Odpady opakowaniowe wielomateriałowe w polskim systemie prawnym

Odpady opakowaniowe wielomateriałowe w polskim systemie prawnym

Wprowadzenie UGO Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi UCPG Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

Odpady opakowaniowe wielomateriałowe Odpady opakowaniowe wielomateriałowe odpady po opakowaniach wielomateriałowych, tj. opakowaniach wykonanych z co najmniej dwóch różnych materiałów, których nie można rozdzielić ręcznie lub za pomocą prostych metod mechanicznych Rok 2011 Masa opakowań ogółem (w Mg) 5 850 340 2012 4 669 891 2013 4 836 424 2014 4 925 480 Źródło: W. Piontek, S. Jarzębowski, Analiza warunków przetwarzania odpadów opakowaniowych po środkach niebezpiecznych oraz odpadów po opakowaniach wielomateriałowych w Polsce, Warszawa 2015

Zagospodarowanie odpadów opakowaniowych wielomateriałowych na podstawie regulacji zawartych w UGO

Mechanizm funkcjonowania Wprowadzający produkty w opakowaniach wielomateriałowych odpowiedzialny jest za organizację systemu zbierania oraz zapewnienie odzysku (recyklingu) odpadów opakowaniowych takiego samego rodzaju, jak te, które powstały z opakowań wskutek prowadzonej przez niego działalności gospodarczej na odpowiednim poziomie w kolejnych latach Masę odpadów poddanych recyklingowi lub innemu niż recykling procesowi odzysku ustala wyłącznie się w oparciu odpowiednio o DPR i DPO, przy czym dokumenty te stanowią podstawę do określenia, czy nastąpiło osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu i odzysku przewidzianych prawem Organizacja samorządu gospodarczego reprezentująca grupę przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach wielomateriałowych może zawrzeć porozumienie z marszałkiem województwa w zakresie utworzenia i utrzymania systemu zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań wielomateriałowych Wprowadzający produkty w opakowaniach wielomateriałowych mogą na równych zasadach przystępować do zawartych już porozumień

Uczestnicy systemu Wprowadzający produkty w opakowaniach wielomateriałowych: organizacja systemu zbierania i zapewnienie odzysku, w tym recyklingu, odpadów takiego samego rodzaju jak te, które powstały z opakowań wskutek prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, w których wprowadził produkty samodzielnie lub poprzez przystąpienie do porozumienia zawartego pomiędzy marszałkiem województwa i organizację samorządu gospodarczego Podmioty odbierające odpady: zbieranie, transport, przygotowanie do recyklingu, odzysku lub unieszkodliwienia Organizacje samorządu gospodarczego: reprezentowanie grupy wprowadzających produkty w opakowaniach, zawieranie porozumienia z marszałkiem województwa w zakresie utworzenia i utrzymania systemu zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań wielomateriałowych Podmioty prowadzące recykling lub odzysk odpadów: wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie recyklingu lub innego niż recykling procesu odzysku, wystawianie DPR i DPO Marszałek województwa: sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów prawa, informowanie ministra środowiska o porozumieniach zawartych (rozwiązanych) z organizacjami samorządu gospodarczego w przypadku marszałka województwa Minister właściwy do spraw środowiska: określenie minimalnych rocznych poziomów odzysku i recyklingu dla opakowań wielomateriałowych w poszczególnych latach, poniżej których nie mogą zostać określone poziomy w porozumieniu pomiędzy organizacją samorządu gospodarczego i marszałkiem województwa

Masa opakowań wielomateriałowych wprowadzonych do obrotu Rodzaj opakowania przeważającego Masa opakowań wielomateriałowych wprowadzonych do obrotu (w Mg) 2011 2012 2013 2014 Tworzywa sztuczne 832 1 803 4 708 Aluminium 793 683 528 Stal (w tym blacha stalowa) 209 354 604 Papier i tektura 4 904 8 890 12 945 Szkło 2 2,8 1,1 Drewno 58 88 57 Razem 6 797 11 821 18 843 80 147 Źródło: W. Piontek, S. Jarzębowski, Analiza warunków przetwarzania odpadów opakowaniowych po środkach niebezpiecznych oraz odpadów po opakowaniach wielomateriałowych w Polsce, Warszawa 2015

Cele krótkookresowe i stopień ich realizacji Rodzaj opakowania przeważającego Docelowy poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w 2020 r. Odzysk Recykling Średni poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych zanotowany w 2015 r.** Odzysk Recykling Opakowania razem 56% 63,6% 58,7% Tworzywa sztuczne 23,5% 29,3% Aluminium 51% 52,9% Stal (w tym blacha stalowa) 51% 55,1% Papier i tektura 78,7% Szkło 63,7% Drewno 16% 53,6% Wielomateriałowe * * *Poziom określony odpowiednio wg rodzaju materiału przeważającego w opakowaniu wielomtariałowym **Za: J. Tyczkowski, Sytuacja na rynku OOO w 2015 r., Warszawa 2016

Masa opakowań wielomateriałowych wprowadzonych do obrotu (OSG) Rodzaj opakowania przeważającego Masa opakowań wielomateriałowych wprowadzonych do obrotu (w Mg) Tworzywa sztuczne 2014 20 761 2015 25 414 Aluminium 1 367 1 149 Stal (w tym blacha stalowa) Papier i tektura Szkło Drewno Razem 587 66 974 160 9 89 858 394 76 480 46 28 103 511 Źródło: T. Styś, R. Foks, System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce. Perspektywa zamknięcia obiegu, Warszawa 2016

Cele krótkookresowe i stopień ich realizacji (OSG) Rodzaj opakowania przeważającego Docelowy poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w 2020 r. Średni poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych zanotowany w 2015 r.* Odzysk Recykling Odzysk Recykling Tworzywa sztuczne 23,5% 7,58% 17,5% Aluminium 51% 7,16% 17,63% Stal (w tym blacha stalowa) 51% 2,71% 13,18% Papier i tektura 7,59% 21,13% Szkło 4,93% 6,5% Drewno 16% 2,67% 4% *Źródło: T. Styś, R. Foks, System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce. Perspektywa zamknięcia obiegu, Warszawa 2016

Zagospodarowanie odpadów opakowaniowych wielomateriałowych na podstawie regulacji zawartych w UCPG

Mechanizm funkcjonowania Samorząd gminy odpowiedzialny jest za organizację systemu selektywnego zbierania, co najmniej, następujących frakcji odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz zapewnienie ich recyklingu lub przygotowania do ponownego użycia na odpowiednim poziomie w kolejnych latach Minister właściwy do spraw środowiska może określić w drodze rozporządzenia szczegółowy sposób selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz kiedy wymóg selektywnego zbierania uważa się za spełniony

Szczegółowy sposób selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów Frakcja odpadów komunalnych Odpady ulegające biodegracji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów Odpady z papieru, w tym tektury, odpady opakowaniowe z papieru i tektury Odpady ze szkła, w tym odpady opakowaniowe ze szkła Odpady metali, w tym odpady opakowaniowe z metali Odpady tworzyw sztucznych, w tym odpady opakowaniowe tworzyw sztucznych Odpady opakowaniowe wielomateriałowe Metoda gromadzenia Pojemnik (worek) koloru brązowego z odpowiednim napisem w miejscu wytworzenia i na terenach przeznaczonych do użytku publicznego Pojemnik (worek) koloru niebieskiego z odpowiednim napisem w miejscu wytworzenia i na terenach przeznaczonych do użytku publicznego Pojemnik (worek) koloru zielonego z odpowiednim napisem w miejscu wytworzenia i na terenach przeznaczonych do użytku publicznego Pojemnik (worek) koloru żółtego z odpowiednim napisem w miejscu wytworzenia i na terenach przeznaczonych do użytku publicznego Pojemnik (worek) koloru żółtego z odpowiednim napisem w miejscu wytworzenia i na terenach przeznaczonych do użytku publicznego Pojemnik (worek) koloru żółtego z odpowiednim napisem w miejscu wytworzenia i na terenach przeznaczonych do użytku publicznego Źródło: projekt Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (wersja z dnia 24 listopada 2016 r.)

Uczestnicy systemu Właściwe organy samorządu gminy: ustanawianie selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmującego co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych Właściciele nieruchomości: zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi przez samorząd gminy; ponoszenie, na rzecz samorządu gminy opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi Podmioty odbierające odpady: przekazywanie odebranych od właścicieli nieruchomości selektywnie zebranych odpadów komunalnych do podmiotu prowadzącego recykling lub odzysk odpadów Podmioty prowadzące recykling lub odzysk odpadów: wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie recyklingu lub innego niż recykling procesu odzysku Podmioty prowadzące regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych: w procesie przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, wydzielanie m.in. odpadów po produktach w opakowaniach z papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych Właściwe organy samorządu województwa: organizacja rynku przetwarzania odpadów komunalnych Minister właściwy do spraw środowiska: określenie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, które gmina jest obowiązana osiągnąć w poszczególnych latach oraz sposób obliczania tych poziomów

Selektywne zbieranie odpadów opakowaniowych wielomateriałowych Liczba gmin nieprowadzących selektywnego zbierania odpadów wielomateriałowych w poszczególnych województwach W ok. 15% gmin w Polsce nie jest prowadzone selektywne zbieranie odpadów opakowaniowych wielomateriałowych 2013 2014 2015 Masa opakowań wielomateriałowych zebranych selektywnie wg GUS 11 363,8 Mg 40 368,1 Mg 11 212,9 Mg

Odpady opakowaniowe wielomateriałowe dostarczone do RIPOK Ok. 238 Mg odpadów opakowaniowych wielomateriałowych w strumieniu zmieszanych odpadów komunalnych trafia do RIPOK Źródło: aktualizacja Krajowego planu gospodarki odpadami (projekt z dnia 9 września 2015 r.)

Wyzwania Cele systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi według pakietu gospodarki o obiegu zamkniętym Zwiększenie wagowo przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów opakowaniowych do co najmniej: 2025 r. 2030 r. 65% 75% Tworzywa sztuczne 55% Aluminium 75% 85% Metale żelazne Papier i tektura Szkło Drewno 75% 75% 75% 60% 85% 85% 85% 75%

Wyzwania? Czy potrzebna jest zmiana organizacji systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi wielomateriałowymi?? Czy możliwe jest osiągnięcie celów 2025 i 2030 bez zmiany obecnego sposobu organizacji systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi wielomateriałowymi??? Jak ponownie określić role i obowiązki uczestników systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi wielomateriałowymi, żeby możliwe było przejście od obecnego do cyrkularnego modelu gospodarki opadami? Jaki model rozszerzonej odpowiedzialności producenta?

Tomasz Styś Email: tomasz.stys@sobieski.org.pl Twitter: @T_Stys