Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie Delegatura w Chełmie INFORMACJA o stanie środowiska i realizacji zadań kontrolnych na terenie powiatu chełmskiego w 2009 roku Chełm sierpień 2010 rok
Spis treści: I. Stan środowiska powiatu chełmskiego 3 1. Stan jakości powietrza 3 1.1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza 3 1.2. Ocena jakości powietrza 5 1.3. Analiza wyników pomiarów wykorzystanych w ocenie jakości powietrza za 2009 r. 7 1.4. Klasyfikacja strefy chełmsko-krasnostawskiej 9 2. Promieniowanie elektromagnetyczne 12 3. Stan jakości wód powierzchniowych 13 3.1. Emisja ścieków i pobór wody 13 3.2. Klasyfikacja i sposób oceny stanu wód powierzchniowych 15 3.3. Ocena wstępna i stan jednolitych części wód powierzchniowych badanych w 2009 r. 16 3.4. Ocena stopnia eutrofizacji wód powierzchniowych 20 4. Jakość wód podziemnych 20 5. Odpady 22 5.1. Gospodarka odpadami komunalnymi 22 5.2. Monitoring środowiska wokół składowisk 23 5.3. Odpady przemysłowe 24 II. Działalność kontrolna 26 1. Charakterystyka działalności kontrolnej 26 2. Ewidencja zakładów 26 3. Realizacja zadań kontrolnych 26 3.1. Liczba kontroli 26 3.2. Wyniki działań kontrolnych cykle kontrolne o zasięgu krajowym 28 4. Działania w zakresie regulacji rynku w tym transgraniczne przemieszczanie odpadów 28 5. Kontrole potencjalnych sprawców poważnych awarii 29 6. Inne działania wydawanie zaświadczeń i opinii oraz udzielanie informacji 29 2
I. STAN ŚRODOWISKA POWIATU CHEŁMSKIEGO Badania stanu środowiska Inspekcja Ochrony Środowiska prowadzi zgodnie z Państwowym Monitoringiem Środowiska. Obecnie realizowany jest siódmy Program Monitoringu Środowiska na lata 2010-2012, obejmujący zadania związane z realizacją polityki ekologicznej państwa, wypełnianiem podpisanych przez Polskę konwencji środowiskowych oraz odpowiadający na stale poszerzające się obowiązki raportowania o presjach na środowisko i jego stanie do instytucji i agend unijnych. Ocena stanu środowiska województwa lubelskiego wykonywana jest w poszczególnych komponentach środowiska, a jego głównym realizatorem i koordynatorem jest Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Oceny stanu przedstawiane są w corocznie wydawanym Raporcie o stanie środowiska województwa lubelskiego, ostatni za rok 2009 jest umieszony na stronie internetowej WIOŚ www.wios.lublin.pl. Stan zanieczyszczenia środowiska na terenie powiatu chełmskiego w 2009 r. badany był w ramach monitoringu obejmującego poszczególne komponenty środowiska: wody powierzchniowe i podziemne, powietrze, odpady, promieniowanie elektromagnetyczne. 1. Stan jakości powietrza 1.1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza Według danych pozyskanych przez WIOŚ w Lublinie z Wykazów zawierających zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat przesyłanych przez podmioty, wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowogazowych do powietrza w woj. lubelskim, ze 171 podmiotów wyniosła w 2009 r. 5 016 064,4 Mg (w tym pyłów 3 373,6 Mg i gazów 5 012 698,8 Mg). Natomiast z 7 największych źródeł punktowych z terenu powiatu chełmskiego wyniosła 1 347 997,62 Mg, co stanowi 26,9% emisji w woj. (w tym pyłów 131,34 Mg oraz gazów 1 347 866,28 Mg) (tabela i wykres). Zdecydowana większość zanieczyszczeń odprowadzanych do powietrza w sposób zorganizowany pochodzi ze źródeł punktowych dwóch cementowni, które należą do pięciu największych punktowych źródeł emisji w województwie lubelskim. W porównaniu do 2008 r. nastąpił spadek wielkości emitowanych zanieczyszczeń pyłowo - gazowych o ok. 7%. Różnica jest głównie wynikiem mniejszej emisji pyłów i gazów (o ok. 45%) z Cementowni Rejowiec S.A. w związku ze zmniejszeniem produkcji. 3
Lp. 1. 2. Wielkość emisji pyłów i gazów z głównych punktowych źródeł zanieczyszczenia powietrza na terenie powiatu chełmskiego w roku 2009. Nazwa zakładu Cemex Polska Sp. z o.o. Zakład Cementownia Chełm Cementownia Rejowiec S.A. w Rejowcu Fabrycznym ogółem (pyły+gazy) pyły ogółem Emisja zanieczyszczeń do powietrza [Mg/rok] w tym gazy ogółem SO 2 NO 2 CO CO 2 1 198 610,06 88,89 1 198 521,17 99,27 1 911,10 3 390,75 1 193 064,49 141 886,99 32,26 141 854,73 501,69 346,74 830,51 140 170,00 3. ZPHU ALEX-BIS Rejowiec 5 345,60 6,19 5 339,41 19,45 5,46 5,29 5 309,21 4. 5.,,STRABAG" - Wytwórnia Mas Bitumicznych Sp. z o.o. w Rejowcu Fabrycznym Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Sp. z o. o. Wytwórnia Mas Bitumicznych w Strupinie 813,23 0,84 812,39 0,12 0,81 1,89 809,53 604,13 0,26 603,87 0,46 0,11 0,55 602,74 6. KSC S.A. Cukrownia Rejowiec 457,85 1,72 456,13 3,32 1,12 0,69 451,00 7. "ELEKTROSTAL" Sp. Jawna w Lublinie Oddział Buśno 279,76 1,18 278,58 1,90 0,32 4,82 271,53 Ogółem 1 347 997,62 131,34 1 347 866,28 626,21 2 265,66 4 234,50 1 340 678,50 Wielkość emisji gazów i pyłów wprowadzanych do powietrza w 2009 r. przez największe źródła powiatu chełmskiego. Na wielkość globalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza, co należy podkreślić znaczący wpływ ma również emisja niezorganizowana, tzw. powierzchniowa pochodząca ze spalania (najczęściej węgla kamiennego) na potrzeby grzewcze domów indywidualnych i obiektów użyteczności publicznej oraz emisja komunikacyjna, tzw. liniowa. 4
Emisję liniową i powierzchniową dla woj. lubelskiego za 2009 r. wyznaczono w oparciu o dokumentację pt. Opracowanie prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym w Polsce na lata 2010, 2015, 2020... oraz dane wyjściowe otrzymane w procesie modelowania (materiał opracowany przez BSiPP EKOMETRIA w lipcu 2009 r.). Oszacowano, że w 2009 r. z dróg woj. lubelskiego wyemitowano łącznie 83 882,3 Mg pyłów i gazów (bez CO 2 ), a ze źródeł powierzchniowych pochodziło łącznie 132 273,1 Mg pyłów i gazów (bez CO 2 ). Szacowany udział poszczególnych grup emisji w łącznej emisji zanieczyszczeń do powietrza z terenu woj. lubelskiego (bez CO 2 ) jest następujący: emisja punktowa 18,1%, emisja powierzchniowa 50,1%, emisja liniowa 31,8%. Na potrzeby prowadzonych ocen jakości powietrza województwo lubelskie podzielone zostało na 9 stref. Powiat chełmski wraz z powiatem krasnostawskim stanowią strefę chełmsko-krasnostawską. W analizie porównawczej wszystkich 9 stref w województwie, pod kątem sumarycznej ilości emitowanych ze wszystkich źródeł (punktowych, liniowych i powierzchniowych) podstawowych zanieczyszczeń, strefa chełmsko-krasnostawska plasuje się na poziomie średnim; pod względem emisji SO 2 i pyłu na 5 miejscu, natomiast emisji NO 2 i CO na 6 miejscu. 1.2. Ocena jakości powietrza Zaprezentowana w niniejszym opracowaniu ocena jakości powietrza na terenie powiatu chełmskiego stanowi integralną część oceny wykonywanej corocznie dla całego województwa i kraju. Podstawowymi aktami prawnymi, określającymi obowiązki, zasady i kryteria w zakresie prowadzenia ocen jakości powietrza w Polsce są: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U.z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zmianami), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2008 r. Nr 47, poz. 281), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. z 2008 r. Nr 52, poz. 310), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31). 5
Na mocy ustawy - Prawo ochrony środowiska - (art.89), wojewódzki inspektor ochrony środowiska co roku dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w celu uzyskania informacji o wielkościach stężeń zanieczyszczeń na obszarze poszczególnych stref, w zakresie umożliwiającym: dokonania klasyfikacji stref w oparciu o przyjęte kryteria tj. poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, dopuszczalny, docelowy lub poziom celu długoterminowego, określone w rozporządzeniu MŚ w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. uzyskanie informacji o poziomach stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza na obszarze danej strefy w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz prawdopodobnych przyczyn występowania poziomów ponadnormatywnych (w oparciu o dostępne informacje, w połączeniu z wynikami wieloletnich badań oraz posiadaną wiedzę i doświadczenie). Powyższe stanowi podstawę planowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza w danej strefie, a w przypadku stwierdzenia najgorszej klasy C podjęcia prac w kierunku opracowania programu naprawczego. wskazanie ewentualnych potrzeb w zakresie wzmocnienia istniejącego systemu monitoringu i oceny. Oceny jakości powietrza dokonywane są w strefach, w odniesieniu do dwóch kryteriów, ustanowionych dla: ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony roślin. Ocena obejmuje wszystkie substancje ujęte w rozporządzeniu MŚ w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, i tak: według kryterium ochrona zdrowia uwzględnia się jedenaście zanieczyszczeń powietrza: dwutlenek siarki (SO 2 ), dwutlenek azotu (NO 2 ), pył zawieszony PM10, benzen (C 6 H 6 ), tlenek węgla (CO), ozon (O 3 ), a także metale: arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), ołów (Pb) oraz benzo(a)piren (BaP) w pyle zawieszonym PM10. Natomiast ze względu na ochronę roślin uwzględnia się trzy zanieczyszczenia: dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenki azotu (NO x ) i ozon (O 3 ). Na potrzeby dokonywanych ocen, zgodnie z rozporządzeniem MŚ w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza, podział województwa lubelskiego jest następujący: wg kryterium ochrona zdrowia, pod kątem zawartości SO 2, NO 2, pyłu PM10, C 6 H 6, CO, a także metali: As, Cd, Ni, Pb oraz BaP w pyle zawieszonym PM10 na 9 stref (aglomeracja lubelska, miasta-powiaty: Biała Podlaska, Chełm, Zamość oraz strefy: bialsko-radzyńska, biłgorajsko-zamojska, chełmsko-krasnostawska, lubelsko-puławska, 6
łęczyńsko-włodawska), natomiast dla O 3 na 2 strefy (aglomeracja lubelska, strefa lubelska), wg kryterium ochrona roślin, pod kątem zawartości SO 2 i NO x na 5 stref (bialskoradzyńska, biłgorajsko-zamojska, chełmsko-krasnostawska, lubelsko-puławska, łęczyńsko-włodawska), natomiast dla O 3 wyodrębniono 1 strefę (strefa lubelska). 1.3. Analiza wyników pomiarów wykorzystanych w ocenie jakości powietrza za 2009 r. Podstawowym źródłem informacji o stanie zanieczyszczenia powietrza na potrzeby wykonywanych ocen są pomiary prowadzone w ramach realizacji Wojewódzkiego Programu Monitoringu Środowiska. Na terenie strefy chełmsko-krasnostawskiej w 2009 r. funkcjonowały 2 manualne stacje pomiarowe nadzorowane przez: WIOŚ Lublin - Delegaturę w Chełmie (Rejowiec Fabryczny) oraz PSSE w Chełmie (Krasnystaw). Wyniki badań prowadzonych w latach 2008-2009 przedstawiono w tabeli. Wyniki badań zanieczyszczeń powietrza na terenie strefy chełmsko-krasnostawskiej w latach 2008-2009 Lp. Nazwa substancji Rok badań Jednostka Poziom dopuszczalny/ docelowy (rok kalenarzowy) Stężenie średnie roczne Krasnystaw, ul. Sikorskiego 3a Rejowiec Fabryczny, ul. Wspólna 51 A 1. Arsen (As) w pyle 2008 ng/m 3 6,0 /c - 0,41 PM10 2009-0,22 2. Benzo(a)piren (BaP) w 2008 ng/m 3 1,0 /c - 0,1917 pyle PM10 2009-0,7754 3. Dwutlenek siarki (SO 2), 2008 µg/m 3 20,0 /e 2,7-2009 1,7-4. Kadm (Cd) w pyle 2008 ng/m 3 5,0 /c - 0,82 PM10 2009-0,30 5. Nikiel (Ni) w pyle PM10 2008 ng/m 3 20,0 /c - 7,58 2009-2,47 6. Ołów (Pb) w pyle PM10 2008 µg/m 3 0,5 /c - 0,0073 2009-0,0014 7. Pył zawieszony PM10 2008 µg/m 3 40 /c - 20,0 2009-28,4 /c - poziom dopuszczalny lub docelowy ze względu na ochronę zdrowia ludzi, /e - poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin. Dla zanieczyszczeń nie objętych pomiarami, a które uwzględnia się w rocznej ocenie jakości powietrza, klasyfikację strefy dokonano przez podobieństwo do obszaru o charakterze zbliżonym pod względem zanieczyszczenia i wielkości emisji, sposobu zagospodarowania terenu lub rozmieszczenia źródeł emisji, na którym monitorowany był poziom stężeń danej substancji. 7
Dwutlenek siarki Pomiary okresowe stężeń dwutlenku siarki przy ul. Sikorskiego w Krasnymstawie nie wykazały przekroczeń poziomów dopuszczalnych określonych dla 24-godzinnego okresu uśredniania. Stężenia średnie dobowe kształtowały się na stosunkowo niskim poziomie, w zakresie od 1,4 µg/m 3 do 4,8 µg/m 3. Średni poziom stężenia w roku wyniósł 1,7 µg/m 3 i był niższy od odnotowanego w 2008 r. (2,7 µg/m 3 ). Niezbyt duża różnica między średnimi stężeniami wyznaczonymi dla okresów: chłodnego (1,72 µg/m 3 ) i ciepłego (1,67 µg/m 3 ) wskazuje, że wpływ sektora komunalnego na jakość powietrza w rejonie lokalizacji stacji monitoringu nie jest decydujący. Pył zawieszony PM10 Manualne pomiary pyłu zawieszonego prowadzone w Rejowcu Fabrycznym w 2009 r. wykazały, że stężenia średnie dobowe przekraczały dopuszczalny poziom 50 µg/m 3 19 razy w roku przy dozwolonych 35 dobach. Przekroczenia występowały przeważnie w okresie chłodnym, szczególnie w miesiącach luty-kwiecień. Jedną z przyczyn wystąpienia przekroczeń jeszcze w m-cu kwietniu mogła być bardzo niska (najniższa w skali roku) ilość opadów atmosferycznych (tabela) i stosunkowo niska średnia miesięczna temperatura powietrza (wg danych IMGW we Włodawie: w 2009 r. - 10,2 0 C, w 2008 r. - 11,3 0 C). Rozkład średnich dobowych wartości: stężeń pyłu PM10 i temperatury powietrza w 2009 r. zaprezentowano na wykresie. Opady atmosferyczne w latach 2008-2009 (wg danych IMGW we Włodawie) Miesięczna suma opadów [mm] Miesiąc 2008 2009 I 62,6 14,2 II 12,3 20,5 III 50,0 63,9 IV 34,9 13,5 V 69,3 99,8 VI 62,5 213,9 VII 89,4 39,7 VIII 59,1 57,0 IX 78,0 31,3 X 52,1 89,1 XI 29,8 41,0 XII 27,1 54,5 SUMA 627,1 738,4 Średnie roczne stężenie pyłu PM10 wynosiło 28,4 µg/m 3, co stanowi 71% wartości dopuszczalnej i w stosunku do 2008 r. wzrosło, w 2008 r. 20 µg/m 3. Podobnie, jak 8
w przypadku SO 2 różnica między stężeniami uśrednionymi dla okresów: chłodnego i ciepłego nie jest wysoka, wielkości te wynoszą odpowiednio: 29,4 µg/m 3 i 27,2 µg/m 3. Rozkład 24-godz. stężeń pyłu PM10 i temperatury powietrza w 2009 r. Metale i benzo(a)piren w pyle PM10 Stężenia metali i benzo(a)pirenu w pyle PM10 oznaczano w próbach uśrednionych dla okresu jednego miesiąca. Zarówno poziom dopuszczalny dla ołowiu, jak i poziomy docelowe dla pozostałych metali (As, Cd, Ni) i benzo(a)pirenu określone są tylko dla rocznego okresu uśredniania. Wyznaczone za 2009 r. średnie roczne wartości stężeń w pyle PM10 wymienionych substancji nie przekraczają obowiązujących standardów i stanowią: arsen 3,7%, kadm 6,0%, nikiel 12,4%, ołów 0,3% oraz benzo(a)piren 77,5%. 1.4. Klasyfikacja strefy chełmsko-krasnostawskiej Wynikiem oceny dla obu kryteriów (ochrona zdrowia i ochrona roślin), dla wszystkich substancji podlegających ocenie jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: klasa A jeżeli stężenia substancji na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, klasa B jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; klasa C jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, 9
klasa D 1 jeżeli stężenia ozonu na terenie strefy nie przekraczają poziomu celu długoterminowego określonego dla ozonu, klasa D 2 jeżeli stężenia ozonu na terenie strefy przekraczają poziom celu długoterminowego określony dla ozonu. W 2009 r. margines tolerancji określony był dla dwóch substancji: benzenu i dwutlenku azotu. Działania na terenie stref wynikające z klasyfikacji: przy klasie A głównym celem jest utrzymanie jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie, przy klasie B określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych, dążenie do osiągnięcia stężeń poniżej poziomów dopuszczalnych na tych obszarach, przy klasie C niezbędne jest opracowanie i wdrażanie programu ochrony powietrza w zakresie danego zanieczyszczenia. W przypadku ozonu (O 3 ) niezbędne jest podejmowanie ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych mających na celu osiągnięcie w 2020 r. poziomu celu długoterminowego. W wyniku przeprowadzanej oceny jakości powietrza za 2009 r., strefie chełmsko-krasnostawskiej według dwóch kryteriów, w zakresie zanieczyszczeń: dwutlenek siarki (SO 2 ), dwutlenek azotu (NO 2 ), benzen (C 6 H 6 ), tlenek węgla (CO), pył zawieszony PM10, tlenki azotu (NO x ), a także metale: arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), ołów (Pb), oraz benzo(a)piren (BaP) w pyle zawieszonym PM10 przypisana została najwyższa klasa wynikowa A, tzn. nie stwierdza się przekroczeń zarówno dopuszczalnych, jak i docelowych poziomów stężeń tych substancji. Natomiast w przypadku ozonu (O 3 ) strefie lubelskiej według dwóch kryteriów, ze względu na poziom docelowy przypisana została klas A, natomiast ze względu na poziom celu długoterminowego klasa D 2. Zgodnie z wynikami prowadzonych od 2002 r. ocen rocznych jakość powietrza na terenie powiatu chełmskiego należy utrzymać w zakresie wszystkich analizowanych zanieczyszczeń, co najmniej na dotychczasowym poziomie lub dążyć do jej poprawy. Dla stref, w których wystąpiły przekroczenia poziomów dopuszczalnych (lub docelowych) co najmniej jednej substancji, sejmik województwa, w drodze uchwały, określa 10
Program Ochrony Powietrza (POP) zawierający rozwiązania w kierunku osiągnięcia określonych poziomów danej substancji. Wyniki klasyfikacji stref w województwie lubelskim w 2009 r. zaprezentowano na mapach. Wyniki oceny jakości powietrza za 2009 r. dostępne są również na stronie internetowej WIOŚ Lublin: http://www.wios.lublin.pl. 11
2. Promieniowanie elektromagnetyczne Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska zobowiązany jest do wykonywania okresowych pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i zgodnie z tymi wymogami na terenie województwa lubelskiego od 2003 r. prowadzone są pomiary PEM. Do roku 2007 pomiary prowadzono wokół źródeł promieniowania w miejscach dostępnych dla ludności, od 2008 r. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1645) pomiary prowadzono w trzech obszarach: 1) centralnych dzielnicach i osiedlach miast o liczbie mieszkańców > 50 tys. 2) pozostałych miastach, 3) terenach wiejskich. W ramach trzyletniego cyklu pomiarowego wyznaczono w województwie lubelskim zg. z ww. rozporządzeniem 135 punktów pomiarowych, po 45 na każdy rok cyklu badawczego (po 15 punktów w każdym z trzech obszarów). Na terenie powiatu chełmskiego w roku 2009 przeprowadzono pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3MHz do 3 000MHz, w 2 punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscowościach: Sawin i Rejowiec Fabryczny z częstotliwością 1 raz w roku. W żadnym z mierzonych punktów nie wykazano przekroczeń dopuszczalnej wartości składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego wynoszącej 7V/m (dla zakresu częstotliwości od 3 MHz do 300 GHz), określonej rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymania tych poziomów (Dz.U. z 2003 r. Nr 192, poz.1883). Wszystkie pomiary wykazały bardzo niską wartość, poniżej oznaczalności sondy pomiarowej wynoszącej 0,8 V/m. 12
3. Wody 3.1. Emisja ścieków i pobór wód Największy wpływ na jakość wód powierzchniowych mają punktowe i obszarowe źródła zanieczyszczeń. Łączne emisje ścieków w latach 2007-2009 z 29 oczyszczalni powiatu chełmskiego przedstawiono w poniższej tabeli. Rok Ilość ścieków /m 3 / BZT 5 /kg/ Ładunek CHZT Cr /kg/ Zawiesina ogólna /kg/ 2007 502 525 6 743,4 27 874 7 739 2008 519 526 8 735,3 43 818 11 805 2009 498 461 4 575,3 25 932 5 955 Na terenie powiatu w 2009 r. największe ilości ścieków komunalnych zostały odprowadzone przez: Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Rejowcu Fabrycznym 95 210 m 3 Gminny Zakład Komunalny w Dorohusku z siedzibą w Okopach- 54 230 m 3 Gminę Wierzbica 42 991 m 3 Gminę Siedliszcze 41 379 m 3 Gminę Sawin 33 454 m 3 Gminę Kamień - 32 250 m 3 łącznie te podmioty odprowadziły 299 514 m 3 co stanowi 60% ogólnej ilości odprowadzanych ścieków w powiecie. Wielkość odprowadzanych ścieków została określona na podstawie danych pozyskanych z Wykazów zawierających zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat przesyłanych przez podmioty do WIOŚ. Ponadto na podstawie ww. wykazów oszacowano łączny pobór wód podziemnych przeznaczonych na cele komunalne i gospodarcze i wyniósł on ponad 1 690 tys. m 3 wody. W ostatnich latach obserwuje się rozwój infrastruktury komunalnej, w województwie lubelskim w roku 2008 długość sieci wodociągowej w stosunku do roku 2000 wzrosła o 20,4%, a sieci kanalizacyjnej o 40%. W powiecie chełmskim przybyło odpowiednio o 42,8% i 38,7% sieci wodociągowej i kanalizacyjnej (wg GUS). Poniżej przedstawiono mapki pokazujące przyrost sieci kanalizacyjnej i wodociągowej w województwie lubelskim w latach 2000-2008 (wg GUS). 13
14
3.2. Klasyfikacja i sposób oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej zobowiązana jest do wdrożenia ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, której głównym celem jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego stanu wód powierzchniowych. Formę i sposób prowadzenia monitoringu określa RMŚ z dnia 13 maja 2009 r., (Dz. U. Nr 81, poz. 685). Sposób klasyfikacji stanu ekologicznego naturalnych jednolitych części wód (JCW) powierzchniowych, a przypadku silnie zmienionych JCW potencjału ekologicznego oraz sposób interpretacji wyników badań wskaźników biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych jakości wód ściśle określono w załącznikach do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych. Stan ekologiczny jednolitych części wód (JCW) powierzchniowych w ciekach naturalnych klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Jest definiowany dla wód naturalnych jako: bardzo dobry dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, dobry gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalnością człowieka są niewielkie, umiarkowany obejmujący wody przekształcone w średnim stopniu, słaby wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki roślin i zwierząt znacznie różnią się od tych, które zwykle towarzyszą danemu typowi jednolitej części wód, zły wody o poważnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie występują typowe dla danego rodzaju wód gatunki. Potencjał ekologiczny określa się dla jednolitych części wód powierzchniowych sztucznych i silnie zmienionych. Klasyfikacji stanu chemicznego dokonuje się na podstawie analizy wyników z grupy substancji priorytetowych oraz innych substancji zanieczyszczających uzyskanych w punkcie pomiarowo-kontrolnym zlokalizowanym w jednolitej części wód z wartościami granicznymi wskaźników określonych w załącznikach do RMŚ. Jako zasadę podstawową rozporządzenie wprowadza ocenę stanu wód stanowiącą wypadkową stanu ekologicznego i chemicznego. 15
Od roku 2007 ocena jakości wód prowadzona jest dla jednolitych części wód (JCW). Na terenie województwa zlokalizowanych jest 356 jednolitych części wód. Na obszarze powiatu chełmskiego w latach 2008-2009 zbadano i oceniono 8 jednolitych części wód (JCW). Wszystkim badanym JCW przypisano umiarkowany stan/potencjał ekologiczny. Lata 2007-2009 były okresem przejściowym w zakresie tworzenia i realizacji programu monitoringu wód powierzchniowych. Program ten był sukcesywnie uzupełniany o nowe elementy i weryfikowany w oparciu o aktualne wyniki badań. W roku 2010 zostanie wdrożony i dopracowany system monitoringu wód oraz system ocen ich stanu ekologicznego i chemicznego tak, żeby do końca 2012 roku odpowiadał w pełni wymaganiom Ramowej Dyrektywy Wodnej. Rzeki badane będą w cyklach 6-letnich zgodnie z planami gospodarowania wodami określonymi przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Obecnie realizowany jest Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2010-2012 stanowiący pierwszą część sześcioletniego cyklu gospodarowania wodami (lata 2010-2015). 3.3. Ocena wstępna i stan jednolitych części wód badanych w 2009 r. W 2009 r. dokonano cząstkowej oceny stanu/potencjału ekologicznego rzek w punktach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Ocena całkowita jednolitych części wód w roku 2009 zostanie wykonana przez IMGiW Oddział w Katowicach na zlecenie GIOŚ. W województwie lubelskim ocenie poddano 76 punktów pomiarowych zlokalizowanych na 75 JCW. Rzeka Udal w m.turka Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego wyglądała następująco: brak stanu bardzo dobrego dobry - 8 ppk. umiarkowany 62 ppk. słaby 5 ppk. zły 1 ppk. 16 fot. Archiwum WIOŚ
Na obszarze powiatu chełmskiego w ramach monitoringu operacyjnego zbadano i oceniono wstępnie 5 jednolitych części wód (JCW), z czego 1 naturalną JCW i 4 silnie zmienione JCW. Wyniki oceny przedstawiono w poniższej tabeli. Wstępna ocena jednolitych części wód powierzchniowych w roku 2009 Ocena L.p. Kod JCW Nazwa jednolitej części wód/typologia Silnie zmienione jednolite części wód Naturalne jednolite części wód Nazwa ppk Elementy biologiczne Elementy fizykoche miczne Stan/potencjał ekologiczny 1. PLRW20002326 63449 Uherka do Garki (23) Tak Nie Uherka Stańków III Poniżej dobrego Umiarkowany 2. PLRW20002426 63479 Uherka od Garki do Gdolanki (24) Tak Nie Uherka Ruda Opalin I Poniżej dobrego Umiarkowany 3. PLRW20002426 63499 Uherka od Gdolanki do ujścia (24) Nie Tak Uherka Rudka II Poniżej dobrego Umiarkowany 4. PLRW20002326 63469 Lepietucha (23) Tak Nie Lepietucha Sawin III Poniżej dobrego Umiarkowany 5. PLRW20002426 63299 Udal od Krzywólki do ujścia (24) Tak Nie Udal Turka III Poniżej dobrego Umiarkowany Wykonana ocena wykazała, że w 3 badanych punktach pomiarowych wartości wskaźników fizykochemicznych potwierdzały ocenę wykonaną na podstawie elementów biologicznych, w dwóch punktach pomiarowych ocena została obniżona ze względu na niespełnianie dobrego stanu przy ocenie elementów fizykochemicznych. W roku 2009 na terenie powiatu chełmskiego nie ustanowiono stanowiska pomiarowego na rzece Bug. Badany odcinek rzeki w punkcie pomiarowym we Włodawie wykazał umiarkowany stan ekologiczny. Rzeka Uherka badana była w 3 punktach, w dwóch: Ruda Opalin i Rudka uzyskała odpowiednio bardzo dobry i dobry stan elementów biologicznych, określony na podstawie makrofitowego indeksu rzecznego i chlorofilu a, w punkcie Stańków badany wskaźnik biologiczny fitobentos spełniał wymagania III klasy czystości. Niedotrzymanie warunków II klasy dobrego stanu stwierdzono w zakresie wskaźników fizykochemicznych tj.: ChZT Cr, zawiesiny ogólnej, ogólnego węgla organicznego i azotu Kiejdahla we wszystkich trzech punktach pomiarowych. 17
Ze względu na zmiany sposobu badań i klasyfikacji wód powierzchniowych niemożliwe jest porównanie stanu czystości na podstawie klas, więc zmiany jakości wód rzeki Uherki, zachodzące na przestrzeni lat przedstawiono na poniższych rysunkach na podstawie wybranych wskaźników. Stężenia analizowanych substancji oscylują w granicach II i III klasy dobrego i umiarkowanego stanu ekologicznego. 0,5 0,4 Rzeka Uherka ppk. Rudka mgp/l 0,3 0,2 0,1 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Zmiany wartości stężeń fosforu ogólnego w latach 2004-2009 w ppk Uherka Rudka Uherka Rudka mgo2/l 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2005 2006 2007 2008 2009 Zmiany wartości stężeń ChZT Cr w latach 2005-2009 w ppk Uherka Rudka 18
Rzeka Uherka ppk. Rudka ug/l 12 10 8 6 4 2 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Zmiany wartości stężeń chlorofilu a w latach 2004-2009 w ppk Uherka Rudka Rzeki Lepietucha i Udal uzyskały umiarkowany stan elementów biologicznych określony na podstawie badań fitobentosu. Stan ten został potwierdzony wielkościami wskaźnika fizykochemicznego ChZTcr nie dotrzymującego wartości stanu dobrego. Obu rzekom w badanych punktach został przypisany zgodnie z rozporządzeniem umiarkowany stan ekologiczny wody. Rzeka Lepietucha ppk. Sawin mgo2/l 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2005 2007 2008 2009 Zmiany wartości stężeń ChZT Cr w latach 2005-2009 w ppk Lepietucha Sawin Zmiany wartości stężeń ChZT Cr w latach 2004-2009 w ppk Udal Turka 19
3.4. Ocena stopnia eutrofizacji wód powierzchniowych Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lubinie zgodnie z art. 47 ust. ustawy Prawo wodne wykonał ocenę stopnia eutrofizacji śródlądowych wód powierzchniowych za lata 2007-2009., która jest drugą z kolei oceną (pierwsza wykonana za lata 2004-2007 jest dostępna na stronie internetowej WIOŚ Lublin). Wykonana ocena wykazuje, że w większości ppk w województwie 94,2% odnotowano zjawisko eutrofizacji wód. Na terenie powiatu chełmskiego ocenie poddano 9 ppk. Wszystkie zaliczono do wód eutroficznych. Ocena eutrofizacji wód powierzchniowych w powiecie chełmskim w latach 2007-2009 L.p. Nazwa JCW Kod JCW Nazwa ppk Ocena eutrofizacji 1 Uherka od Gdolanki do ujścia (24) PLRW2000242663499 Uherka Rudka eutrofizacja 2 Uherka do Garki (23) PLRW2000232663449 Uherka Stańków eutrofizacja 3 Lepietucha (23) PLRW2000232663469 Lepietucha Sawin eutrofizacja 4 Udal od Krzywólki do ujścia (24) PLRW2000242663299 Udal Turka eutrofizacja 5 6. Uherka od Garki do Gdolanki (24) Wełnianka od dopływu spod Kułakowic do ujścia (24) PLRW2000242663479 Uherka Ruda Opalin eutrofizacja PLRW20002426631699 Wełnianka Dubienka eutrofizacja 7. Kanał Żmudzki (0) PLRW20000266324 Kanał Żmudzki eutrofizacja 8. Gdolanka (23) PLRW2000232663489 Gdolanka Karolinów eutrofizacja 9. Kanał Świerżowski (0) PLRW200002663329 Kanał Świerżowski - Świerże eutrofizacja O eutrofizacji zadecydowały głównie wartości fosforanów, azotu Kjeldahla i ogólnego węgla organicznego. 4. Wody podziemne W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzono badania jakości wód podziemnych, w 2009 r. w powiecie chełmskim w zakresie monitoringu regionalnego badaniami objęto cztery punkty pomiarowe - źródła: Święcica, Wojsławice, Majdan Nowy, Majdan Stary. Badania przeprowadzono raz w roku, wiosną. 20
Lp. Lokalizacja źródła Gmina Klasa 1. Święcica Wierzbica II 2. Wojsławice Wojsławice II 3. Majdan Nowy Wojsławice II 4. Majdan Stary Wojsławice II Ocenę jakości wód podziemnych przeprowadzono w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Zgodnie z w/w rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć następujących klas jakości: klasa I wody bardzo dobrej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód i nie wskazują na wpływ działalności człowieka; klasa II wody dobrej jakości, w których wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby; klasa III wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka; klasa IV wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka; klasa V wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Klasy jakości wód podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny wód. 21
Do oceny wód podziemnych wykorzystano również rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417). Z analizy stężeń badanych wskaźników fizykochemicznych wynika, iż wody badanych źródeł spełniały normatywy II klasy, co wskazuje na dobry stan chemiczny wód podziemnych we wszystkich punktach pomiarowych. Należy podkreślić, że analizowane wartości wskaźników fizykochemicznych spełniały również wymagania w zakresie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Jedynie ocena wyników bakteriologicznych przeprowadzona zgodnie z cytowanym wyżej rozporządzeniem M.Z. wykazała obecność bakterii grupy coli, w tym typu kałowego we wszystkich badanych źródłach. 5. Odpady 5.1. Gospodarka odpadami komunalnymi Źródłem informacji o odpadach komunalnych są dane zgromadzone w komputerowej bazie składowisk, uzyskane od zarządzających składowiskami i uzupełnione wynikami kontroli WIOŚ. W powiecie chełmskim w 2009 r. na 4 czynnych składowiskach zdeponowano ogółem 20 915,68 Mg odpadów komunalnych, (ok. 2,4% mniej niż w 2008 r.). W kwietniu 2009 r. oddano do eksploatacji nowe składowisko odpadów niebezpiecznych zarządzane przez PGO Sp. z o.o. w Chełmie, na którym unieszkodliwiono 418,98 Mg odpadów zawierających azbest. Wykaz składowisk odpadów komunalnych czynnych w 2009 r. L.p. 1. 2. Gmina Chełm Dorohusk Nazwa przedsiębiorstwa eksploatującego Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. w Chełmie G.Z.O. Sp. z o.o. w Dorohusku Miejscowość 22 Pojemność składowiska [m 3 ] Powierzchnia składowiska [ha] Ilość odp. złożona w 2009 r. [Mg] Srebrzyszcze 640 000 4,0 20 088,17* Świerże 20 613 1,10 660,30
3. Ruda Huta Z.U.K. w Rudzie Hucie Kolonia Rudka 30 475 1,0 46,76 4. Sawin Urząd Gminy w Sawinie Malinówka 46 000 1,0 120,45 Ogółem 737 088 7,1 20 915,68 Składowisko odpadów niebezpiecznych 5. Chełm Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. w Chełmie Srebrzyszcze 1 410 0,09 418,98* * wraz z odpadami pochodzącymi z terenu miasta Chełm Na eksploatowanych składowiskach w powiecie chełmskim była prowadzona segregacja odpadów, w wyniku czego w 2009 r. wyselekcjonowano ogółem ok. 335 Mg surowców wtórnych. 5.2. Monitoring wokół składowisk odpadów komunalnych Głównym sposobem unieszkodliwiania odpadów w powiecie jest składowanie. Istniejące, nawet te nowoczesne składowiska mogą stanowić zagrożenie dla środowiska, a w szczególności dla: wód podziemnych, powietrza i gleby, dlatego jest potrzeba ich monitorowania. Badania stanu środowiska wokół składowisk prowadzone są przez zarządzających składowiskami odpadów, mających obowiązek ich monitorowania, zarówno przed rozpoczęciem eksploatacji, w trakcie, jak i po jej zakończeniu. 23
Na terenie powiatu chełmskiego prowadzony był monitoring wód podziemnych na wszystkich eksploatowanych składowiskach i jednym nieczynnym w Leśniowicach. Analizie poddane zostały takie parametry jak: odczyn, przewodność elektrolityczna właściwa, ogólny węgiel organiczny oraz zawartość metali ciężkich: miedzi, cynku, ołowiu, kadmu, chromu i rtęci. Jakość wód wokół poszczególnych składowisk przedstawiała się następująco: Srebrzyszcze - od 2003 r. prowadzony jest monitoring wód podziemnych w sześciu piezometrach, wody te badano cztery razy w roku. Wyniki badań za 2008 r. wykazały, że wszystkie badane wskaźniki mieściły się w klasach I-III. Świerże - od 2003 r. prowadzono badania wód podziemnych w trzech piezometrach, cztery razy w roku. Większość badanych w 2009 r. wskaźników zawierała się w kl. I- III, tylko odczyn ph w trzech piezometrach oraz ogólny węgiel organiczny w piezometrze P3 - uzyskały klasę IV. Kolonia Rudka - monitoring wód podziemnych jest prowadzony od 2005 r. W 2009 r. wodę do badań pobrano z trzech piezometrów dwa razy w roku, jednorazowo w piezometrze P1 ogólny węgiel organiczny odpowiadał kl. IV, pozostałe badane wskaźniki mieściły się w kl. I-III. Malinówka - monitoring wód podziemnych prowadzony jest od 2005 r., w trzech piezometrach, cztery razy w roku. Z przeprowadzonych w 2009 r. badań wynika, że we wszystkich piezometrach w zakresie niższych klas wystąpił odczyn ph (kl. IV), pozostałe parametry uzyskały kl. I-III. Leśniowice monitoring wód podziemnych prowadzony jest od 2004 r. w trzech piezometrach, wyniki badań za 2009 r., wykazały że wszystkie wskaźniki odpowiadały kl. I-II. Z ogólnej oceny stężeń badanych wskaźników wokół składowisk odpadów wynika, że wody podziemne przy tych obiektach spełniały wymagania klas wyższej jakości (I-III). 5.3. Odpady przemysłowe Podstawowe źródło danych w zakresie odpadów przemysłowych stanowić będzie centralna baza danych dotycząca wytwarzania i gospodarowania odpadami prowadzona przez ministra środowiska oraz bazy wojewódzkie, prowadzone przez marszałków województw. Do czasu uzyskania wiarygodnych danych z tego systemu źródłem informacji o gospodarowaniu odpadami przemysłowymi jest system statystyki publicznej (GUS). 24
Odpady przemysłowe stanowią ponad 90% wszystkich odpadów wytworzonych w 2008 r. w województwie lubelskim. W powiecie chełmskim w 2008 r. wytworzono ok. 3,9 tys. Mg odpadów przemysłowych, na wykresie poniżej przedstawiono ilości odpadów wytwarzane w poszczególnych powiatach województwa lubelskiego. Wykres. Ilości odpadów przemysłowych wytworzonych w powiatach województwa lubelskiego w 2008 r. W gospodarowaniu odpadami ważną rolę pełnią procesy odzysku i unieszkodliwiania. W latach 2007-2008 wszystkie powstające w powiecie odpady przemysłowe zostały poddane odzyskowi. Tabela: Gospodarka odpadami przemysłowymi w powiecie chełmskim w latach 2007-2008 (źródło GUS) Poddanych Czasowo Ilość odpadów wytworzonych Unieszkodliwionych Rok odzyskowi magazynowanych tys. Mg 2007 4,2 4,2 - - 2008 3,9 3,9 - - 25
II. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA 1. Charakterystyka działalności kontrolnej Inspekcja Ochrony Środowiska w 2009 r. w zakresie działalności kontrolnej realizowała zadania polegające na kontroli przestrzegania prawa i warunków określonych w decyzjach administracyjnych ze szczególnym uwzględnieniem zadań priorytetowych określonych w planie pracy na rok 2009, tj.: kontrola wybranych branż przemysłu wymagających pozwolenia zintegrowanego (produkcja klinkieru cementowego lub wapna, fermy intensywnego chowu trzody chlewnej, instalacje energetycznego spalania paliw), wdrożenie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR), kontrola wdrożenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH). W 2009 r. rozpoczęto proces wdrażania projektu Systemu Kontroli (SK) i Informatycznego Systemu Wspomagania Kontroli (ISWK) w ramach realizacji projektu PL 0100 Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska na podstawie doświadczeń norweskich 2. Ewidencja zakładów Inspekcja Ochrony Środowiska prowadziła ewidencję zakładów podlegających kontroli, która jest na bieżąco aktualizowana, m.in. w oparciu o wykonane kontrole oraz uzyskiwane informacje o likwidacji zakładów lub zmianach wynikających z przekształceń własnościowych. Ewidencja jest także uzupełniania w wyniku nakładania przez ustawodawcę na organy Inspekcji obowiązku kontrolnego nadzoru nad nowymi kategoriami zakładów. Na terenie powiatu chełmskiego w ewidencji figuruje 128 zakładów. 3. Realizacja zadań kontrolnych 3.1. Liczba kontroli W 2009 r. wdrażając projekt PL 0100 wprowadzono nowy podział kontroli na: Kontrole z wyjazdem w teren Kontrole w oparciu o dokumenty 26
Kontrole w oparciu o dokumenty uwzględniono w sprawozdawczości po raz pierwszy. Liczba takich kontroli wzrosła w ostatnim roku głównie w związku ze zmianami w prawie, zobowiązującymi zakłady do wykonywania badań automonitoringu emisji i przekazywania ich wyników do wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska. Ponadto do kontroli takich należą m.in.: weryfikacja raportów PRTR, weryfikacja rocznych raportów emisji CO 2, weryfikacja wykazów zawierających dane o rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznych znajdujących się na terenie zakładu o dużym ryzyku wystąpienia awarii o ile nie zachodzą przesłanki wskazujące na potrzebę przeprowadzenia kontroli w terenie. Organy Inspekcji w 2009 r. przeprowadziły : Łącznie 68 kontroli, w tym 56 problemowych, 10 kompleksowych i 2 interwencyjne. Kontrolą objęto 53% podmiotów z terenu powiatu ujętych w ewidencji. W trakcie kontroli oceniono stopień spełnienia wymagań implementowanych do polskiego prawa 30 dyrektyw i 3 obowiązujących rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady. Najwięcej naruszeń stwierdzono w zakresie: gospodarki odpadami (dyrektywa 2006/12/WE), zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (dyrektywa 2008/1/WE), podmiotów używających substancje zubożające warstwę ozonową (SZWO rozporządzenie Nr 2037/2000/WE), REACH (rozporządzenie Nr 1907/2006). W wyniku kontroli wydano 36 zarządzeń pokontrolnych, 3 wystąpienia pokontrolne. Ponadto wymierzono jedną karę pieniężną za wprowadzenie ścieków z naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu wodno prawnym dla Gminnego Zakładu Komunalnego w Leśniowicach oraz nałożono 4 mandaty karne. W 90% prowadzonych kontroli udzielano pouczeń i instruktażu, zwłaszcza w zakresie obowiązujących wymagań formalnoprawnych i obowiązujących przepisów prawa. Kontrole wykazały dużo naruszeń formalnoprawnych będących wynikiem niejasności prawa i często występujących w nich zmian. Nadal największy wskaźnik naruszeń prawa występuje w zakresie zagospodarowania i unieszkodliwiania odpadów oraz postępowania z substancjami niebezpiecznymi. 27
3.2. Wyniki działań kontrolnych - cykle kontrolne o zasięgu krajowym Przeprowadzone zostały cykle kontrolne dotyczące: wybranych instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego: fermy intensywnego chowu trzody chlewnej, produkcja klinkieru cementowego lub wapna; składowisk odpadów komunalnych w oparciu o Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (w ramach 3-letniego cyklu kontrolnego). Przeprowadzone kontrole w tych instalacjach potwierdziły dotrzymanie warunków określonych w pozwoleniach. Stwierdzono drobne uchybienia dotyczące eksploatacji bądź wymagań formalnych prowadzonych ewidencji, sprawozdań, do usunięcia których zakłady zostały zobligowane zarządzeniami pokontrolnymi wydanymi przez WIOŚ. 4. Działania w zakresie regulacji rynku w tym transgraniczne przemieszczanie odpadów Realizowane w 2009 r. zadania w obszarze regulacji rynku obrotu wyrobami i powstającymi z nich odpadami Główny Inspektor Ochrony Środowiska uznał za priorytetowe w działalności IOŚ. Dotyczą one zagadnień recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, gospodarowania odpadami zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, międzynarodowego przemieszczania odpadów, zarówno w aspekcie legalnego obrotu odpadami, jak i zwalczania nielegalnych przewozów, a także spełniania przez wyroby wprowadzone do obrotu lub oddane do użytku zasadniczych wymagań. Na terenie powiatu przeprowadzono kontrole podmiotów zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz kontrole w zakresie transgranicznego przemieszczania odpadów (instalacje prowadzące odzysk energetyczny paliw alternatywnych). W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono naruszania wymogów przepisów prawa ochrony środowiska bądź warunków określonych przepisami ustawy o międzynarodowym obrocie odpadami oraz decyzji GIOŚ. 4.1. Współpraca z innymi organami w zakresie międzynarodowego przemieszczania odpadów W kwietniu 2009 r. Pracownicy Delegatury uczestniczyli w ogólnokrajowej akcji kontrolnej w ramach projektu: IMPEL TFS Europejskie Akcje Inspekcyjne dotyczącej transgranicznego przemieszczania odpadów, przeprowadzonej wspólnie z funkcjonariuszami Urzędu Celnego i Straży Granicznej na Drogowym Przejściu Granicznym w Dorohusku. 28
W powyższej akcji pracownicy IOŚ pełnili funkcję doradczą dotyczącą identyfikacji odpadów oraz zgodności wymaganych dokumentów ze stanem faktycznym. Ze 149 zatrzymanych pojazdów żaden nie przewoził odpadów. 5. Kontrole potencjalnych sprawców poważnych awarii Kontrole w zakresie poważnych awarii w 2009 r. realizowane były w oparciu o ustawowy obowiązek przeprowadzania, co najmniej raz na rok, kontroli w zakładach o dużym ryzyku (ZDR) oraz, co najmniej raz na dwa lata w zakładach o zwiększonym ryzyku (ZZR). W pozostałych zakładach kontrole przeprowadzane były z częstotliwością określoną w rocznych planach kontroli. W roku 2009 na terenie powiatu Inspekcja Ochrony Środowiska przeprowadziła łącznie 10 kontroli: 3 w zakładach objętych rejestrem, tj.:2 kontrole w ZDR i 1 kontrolę w ZZR; 5 dotyczących przestrzegania przepisów ustawy o substancjach i preparatach chemicznych (REACH) 2 w zakresie ograniczania zagrożeń dla środowiska, wynikających z nieszczelności zbiorników i instalacji na stacjach paliw płynnych i gazowych (stacje paliw). Wyniki kontroli Na podstawie przeprowadzonych kontroli stwierdzono nieprawidłowości w zakresie: zabezpieczenia miejsc magazynowania substancji i preparatów chemicznych, przed ewentualnym przedostawaniem się ich do środowiska, posiadanych kart charakterystyki lub konieczności uzupełniania ich dla stosowanych w zakładzie substancji i preparatów chemicznych, znajomości przepisów ustawy o substancjach i preparatach chemicznych. W następstwie stwierdzonych uchybień wydano zarządzenia pokontrolne. W 2009 r. na terenie powiatu nie wystąpiło zdarzenie o znamionach poważnej awarii. 6. Inne działania - wydawanie zaświadczeń i opinii oraz udzielanie informacji Ograny Inspekcji w 2009 r. wydały ogółem 54 zaświadczenia i opinie (w tym 5 zaświadczeń z terenu powiatu chełmskiego). Najwięcej zaświadczeń dotyczyło potwierdzenia o niezaleganiu z płatnościami z tytułu administracyjnych kar pieniężnych za naruszenie warunków ochrony środowiska. 29
Informację opracowano na podstawie działalności inspekcyjnej oraz wyników badań monitoringowych stanu środowiska wykonanych w 2009 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie Delegatura w Chełmie. Opracował: Dział Inspekcji Dział Monitoringu Środowiska Akceptował: Kierownik Delegatury w Chełmie 30