w przestrzeni miejskiej
www.wirtualnycmentarz.pl www.nekropolia.pl www.zaduszki.org
Jacek Kolbuszewski, filolog i folklorysta, spróbował zdefiniować pojęcie cmentarza: (...) cmentarz jest instytucjonalnie ukształtowanym wycinkiem przestrzeni o programowo założonym grzebalnym przeznaczeniu, zorganizowanym zaś wedle pewnych dyrektyw reguł kulturowych, związanych tak ze zrytualizowaniem form grzebania zmarłych, jak i z istnieniem pewnej tradycji sposobu utrwalania pamięci o nich
Średniowiecze cmentarz żywy, miejskie centrum XVII-XVIII w. rozrost cmentarzy powoduje smród i odór, dyskusja o wyrzuceniu cmentarzysk z miast XIX w. biurokratyzacja i personalizacja cmentarzy. Cmentarz jako miejsce zadumy i rozważań.
Cmentarze to miasta umarłych, lecz projektowane dla żywych, dlatego przestrzeń cmentarna odwzorowuje miejską poprzez: układ alejek dzielnice cmentarne
W literaturze da się zauważyć podział cmentarzy na dwie grupy: SACRUM cmentarze wciąż funkcjonujące, będące miejscem pochówku nowych zmarłych PROFANUM cmentarze na których nie grzebie się już nowych zmarłych, słuzą jako atrakcja turystyczna.
Warszawę widzi się w kategoriach sacrum przez pryzmat ofiary, śmierci tych, którzy poświęcili życie aby ocalić to miasto. Dlatego też Warszawę można uznać za cmentarz, metropolię-nekropolię. Pokazuje to Czesław Miłosz w wierszu Campo di Fiori: Morał ktoś może wyczyta, Że lud warszawski czy rzymski Handluje, bawi się, kocha Mijając męczeńskie stosy.
Warszawiacy przyzwyczaili się już do niezliczonych tablic, przypominających o tych, którzy zginęli podczas wojny i prowadzą zwykłe doczesne życie. Gdyby chciano pamiętać po jakich złożach grozy codziennie chodzimy, nikt tu nie mógłby spać spokojnie.
Aby móc normalnie funkcjonować w Warszawie konieczne było udomowienie tak naznaczonej przestrzeni nałożenie kategorii profanum - i wprzęgnięcie jej w zwyczajny rytm dnia. Pozwoliło to na wypchnięcie myślenia o śmierci ze sfery codzienności do sfery sacrum jaką jest przestrzeń cmentarzy.
Cmentarze w przestrzeni miejskiej to nie tylko instytucjonalnie ukształtowany wycinek przestrzeni o programowo założonym grzebalnym charakterze ale również oddzielenie przestrzeni sacrum od przestrzeni profanum.
Cmentarze pełnią wiele znaczących funkcji: Miejsce oddawania czci zmarłym. Przekazują wiedzę o pogrzebanych, a także o stosunku żyjących do tych zmarłych. Przedstawiają dzieje i historię narodów. Budują narodową lub lokalną tożsamość.
Mimo, że cmentarze należą do sfery sacrum, to również nekropolie posiadają przestrzeń profanum. Profanum przejawia się poprzez zmianę cmentarzy w parki lub muzea, które stają się atrakcjami turystycznymi ze względu na zabytki i architekturę jaka tam się znajduje. Nekropolie bywają też miejscem np.: manifestacji politycznych, spotkań czy innych czynności, których niemożna zaliczyć do sfery sacrum.
Obecnie na terenie Warszawy istnieje około 30 cmentarzy. Są to zarówno cmentarze czynne jak i te na, których już nie dokonuje się pochówków. Rodzaje cmentarzy: parafialne, komunalne, wojskowe. Ze względu na wyznanie: katolicki,prawosławny, ewangelickoreformowany, ewangelicko-augsburski, żydowski, muzułmański, karaimski.
Jest to najbardziej zasłużona dla pamięci narodu nekropolia. Tutaj chowano sławne postacie z życia kultury, sztuki i literatury. Cmentarz Powązkowski jest skarbnicą rzeźby i małej architektury. Stare Powązki to archiwum polskiej myśli, kultury, tradycji i patriotyzmu. Wieczny spoczynek znaleźli tam ludzie wybitni i zasłużeni, ale nie tylko. Szacuje się, że na terenie Powązek pochowanych może być nawet 1 mln ludzi.
Założony w 1806 roku, podzielony jest na dwie kwatery: męską i kobiecą. Zawsze miał charakter elitarny, gdyż biedota żydowska chowana była w prawobrzeżnej części miasta, na cmentarzu na Targówku. Obecnie liczy prawie 34 ha, ale już na początku XX wieku zabrakło tam wolnych miejsc. Wprowadzono wtedy system tak zwanych nasypów. Polegało to na nakładaniu kolejnej warstwy ziemi na miejsca pochówku sprzed pięćdziesięciu lat.
Największy cmentarz Warszawy powstał w 1884 r.. Początkowo miał być przeznaczony przede wszystkim dla biedniejszych warstw społecznych rozwijającej się wówczas Warszawy. Sytuacja ta uległa jednak zmianie w ciągu kolejnych lat użytkowania cmentarza. Obecnie zajmuje 113 ha, a liczba pochowanych tam zmarłych dochodzi do 1 miliona.
Jest to jedyny w Polsce cmentarz karaimski, który w dodatku jest czynny do dnia dzisiejszego. Założony został w 1890 roku. Znajduje się na nim niewiele ponad czterdzieści mogił. Powierzchnia jego została powiększona i obecnie liczy około tysiąca metrów kwadratowych. Nagrobki podobne są do nagrobków na innych cmentarzach, ale inskrypcje na nich wypisane są w języku karaimskim.