychczasowe prace ze świata ToothVille, przyszłe zdjęcia modeli będą demonstrowały wizualnie leczenie stomatologiczne, a także zabiegi ortodontyczne. Będą także wskazywały, w jaki sposób można uniknąć utraty zębów i jak uzupełniać braki zębowe w przypadkach mocno zaawansowanej choroby. Dr Davis skupia się cały czas na udoskonalaniu modeli, które już stworzył, jednak główną atrakcją będzie wydanie książki dla dzieci, dającej młodszym pokoleniom szansę na poznawanie kwestii związanych ze zdrowiem zębów w ciekawy i zabawny sposób. Miniaturowi robotnicy są wzrokowym, metaforycz- Atak żelkowych misiów? Nurkowie leczący kanały korzeniowe? Dekoratorzy dyrygujący sesją wybielania zębów? Czy tak właśnie wygląda codzienny dzień z życia dentysty? Zaproś do swojej poczekalni miniaturowy świat ToothVille, a twój codzienny dzień zmieni się nie do poznania. Dr Jan Davis zapalony fotografik i londyński dentysta połączył swoje 2 pasje: stomatologię i fotografię. W ten sposób powstał ToothVille świat modeli przedstawiających jamę ustną, w których leczenie stomatologiczne przeprowadzają miniaturowe figurki. Inspiracją były dla dr. Davisa prace Slinkachu. Zaczął on zastanawiać się nad tym, jak by wyglądało leczenie zębów, gdyby były one olbrzymie. Wykorzystując moc, jaka kryje się w maleńkich posta- Pacjenci dr. Davisa wchodzą do poczekalni, która jest inna niż wszystkie. Dzieci i dorośli dają się pochłonąć przez wyjątkowy świat ToothVille, opisując swoje doświadczenia przy pomocy całej gamy określeń, od zaskakujące i zabawne po dziwaczne. ToothVille demistyfikuje leczenie, ucząc pacjentów, jak zapobiegać ubytkom i jak je odbudowywać w sposób, w jaki nie udało się to nigdy wcześniej wzbudzając śmiech na widok ataku żelkowych misiów i respekt na widok zdjęć implantów. Dr Davis powiesił w korytarzach i na ścianach poczekalni zdjęcia miniaturowego świata. Stworzył z nich także książkę, przeznaczoną głównie dla młodszych pacjentów, chociaż dorosłym również trudno się od niej oderwać. Ilustrowana książka ma zachęcać do działań profilaktycznych. Rozpoczyna się od leczenia bardzo oszczędzają- plantologiczne ostateczny los, którego każdy ząb chce uniknąć. Pasja dr. Davisa łączenie stomatologii i fotografii narodziła się z jego zamiłowania do fotografowania, ale z czasem przekształciła się także w biznes. Kolejne modele z serii ToothVille będą poddawane regularnym atakom cukrów. Planowane są modele dotyczące leczenia ortodontycznego i utraty zębów. nym odzwierciedleniem rzeczy drobnych ważnych w opiece stomatologicznej, a same modele stają się przydatną formą przekazywania apelu o pielęgnację zdrowia jamy ustnej. Dr Davis sam mówi o swoim projekcie: ToothVille jest czymś nieco dziwacznym, co sprawia, że pacjenci uśmiechają się, siedząc w poczekalni. ET Za i przeciw turystyce medycznej Turystyka medyczna jest tematem najnowszych badań prowadzonych przez naukowców z University of New York, a mających na celu zbadanie potencjalnych korzyści i strat, wynikających z tego zjawiska. W badaniach sponsorowanych są przez Narodowy Instytut Badań Zdrowotnych, oceniane będą czynniki motywujące ludzi do podróży do innych krajów w celu otrzymania leczenia w dentystycznego, dodatkowych operacji przy złamaniu biodra i kończyn, zabiegów kosmetycznych i zabiegów dotyczących płodności. Dr Neil Lunt (York Management School) nadzoruje grupę na - ukowców, która składać się m.in. z ekonomistów zdrowotnych, specjalistów nauk społecznych oraz klinicystów, którzy skupią się na 4 głównych czynnikach turystyki medycznej. Naukowcy przez 18 miesięcy będą badać: czynniki ekonomiczne, procesy podejmowania decyzji przez pacjenta, jakość, bezpieczeństwo i ryzyko, a także przemysłowy rozwój kraju zamieszkania turystów. Obecnie turystyka medyczna wspiera przede wszystkich sektor prywatny, a naukowcy będą również starali się określić kwoty, jakie pacjenci płacą za taką opiekę i jaki ma to wpływ na rozwój ekonomiczny państw. Zbadają także wpływ zjawiska turystyki medycznej na potencjalne możliwości oszczędności funduszy dla NHS. Przypuszcza się, że potwierdzone zostaną podejrzenia negatywnych wpływów na NHS, przede wszystkim wynikających z kontynuacji opieki i leczenia pacjentów, którzy poddali się zabiegom i terapii za granicami kraju. Nie bez znaczenia pozostają również ewentualne koszty komplikacji pooperacyjnych. Jedna z grup naukowców skupi się na procesie podejmowania decyzji przez pacjentów w kwestiach metod leczenia, miejsca oraz rodzaju informacji, jakie są w tym procesie wykorzystywane (np. strony internetowe, prasa, znajomi). Pacjenci będą też pytani o doświadczenia dotyczące leczenia za granicą. Dr Lunt powiedział: Poszerzymy wiedzę na temat doświadczeń, z jakimi mieli do czynienia pacjenci leczeni za granicą, w jaki sposób klient Fot.: ssuaphotos rozważa różne możliwości oraz jak zarządza się ryzykiem i bezpieczeństwem na poziomie indywidualnym i organizacyjnym. Nasza praca to krok w kierunku zrozumienia wielu czynników, takich jak: jakość, podział administracyjny i prawny turystyki medycznej oraz skutki niepożądane i konsekwencje leczenia. Badacze zainteresują się również osobami, które pracują wewnątrz NHS i odpowiedzialne są za proces podejmowania decyzji w zakresie polityki społecznej, regulacji, dostawców usług medycznych i organizacji opieki zdrowotnej. ET Inwazyjne procedury dentystyczne mogą być niebezpieczne dla serca Wyniki badań pokazują, że inwazyjne metody leczenia stosowane w stomatologii, m.in. przy leczeniu choroby dziąseł, mogą zwiększać ryzyko ataku serca lub wylewu. Naukowcy podkreślają jednak, że jest to ryzyko krótkoterminowe. Współtwórca projektu badawczego, Liam Smeeth profesor epidemiologii klinicznej w London School of Hygiene and Tropical Medicine mówi: Nie chciałbym, żeby ten problem był bagatelizowany. Zaobserwowaliśmy znaczny wzrost ryzyka chorób układu krążenia po zabiegu dentystycznym u pacjentów poddanym inwazyjnym metodom leczenia. Jednak ryzyko to jest stosunkowo niewielkie i występuje tylko przez krótki okres. Poprzednie badania w tym zakresie wskazywały na związek powszechnie występujących i przewlekłych infekcji dentystycznych ze stanem zapalnym, który zwiększa ryzyko występowania wylewów i zawałów serca. Naukowcy przebadali ok. 1.200 pacjentów amerykańskiego Medicaid, którzy poddani zostali dentystycznemu leczeniu inwazyjnemu oraz doznali wylewu, zawału lub ataku serca w latach 2002-2006. Średnia wieku tych pacjentów to 67 lat, a zastosowana inwazyjna procedura dentystyczna została scharakteryzowana jako potencjalne zagrożenie stanem zapalnym, tj.: leczenie periodontologiczne lub usuwanie zęba. Ok.75% pacjentów skorzystało z pojedynczego przypadku leczenia dentystycznego, głównie (89%) usunięcia zęba. Ok. 25% pacjentów poddanych zostało 2-4 zabiegom w odstępie 57 dni między nimi, 4% pacjentów umarło w czasie hospitalizacji. Pomimo uwzględnienia historii pacjenta pod względem takich czynników, jak: cukrzyca, podwyższone ciśnienie krwi i/lub choroba wieńcowa, na - ukowcy zaobserwowali niewielki wzrost nasilenia problemów zdrowotnych powiązanych z układem sercowo-naczyniowym przez okres ok. 1 miesiąca po przeprowadzonym leczeniu dentystycznym. Ryzyko wylewu wzrastało mniej w porównaniu do ryzyka ataku serca, jednak żaden z pacjentów nie cierpiał z powodu problemów układu krążenia w dniu zabiegu, a potencjalne ryzyko wzrosło w okresie ok. 6 miesięcy po leczeniu twierdzą naukowcy, uspokajając jednocześnie, że zagrożenie jest znikome i nie powinno to wpływać w żaden sposób na decyzje w zakresie wizyty w gabinecie dentystycznym. ET
ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion Styl życia a ryzyko raka jamy ustnej Dorośli, którzy palą, piją i spożywają niewiele warzyw i owoców są w grupie najwyższego ryzyka rozwoju różnych odmian raka jamy ustnej, jak np. rak przełyku lub krtani. Najnowsze badania ujawniły, że czynniki te wywołują choroby, które zabijają rocznie 100.000 ludzi w Europie, a 10.000 w samej Wielkiej Brytanii. prof. Gary Macfarlane (University of Aberdeen), który prowadził badania powiedział: Liczba przypadków raka górnych dróg oddechowych na całym świecie zwiększa się, a dotychczas zebrane materiały wskazują największy wzrost w grupie wiekowej dorosłych poniżej 50 r.ż., np. mieliśmy okazję zaobserwować podwojenie się wskaźnika występowania raka jamy ustnej wśród grupy mężczyzn w wieku 40-49 w Wielkiej Brytanii w ciągu ostatnich 20 lat. żywanie alkoholu i niskie spożycie warzyw i owoców pozostają najważniejszymi czynnikami ryzyka rozwoju nowotworu górnych dróg oddechowych, czy może mamy do czynienia z innymi czynnikami, takimi jak genetyka lub infekcje, które mogą być tak samo ważne. Nasza badania potwierdzają jednak, że palenie tytoniu, wysokie spożycie alkoholu oraz dieta uboga w warzywa i owoce to główne czynniki ryzyka rozwoju nowotworów górnych dróg oddechowych dodał Macfarlane. Wzrost przypadków występowania nowotworów górnych dróg oddechowych wśród tej grupy wiekowej bardzo często łączony jest ze spożyciem alkoholu, a kolejne badania będą miały na celu potwierdzenie, czy picie alkoholu niesie ze sobą szczególne ryzyko. Fot.: Alexey Lysenko Badania przeprowadzone przez ekspertów z University of Aberdeen miały na celu określenie najważniejszych czynników ryzyka tych nowotworów u pacjentów poniżej 50 r.ż. Wyniki badań potwierdziły, że 88% przypadków raka górnych dróg oddechowych w tej grupie wiekowej spowodowanych jest paleniem tytoniu, spożywaniem alkoholu i brakiem warzyw i owoców w diecie. Trwające 5 lat badania polegały na obserwacji 350 pacjentów w wieku poniżej 50 lat cierpiących na raka przełyku lub krtani oraz 400 innych zdrowych pacjentów. Ekspert w dziedzinie epidemiologii Choroba dziąseł, na którą cierpią niektórzy z ocalonych chilijskich górników jest kolejnym dowodem na to, jak ważna jest odpowiednia higiena jamy ustnej podkreślają eksperci. Żaden z uwięzionych pod ziemią 33 górników nie mógł szczotkować zębów przez pierwsze 17 dni spędzonych w zasypanej kopalni spowodowało to u niektórych z nich wystąpienie poważnych schorzeń dziąseł. Nasze badania mają na celu zidentyfikowanie, czy palnie, spo- Ocaleni górnicy są już w dobrym stanie zdrowia, jednak życie pod ziemią przez ponad 10 tygodni odbiło się na ich zdrowiu zarówno psychicznym, jak i fizycznym. Jednym z głównych problemów, z którymi teraz muszą się zmierzyć są choroby dziąseł. Poza czasem, jaki mężczyźni spędzili w ekstremalnych warunkach pod ziemią, na stan zdrowia jamy ustnej w ich przypadku miały także wpływ inne czynniki, a wśród nich przede wszystkim zła dieta i zmiany hormonalne spowodowane skutkami długotrwałego stresu. Wyniki badań, finansowanych z budżetu Unii Europejskiej dają także ważną informację na temat zdrowia publicznego, dotyczącą promocji zapobiegania nowotworom górnych dróg oddechowych, które powinny być takie same zarówno dla młodzieży, jak i dorosłych. Profesor Macfarlane mówi: Wyniki naszych badań po raz kolejny podkreślają wagę komunikatów przekazywanych społeczeństwu: palenie, spożywanie alkoholu i zła dieta to czynniki wy - wo łujące problemy zdrowotne w każdym wieku. ET Ocaleni chilijscy górnicy zmagają się z chorobami dziąseł Fot.: Vahe Katjyan Górnicy są pod stałą opieką lekarzy, a jednym z priorytetów działań zdrowotnych jest u nich kompleksowe badanie jamy ustnej oraz usunięcie kamienia nazębnego w celu szybkiego zredukowania objawów choroby dziąseł. Jest to bardzo ważne, ponieważ nie tylko zredukuje wrażliwość na ból, ale również pomoże uniknąć długotrwałych problemów zdrowotnych. Sytuacja górników po raz kolejny przypomina, jak szybko rozwija się choroba dziąseł oraz jak ważne jest regularne i dokładne szczotkowanie zębów. Warto również pamiętać, że pierwsze oznaki choroby dziąseł można łatwo i z powodzeniem leczyć bez ryzyka utraty zębów. Warto również pamiętać o ostatnich badaniach szkockich na - ukowców, którzy wskazali na ścisłe połączenie pomiędzy chorobą dziąseł a chorobami serca. Osoby, które szczotkowały zęby rzadziej niż 2 razy dziennie znaleźli się w grupie poważnego ryzyka z powodu występowania problemów sercowonaczyniowych. ET
4 Praktyka ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion Usuwanie złamanych narzędzi opis przypadków klinicznych Rafaël Michiels, Belgia Narzędzia złamane wewnątrz kanału stanowią wyzwanie dla każdego endodonty. Poziom trudności w ich usuwaniu waha się w zakresie od zaskakująco łatwego do całkowicie niemożliwego. Rezultat kliniczny leczenia przypadków ze złamanymi narzędziami zależy od kilku czynników, takich jak umiejscowienie instrumentu w kanale, rodzaj materiału, rodzaj instrumentu i anatomia zęba. Niepowodzenia związane z usuwaniem złamanych narzędzi nie wiążą się automatycznie z niepowodzeniem ostatecznego leczenia zęba. Operator może wciąż starać się ominąć złamany instrument, wybrać metodę chirurgiczną leczenia lub poczekać i obserwować ząb. Jednak, działając wg zasady kto nie ryzykuje, ten nie wygrywa, trzeba zawsze przynajmniej spróbować usunąć z kanału złamane narzędzie. Przypadek 1 Do naszego gabinetu została skierowana 27-letnia kobieta. Była ogólnie zdrowa i zgodnie ze skalą Amerykańskiego Towarzystwa Anestezjologicznego (ASA) uzyskała ocenę 1 pkt. Z powodu zapalenia ozębnej przywierzchołkowej pacjentka miała nieznacznie nasilone objawy kliniczne zęba #30 (46). Została poinformowana przez kierującego ją dentystę, że w jej zębie znajduje się złamany instrument i aby umożliwić prawidłowe wyleczenie zęba, w pierwszej kolejności trzeba usunąć narzędzie. Przed rozpoczęciem leczenia wykonano aktualne zdjęcie diagnostyczne. W tym wypadku badanie radiologiczne (Ryc. 1) wykazało nie jeden, lecz 2 złamane narzędzia w korzeniu mezjalnym po jednym w każdym z kanałów mezjalnych. Następnie na ząb założono koferdam i usunięto wypełnienie z korony zęba. Uzyskano dostęp do kanałów w linii prostej. Jest to niezbędne w celu odsłonięcia i wizu - alizacji złamanego narzędzia. Do powiększenia ujść kanałów mezjalnych zastosowano wiertła Gates-Glidden (DENTSPLY Maillefer). Po odsłonięciu instrumentu w kanale mezjalnym policzkowym zmodyfikowano wiertło Gates Glidden nr 3 poprzez usunięcie jego wierzchołka (Ryc. 2). W ten sposób udało się uzyskać agresywne wiertło, które umożliwiło opiłowanie złamanego narzędzia. Po tej operacji instrument stał się dobrze widoczny (Ryc. 3). Następnie zastosowano ultradźwięki, aby poluzować złamany fragment. Użyto do tego celu końcówki ProUltra tips (DENTSPLY Maillefer) wykonanej z azotku cyrkonu i tytanu. Ok. 1,5 godz. po rozpoczęciu leczenia fragment został poluzowany, ale nadal tkwił w kanale. Postanowiliśmy pozostawić go na miejscu i umówić pacjentkę na kolejną wizytę. Do części koronowej kanałów mezjalnych wprowadzono pastę z wodorotlenku wapnia (UltraCal XS, Ultradent), a ząb został zabezpieczony cementem szkło-jonomerowym (Fuji IX GP Fast, GC) i kulką z waty. Podczas następnej wizyty ząb został ponownie odizolowany od środowiska jamy ustnej i otwarty. Wodorotlenek wapnia usunięto przy pomocy 10% kwasu cytrynowego i pasywnych ultradźwięków końcówką IRRISAFE tip (Satelec). Po raz kolejny zastosowano ultradźwięki. Po 5 min z kanału mezjalnego policzkowego został usunięty fragment narzędzia. Po kolejnych 5 min usunięto złamany fragment z kanału mezjalnego językowego. Podczas, gdy usuwanie instrumentu z kanału mezjalnego policzkowego było bardzo czasochłonne, usuniecie narzędzia z kanału mezjalnego językowego było zaskakująco łatwe. To jasno uwydatnia wspomniany zakres stopnia trudności usuwania złamanych instrumentów. konano przy pomocy K-Flexo files (DENTSPLY Maillefer). Warstwę mazistą usunięto poprzez płukanie kanału 10% kwasem cytrynowym. Do ostatniego płukania zastosowano sterylną sól fizjologiczną. Dopasowano ćwieki gutaperkowe o odpowiednim stopniu rozbieżności (Ryc. 4) i sprawdzono ich zaklinowanie w kanale. Jako uszczelniacz zastosowano Topseal (DEN- TSPLY Maillefer). Wypełnienie kanałów wykonano metodą kondensacji ciągłej fali (continuous wave of condensation technique) przy pomocy Elements Obturation Unit (SybronEndo). Po wypełnieniu kanałów (Ryc. 5) wykonano wypełnienie tymczasowe z cementu szkło-jonomerowego (Fuji IX GP Fast). Zdjęcia rtg po ostatecznym wypełnieniu (Ryc. 6, 7) zrobiono w projekcji skośnej i metodą równoległą. Na zdjęciach widać 2 całkowicie oddzielne kanały mezjalne, a to oznacza, że zabieg usunięcia złamanych instrumentów z tych kanałów zakończył się sukcesem. Rokowanie w tym przypadku było pomyślne i pacjentka została skierowana z powrotem do lekarza prowadzącego w celu ostatecznej odbudowy korony. Przypadek 2 Do naszego gabinetu został skierowany 19-letni mężczyzna. Był on ogólnie zdrowy, jego stan oceniono na 1 pkt. w skali ASA. Dentysta, który skierował pacjenta, podczas wykonywania zabiegu leczenia endodontycznego zęba #4 (15) złamał w kanale wąski instrument zgodnie ze skierowaniem najprawdopodobniej pilnik K rozmiar 10 lub 15. Leczenie było niezbędne z powodu urazu, któremu pacjent uległ. Guzek policzkowy zęba uległ odłamaniu i doszło do obnażenia miazgi. Po usunięciu obu narzędzi wyznaczono długość roboczą w kanałach mezjalnych przy pomocy endometru (Root ZX Mini, Morita). Stworzono tor wprowadzania narzędzia i kanały mezjalne zostały wstępnie opracowane przy pomocy ProTaper S1 (DENTSPLY Maillefer). Kanały zostały obficie przepłukane 3% podchlorynem sodu. Następnie usunięto gutaperkę z kanału dystalnego przy pomocy narzędzia ProFile rozmiaru 25.06 (DENTSPLY Maillefer) z prędkością obrotową 500 rpm, stosując X-smart Easy endodontic motor (DENTSPLY Maillefer). Do zmiękczenia gutaperki nie było konieczne użycie środków chemicznych. Ścianki kanału zostały oczyszczone przy pomocy Micro- Debriders (DENTSPLY Maillefer) w celu usunięcia pozostałości gutaperki. Wszystkie kanały opracowano narzędziami ProFile do rozmiaru 40.06. Ostateczne opracowanie części wierzchołkowej wy- ET Autor Dr Rafaël Michiels pracuje w Belgii w 2 prywatnych gabinetach, których działalność ograniczona jest do endodoncji. Można się z nim skontaktować, pisząc na adres e-mail: rafael.michiels@gmail.com
ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion Praktyka 5 Wykonano aktualne zdjęcie diagnostyczne (Ryc. 8), na podstawie którego stwierdzono, że złamany fragment znajduje się ok. 5 mm od wierzchołka. Ząb odizolowano za pomocą koferdamu i stworzono dostęp przez wypełnienie czasowe, które zostało założone przez kierującego dentystę. Ryc. 1 Ryc. 2 Ryc. 3 Ryc. 4 Ryc. 5 Ryc. 6 Po otwarciu zęba, przy pomocy 10% kwasu cytrynowego i pasywnych ultradźwięków usunięte zostały pozostałości wodorotlenku wapnia. Ponieważ kanał w części środkowej i koronowej był bardzo szeroki, złamany instrument uwidoczniono od razu (Ryc. 9). Pozwoliło to na postępowanie bardzo zachowawcze i oszczędzające tkanki. Znając pozycję w kanale i kształt kanału, spodziewano się podzielenia kanału w części wierzchołkowej. Po zbadaniu przy pomocy wąskiego pilnika K potwierdzono drożność części podniebiennej. Ryc. 7 Ryc. 13 Narzędzie zostało złamane w kanale policzkowym. Do poluzowania go zastosowano tytanową końcówkę ProUltra tip #8 (DEN- TSPLY Maillefer). Kanał obficie przepłukano 5% podchlorynem sodu. Złamany instrument został usunięty (Ryc. 10), następnie wyznaczono długość roboczą i rozpoczęto opracowywanie kanałów przy pomocy narzędzi niklowo-tytanowych (Twisted Files, Sybron - Endo). Oba kanały opracowano do rozmiaru 25.08 Twisted File. Wybrano pilnik główny niewielkiej średnicy z powodu podzielenia kanału blisko wierzchołka (Ryc. 12) i w celu zminimalizowania ryzyka złamania kolejnego instrumentu ze względu na naprężenia wyczuwane podczas opracowywania. Ostateczne opracowanie części wierzchołkowej wykonano przy pomocy K-flexofiles rozmiar 25. Warstwa mazista została usunięta z użyciem 10% kwasu cytrynowego. Ostatnie płukanie kanału wykonano sterylną solą fizjologiczną. Dopasowano ćwieki gutaperkowe o odpowiednim stopniu rozbieżności i sprawdzono ich zaklinowanie (Ryc. 13). Jako uszczelniacza użyto Topseal. Oba kanały wypełniono zgodnie z techniką kondensacji fali ciągłej przy pomocy Elements Obturation Unit. Po wypełnieniu kanałów (Ryc. 14, 15) założono tymczasowe wypełnienie z cementu szkło-jonomerowego wraz z kulką z waty, która została zamoczona w mieszaninie alkoholu i chlorheksydyny, a następnie wysuszona sprężonym powietrzem przed wprowadzeniem do ubytku. Po ostatecznym wypełnieniu kanałów wykonano zdjęcia rtg (Ryc. 16, 17) w projekcji skośnej i metodą równoległą. Rokowanie dla tego przypadku było pomyślne i pacjent został skierowany do swojego lekarza prowadzącego w celu wykonania odbudowy korony. Podsumowanie Usuwanie złamanych narzędzi może być bardzo trudne i zajmować dużo czasu. Dr Marga Ree napisała kiedyś na forum ROOTS, że na - uczyła się, iż w endodoncji chodzi o 3 rzeczy: pasję, wytrwałość i cierpliwość to bardzo trafne określenie w przypadku usuwania złamanych narzędzi. ET Piśmiennictwo dostępne u wydawcy. Ryc 8 Ryc. 9 Ryc. 10 Ryc. 11 Ryc. 12 Ryc. 14 Ryc. 15 Ryc. 16 Ryc. 17 Ryc. 1: Zdjęcie diagnostyczne przedstawia 2 złamane narzędzia w korzeniu mezjalnym. Ryc. 2: Zmodyfikowane wiertło Gates-Glidden stosowane w celu opiłowania złamanego narzędzia. Ryc. 3: Jedno ze złamanych narzędzi. Ryc. 4: Dopasowane ćwieki gutaperkowe. Ryc. 5: Komora zęba po wypełnieniu kanałów gutaperką. Ryc. 6: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu (technika równoległa). Ryc. 7: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu (projekcja skośna). Ryc. 8: Zdjęcie diagnostyczne przedstawiające złamane narzędzie ok. 5 mm od wierzchołka. Ryc. 9: Złamane narzędzie. Ryc. 10: Złamane narzędzie po usunięciu. Ryc. 11: Określanie długości roboczej. Ryc. 12: Głębokie rozdzielenie kanałów w części wierzchołkowej. Ryc. 13: Dopasowanie ćwieków gutaperkowych. Ryc. 14: Wypełnienie części wierzchołkowej gutaperką. Ryc. 15: Komora zęba po całkowitym wypełnieniu gutaperką. Ryc. 16: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu (technika równoległa). Ryc. 17: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu (projekcja skośna). Klub i-cat już działa w Polsce! W dobie globalnej komputeryzacji oraz wszechobecnej informacji cyfrowej tomografia komputerowa wiązki stożkowej przebojem wkracza do szeroko pojętej diagnostyki medycznej. będziemy dążyli do polepszenia i zwiększenia możliwości oprogramowania jednocześnie czyniąc je łatwiejszym w obsłudze i bardziej przydatnym dla użytkowników mówią założyciele klubu. Grupa entuzjastów tej tech - nologii skupiła się w ICAT club. Celem działalności klubu jest promocja technologii CBCT wśród polskich lekarzy, wymiana doświadczeń oraz próba udoskonalenia oprogramowania. Pragniemy uświadomić lekarzom możliwości i korzyści, które stwarza CBCT w diagnostyce i leczeniu. Jednocześnie chcielibyśmy na forum klubu dzielić się swoimi spostrzeżeniami i doświadczeniami z pracy z tomografem wolumetrycznym. Współpracując z informatykami, Świeżo założony klub rozpoczął już działalność dydaktyczną 2 października br. zorganizowano kilka wykładów dla lekarzy dentystów w cyklu kształcenia podyplomowego poświęconych tomografii wolumetrycznej. Wśród partnerów i założycieli znajdują się: Aneta Grochowina, Radek Jadach, Tadeusz Telesz, Marcin Wiśniewski i Edyta Jaworska prezesem zaś i największym entuzjastą jest lek. dent. Dominik Tomasik. ET
6 Produkty ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion P R O M O C J A System S5 Endo Rotary Files Apex-Eye Pilniki S5 Endo Rotary Files to prosty, logiczny, łatwy w stosowaniu oraz bardzo ekonomiczny system pilników niklowo-tytanowych o zwiększonej stożkowatości (Big Taper) do łatwiejszego i szybszego mechanicznego opracowania kanału. Elastyczne, efektywne pilniki z różną stożkowatością przeznaczone są przede wszystkim do pracy metodą crown down. Zestaw wprowadzający systemu S5 Endo Rotary Files składa się z 5 narzędzi niklowo-tytanowych, ponumerowanych od 1 do 5 i oznaczonych na uchwycie paskami. Pilniki systemu S5 z bardzo bezpiecznym zakończeniem łatwo dopasowują się nawet do Bezprzewodowy system wypełniania kanałów korzeniowych EQ Master firmy Meta Biomed to system wypełniania kanałów gutaperką, dzięki któremu wypełnianie kanałów korzeniowych jest prostsze, szybsze i bardziej bezpieczne. Gorący plugger służy do uplastyczniania ćwieków gutaperkowych wewnątrz kanału korzeniowego. Ćwieki gutaperkowe bardzo zakrzywionych kanałów, minimalizując ryzyko perforacji kanału. Pilniki systemu S5 mają kształt zmodyfikowanych pilników NiTi S z dwoma 90º kątami cięcia, co ułatwia i przyspiesza opracowanie części wierzchołkowej kanału. Wszystkie pilniki mają płytsze nacięcia, znacznie wydłużony splot oraz bezpieczną, zaokrągloną końcówkę, która zmniejsza agresywność instrumentu. Pilniki systemu S5 mogą pracować z dowolnymi kątnicami o szybkości obrotowej 150-300 obrotów na minutę. Są specjalnie dopasowane do kątnicy S5 Endo Motor, której ustawienia są także ponumerowane od 1 do 5 i odpowiadają parametrom pracy poszczególnych instrumentów. Poldent Al. Jana Pawła II 80, lok. VI 00-175 Warszawa (Babka Tower), wejście od ul. Dzikiej Tel.: 0 (22) 351 76 50 do 55 Faks: 0 (22) 351 76 79 www.poldent.pl Elektroniczny, kieszonkowy endometr Apex-Eye umożliwia prawidłowy, czytelny pomiar niezależnie od warunków panujących w obrębie wierzchołka. Dokładny pomiar można uzyskać dzięki użyciu sygnału dźwiękowego, diod, podwójnej skali oraz wbudowanej linijce endometrycznej z powiększeniem. Apex-Eye jest lekki i wygodny w użyciu urządzenie wyposażone w baterię o wydłużonej żywotności można przytwierdzić do fartucha. Implant Dental New Wave ul. Górnośląska 4a/19 info@dental.waw.pl 00-444 Warszawa info@implant.waw.pl Tel.: (22) 869 71 00 (01) www.implant.waw.pl Faks: (22) 869 43 43 www.dental.waw.pl Bezprzewodowy system EQ Master firmy Meta Biomed do wypełniania kanału gutaperką na ciepło Zestaw implantologiczny Essential Włoska firma Omnia producent szerokiej gamy materiałów jednorazowych, prezentuje swój najnowszy produkt: zestaw implantologiczny Essential. Kompletny Essential zawiera: fartuchy, maski oraz czepki dla chirurga i 2 asystentów, 2 serwety o wymiarach 50 cm x 75 cm, 1 serwetę dla pacjenta o wymiarach 75 cm x 90 cm z otworem adhezyjnym w kształcie litery U o wymiarach 11 cm x 9 cm, 1 rękaw na przewód o długości 120 cm. Serwety zawarte w zestawie Essential są odporne na wodę, płyny i bakterie, a przez to wskazane są do okrycia powierzchni i osłony pacjenta. Zestaw Essential to dobra cena w stosunku do jakości, bezpieczeństwo i wysoki standard higieny przeprowadzanych zabiegów. Firma Omnia oferuje również możliwość stworzenia i zamówienia całkowicie indywidualnego zestawu dla każdego lekarza o dowolnie skomponowanej zawartości, wyprodukowanego specjalnie dla jego potrzeb. Więcej informacji można uzyskać, pisząc na adres e-mail: artur@dental.waw.pl lub pod nr tel.: 0 603 161 877. Implant Dental New Wave www.implant.waw.pl www.dental.waw.pl przyjmują wówczas formę kanału, tworząc idealne podłoże pod przyszłą odbudowę. Pistolet dopełniający został stworzony do wprowadzania uplastycznionej gutaperki do kanału korzeniowego gutaperka dostosowuje się kształtem nawet do najbardziej skomplikowanego anatomicznie systemu kanałowego. Dodatkowo system zawiera igły do pistoletu (w rozmiarach 23 i 25 wykonane ze stopu stalowego), wymienne końcówki do gorącego pluggera (w rozmiarach F, FM wykonane ze stopu stalowego), pałeczki gutaperkowe do pistoletu i ćwieki gutaperkowe. EQ Master jest łatwym w obsłudze bezprzewodowym systemem do wypełniania kanałów korzeniowych. Pracy nie utrudniają kable i przewody ani konieczność przeniesienia się do innego fotela dentystycznego. System EQ Master umożliwia trójwymiarowe, dokładne wypełnianie kanału korzeniowego, co znacząco zwiększa wydajność pracy dentysty. Dostępne 2 rodzaje końcówek (gorący plugger i pistolet dopełniający) można stosować oddzielnie lub jako wzajemnie uzupełniające się urządzenia w zależności od sytuacji klinicznej. System EQ Master jest łatwy w użyciu, minimalizuje czas potrzebny do prawidłowego, trójwymiarowego wypełnienia kanału gutaperką. Łączy w sobie metodę kondensacji wierzchołkowej z trójwymiarowym dopełnieniem części wierzchołkowej oraz wszystkich kanałów lateralnych. Zalety EQ Master: 2 systemy w jednym urządzeniu, unikalne, wydajne, lekkie, bezprzewodowe urządzenie, łatwe do przemieszczania w gabinecie, proste w użyciu, minimalizuje czas potrzebny do prawidłowego, trójwymiarowego wypełnienia kanału gutaperką. EQ Master to idealny system do wypełnień kanałów, który: zamyka szczelnie kanał w 3 wymiarach, nie kurczy się, nie drażni tkanek okołowierzchołkowych, jest odporny na działanie wilgoci, łatwy do wprowadzenia i usunięcia w przypadku rewizji, nie przebarwia zęba, daje kontrast na zdjęciu rtg. Poldent www.poldent.pl
8 Wydarzenia ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion Międzynarodowe Sympozjum Pulp Fiction spotkanie miłośników endodoncji Fot.: Pulp Fiction 2009 W Centrum Konferencyjnym w Jachrance niedaleko Warszawy, na początku grudnia (2-5.12.) odbędzie się spotkanie miłośników endodoncji. To już 12. edycja znanego nie tylko polskim dentystom sympozjum Pulp Fiction. Tematyka tegorocznego sympozjum koncentrować się będzie na nowoczesnych metodach i technikach leczenia kanałowego, a także powikłaniach po leczeniu endodontycznym oraz najnowszych osiągnięciach w mikrochirurgii. Bogaty program naukowy z pewnością zadowoli uczestników, a przygotowane imprezy towarzyszące uatrakcyjnią pobyt na konferencji. Jak co roku, spotkanie zapowiada się bardzo interesująco, czemu sprzyjać będzie wysoki poziom merytoryczny części naukowej i wiele niespodzianek po wykładach. W sympozjum swój udział potwierdzili: prof. Marga Ree, Samuel Kratchman, Jorge Vera oraz Fot.: Pulp Fiction 2009 kardiolog Brian Starter. Opiekę merytoryczną nad spotkaniem objął Komitet Naukowy w składzie: prof. dr hab. Danuta Piątowska, prof. dr hab. Halina Pawlicka oraz prof. dr hab. Jerzy Krupiński. W programie prekongresowym zaplanowano warsztaty Endodoncja praktyczna, poprowadzi je lek. stom. Jerzy Zbożeń oraz lek. stom. Tomasz Zbożeń. Odbędą się także egzaminy Curriculum Endodontyczne, organizowane przez Polskie Towarzystwo Endodotyczne oraz Curriculum Implantologii organizowane przez Polskie Stowarzyszenie Implantologiczne. Wykłady kongresowe z dziedziny endodoncji oraz mikrochirurgii i implantologii odbywać się będą w czwartek w godz. 16.00-20.00 oraz w piątek i w sobotę w godz.10.00-19.30. Ich tematy to m.in.: Co, gdzie, kiedy jak wybrać najlepsze rozwiązanie protetyczne po leczeniu endodontycznym, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Endodontycznego, Podejmowanie decyzji endodontycznych aktualne podejście, Aktualizacja problemów ogólnomedycznych pacjentów leczonych stomatologicznie, Powikłania podczas konwencjonalnego i chirurgicznego leczenia endodontycznego, Zastosowanie cementu portlandzkiego w endodoncji sposoby rozwiązywania różnych problemów klinicznych, Postępowanie w przypadkach urazów endodontycznych, Problemy na styku endodoncji i protetyki, Zagadnienia endodontyczne niezbędne do osiągnięcia sukcesu klinicznego. Każdy dzień wykładów zakończy dyskusja z prowadzącymi. Organizatorzy zapewniają tłumaczenie symultaniczne. Uczestnicy sympozjum otrzymają Certyfikat oraz 18 pkt. edukacyjnych. Szczegółowy program spotkania oraz warunki uczestnictwa znaleźć można na stronie internetowej: www.profident.pl. ET