RAPORT KOŃCOWY PROJEKTU. Leonardo da Vinci. będącego częścią Programu Uczenie się przez całe życie

ZATWIERDZAM RAPORT KOŃCOWY PROJEKTU Leonardo da Vinci będącego częścią Programu Uczenie się przez całe życie Save our lives Europejskie bezpieczeństwo na drogach Cypr (Nikozja, Limassol, Larnaca 03.11.2013 09.11.2013r Nr projektu: 2013-PL1-LE003-38147 1

Wstęp Projekt Komendy Wojewódzkiej Policji z siedzibą w Radomiu pn. Save our lives Europejskie bezpieczeństwo na drogach uzyskał dofinansowanie w ramach programu Uczenie się przez całe życie Leonardo da Vinci. Celem projektu była obserwacja zagranicznych rozwiązań Policji w zakresie: podejmowania akcji i działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym, współdziałanie Policji z innymi podmiotami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo w ruchu drogowym, poznanie stosownych form edukacji uczestników ruchu drogowego, wymiana informacji na temat doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy zaangażowanych w prowadzenie akcji profilaktycznych z zakresu ruchu drogowego. Uczestnikami projektu była grupa 6 funkcjonariuszy Policji z garnizonu mazowieckiego i małopolskiego, którzy w sposób szczególny są zaangażowani w realizację strategii oraz doskonalenie i wdrażanie metod i form działań prewencyjnych i profilaktycznych z dziedziny ruchu drogowego: insp. Andrzej Choromański Komendant Powiatowy Policji w Ostrowi Mazowieckiej. podinsp. Stanisław Popiel Ekspert Zespołu ds. Profilaktyki Społecznej Wydziału Ruchu Drogowego KWP z siedzibą w Radomiu. nadkom. Jacek Choroś Kierownik Referatu Ruchu Drogowego KPP w Lipsku. podkom. Katarzyna Gąsiorowska Broniewska Kierownik Referatu ds. Wykroczeń i Przestępstw w Ruchu Drogowym KMP w Radomiu. st. asp. Marek Bednarz Kierownik Referatu Ruchu Drogowego KPP w Żyrardowie. asp. Katarzyna Giza Wydział ruchu Drogowego KMP w Krakowie. Wymiana doświadczeń w zakresie podejmowania akcji i działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym miała miejsce w dniach 03.11.2013 09.11.2013r. w Nikozji i Limasol na Cyprze. Larnaka była miejscem naszego przylotu i odlotu. Funkcjonariusze uczestniczący w wymianie zostali zapoznani z wieloma rozwiązaniami stosowanymi przez stronę przyjmującą w zakresie dbałości o bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Każde zaplanowane zagadnienie zostało szczegółowo omówione i uzupełnione prezentacją multimedialną. W niniejszym opracowaniu zostaną przedstawione najciekawsze z prezentowanych rozwiązań, celem rozpowszechnienia oraz podjęcia próby wdrożenia dobrych praktyk na gruncie naszego kraju. 2

I. Informacje ogólne o Republice Cypryjskiej. Cypr (Republikę Cypryjską) zamieszkuje 803200 mieszkańców na południu i 171000 w części północnej, okupowanej przez Turcję. Ludność grecka wyznaje chrześcijaństwo (prawosławie), natomiast turecka (islam). Cypr jest wyspą o powierzchni 9 251 km²(wyspa)/ 8 997 km². Ustrój państwa to republika federacyjna. Głową państwa jest prezydent Nikos Anastasiadis. Językami urzędowymi w tym państwie są grecki i turecki. Cypr wstąpił do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Do 1960 roku był kolonią angielską. W 1960 roku Republika Cypryjska uzyskała niepodległość od Anglii. Stolicą Cypru jest Nikozja, miasto o powierzchni 111 km 2, liczące 309500 mieszkańców (liczba ludności podobna do zaludnienia Radomia). Stolica Cypru pozostaje nadal jedyną na świecie podzieloną stolicą, z częścią północną (turecką) i częścią południową (grecką), oddzielonymi od siebie "Zieloną Linią", strefą zdemilitaryzowaną utrzymywaną przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Drugie co do wielkości miasto Cypru to Limassol, które stało się w ostatnich latach popularnym centrum turystycznym. Trzecim co do wielkości miastem Cypru jest Larnaca (Larnaka), które należy do najstarszych na wyspie. Powstało w XII wieku p.n.e. na miejscu starożytnego miasta Kition. 3

Na Cyprze prawo jazdy posiada 555263 osoby. Zarejestrowanych jest 648143 pojazdy. Na wyspie odnotowano również 2,4 miliona turystów. II. Struktura Policji na Cyprze. Policja na Cyprze została ustanowiona zgodnie z postanowieniami artykułu 130 Konstytucji Republiki Cypru oraz innych przepisów. Zgodnie z 6 ustawy Policji: "Policja wykonuje swoje uprawnienia na całym terytorium Cypru. Jest uprawniona do utrzymania prawa i porządku, zapewnienia pokoju, zapobiegania i wykrywania przestępstw, ścigania przestępców oraz aresztowania ich. Cypryjczycy przedstawiają wizję humanitarnej i dumnej Policji, z wrażliwością społeczną, dumnej ze swojej misji i jednolitej, z silnym poczuciem godności i szacunku dla samego siebie. Zadania i obowiązki Cypryjskiej Policji zostały określone w nowelizacji ustawy o Policji (N.73 (1)) z 2004 r. i obejmują: zachowanie prawa i porządku publicznego, zapobieganie i wykrywanie przestępstw, jak również zatrzymywanie i doprowadzanie przestępców przed wymiar sprawiedliwości. Wizja działania Policji w Nikozji jest ukształtowana zgodnie z europejskimi normami, i opiera się na podstawie dwóch podstawowych filarów: wartości i zasad. Na Cyprze nie ma Prokuratury, akta prowadzonych spraw o wypadki drogowe są przekazywane bezpośrednio do Sądu. Osądzenie sprawcy trwa średnio miesiąc czasu, chyba, że sprawa jest zawiła może potrwać maksymalnie do 1 roku od zdarzenia. Praca policji jest podzielona na cztery główne obszary działania, każdy z nich zarządzany jest przez zastępcę szefa policji. - Administracja (Administration) - Służby kryminalne (Operations) - Szkolenia (Training) - Służby wspomagające (Support). 4

Struktura Policji na Cyprze przedstawia się następująco: Komendę Główną Policji na Cyprze tworzy siedem departamentów, a także siedem jednostek policji i sześć dywizji. Integralną częścią Policji jest także Straż Pożarna. Szefowi Policji bezpośrednio podlega: Zastępca Szefa Policji oraz Szef Biura Policji, Zespół Planowania Strategicznego, Profesjonalna Dyrekcja Standardowa i Biuro Prasowe. Zastępcy Szefa Policji podlegają: Zastępca Szefa Biura Wsparcia Policji oraz czterech asystentów do spraw: Wyszkolenia, Administracji, Wsparcia i Operacji. Asystentowi Szefa Policji ds. Wyszkolenia podlega: Akademia Policyjna i Biuro Rekrutacji. Asystentowi Szefa Policji ds. Administracji podlega Dział A, Dział Rozwoju, Biuro Kontroli Policji, Dział Finansów, Dział Współpracy z Unią Europejską oraz współpracy Międzynarodowej. Asystentowi Szefa Policji ds. Wsparcia podlega: Dział B w którym mieści się ruch drogowy, dział usług dla cudzoziemców i imigracyjnych, prezydencka jednostka straży, Jednostka do nagłych wypadków, dyrekcja ds. materiałów eksploatacyjnych, dyrekcja ochrony portu lotniczego. Asystentowi Szefa Policji ds. Operacji podlega: Dział C, dział kryminalny i narkotykowy. 5

Szefem Policji na Cyprze jest Michael Papageorgiou (na zdjęciu poniżej). Zdjęcia z wizyty u Szefa Cypryjskiej Policji Wizyta w Komedzie głównej Policji, Szef Biura Ruchu Drogowego Chief Superintendent Demetris Demetriou Stan zatrudnienia funkcjonariuszy i pracowników cypryjskiej Policji kształtuje się na poziomie około 5000 etatów, przy zaludnieniu 803200 osób. Na jednego policjanta przypada 160 obywateli Cypru. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym spoczywa na Biurze Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, a także na Dywizjach Oddziałów Drogowych. W celu wypełnienia zobowiązań w ramach Planu strategicznego 2011-2014 Cypryjska Policja, przeprowadza regularne kampanie 6

bezpieczeństwa drogowego w celu eliminacji głównych przyczyn wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym, rozpowszechnia wytyczne w sprawie stosowania dobrych praktyk w zapobieganiu przestępczości i zmniejszenia wypadków drogowych, pracuje nad wprowadzeniem zmian w przepisach ruchu drogowego oraz podejmuje szereg aktywnych działań na rzecz edukacji i wzrostu świadomości wśród użytkowników ruchu drogowego. Narodowy Plan Działań Policji w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego na lata 2012-2020 został wydany pod koniec 2012 roku. W znacznej mierze jest on zgodny z zaleceniem Komisji Europejskiej 2004/345/WE z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania prawa w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Policja ma w jego realizacji do odegrania istotną rolę. Na Cyprze obowiązuje ruch lewostronny. Cypryjska policja jeździ po ulicach na załączonych światłach policyjnych. Głównym zadaniem Działu B Komendy Głównej Policji na Cyprze jest egzekwowanie prawa w zakresie przepisów drogowych i kodeksu drogowego. Mieści się tam odpowiednik polskiego Biura Ruchu Drogowego KGP, który współpracuje z 6 Oddziałami Ruchu Drogowego w Nikozji, Ammohostos, Larnaka, Limassol, Pafos i Morfou, w dążeniu do zapobiegania i zmniejszenia liczby wypadków drogowych. Uzyskuje się to poprzez aktywność w kontroli ruchu drogowego, monitorowanie bezpieczeństwa na drogach, oświecenie i edukację w ruchu drogowym. Szczegółową strukturę ruchu drogowego na Cyprze przedstawiono na schemacie poniżej. STRUCTURE OF CYPRUS POLICE - Police Officers 5.055 - Traffic Department- HQ 129 Morfou Traffic Branch - 14 Nicosia Traffic Branch 78 Ammohostos Traffic Branch - 19 Pafos Traffic Branch - 36 Larnaka Traffic Branch - 45 Limasol Traffic Branch - 66 7

III. Akademia Policyjna w Nikozji 5 Struktura Akademii Policyjnej Structure of Cyprus Police Academy DIRECTOR Deputy Director (Education) Director of Studies Deputy Director (Administration) School for Sergeants & Constables Drills and Physical Fitness Office School for Officer s Support Office Stores School for Foreign Languages Research Office (legal & other police issues) Coordinator for Educational Training and Programming CEPOL Office Recruitment Office Registry Library FRONTEX Office (educational issues) 8

Motto Law Knowledge Ethos Expresses the fundamental principles of law and order, as well as awareness of the social existential realities and ethical order Police members serve while executing their duties Mottem Cypryjskiej Policji jest Prawo Wiedza Etos. Wyraża to fundamentalne zasady prawa, jak również świadomości realiów społecznych, egzystencjalne i etyczne zadanie dla Policji, która ma służyć społeczeństwu podczas wykonywania swoich obowiązków. Mission To provide systematic and qualitative training to all members of the Police so as to develop their skills, both in police operational and administrative matters 8 Misją Akademii jest Zapewnienie systematycznego i jakościowego szkolenia wszystkich funkcjonariuszy policji, aby rozwijać swoje umiejętności, zarówno w kwestiach operacyjnych i administracyjnych, policyjnych. 9

Vision To continue developing specialized training that serves and satisfies the educational and training needs of all members of Cyprus Police and simultaneously promoting ethos and professionalism. Wizja przyszłości policyjnej akademii opiera się na dalszym rozwoju specjalistycznych szkoleń, które służą i spełniają zarówno edukacyjne jak i szkoleniowe potrzeby wszystkich członków Cypryjskiej Policji, jednocześnie promowanie etosu i profesjonalizmu. Values Ethos Justice Critical thinking Respect for Diversity Podczas procesu szkolenia policjantom na każdym jego etapie wpajane są następujące wartości: etos, sprawiedliwość krytyczne myślenie szacunek dla różnorodności. 10

Od 2010 roku trwa aktualizacja Programu Edukacyjnego Policji rekrutów i programów nauczania w ramach Procesu Bolońskiego. Filozofia Programu Szkolenia nowych rekrutów do Policji Philosophy of the New Training Programme of Police Recruits Teacher centered Vs Interactive learning Memorization Vs Critical Thinking Learning by doing (Role Playing / Simulations etc.) Theory Vs Practice Koncentracja nauczycieli na interaktywnej nauce, Zapamiętywanie, a krytyczne myślenie, Teoria a praktyka, Uczenie się przez pracę, udział w grach i symulacjach. 11

W ramach Akademii policyjnej działają trzy szkoły: Szkoła oficerska Szkoła sierżantów i policjantów Szkoła Języków Obcych. Od 2010 roku wprowadzono następujące zmiany edukacyjne i szkoleniowe w Akademii Policyjnej: Wprowadzono Program Policji rekrutów o wyższym poziomie wykształcenia. Wprowadzono moduły specjalistycznych programów pod kątem: Badania wykrywania przestępczości i przedmiotów, Badanie wykrywania przestępczości i kurs zaawansowany, Kurs sierżanta Kurs ruchu drogowego, Kursy dla inspektorów, Szkolenia dla trenerów. Częściowo, spełniają one postanowienia Procesu Bolońskiego. Kształcenie w zakresie Ruchu Drogowego odbywa się w Szkole sierżantów i policjantów. W ramach szkolenia oferowane są następujące programy: Szkolenia Policji rekrutów, Szkolenie specjalne rekrutów Policji Kurs sierżanta Badanie wykrywania przestępczości, Kurs policyjny społecznościowy, Kurs w zakresie przemocy domowej, 2-dniowe seminaria dotyczące przestępczości nieletnich, Zachowanie kursu zawodowych (w tym dot. stosowania europejskiego nakazu aresztowania, Kurs specjalistyczny w kwestiach imigracji i migracji, 12

inne w zależności od potrzeb. Zagadnienia ruchu w programie szkolenia rekrutów w Policji. Program szkolenia zawiera 57 godzin dydaktycznych: Teoria (33 godzin) Role, Gry/ Symulacje (24h) Program nauczania zawiera: Prawo o ruchu drogowym, Procedury kontroli ruchu, Prawa jazdy, Pojazdy Ubezpieczenia, Alcotest itp., Badania ruchu drogowego wypadku oświadczenia, scena szkicowania, Zbieranie informacji itp., Inne. Kurs wypadek drogowy śledztwo. Traffic Accident Investigation Course Duration: 6 weeks Target Group: Police Constables, Sergeants and Inspectors who serve or will serve at Traffic Accident Investigation Branches or Police Stations which investigate road traffic accidents Scope: - to provide specialized knowledge and develop skills necessary for serious road traffic accidents investigation 13

Podczas kursu przewidziano 5 modułów nauczania: Rysunek szkic-plan na miejscu wypadku, Dochodzenie na miejscu, Dalsze etapy dochodzenia wypadku, Korzystanie z Matematyki i Fizyki w dochodzeniu wypadków drogowych, Prawo i przepisy ruchu drogowego. Szkolenia planowane są w oparciu o: Planowanie strategiczne rekrutacji dla Cypryjskiej Policji, Programowanie roczne edukacyjne potrzeby różnych wydziałów, departamentów Policji, dyrekcji, Potrzeby z analiz i wniosków z kursów specjalistycznych, Nowe formy przestępczości i sposobów jej zapobiegania i zwalczania, Dyrektywy CEPOL, Frontex, programy INTERPOL. Uczestnictwo w spotkaniu z dziećmi w miasteczku ruchu drogowego, które mieści się obok Akademii Policyjnej. 14

IV. Policja Ruchu Drogowego w Nikozji Struktura Policji w Nikozji 15

Struktura Oddziału Ruchu: Administracja, Patrol, Badania Wypadków jednostki, Motocyklista oddział 'Z,' Biuro Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Raporty z wypadków Urząd. Misja Oddziału Ruchu: Egzekwowanie przepisów ruchu drogowego, Codzienne zajęcia, TISPOL tygodniowe operacje, Wykłady / Prezentacje / Zabezpieczenie zdarzeń w ruchu drogowym. Obowiązki to egzekwowanie: przekroczeń prędkości, jazdy pod wpływem alkoholu, korzystania z pasów bezpieczeństwa, korzystania z kasków, (propagowanie używania, pokazy wytrzymałości zgniatanie), codzienne operacje, wykonywanie eskort, zabezpieczanie demonstracji i imprez sportowych, udział w operacjach specjalnych, prowadzenie dochodzeń w sprawie wypadków, profilaktyka. 16

Grupy wysokiego ryzyka: młodzi kierowcy 44%, cudzoziemcy 19%, motocykliści 29%. Ewolucja ofiar śmiertelnych w Nikozji Najczęstsze przyczyny wypadków ze skutkiem śmiertelnym Jak pokazano na wykresie najczęstszą przyczyną wypadków zarówno w Nikozji jak i na obszarze Cypru jest jazda pod wpływem alkoholu. 17

Powyższy wykres pokazuje, grupy uczestników ruchu pod kątem najpoważniejszych obrażeń w wypadkach drogowych. Na Cyprze najcięższych obrażeń doznają motocykliści i piesi. Policjanci ruchu drogowego wykorzystują w służbie następujący sprzęt: Laserowe Mierniki Prędkości Ultralyte 18

Testy alkoholowe (test oddechowy tylko 22 mg) 19

Urządzenia mobilne zamontowane w pojazdach Mobile unit Equipment 3 Pojazdy policyjne są rejestrowane na ogólnych zasadach w Wydziałach Komunikacji i mają tak jak pojazdy zwykłych obywateli jeden nadany numer rejestracyjny na cały okres użytkowania, niezależnie od zmian ich właścicieli. 20

Palmtopy służące do wypisywania mandatów, dokumentowania przebiegu służby, nagrywania, oraz sprawdzeo osób i pojazdów. 21

Miernik Decybeli Decibel meter Equipment 5 Urządzenie GPS do mierzenia i szkicowania na miejscu wypadku drogowego GPS Equipment 7 22

Przykład szkicu miejsca wypadku sporządzonego za pomocą ww. urządzenia BikeSafe - Przykład działań Policji prewencyjno profilaktycznych skierowanych do motocyklistów w celu zmniejszenia liczby wypadków. BIKESAFE BikeSafe is a police-led motorcyclist casualty reduction initiative that is run by Cyprus Police. 23

Udział Policjantów w targach motocyklowych Participation on Motor Show for Motorcycles Strona internetowa poświęcona bezpieczeństwu ruchu drogowego web site (www.drivetogether.eu) 24

Szefem Policji Ruchu Drogowego w Nikozji jest Chief Inspector Charis Evripidou przyszły następca obecnego Komendanta Głównego Policji na Cyprze. V. Specjalny Oddział Motocyklowy przy Komendzie Głównej Policji w Nikozji Szef Oddziału Kamizelka motocyklowa z poduszką powietrzną Kamizelka z poduszką powietrzną Kamizelka z usztywniaczem 25

Podczas działań na autostradzie 26

Ciekawostką jest, że w tym oddziale każdy policjant ma na stanie motocykl ciężki, motocykl lekki oraz radiowóz oznakowany. VI. Udział członków delegacji w rocznym Seminarium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Hotelu Hilton Cyprus. W seminarium uczestniczyli przedstawiciele Policji i instytucji i organizacji działających na rzecz poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym na Cyprze oraz goście, m.in. nasza delegacja i przedstawiciel TISPOL z Niemiec. Grupa w sali obrad z Biskupem Cypru Przemawia przedstawiciel TISPOL Wystąpienie Szefa Drogówki 27

Przykład zaangażowania naszej grupy w seminarium, asp. Katarzyna Giza zadaje pytanie do przedstawicielowi TISPOL VII. Spotkanie w Jednostce Policji w Limassol Spotkanie z Komendantem jednostki 28

S Spotkanie z Szefem Ruchu Drogowego VIII. Spotkanie z Biskupem Cypru w Pałacu Arcybiskupa Makariosa w Nikozji IX. Przykłady rozwiązań inżynieryjnych poprawiających bezpieczeństwo na drogach 29

Podsumowanie Podczas całego pobytu można było zauważyć przychylne relacje wobec miejscowej Policji w środowisku i w instytucjach współpracujących oraz świadomość samych mieszkańców wobec idei działań profilaktycznych. Działania cypryjskiej Policji, tak jak w innych krajach Unii Europejskiej w dużej mierze ukierunkowane są na dialog, spotkania, uświadamianie lokalnej społeczności w sprawach problemów, zagrożeń i ewentualnych ich skutków. Na uwagę zasługuje fakt, iż na Cyprze wszystkie podmioty, które są odpowiedzialne za bezpieczeństwo w ruchu drogowym i działają na jego rzecz ściśle, ze sobą współpracują. 30

Przyjęcie naszej grupy przez przedstawicieli Policji na Cyprze było wysoce profesjonalne i zasługuje na najwyższe słowa uznania. Osoby odpowiedzialne za nas wykazały dużo serca i zaangażowania w realizację nałożonych celów. Zdecydowanie należą im się za to wielkie podziękowania. Program wyjazdu był urozmaicony, ciekawy i spełnił nasze oczekiwania. Odmienne uwarunkowania prawne, ekonomiczne i społeczne na Cyprze uniemożliwiają wprost zastosowanie w polskiej Policji zaobserwowanych rozwiązań. Niemniej jednak, kilka z nich można by wykorzystać w Polsce: 1. Wprowadzenie pilotażowo w wybranej jednostce systemu elektronicznego monitorowania pracy policjanta ruchu drogowego. Całkowita rezygnacja z pisemnego dokumentowania służby przez policjantów na rzecz prowadzenia dokumentacji w systemie elektronicznym. 2. Rezygnacja z prowadzenia codziennych odpraw dla policjantów ruchu drogowego Każdy policjant ukończył specjalistyczne przeszkolenie po ruchu drogowym i wie co ma robić. 3. Wydłużenie okresu szkolenia dla policjantów ruchu drogowego (min 2 lata). 4. Obsługa zdarzeń drogowych (na miejscu) w formie elektronicznej z wykorzystaniem GPS. Odejście od formy pisemnej i ręcznego szkicowania. 5. Doposażenie indywidualne każdego policjanta z komórki ruchu drogowego w niezbędny sprzęt elektroniczny służący do codziennej służby: Palmtopy, GPS, system elektronicznego nakładania grzywien w postaci MKK. 6. Doposażenie komórek organizacyjnych ruchu drogowego w oznakowane pojazdy służbowe (w Policji na Cyprze 1 Policjant=1 radiowóz+1 motocykl lekki+ 1 motocykl ciężki). 7. Doposażenie kierujących motocyklami służbowymi w kamizelki z poduszkami powietrznymi, co w znaczący sposób poprawi ich bezpieczeństwo w służbie, a tym samym ograniczy koszty związane ze skutkami zdarzeń z udziałem policjantów (leczenie, wypłata świadczeń zdrowotnych). 8. Podniesienie płacy policjanta do standardów Unii Europejskiej, w tym na Cyprze (osoba przyjmująca się do pracy w Policji otrzymuje podstawowe wynagrodzenie w kwocie 1683 EURO). Wymienione powyżej rozwiązania bardzo dobrze funkcjonują na Cyprze i ograniczają czas wykonywania czynności służbowych, ograniczają do minimum czas obsługi zdarzeń drogowych oraz ich jakość. Ograniczają ponoszone koszty związane z pracą policjantów ruchu drogowego. 31

Raport opracował Zespół w składzie: insp. Andrzej Choromański - podinsp. Stanisław Popiel - nadkom. Jacek Choroś - podkom. Katarzyna Gąsiorowska Broniewska - st. asp. Marek Bednarz - asp. Katarzyna Giza - 32