PORADNIK DLA PACJENTA NA TEMAT PROFILAKTYKI ŻYLNEJ CHOROBY ZATOROWO-ZAKRZEPOWEJ (ŻChZZ) U DOROSŁYCH PACJENTÓW PODDAWANYCH PLANOWANEJ OPERACJI WYMIANY STAWU BIODROWEGO LUB KOLANOWEGO Lek podlega dodatkowej kontroli. Pozwoli to na szybką identyfikację nowych informacji o bezpieczeństwie leku. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek skutków ubocznych należy zasięgnąć porady lekarza, farmaceuty lub pielęgniarki. Obejmuje to wszelkie możliwe działania niepożądane, łącznie z działaniami niewymienionymi w ulotce informacyjnej leku. Skutki uboczne można także zgłaszać bezpośrednio poprzez system Yellow Card Scheme pod adresem: www.mhra.gov.uk/yellowcard. Zgłoszenia działań niepożądanych pomagają uzyskać więcej informacji o bezpieczeństwie tego leku.
Dane osobowe Imię i nazwisko: Dane kontaktowe: Dane kontaktowe na wypadek sytuacji nagłych: Imię i nazwisko konsultanta: Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej:
WSTĘP To, że nurtują nas pytania, kiedy doświadczamy lub próbujemy czegoś nowego, leży w naturze ludzkiej. Jeśli dodatkowo ta nowa rzecz związana jest z naszym zdrowiem, tym bardziej ważne jest, abyśmy mieli dostęp do informacji dających nam poczucie komfortu. Jeśli przygotowujesz się do terapii lekiem Xarelto (rywaroksaban) w ramach profilaktyki żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej (ŻChZZ) u dorosłych pacjentów poddawanych planowanej operacji wymiany stawu biodrowego lub kolanowego We współpracy z jedną z głównych organizacji pacjentów firma Bayer HealthCare opracowała plan Xarelto Xpert, który pomaga zrozumieć i lepiej radzić sobie z chorobą. Postępując zgodnie z naszym planem obejmującym pięć kroków opisanych w tym poradniku staniesz się ekspertem w kwestiach dotyczących swojej choroby dzięki: ploring zbadaniu Twojego stanu zdrowia roviding dostarczeniu informacji na temat leku Xarelto i jego działania xplaininig wyjaśnieniu, jak należy przyjmować lek Xarelto evealing udostępnieniu odpowiedzi na często zadawane pytania aking wskazaniu innych przydatnych źródeł informacji Mamy nadzieję, że dzięki temu poradnikowi będziesz mógł podjąć bez wątpliwości następny krok w terapii lekiem Xarelto. Przeczytaj również ulotkę dla pacjenta załączoną do opakowania tabletek Xarelto. 1
CZYM JEST ŻYLNA CHOROBA ZATOROWO-ZAKRZEPOWA? ŻChZZ obejmuje zakrzepicę żył głębokich (ZŻG) i zatorowość płucną (ZP). ZŻG to zakrzep krwi, który powstaje w żyłach głębokich kończyny dolnej, zazwyczaj w łydce lub udzie, ale czasami może się pojawić również w innych żyłach w organizmie. Zakrzep ten hamuje częściowo lub całkowicie przepływ krwi w żyle, w której się znajduje. ZP powstaje zazwyczaj na skutek wytworzenia się zakrzepu w kończynie dolnej - ten stan nazywany jest ZŻG. Taki zakrzep po odłamaniu wędruje po organizmie i przez serce może przedostać się aż do płuc. Kiedy dotrze do płuc, przemieszcza się naczyniami w płucach aż do najmniejszych naczynek, w których dochodzi do jego zaklinowania. Zaklinowany zakrzep może uniemożliwić dalszy przepływ krwi do tej części płuc. Zatorowość płucna jest poważnym stanem, który może zagrażać życiu i wymaga natychmiastowego leczenia. ŻChZZ u pacjentów hospitalizowanych jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Szacuję się, że co roku w Wielkiej Brytanii ponad 25 000 zgonów, którym można było zapobiec, jest związanych z ŻChZZ u pacjentów hospitalizowanych. 1 Schemat na stronie 4 służy do zilustrowania ZP. 2
Co roku w Wielkiej Brytanii ponad 25 000 zgonów, którym można było zapobiec, jest związanych z ŻChZZ u pacjentów hospitalizowanych. 1 3
ZŻG to zakrzep krwi, który powstaje w żyłach głębokich kończyny dolnej, zazwyczaj w łydce lub udzie Powyższy schemat objaśnia, w jaki sposób może powstać ZŻG oraz ZP. 4 Dlaczego krew krzepnie? Krzepnięcie krwi stanowi ważny system ochronny organizmu. W razie urazu lub zacięcia się po zewnętrznej stronie żyły powstaje zakrzep, chroniący nas przed utratą krwi. Chodzi o naturalny proces nazywany kaskadą krzepnięcia. Czasami jednak kaskada krzepnięcia przebiega nieprawidłowo i zakrzep krwi wytwarza się po wewnętrznej stronie żyły, powodując ZŻG. Jakie są przyczyny i objawy ZŻG? U niektórych osób istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia ZŻG. Do czynników ryzyka wystąpienia ZŻG można zaliczyć: wiek u starszych osób występuje większe ryzyko ZŻG niż u osób młodszych; unieruchomienie związane z długimi podróżami, chorobami lub urazami; niedawne przebycie operacji; ciążę; historię ciężkiej choroby, np. raka, problemów z sercem lub schorzeń układu oddechowego; wcześniejsze wystąpienie ZŻG; stosowanie terapii hormonalnej, np. antykoncepcji lub hormonalnej terapii zastępczej; otyłość; palenie.
Zakrzep wędrujący z nogi w górę do płuc nazywany jest ZP y. e a s U niektórych osób cierpiących na ZŻG nie muszą występować żadne objawy, ale do częstych objawów ZŻG należą: tkliwość kończyny dolnej; zaczerwienienie; opuchlizna i uczucie naprężenia, napięcia skóry; ból. Niektóre osoby mogą sobie zdać sprawę z obecności ZŻG dopiero w momencie powstania ZP na skutek przemieszczenia się zakrzepu do płuc. Do objawów ZP należą: ostry ból w klatce piersiowej, pogarszający się przy głębokim wdechu; duszności; pocenie się. Co mogę zrobić, aby zmniejszyć ryzyko ZŻG? Ważne jest, aby słuchać zespołu medycznego opiekującego się Tobą po operacji i ruszać się, kiedy zostaniesz o to poproszony. Jeśli po zabiegu ruch sprawia Ci trudności, możesz zostać poproszony o wykonywanie ćwiczeń nogami. Możesz również otrzymać elastyczne skarpety kompresyjne lub mechaniczną pompkę nożną w celu wsparcia przepływu krwi w kończynie. Dużo pij, jeśli jesteś w stanie, a w razie jakichkolwiek objawów w kończynie lub klatce piersiowej, natychmiast 5 powiadom o nich lekarza lub pielęgniarkę. 11/10/2012 14:36 5
PORADNIK KROK PO KROKU NA TEMAT LEKU XARELTO 6 Co to jest lek Xarelto? Xarelto jest lekiem przeciwzakrzepowym, którego działanie polega na spowalnianiu zdolności krzepnięcia krwi i w ten sposób ograniczeniu ryzyka powstania niebezpiecznych zakrzepów. Jak działa lek Xarelto? Krzepnięcie krwi jest naturalnym procesem w organizmie (nazywanym kaskadą krzepnięcia). Na przykład kiedy zatniesz się, widoczny jest powstający zakrzep, który ma na celu zatrzymanie krwawienia. Lek Xarelto należy do grupy zwanej lekami przeciwzakrzepowymi. Jego działanie polega na blokowaniu specjalnego białka w krwi czynnika Xa ( dziesięć A ), o którym wiadomo, że odgrywa kluczową rolę w inicjacji procesu kaskady krzepnięcia. Zablokowanie czynnika Xa zapobiega tworzeniu się kolejnych białek biorących również udział w kaskadzie krzepnięcia i przez to zmniejsza tendencję do wytwarzania zakrzepów. Jak przyjmować lek Xarelto? Lek Xarelto przyjmowany jest doustnie i w przypadku profilaktyki żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej (ŻChZZ) u dorosłych pacjentów poddawanych planowanej operacji wymiany stawu biodrowego lub kolanowego zwykła dawka leku to jedna tabletka 10 mg raz na dobę. Po operacji stawu biodrowego pacjent zazwyczaj przyjmuje lek Xarelto przez 5 tygodni. Po operacji stawu kolanowego pacjent zazwyczaj przyjmuje lek Xarelto przez 2 tygodnie. Tabletkę należy połknąć w całości, najlepiej popijając wodą, w czasie jedzenia lub niezależnie od posiłku. Najlepiej przyjmować tabletkę o stałej porze każdego dnia, gdyż wtedy łatwiej jest o tym pamiętać.
Kiedy wyściółka naczynia krwionośnego zostaje uszkodzona, w miejscu uszkodzenia aktywują się płytki krwi, które pomagają zapobiec dalszym obrażeniom Zaktywowana zostaje kaskada krzepnięcia, prowadząca do powstania zakrzepu Aktywuje Aktywuje Staje się Aktywuje Aktywuje Pt Pt Pt Pt Pt Pt Pt Białka Czynnik Xa Protrombina Trombina Fibrynogen Klej fibrynowy Preparat Xarelto blokuje czynnik Xa i tym samym ogranicza zdolność wytwarzania się zakrzepów Xarelto łączący płytki krwi w celu wytworzenia zakrzepu Powyższy schemat pomoże Ci zrozumieć, jak działa lek Xarelto. Dlaczego lekarz przepisał mi lek Xarelto? Lekarz przepisał Tobie lek Xarelto, ponieważ miałeś niedawno operację wymiany stawu biodrowego lub kolanowego. Po operacji istnieje większe ryzyko powstawania zakrzepów w żyłach. Lek Xarelto może pomóc zmniejszyć ryzyko powstawania zakrzepów. Lek Xarelto został przepisany Tobie i nie powinieneś go przekazywać innym osobom. Powinieneś również przeczytać ulotkę dla pacjenta dołączoną do opakowania leku Xarelto. Lek Xarelto jest stosowany w leczeniu różnych pacjentów z różnych powodów. Inna osoba, której przepisano lek Xarelto, może przyjmować inną dawkę niż Ty. Lek Xarelto należy zawsze przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza i w razie wątpliwości związanych z właściwą dawką należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty. 7
ODPOWIEDZI NA PYTANIA DOTYCZĄCE LEKU XARELTO Jak stosować lek Xarelto? Lek Xarelto należy zawsze przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. W razie wątpliwości skonsultuj się z zespołem medycznym lub farmaceutą. Zwykła dawka leku to jedna tabletka 10 mg raz na dobę. Tabletkę należy połknąć, najlepiej popijając wodą. Lek Xarelto może być przyjmowany w czasie jedzenia lub niezależnie od posiłku. Pierwszą tabletkę należy zażyć w czasie od 6 do 10 godzin po operacji. Następnie należy przyjmować jedną tabletkę każdego dnia do chwili, gdy lekarz lub pielęgniarka zdecyduje o zakończeniu leczenia. Najlepiej przyjmować tabletkę o stałej porze każdego dnia, gdyż wtedy łatwiej jest o tym pamiętać. Po operacji stawu biodrowego pacjent zazwyczaj przyjmuje lek Xarelto przez 5 tygodni. Po operacji stawu kolanowego pacjent zazwyczaj przyjmuje lek Xarelto przez 2 tygodnie. Ważne jest, aby przyjmować lek Xarelto przez cały zalecany okres, ponieważ nawet po wyjściu ze szpitala istnieje ryzyko powstania zakrzepu krwi. Jak należy przechowywać lek Xarelto? Do przechowywania tego leku nie są potrzebne żadne specjalne warunki; można go przechowywać w kasetce do dawkowania leków. Lek należy przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci. Leku Xarelto nie wolno stosować po upływie terminu ważności (zaznaczonego na opakowaniu). Co należy zrobić w razie przyjęcia większej niż zalecanej dawki leku Xarelto? W razie przyjęcia zbyt dużej liczby tabletek Xarelto skontaktuj się natychmiast z lekarzem. Zażycie zbyt dużej liczby tabletek Xarelto może zwiększyć ryzyko krwawienia. Co należy wiedzieć przed rozpoczęciem stosowania leku Xarelto? Poinformuj lekarza, pielęgniarkę lub farmaceutę o wszystkich obecnie lub niedawno przyjmowanych lekach, w tym również o dziurawcu zwyczajnym i innych lekach sprzedawanych bez recepty. Lek Xarelto zawiera laktozę. Jeśli lekarz powiedział Ci, że cierpisz na nietolerancję niektórych cukrów, przed przyjęciem leku Xarelto skontaktuj się z lekarzem. 10
Jakie są najczęstsze działania niepożądane na skutek stosowania leku Xarelto? Jak każdy lek, lek Xarelto może powodować działania niepożądane. Ponieważ nie jesteśmy wszyscy tacy sami, działania te będą różne u różnych osób. Ponieważ lek Xarelto jest lekiem przeciwzakrzepowym spowalniającym zdolność krzepnięcia krwi, częstym działaniem niepożądanym jest podwyższone ryzyko krwawienia bądź w postaci zewnętrznej, widocznej utraty krwi, bądź krwotoku wewnętrznego, do środka organizmu. Do objawów krwawienia należą: niewyjaśnione zawroty głowy lub osłabienie; obrzęk i dyskomfort; nagły, ostry ból głowy; nietypowe siniaczenie, krwawienie z nosa, krwawienie dziąseł, opóźnione ustawanie krwawienia z rany; cięższe niż zwykle krwawienie menstruacyjne lub krwawienie z pochwy; różowy lub brązowy mocz, czerwony lub czarny stolec; krwioplucie podczas kaszlu lub wymiotowanie krwią lub substancją przypominającą fusy z kawy. Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy krwawienia, natychmiast powiadom o nich lekarza lub odwiedź najbliższy oddział pomocy doraźnej, aby poddać się monitorowaniu i ocenie leczenia. Pełny wykaz możliwych działań niepożądanych znajduje się w ulotce dla pacjenta dołączonej do tabletek Xarelto. Jeśli kiedykolwiek będzie Ci się wydawało, że wystąpiły u Ciebie działania niepożądane na skutek stosowania leku Xarelto, natychmiast zasięgnij porady lekarza lub farmaceuty. Pamiętaj, że lek Xarelto należy przyjmować codziennie pominięcie dawki zwiększa ryzyko ZŻG. 11
ODPOWIEDZI NA PYTANIA DOTYCZĄCE LEKU XARELTO Czy mogę przyjmować lek Xarelto, jeśli cierpię na nietolerancję niektórych cukrów? Lek Xarelto zawiera laktozę, dlatego jeśli stwierdzono u Ciebie wcześniej nietolerancję niektórych cukrów, przed przyjęciem leku skontaktuj się z lekarzem. Czy mogę prowadzić pojazdy lub obsługiwać maszyny w trakcie terapii lekiem Xarelto? Lek Xarelto może powodować omdlenia lub zawroty głowy. W razie wystąpienia takich objawów nie powinieneś prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn. Czy mogę przyjmować lek Xarelto, jeśli jestem w ciąży lub karmię piersią? Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, musisz koniecznie porozmawiać o tym z lekarzem, ponieważ w takim stanie nie możesz przyjmować leku Xarelto. Jeśli istnieje ryzyko, że możesz zajść w ciążę, musisz w czasie przyjmowania leku Xarelto stosować skuteczną metodę antykoncepcji. Jeśli w czasie stosowania leku Xarelto zajdziesz w ciążę, natychmiast poinformuj o tym lekarza, który omówi z Tobą możliwości dalszego leczenia. Kiedy nie wolno przyjmować leku Xarelto? Leku Xarelto nie możesz przyjmować: jeśli masz uczulenie (nadwrażliwość) na lek Xarelto lub którykolwiek ze składników tego leku; jeśli występuje u Ciebie nadmierne krwawienie; jeśli występuje u Ciebie choroba wątroby, która prowadzi do zwiększonego ryzyka krwawienia; jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią Jeśli zaistniały u Ciebie powyżej opisane okoliczności, porozmawiaj z lekarzem. Jeśli masz nadal pytania dotyczące stosowania leku Xarelto, o odpowiedź i ewentualne dodatkowe informacje zwróć się do swojego lekarza. 12
JAK UŻYWAĆ KARTĘ OSTRZEŻEŃ DLA PACJENTA XARELTO W razie nagłego przypadku (którego wystąpienie jest mało prawdopodobne), opiekujący się Tobą lekarz musi zostać poinformowany o wszystkich lekach, które przyjmujesz, aby mógł Ci udzielić odpowiedniej opieki. Dołączona karta ostrzeżeń dla pacjenta ma na celu poinformowanie lekarza o tym, że przyjmujesz lek Xarelto. Kartę należy mieć zawsze przy sobie. Kartę należy również pokazywać przed każdym zabiegiem dentystycznym/każdą operacją w celu zapewnienia odpowiedniej opieki. 13
PRZYDATNE ŹRÓDŁA INFORMACJI W celu uzyskania dodatkowych informacji o leczeniu ZŻG odwiedź poniżej podane strony internetowe i organizacje: AntiCoagulation Europe (ACE) Tel 020 8289 6875 E-mail admin@anticoagulationeurope.org Strona internetowa www.anticoagulationeurope.org Circulation Foundation Tel 020 7304 4779 E-mail info@circulationfoundation.org.uk Strona internetowa www.circulationfoundation.org.uk Lifeblood: The Thrombosis Charity Tel 01558 650222 E-mail lifeblood.charity@googlemail.com Strona internetowa www.thrombosis-charity.org.uk 14
MIEJSCE NA NOTATKI
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 1. House of Commons Health Committee. The Prevention of Venous Thromboembolism in Hospitalised Patients, Second Report of Session 2004-05. Dostępne na stronie: http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200405/cmselect/ cmhealth/99/99.pdf Ostatnie odwiedziny: maj 2013 r. Data opracowania: maj 2014 r. L.GB.03.2014.5799b