OPIS DOBREJ PRAKTYKI 1. Dane dotyczące gminy/powiatu nazwa inicjatywy Społeczna Inicjatywa Rad Osiedli nazwa gminy/powiatu Gmina Miasto Oświęcim dokładny adres 32-600 Oświęcim, ul. Zaborska 2 województwo małopolskie telefon 33-8429-100 adres strony internetowej www.um.oswiecim.pl faks 33-8429-199 adres e-mail sekretariat@um.oswiecim.pl 2. Rodzaj(e) podjętych działań (zaznacz): kształtowanie efektywnych systemów konsultacji społecznych i udziału obywateli w formułowaniu strategii rozwoju i prowadzenia polityki lokalnej lub regionalnej; wprowadzanie nowatorskich form demokracji lokalnej; rozwijanie systemów kontroli i komunikacji społecznej, ze szczególnym podkreśleniem przejrzystości procesów decyzyjnych władz gminy lub powiatu; oryginalne formy aktywizacji działalności obywatelskich i współpracy z organizacjami pozarządowymi; formy działalności z podmiotami gospodarczymi i ich samorządami na rzecz wspólnoty obywatelskiej i lokalnego rozwoju; działania na rzecz wychowania obywatelskiego, w tym pozaszkolne inicjatywy edukacyjne, działania na rzecz młodych mieszkańców gminy lub powiatu; decentralizację realizacji zadań publicznych, drogą przekazywania jej organizacjom obywatelskim lub jednostkom bliższym obywateli; inne...... 1
3. Przedmiot działalności Miasto Oświęcim w 2012 r. wprowadziło program Społeczna Inicjatywa Rad Osiedli jako mechanizm służący pogłębianiu społecznej aktywności poprzez realizację potrzeb zgłaszanych przez mieszkańców osiedli. Począwszy od 2012 r. dla dwunastu rad osiedli w budżecie miasta corocznie planuje się kwotę 300 tys. zł, która jest dzielona pomiędzy poszczególne osiedla proporcjonalnie do liczby mieszkańców. Poprzez Rady Osiedli mieszkańcy mogą zgłaszać zadania i inwestycje, które z ich punktu widzenia wymagają najpilniejszej realizacji i będą służyć poprawie warunków życia na osiedlu. Realizacja wskazanych przedsięwzięć jest sprawdzona przez pracowników Urzędu Miasta lub miejskich jednostek organizacyjnych pod kątem możliwości ich realizacji w danym roku budżetowym, przygotowania dokumentacyjnego, własności nieruchomości, możliwości realizacji w ramach przyznanych środków. Wykonaniem inicjatyw zajmuje się Urząd Miasta lub miejskie jednostki organizacyjne. W ramach programu Społeczna Inicjatywa Rad Osiedli Rady Osiedli decydują na przykład o montażu kamer monitoringu miejskiego, urządzeń siłowni zewnętrznych, wykonaniu dodatkowych punktów oświetlenia ulicznego, remontach chodników, remontach siedzib rad osiedli, doposażaniu placów zabaw dla dzieci w urządzenia zabawowe i zewnętrzne stoły do ping ponga, doposażaniu domów osiedlowych. Dzięki realizacji programu SIRO mieszkańcy czują się bardziej odpowiedzialni za swoje osiedle. 4. Opis działań Społeczna Inicjatywa Rad Osiedli to sposób na zwiększenie zainteresowania mieszkańców swoim osiedlem i decydowania o jego rozwoju. Mieszkańcy danego osiedla najlepiej wiedzą, czego potrzebują: chodnika czy placu zabaw. Dzięki temu czują, że mają rzeczywisty wpływ na to, co się dzieje w ich otoczeniu. Inicjatywa została zapoczątkowana w 2011 r. wnioskiem Prezydenta Miasta Oświęcim do Rady Miasta o zmianę statutów osiedli w tym zakresie. Następnie, po uchwaleniu przez Radę Miasta uchwały Nr XI/193/11 z dnia 31 sierpnia 2011 r. w sprawie zmiany uchwały Nr XXXIX/398/08 Rady Miasta Oświęcim z dnia 26 listopada 2008 r. w sprawie uchwalenia statutów osiedli, Prezydent Miasta wydał zarządzenie Nr 120.55.2011 z dnia 21.11.2011 r. w/s szczegółowych zasad realizacji Społecznej Inicjatywy Rad Osiedli. Zgodnie z w/w zarządzeniem od 2012 r. Rady Osiedli otrzymują corocznie 300.000 zł na realizację zadań zgłoszonych przez mieszkańców. Funkcję koordynatora Społecznej Inicjatywy Rad Osiedli pełni Sekretarz Miasta. Środki na zadania realizowane w ramach społecznej inicjatywy rad osiedli są wyodrębnione w projekcie budżetu miasta w formie rezerwy celowej na zadania majątkowe. Jeżeli zadanie nie spełnia kryteriów zadania majątkowego w świetle obowiązujących przepisów, środki mogą być przeznaczone na zadanie bieżące, po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Budżetu i Rozwoju Miasta w tym zakresie. Na poszczególne Rady Osiedli środki finansowe dzielone są proporcjonalnie do 2
liczby mieszkańców. Wyliczenie kwot przypadających na poszczególne rady osiedla stanowi element materiałów informacyjnych projektu budżetu miasta. Następnie w terminie 1 miesiąca od uchwalenia budżetu miasta rada osiedla składa do Urzędu Miasta Oświęcim do Koordynatora wniosek, o którym mowa w 7a ust. 2 i 3 Statutu Osiedla. Wraz z wnioskiem rada osiedla składa kartę zadania wg określonego wzoru będącego załącznikiem do w/w zarządzenia. Przewodniczący Rady Osiedla może przedłożyć maksymalnie 5 kart zadań do realizacji w danym roku budżetowym. Koordynator dekretuje poszczególne karty zadań do zaopiniowania przez wydziały merytoryczne, celem oceny możliwości realizacji i wyceny. Zaopiniowane przez wydziały merytoryczne karty zadań w terminie trzech tygodni przekazywane są do koordynatora, który przygotowuje informacje dla rad osiedli dot. możliwości realizacji zadań oraz posiadanych środków przez Radę Osiedla w ramach Społecznej Inicjatywy Rad Osiedli. Rada Osiedla w terminie 2 tygodni od otrzymania w/w informacji przekazuje do urzędu ostateczną decyzję w formie uchwały dot. wytypowanych zadań do realizacji w danym roku budżetowym w ramach Społecznej Inicjatywy Rad Osiedli. Następnie Prezydent Miasta ustanawia wydziały merytoryczne odpowiedzialne za realizację konkretnych zadań pod względem merytorycznym oraz finansowym. W miarę możliwości budżetu roku następnego wyodrębniona kwota na Społeczną Inicjatywę Rad Osiedli może zostać powiększona o niewykorzystane środki na tą inicjatywę z roku poprzedniego. 5. Uzyskane efekty W ramach realizacji Społecznej Inicjatywy Rad Osiedli uzyskano efektywny system konsultacji społecznych i udziału obywateli w realizacji zadań osiedla, na którym mieszkają, wprowadzono nowatorską formę demokracji lokalnej, rozwinięto system kontroli i komunikacji społecznej, ze szczególnym podkreśleniem przejrzystości procesów decyzyjnych władz miasta. Poprzez zaangażowanie Rad Osiedli w proces decyzyjny, do współpracy przystąpili również mieszkańcy, którym na sercu leży dobro osiedla, diagnozując potrzeby ich wspólnoty lokalnej zarówno w zakresie szeroko rozumianej infrastruktury technicznej miasta jak i w zakresie zaspokajania potrzeb młodych oraz najmłodszych mieszkańców osiedli. Poprzez ich działania poprawia się estetyka osiedli w kierunku oczekiwanym przez mieszkańców. Mają oni również wpływ na ustalanie priorytetów w realizacji zgłoszonych zadań. Fakt, że sami decydują o ich realizacji powoduje również poczucie odpowiedzialności za zamontowany sprzęt i wpływa na proces włączania się mieszkańców w poprawę bezpieczeństwa na osiedlach i współpracę w tym zakresie z Policją i Strażą Miejską. Zwiększył się udział obywateli w realizację zadań publicznych, działalności na rzecz dobra wspólnego i budowanie kapitału społecznego. Inicjatywa ta jest na tyle cenna, że miasto planuje jej kontynuację w latach kolejnych. 3
W ramach Społecznej Inicjatywy Rad Osiedli, od początku wprowadzenia programu, zrealizowano niżej wymienione zadania zgłoszone przez mieszkańców: na Osiedlu Monowice wykonano instalację elektryczną wraz z oświetleniem wskazanych odcinków ulic, utwardzono część dróg oraz zakupiono sprzęt nagłaśniający dla potrzeb Rady Osiedla, na Osiedlu Zasole wyremontowano chodniki, przesunięto lampy oświetleniowe, zagospodarowano teren zielony poprzez montaż urządzeń do siłowni zewnętrznych, zakupiono i zamontowano ławki parkowe, doposażono place zabaw poprzez zakup małych urządzeń oraz zamontowano kamery monitoringu miejskiego, na Osiedlu Błonie zainstalowano kamery monitoringu miejskiego oraz zaadaptowano teren miejski po zbiorniku wodnym na cele rekreacyjno-sportowe dla dzieci, dla Osiedla Dwory-Kruki częściowo wyremontowano siedzibę rady osiedla, na Osiedlu Pod Borem doposażono plac zabaw dla dzieci i młodzieży w sprzęt do zabawy, zakupiono koszulki treningowe dla drużyny sportowej mieszkańców oraz sprzęt nagłaśniający, dla Osiedla Wschód zakupiono oraz zamontowano stoły do tenisa stołowego na placach zabaw, doposażono je w urządzenia zabawowe oraz wyremontowano wskazane chodniki dla pieszych, na Osiedlu Domki Szeregowe zamontowano nowe tablice ogłoszeniowe oraz wyremontowano istniejący plac zabaw, Osiedle Północ uzupełniono o kosze na śmieci, zakupiono i zamontowano tablice do koszykówki, zakupiono urządzenia zabawowe, zagospodarowano i odnowiono miejsca przy piaskownicach dla dzieci oraz zamontowano nowe tablice ogłoszeniowe, mieszkańcom Osiedla Stare Stawy zakupiono wyposażenie domu osiedlowego oraz wykonano dokumentację i projekt oświetlenia chodnika pieszo-jezdnego, na terenie Osiedla Stare Miasto wykonano nową gablotę informacyjną, postawiono drewnianą altanę parkową na placu zabaw, zakupiono ławki parkowe oraz ogrodzono istniejący plac zabaw, na Osiedlu Południe zakupiono i zamontowano ławki miejskie, wyremontowano oraz doposażono istniejące place zabaw w urządzenia zabawowe, kosze do koszykówki oraz stoły do ping ponga, na Osiedlu Zachód doposażono istniejące place zabaw w nowe urządzenia zabawowe. 6. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Na realizację Społecznej Inicjatywy Rad Osiedli z budżetu Miasta Oświęcim corocznie przeznaczane jest 300.000 zł na sfinansowanie zadań zgłaszanych przez Rady Osiedli. Do nakładów niefinansowych zaś należy zaliczyć czas pracy pracowników Urzędu lub miejskich jednostek organizacyjnych szacujących koszty realizacji, a następnie realizujących zgłoszone zadania. 4
7. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt? Zbyt duże koszty realizacji zawnioskowanych jednostkowych zadań w stosunku do budżetu przyznanego Radzie Osiedla; niemożliwość realizacji i zakończenia zadania w danym roku budżetowym z uwagi na szeroki zakres; brak dokumentacji planistycznej zgłaszanych zadań. Ponadto, zgodnie z ustawą Prawo budowlane, konieczność dokonywania zgłoszeń na montaż nowych urządzeń na placach zabaw, czy też urządzeń do siłowni zewnętrznych, powoduje nadmierne wydłużenie realizacji zadania. 8. Zalecenia dla innych jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych wdrożeniem projektu Zadania realizować w danym roku budżetowym tak, aby uniknąć niepotrzebnego przenoszenia środków finansowych na rok następny, gdyż doprowadzić by to mogło w dłuższej perspektywie czasowej do nadmiernej kumulacji środków. 5