OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM za 2012 r.

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W LUBLINIE OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM za 2012 r. Opracowano w Wydziale Monitoringu Środowiska Zatwierdził: Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Lublinie mgr inż. Leszek Żelazny Lublin, kwiecień 2013 r.

1. Wstęp Lubelski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przedstawia jedenastą roczną ocenę jakości powietrza w województwie lubelskim sporządzoną na podstawie art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska. Niniejszy dokument obejmuje ocenę i klasyfikację wszystkich stref w województwie za 2012 r., z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin. Pod względem metodologicznym stanowi kontynuację ocen wykonywanych w latach wcześniejszych. Po raz pierwszy, ze względu na brak odrębnych kryteriów, odstąpiono od klasyfikacji dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej. Podstawa prawna: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz.1034), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914), Wytyczne do rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej wg zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE, zatwierdzone przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zalecone do stosowania pismem z dnia 9 lutego 2012 r. znak: DM/5102-07/01/2012/BT, oraz pismo GIOŚ z dnia 7 marca 2013 r. znak: DM/5102-00/05/2013.MB informujące o zakresie obowiązywania ww. wytycznych. Celem sporządzenia oceny jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji zanieczyszczających powietrze na obszarze poszczególnych stref w zakresie umożliwiającym: - dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o obowiązujące kryteria, - uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze strefy, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych, - wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach, - wskazanie potrzeb dotyczących wzmocnienia istniejącego systemu monitoringu i oceny. Aktualnie, zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy Poś dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie, strefę stanowi: - aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy, - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. 2

Kryteriami klasyfikacji stref są: - poziomy dopuszczalne, dla niektórych substancji wraz z dozwoloną liczbą przekroczeń poziomu dopuszczalnego, - poziomy dopuszczalne, dla niektórych substancji w powietrzu powiększone o margines tolerancji, - poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu oraz, w przypadku ozonu dla kryterium ochrony zdrowia wraz z dozwoloną liczbą przekroczeń tego poziomu, - poziomy celów długoterminowych dla ozonu. Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni, oraz odrębnie dla każdej substancji dokonuje klasyfikacji stref, w których: a) dla przypadków, gdy jest określony margines tolerancji: 1) poziom stężeń przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji*, 2) poziom stężeń mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji*, 3) poziom stężeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego*, b) dla przypadków, gdy margines tolerancji nie jest określony lub wynosi zero: 1) poziom stężeń przekracza poziom dopuszczalny*, 2) poziom stężeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego*, 3) poziom stężeń przekracza poziom docelowy*, 4) poziom stężeń nie przekracza poziomu docelowego*, 5) poziom stężeń przekracza poziom celu długoterminowego, 6) poziom stężeń nie przekracza poziomu celu długoterminowego. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń. Uwzględniając ww. Wytyczne, wynikiem oceny dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: klasa A - jeżeli stężenia substancji na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych bądź poziomów docelowych, klasa B jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; klasa C - jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne bądź poziomy docelowe, klasa C 2 - w przypadku pyłu PM2,5 jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziom docelowy (dodatkowa klasyfikacja zgodnie z pismem GIOŚ z dnia 9.02.2012 r., znak: DM/5102-07/01/2012/BT) natomiast dla parametru jakim jest poziom celu długoterminowego dla ozonu, przewidziane są: klasa D 1 jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego, klasa D 2 - jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego. 3

2. Informacje ogólne o województwie lubelskim 2.1. Obszar, ludność, topografia Województwo lubelskie sąsiaduje z województwami: podlaskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podkarpackim. Od wschodu graniczy z Ukrainą i Białorusią. Jest trzecim pod względem wielkości regionem w kraju. Zajmuje obszar 25 122 km 2 (8% powierzchni Polski) i liczy 2 171 857 mieszkańców (5,6% ludności Polski) stan na 31.12.2011 r. Średnia gęstość zaludnienia w województwie wynosi 86,5 osób na km 2 (w Polsce 123,3 osoby na km 2 ). Gęstość zaludnienia w Aglomeracji Lubelskiej wynosi 2 363, a w strefie lubelskiej 73 osoby na km 2. Administracyjnie województwo obejmuje 24 powiaty, w tym 4 miasta na prawach powiatu i 213 gmin, z których 20 to gminy miejskie, 21 miejsko wiejskie i 172 gminy wiejskie. Topografia województwa wykazuje nachylenie ku północy. Rzeźba terenu układa się w 3 pasy: kotlin podgórskich, wyżyn i nizin. Część południowa: Kotlina Sandomierska, to rozległe obniżenie tektoniczne z dominującymi równinami piaszczystymi. Część środkową stanowią: pofałdowana i pocięta wąwozami lessowymi - Wyżyna Lubelska oraz wypiętrzona Wyżyna Wołyńska i Roztocze. Według danych Urzędu Statystycznego w Lublinie 22,7 % powierzchni województwa to prawnie chronione obszary o szczególnych walorach przyrodniczych. Północną część stanowią równiny Mazowsza, południowego Podlasia i Polesia Lubelskiego. 2.2 Ogólna charakterystyka warunków meteorologicznych (na podstawie danych udostępnionych przez IMGW w Warszawie) Średnie miesięczne temperatury odnotowane na stacjach meteorologicznych zlokalizowanych na obszarze województwa lubelskiego w 2012 r. były porównywalne. Najzimniejszym miesiącem był luty ze średnią miesięczną temperaturą wynoszącą: -7,5 o C na stacji w Lublinie, -8,1 o C w Terespolu i we Włodawie. Najcieplejszym miesiącem był lipiec ze średnią temperaturą wynoszącą na poszczególnych stacjach od 20,8 o C do 21,6 o C (rys.1). Średnie roczne temperatury w 2012r. wynosiły: w Lublinie i Włodawie 8,2 o C, w Terespolu 8,1 o C. W stosunku do roku 2011 średnie roczne temperatury były minimalnie niższe: w Lublinie o 0,1 o C, w Terespolu o 0,3 o C i Włodawie o 0,2 o C. Roczne sumy opadów atmosferycznych w 2012 r. wynosiły: w Lublinie 502,7 mm, tj. na poziomie 2011 r., w Terespolu 544,2 mm tj. o 7,6% więcej niż w 2011 r., natomiast we Włodawie 492,8 mm tj. o 24,7% mniej niż w roku 2011. Największe ilości opadów wystąpiły w sierpniu w Terespolu i Włodawie 108,9 i 104 mm. Mokrym miesiącem był również czerwiec i październik. Najniższe ilosci opadów (około 20 mm) odnotowano na wszystkich stacjach w lutym, marcu i listopadzie (rys.2). Częstość występowania poszczególnych kierunków wiatru dla roku kalendarzowego (2012), sezonu zimowego i letniego na stacjach meteorologicznych woj. lubelskiego przedstawia rys. 3. Na wszystkich stacjach dominowały wiatry zachodnie i południowo-zachodnie ze znacznym udziałem wiatrów południowych oraz południowo-wschodnich. 4

[ o C] 25 Średnie miesięczne temperatury w 2012 r. 20 15 10 5 0-5 -10 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Lublin Terespol Włodawa Rys.1. Średnie miesięczne temperatury na stacjach meteorologicznych woj. lubelskiego (na podstawie danych IMGW) [mm] 120 Miesięczne sumy opadów w 2012 r. 100 80 60 40 20 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Lublin Terespol Włodawa Rys.2. Miesięczne sumy opadów atmosferycznych na stacjach meteorologicznych woj. lubelskiego (na podstawie danych IMGW) 2.3. Główne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza Emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych, tj. z sektora energetyczno-przemysłowego województwa lubelskiego (wg danych GUS) w 2011 r. wynosiła: 2,439 tys. ton pyłów (4,2% emisji krajowej), 5 578,8 tys. ton gazów (2,5% emisji krajowej), co ustawia województwo lubelskie na: 12 miejscu pod względem emisji pyłów, 12 miejscu pod względem emisji gazów. Ponadto na obszarze województwa lubelskiego znaczącymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza mającymi duży procentowy udział w stężeniach pyłu PM10 są: emisja powierzchniowa z indywidualnego ogrzewania budynków oraz emisja liniowa tj. komunikacja, głównie transport samochodowy. Województwo lubelskie jest zróżnicowane pod względem rozmieszczenia źródeł emisji. Duża część województwa to obszary typowo rolnicze. Największe punktowe źródła emisji zlokalizowane są w większości w miastach. 5

Lublin, 2012 r. N NNW NNE NWW NEE W E rok sezon chłodny sezon letni cisza: 2,7% 2,0% 3,3% SWW SEE SSW SSE S Włodawa, 2012 r. N NNW NNE NWW NEE W E rok sezon chłodny sezon letni cisza: 1,3% 1,5% 1,1% SWW SEE SSW SSE S Terespol, 2012 r. N NNW NNE NWW NEE W E rok sezon chłodny sezon letni cisza: 3,4% 1,6% 5,2% SWW SEE SSW SSE S Rys. 3. Roczne i sezonowe róże wiatrów dla stacji meteorologicznych woj. lubelskiego w 2012 r. 6

Wielkość emisji z 17 największych punktowych źródeł emisji z obszaru województwa lubelskiego za 2012 r. na podstawie wykazów przedłożonych przez podmioty korzystające ze środowiska przedstawia tabela 2.3.1. Stanowi ona 90,3% emisji ogółem zbilansowanej ze 170 podmiotów. Tabela 2.3.1. Emisja z największych punktowych źródeł województwa lubelskiego za 2012 r. (źródło: WIOŚ) Emisja do powietrza [Mg/rok] Lp. Nazwa zakładu Ogółem Gazy Pyły pyły + gazy SO 2 NO 2 CO CO 2 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Zakłady Azotowe Puławy S.A. w Puławach Cemex Polska Zakład Cementownia Chełm Elektrociepłownia Lublin- Wrotków Sp. z o. o. w Lublinie Megatem EC- Lublin Sp. z o. o. w Lublinie Grupa Ożarów S.A. Zakład Cementownia Rejowiec w Rejowcu Fabrycznym Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o. w Chełmie Dalkia Świdnik Sp. z o.o. w Świdniku Krajowa Spółka Cukrowa S.A. w Toruniu oddział Cukrownia Krasnystaw Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o. w Białej Podl. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. w Toruniu oddział Cukrownia Werbkowice S.A. w Werbkowicach Przedsiębiorstwo Wielobranżowe ATEX Sp. z o.o. w Zamościu Łęczyńska Energetyka Sp. z o. o. w Bogdance (Puchaczów) Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. we Włodawie LUBREM Spółka Jawna Ciepłownia w Dęblinie Dalkia Kraśnik Sp. z o.o. w Kraśniku Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Łukowie Spółdzielnia Mleczarska Spomlek w Radzyniu Podlaskim Inne 1 931 759,0 618,1 7 394,4 4 183,3 461,9 1 918 706,9 394,3 1 233 860,3 81,1 79,9 1762,3 3181,9 1 228 659,3 95,7 629 207,1 130,8 196,7 426,6 17,7 628 435,0 0,3 260 408,2 159,07 1 380,3 308,2 37,9 258 520,0 2,7 223 636,5 48,2 532,9 505,1 628,3 22 1907,6 14,4 92 635,5 91,8 495,9 122,8 26,9 91 870,0 28,1 87 416,1 41,9 318,7 50,6 196,3 86 808,6 0,01 67 448,1 22,6 157,5 57,3 30,5 67 163 17,2 66 694,02 48,5 187,5 112,7 10,9 66 334,4 0,02 63 616,0 8,3 130,5 51,2 25,4 63 363,4 37,2 55 365,0 15,7 176,8 53,2 38,6 55 080,4 0,3 50 987,1 8,2 55,7 105,2 220,9 50 597,0 0,1 31 551,9 29,2 44,1 30,2 88,5 31 355,4 4,5 30 092,4 48,5 88,3 43,04 85,3 29 827,0 0,2 28 242,2 42,1 83,2 39,9 100,0 27 976,9 0,1 23 597,0 39,8 112,7 44,0 110,1 23 290,3 0,1 23 011,9 15,9 59,0 43,4 108,5 22 785,0 0,1 7

3. Opis systemu oceny Ocena za 2012 r. została wykonana w oparciu o kryteria określone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska oraz zapisami aktów wykonawczych ocenie podlegają następujące substancje: benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, ołów, tlenek węgla, ozon, pył zawieszony PM10 i PM2,5, arsen, kadm, nikiel, benzo/α/piren dla kryteriów określonych ze względu na ochronę zdrowia, dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon dla kryteriów określonych ze względu na ochronę roślin. Sposoby oraz metody możliwe do zastosowania, a także zakres dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032). Oceny poziomu substancji w powietrzu na obszarze województwa lubelskiego dokonano na podstawie funkcjonującej w 2012 r. wojewódzkiej sieci pomiarowej określonej w Programie państwowego monitoringu środowiska województwa lubelskiego na lata 2010-2012 oraz Aneksie Nr 2 do niniejszego programu (mapa 1). Sieć pomiarową tworzyły: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz Roztoczański Park Narodowy. Stanowiska, z których wyniki uwzględniono w ocenie wyszczególnione są w tabelach 10.3-10.15 zawierających zestawienia danych za 2012 r. Ponadto w ocenie wykorzystano: dane pomiarowe z województwa podlaskiego, wyniki pomiarów 1h udostępnione przez Zakłady Azotowe Puławy w Puławach, dane meteorologiczne pozyskane z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz Wyniki modelowania stężeń ozonu troposferycznego na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza dla roku 2012 przekazane przez GIOŚ pismem z dnia 15.04.2013 r. znak: DM/5102-00/06/2012/EP. Wyniki pomiarów będące podstawą oceny obejmowały: zweryfikowane wyniki pomiarów manualnych prowadzonych codziennie, wyniki pomiarów okresowych, a także serie pomiarowe ze stacji automatycznych. Niektóre serie pomiarowe posiadały niską kompletność i znacznie odbiegały od wymagań określonych dla pomiarów ciągłych. Zostały jednak wykorzystane w połączeniu z danymi o wielkości i rozmieszczeniu źródeł emisji zanieczyszczeń i wynikami pomiarów okresowych jako podstawa do szacowania poziomu stężeń. O zaliczeniu strefy do określonej klasy decydowały obszary o najwyższych stężeniach zanieczyszczenia na terenie strefy. Za podstawę określenia klasy strefy uznano metody oceny zastosowane w tych obszarach. Klasyfikacji stref dokonano oddzielnie dla dwu grup kryteriów: określonych w celu ochrony zdrowia, określonych w celu ochrony roślin. W ocenie wyróżniono dwa poziomy agregacji wyników klasyfikacji stref: Poziom 1: klasyfikacja wg parametrów (klasyfikację przeprowadzono dla każdego zanieczyszczenia, dla każdego parametru znajdującego zastosowanie w strefie, uwzględniając różne czasy uśredniania stężeń dopuszczalnych i docelowych), Poziom 2: klasyfikacja wg zanieczyszczeń (każdej strefie przypisano jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, oddzielnie ze względu na kryteria dotyczące ochrony zdrowia i ochrony roślin). Klasa wynikowa strefy dla danego zanieczyszczenia odpowiada najmniej korzystnej spośród uzyskanych z klasyfikacji według parametrów dla tego zanieczyszczenia. 8

4. Klasy stref i wymagane działania wynikające z oceny Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza, bądź utrzymania jakości na dotychczasowym poziomie, co pokazują tabele 4.1, 4.2, 4.3. Tabela 4.1. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczeń, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom dopuszczalny i margines tolerancji* Klasa strefy Poziom stężeń zanieczyszczenia Wymagane działania A nie przekraczający poziomu - utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu dopuszczalnego 1) dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej B przekraczający poziom dopuszczalny lecz nie przekraczający poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji* jakości powietrza - określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych, - określenie przyczyn przekroczeń, podjęcie działań w celu zmniejszenia emisji C powyżej poziomu dopuszczalnego 1) - określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych - opracowanie programu ochrony powietrza - kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych powyżej poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji* * od 1.01.2010 r. dotyczy tylko pyłu PM2,5 - określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji - opracowanie programu ochrony powietrza w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem określonej substancji Tabela 4.2. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczeń, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom docelowy 1) Klasa strefy A C C 2 Poziom stężeń zanieczyszczenia nie przekraczający poziomu docelowego 1) powyżej poziomu docelowego 1) Wymagane działania brak - dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych - opracowanie programu ochrony powietrza w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem określonej substancji - opracowanie programu ochrony powietrza, w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem określonej substancji z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMS w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, 9

Tabela 4.3. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń ozonu z uwzględnieniem poziomu celu długoterminowego Klasa strefy Poziom stężeń ozonu Wymagane działania D 1 nie przekraczający poziomu celu długoterminowego brak D 2 powyżej poziomu celu długoterminowego - dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do 2020 r. 5. Strefy w woj. lubelskim Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914), na obszarze woj. lubelskiego ocenie jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi podlegają 2 strefy, ocenie jakości powietrza ze względu na ochronę roślin - 1 strefa (tabela 5.1). Tabela 5.1. Lista stref województwa lubelskiego, w których dokonuje się oceny jakości powietrza pod kątem wszystkich wymaganych zanieczyszczeń. L.p. Nazwa strefy Kod strefy 1. Aglomeracja Lubelska Na terenie lub części strefy obowiązują dopuszczalne poziomy substancji określone ze względu na ochronę zdrowia ze względu na ochronę roślin Powierzchnia strefy [km 2 ] Liczba mieszkańców strefy * Teren wchodzący w skład strefy PL0601 tak nie 147 348 567 m. Lublin 2. Strefa lubelska PL0602 tak tak 24 975 1 823 290 *) stan na 31.12.2011. (wg zamieszkania) obszar województwa poza aglomeracją 10

L.p. x y Adres_stacji/Właściciel 1. 784536,65 470678,84 Biała Podlaska ul. Orzechowa /WIOŚ 2. 704750,17 442852,87 Jarczew /IMGW 3. 749998,33 441001,41 Radzyń Podlaski ul. Sitkowskiego 1 B /WIOŚ 4. 706638,50 398725,01 Puławy ul. Lubelska 5 /WIOŚ 5. 706921,32 397975,14 Puławy ul. Skowieszyńska 51/WIOŚ 6. 747645,09 384479,56 Lublin ul. Śliwińskiego 5/WIOŚ 7. 748935,85 383022,04 Lublin ul. Obywatelska 13/WIOŚ 8. 751514,74 372443,43 Wilczopole /WIOŚ 9. 815737,99 372345,44 Chełm ul. Jagiellońska 64 /WIOŚ 10. 726785,67 345114,17 Kraśnik, ul. Koszarowa 10 A /WIOŚ 11. 802728,01 325407,62 Zamość ul. Hrubieszowska 69A /WIOŚ 12. 782770,87 310330,09 Biały Słup (RPN) /RPN Zanieczyszczenia SO2 NO2 C6H6 PM10 Pb As Cd Ni B/a/p Ozon NO NOx CO PM2,5 Mapa 1. Lokalizacja stacji i stanowisk pomiarowych funkcjonujących w 2012 r. 11

6. Wyniki oceny i klasyfikacji stref według kryteriów ochrony zdrowia 6.1. Dwutlenek siarki Tabela 6.1.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. dwutlenek siarki, ochrona zdrowia Obszar Oz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom SO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 1 godz. 350 24 razy 24 godz. 125 3 razy W rocznej ocenie jakości powietrza klasyfikacji stref dla SO 2 dokonano na podstawie dwu parametrów: stężeń 24-godz. i 1 godz. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 6 stanowisk. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.3. Do analizy poziomu stężeń wykorzystano również wyniki pomiarów 1h wykonywanych przez Zakłady Azotowe Puławy S.A. w Puławach. Aglomeracja Lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i 24-godz. sprawdzono na podstawie wyników pomiarów automatycznych prowadzonych przy ul. Obywatelskiej. Stężenie średnie roczne wynosiło 4,8 μg/m 3. Nie występowały wartości stężeń 1 godz. i 24 godz. wyższe od dopuszczalnych. Maksymalne stężenie 1 godz. wynosiło 80,6 μg/m 3 (23% poziomu dopuszczalnego), 24 godzinne 47 μg/m 3 (37,6% poziomu dopuszczalnego). Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i 24 godz. sprawdzono na podstawie 3 serii wyników pomiarów ciągłych: manualnych prowadzonych w Jarczewie i automatycznych prowadzonych w Zamościu i Białym Słupie, wyników pomiarów okresowych wykonywanych w 2 punktach zlokalizowanych w największych ośrodkach miejskich oraz wyników pomiarów wykonywanych przez Z.A. Puławy. Stężenie średnie roczne wynosiło od 2,5 μg/m 3 do 4,6 μg/m 3. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń godzinowych i 24 godzinnych. Najwyższe stężenie, zarówno 1 godz. jak i 24 godz., wystąpiło w Zamościu i wynosiło odpowiednio 79,5 μg/m 3 (22,7% poziomu dopuszczalnego) i 43,9 μg/m 3 (35,1% poziomu dopuszczalnego). Z uwagi na powyższe, aglomerację lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla SO 2 przedstawia tabela 6.1.2. Tabela 6.1.2. Klasyfikacja stref na podstawie parametrów kryterialnych określonych dla SO 2, w celu ochrony zdrowia Lp. Symbol klasy dla poszczególnych Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej czasów uśredniania stężeń SO 2 dla SO 2 w strefie 1 h 24 h 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A 12

6.2. Dwutlenek azotu Tabela 6.2.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. dwutlenek azotu, ochrona zdrowia Obszar Oz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom NO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 1 godz. 200 18 razy rok kalendarzowy 40 nie dotyczy W rocznej ocenie jakości powietrza dla NO 2 klasyfikacji dokonano na podstawie dwu parametrów: stężeń średnich rocznych i 1 godz. Podstawę klasyfikacji w obu strefach stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 7 stanowisk. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.4. Do analizy poziomu stężeń wykorzystano również wyniki pomiarów godzinowych wykonywanych przez Zakłady Azotowe Puławy S.A. w Puławach. Aglomeracja Lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów automatycznych prowadzonych przy ul. Obywatelskiej. Stężenie średnie roczne wynosiło 22,8 μg/m 3, co stanowi 57% stężenia dopuszczalnego. Najwyższe stężenie jednogodzinne wynosiło 187,8 μg/m 3 (93,9 % dopuszczalnego). Dotrzymane były zatem dopuszczalne stężenia dla obu parametrów. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i średniorocznych sprawdzono na podstawie serii wyników pomiarów automatycznych prowadzonych w Puławach, Zamościu i Białym Słupie, manualnych prowadzonych w sposób systematyczny w Jarczewie, wyników pomiarów okresowych wykonywanych w 2 punktach zlokalizowanych w największych ośrodkach miejskich: Biała Podlaska i Chełm oraz wyników pomiarów 1 godz. wykonywanych przez Z.A. Puławy S.A. w Puławach. Stężenia średnie roczne nie przekraczały poziomu dopuszczalnego i wynosiły od 9,5 µg/m 3 do 18,6 µg/m 3, co stanowi maksymalnie 46,5 % stężenia dopuszczalnego. Najwyższe stężenie jednogodzinne wynosiło 123,3 μg/m 3 (61,7 % dopuszczalnego). Z uwagi na brak przekroczeń na stanowiskach zlokalizowanych na obszarach o potencjalnie najwyższych spodziewanych stężeniach: Aglomeracja Lubelska, Puławy, Zamość, a także w oparciu o wyniki pomiarów okresowych prowadzonych w miastach grodzkich: Biała Podlaska i Chełm, obie strefy zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla NO 2 przedstawia tabela 6.2.2. Tabela 6.2.2. Klasyfikacja stref na podstawie parametrów kryterialnych określonych dla NO 2, pod kątem ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy dla poszczególnych Symbol klasy wynikowej czasów uśredniania stężeń NO 2 dla NO 2 w strefie 1 h rok wynikowa 1 2 3 4 5 6 10 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A A 13

6.3. Pył zawieszony PM10 Tabela 6.3.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. pył zawieszony PM10, ochrona zdrowia Obszar Oz/Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom PM10 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 24 godz. 50 35 razy rok kalendarzowy 40 nie dotyczy Klasyfikacji stref dokonano z uwzględnieniem dwu wartości kryterialnych: stężeń 24- godzinnych i średnich rocznych uzyskanych z 7 stanowisk pomiarów manualnych i 1 automatycznego. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.5. Na wszystkich stanowiskach zostało dotrzymane dopuszczalne stężenie średnie roczne. Aglomeracja Lubelska - dotrzymanie stężeń 24 godz. i średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów automatycznych prowadzonych przy ul. Obywatelskiej i wyników pomiarów manualnych wykonywanych przy ul. Śliwińskiego. Serie te charakteryzowała około 90% kompletność. Stężenia średnie roczne wynosiły odpowiednio 28,3 μg/m 3 (70,8% dopuszczalnego) i 30,6 μg/m 3 (76,5% poziomu dopuszczalnego). Na tych stanowiskach dotrzymane było kryterium określone dla stężeń 24-godzinnych. Liczba dni z przekroczeniami wynosiła odpowiednio 30 i 32. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń 24 godz. i średniorocznych sprawdzono na podstawie serii wyników pomiarów manualnych prowadzonych na 6 stanowiskach, z których tylko jedna seria (z Kraśnika) posiadała kompletność mniejszą od wymaganej. Na wszystkich stanowiskach dotrzymane były stężenia średnie roczne, najwyższe 33,8 μg/m 3 stanowiło 84,5% poziomu dopuszczalnego. Na większości stanowisk dotrzymane również kryterium w zakresie stężeń 24- godzinnych. Przekroczenie dopuszczalnego poziomu 24-godzinnego powyżej dozwolonej ilości wystąpiło na 1 stanowisku zlokalizowanym w Puławach przy ul. Skowieszyńskiej. Z tego względu Aglomeracja Lubelska została zaliczona do klasy A natomiast strefa lubelska do klasy C. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla pyłu PM10 przedstawia tabela 6.3.2. Tabela 6.3.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów dla różnych czasów uśredniania stężeń PM10, ochrona zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy strefy dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń PM10 Symbol klasy wynikowej dla PM10 w strefie 24 h rok 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A 2. Strefa lubelska PL0602 C A C Strefa lubelska została zaliczona do klasy C na podstawie serii pomiarowej pyłu PM10 uzyskanej na stanowisku w Puławach przy ul. Skowieszyńskiej 51. 14

Charakterystyka stanowiska: Puławy ul. Skowieszyńska 51 kod krajowy stacji: LbPulawySkowieszynska współrzędne geograficzne: długość - 21 o 58 35, szerokość - 51 o 24 38. W 2012 r. uzyskano 94,5% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 46. Liczbę dni ze stężeniami powyżej poziomu dopuszczalnego w Puławach przy ul. Skowieszyńskiej na tle średnich miesięcznych zmian temperatur uzyskanych na stacji pomiarowej w 2012 r. zilustrowano na rys.5. Analiza serii pomiarowej kolejny rok potwierdziła występowanie znacznie wyższych stężeń w sezonie chłodnym. Wartość średnia dla sezonu chłodnego (49,2 μg/m 3 ) była ponad dwukrotnie wyższa od średniej z sezonu ciepłego (23,1 μg/m 3 ). Sezonowy rozkład stężeń pyłu PM10, jak również występowanie przekroczeń wyłącznie w sezonie grzewczym wskazuje, iż istotny wpływ na uzyskiwane stężenia ma emisja ze spalania paliw do celów grzewczych. W Puławach przekroczenia nie wystąpiły w okresie od maja do października. [ o C] 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 15 11 10 6 3 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.5. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Puławach w 2012 r. ug/m3 300 250 200 150 100 50 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rys. 6. Przebieg stężeń 24 godzinnych w Puławach przy ul. Skowieszyńskiej w 2012 r. 15

Serie pomiarowe uzyskane z pozostałych stanowisk będących podstawą oceny nie przekraczały obowiązujących kryteriów zarówno dla rocznego jak i 24-godzinnego okresu uśredniania wyników pomiarów. W 2012 r. stwierdzonym obszarem przekroczeń pyłu PM10 przez stężenia 24 godzinne w strefie lubelskiej jest miasto Puławy. Zgodnie z cytowanymi na wstępie Wytycznymi przekazanymi przez GIOŚ w lutym 2011 r. dla serii pomiarowych przekraczających poziomy dopuszczalne określono również wielkość przekroczeń poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji określony Dyrektywą 2008/50/WE (załącznik XI). Zestawienie danych w powyższym zakresie wykonane dla wszystkich serii zawarte jest w tabeli 10.6. Seria nie dotrzymująca dopuszczalnej częstości przekroczeń została wyróżniona (Puławy ul. Skowieszyńska). Liczba przypadków przekroczeń poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji dla tej serii z wynosi 18. Dotrzymane było zatem kryterium dla stężeń 24 godzinnych. Nie stwierdzono również przekroczeń dopuszczalnego stężenia średniorocznego powiększonego o margines tolerancji. 6.4. Pył zawieszony PM2,5 Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r.: Tabela 6.4.1. pył zawieszony PM2,5 - ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania stężeń Poziom dopuszczalny PM2,5 w powietrzu [μg/m 3 ] Wartość marginesu tolerancji w 2012 r. [μg/m 3 ] Poziom dopuszczalny PM2,5 w powietrzu powiększony o margines tolerancji 1) [μg/m 3 ] Oz rok kalendarzowy 25 2 27 Obszar Okres uśredniania stężeń Poziom docelowy PM2,5 w powietrzu [μg/m 3 ] Oz rok kalendarzowy 25 Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 4 stanowisk manualnych. Zestawienie wyznaczonych średnich rocznych z wszystkich serii pomiarowych w województwie przedstawia tabela 10.7. Aglomeracja Lubelska dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie serii wyników pomiarów prowadzonych w Lublinie przy ul. Śliwińskiego. Stężenie średnie roczne wynosiło 22,4 µg/m 3, co stanowi 89,6% stężenia dopuszczalnego. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów wykonywanych na terenie 3 miast: Biała Podlaska, Chełm i Zamość. Stężenie średnie roczne na obszarze Chełma wynosiło 20,4 μg/m 3, co stanowi 81,6% poziomu dopuszczalnego, zaś w Zamościu i Białej Podlaskiej odpowiednio 20,9 μg/m 3 i 21,6 μg/m 3, co stanowi 83,4% i 86,4% poziomu dopuszczalnego. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A (tabela 6.4.2.). 16

Tabela 6.4.2. Klasyfikacja stref dla pyłu PM2,5 ochrona zdrowia według poziomu dopuszczalnego Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej strefy 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A Zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu dla pyłu PM2,5 został określony również poziom docelowy wynoszący 25 μg/m 3 dla stężeń średnich rocznych (równy wartości obecnego poziomu dopuszczalnego) z terminem osiągnięcia w 2010 r. W obu strefach województwa lubelskiego poziom docelowy pyłu PM2,5 został dotrzymany. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A (tabela 6.4.3.). Tabela 6.4.3. Klasyfikacja stref dla pyłu PM2,5 ochrona zdrowia (dodatkowa klasyfikacja według poziomu docelowego)* Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej strefy* 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A *zgodnie z pismem GIOŚ z dnia 9.02.2012 r., znak: DM/5102-07/01/2012/BT 6.5. Benzen Tabela 6.5.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. benzen, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom C 6 H 6 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Oz rok kalendarzowy 5 nie dotyczy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia benzenem dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 4 stanowisk (w tym 1 automatyczne, 3 z pomiarami okresowymi). Zestawienie wyznaczonych średnich rocznych z wszystkich serii pomiarowych w województwie przedstawia tabela 10.8. Aglomeracja Lubelska niska kompletność i pokrycie roku pomiarami 31,6% na stacji w Lublinie przy ul. Obywatelskiej uniemożliwiły wyznaczenie stężenia średniego dla roku kalendarzowego. Jest to jedyne stanowisko monitorujące benzen w aglomeracji, więc wykorzystano je jako podstawa do szacowania. Stężenie średnie obliczone z okresu od 9.08.2012 r. z przerwami do końca 2012 r. wynosiło 2,4 µg/m 3. Powyższa wartość została obliczona przy przeważającej ilości wyników z miesięcy zimowych, które charakteryzują się wyższymi stężeniami w roku. Stężenie średnie z okresu 1.10.-31.12.2012 r. wynosiło 2,8 µg/m3. W latach 2009 2010 stężenia średnie roczne na stacjach pomiarowych w Lublinie wynosiły 2,5 µg/m 3, co stanowiło 50% wartości dopuszczalnej. Biorąc powyższe pod uwagę oraz analizę wielkości emisji z terenu Lublina w latach 2009 2012 oszacowano, że w 2012 r. wartość dopuszczalna dla benzenu została dotrzymana. 17

Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów okresowych wykonanych na terenie 3 miast: Biała Podlaska, Zamość, Kraśnik. Stężenie średnie roczne wynosiło od 1,52 μg/m 3 do 2,39 μg/m 3, co stanowi maksymalnie 47,8% stężenia dopuszczalnego. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A (tabela 6.5.2). Tabela 6.5.2. Klasyfikacja stref na podstawie kryteriów określonych dla benzenu pod kątem ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla benzenu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.6. Ołów Tabela 6.6.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. ołów, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom Pb w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Oz rok kalendarzowy 0,5 nie dotyczy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia ołowiem dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Aglomeracji Lubelskiej (LbLublinWIOS). Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.9. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,006 µg/m 3, co stanowi 1,2% poziomu dopuszczalnego. Ze względu na śladowe zanieczyszczenie powietrza ołowiem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla ołowiu przedstawia tabela 6.6.2. Tabela 6.6.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla ołowiu w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla ołowiu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 18

6. 7. Tlenek węgla Tabela 6.7.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. tlenek węgla, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom CO w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Oz 8 godzin 10 000 0 Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia tlenkiem węgla dotyczą stężeń 8-godzinnych. Wartość dopuszczalna określona jest jako maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu doby. W 2012 r. na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało jedno stanowisko, gdzie monitorowano stężenia tlenku węgla. Jest to stanowisko zlokalizowane w Aglomeracji Lubelskiej przy ul. Obywatelskiej, w miejscu o spodziewanych wysokich stężeniach tlenku węgla. W 2012 r. serię charakteryzowała wysoka kompletność i pokrycie roku pomiarami, tj. 98,3%. Maksymalne ośmiogodzinne stężenie wynosiło 5805,6 µg/m 3 tj. 58,1% poziomu dopuszczalnego. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy A. Poziom stężeń w strefie lubelskiej oszacowano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych w latach 2009-2012 w aglomeracji i z tego względu strefę lubelską również zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji przedstawia tabela 6.7.2. Tabela 6.7.2. Klasyfikacja stref na podstawie kryteriów określonych dla tlenku węgla w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla CO w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.8. Ozon Tabela 6.8.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. ozon, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Docelowy poziom O 3 w powietrzu Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu docelowego w roku kalendarzowym Termin osiągnięcia poziomu docelowego O 3 w powietrzu Oz 8 godzin 120 μg/m3 25 dni 2010 r. Okres uśredniania Poziom celu długoterminowego Termin osiągnięcia poziomu celu Obszar wyników pomiarów O 3 w powietrzu długoterminowego O 3 w powietrzu Oz 8 godzin 120 μg/m3 2020 r. 19

Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia ozonem dotyczą stężeń 8-godzinnych. Poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego ozonu w powietrzu określony jest jako maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących obliczanych ze średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Poziom docelowy uznaje się za dotrzymany, jeśli liczba dni przekraczających wartość 120 μg/m 3, uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat, wynosi nie więcej niż 25. Termin osiągnięcia poziomu docelowego O 3 określono na 2010 r. Poziom celu długoterminowego jest dotrzymany, jeżeli nie występują dni ze stężeniami o wartościach powyżej 120 μg/m 3. Termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego O 3 w powietrzu określono na 2020 r. Zestawienie wyznaczonych parametrów dla poszczególnych stanowisk pomiarowych przedstawia tabela 10.12. Liczba dni z przekroczeniami wartości 120 μg/m 3 wynosiła: Lublin ul. Obywatelska 13-4,3 dni (średnia z lat 2010-2012), Jarczew - 14,7 dni (średnia z lat 2010-2012), Biały Słup (teren RPN) - 9,7 dni (średnia z lat 2010-2012), Biała Podlaska - 4,7 dni (średnia z lat 2010-2012), Wilczopole - 7 dni (średnia z lat 2010 i 2012). Na wszystkich stanowiskach zlokalizowanych w woj. lubelskim dotrzymana była dopuszczalna częstość przekroczeń. Wyniki modelowania stężeń ozonu wykonane na poziomie krajowym z odrębną analizą dla każdego województwa wykazały, że na przeważającym obszarze województwa lubelskiego dni z przekroczeniami 120 μg/m 3 jest mniej niż 5. Liczba przekroczeń jest większa w zachodniej części województwa, ale wynosi nie więcej niż 10. We wschodniej części województwa przekroczenia nie występują. Zatem Aglomeracja Lubelska i strefa lubelska nie przekraczają poziomu docelowego i ze względu na to kryterium, obie strefy zostały zaliczone do klasy A. Odnosząc uzyskane wyniki pomiarów do drugiego kryterium jakim jest poziom celu długoterminowego stwierdzić należy, że na każdej stacji wystąpiło jego przekroczenie. Wyniki modelowania potwierdzają występowanie kilku dni ze stężeniami wyższymi od 120 μg/m 3. Zatem w obu strefach nastąpiło przekroczenie poziomu celu długoterminowego i ze względu na to kryterium zostały one zaliczone do klasy D 2. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla ozonu przedstawia tabela 6.8.2. Tabela 6.8.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla ozonu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wg poziomu docelowego Symbol klasy wg poziomu celu długoterminowego 1 2 3 4 5 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A D 2 2. Strefa lubelska PL0601 A D 2 6.9. Arsen Tabela 6.9.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. arsen, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Docelowy poziom arsenu w powietrzu [ng/m 3 ] Termin osiągnięcia docelowego poziomu arsenu w powietrzu Oz rok kalendarzowy 6 2013 20

Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia arsenem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Aglomeracji Lubelskiej. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.9. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,46 ng/m 3, co stanowi 7,7% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza arsenem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla arsenu przedstawia tabela 6.9.2. Tabela 6.9.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla arsenu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla arsenu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.10. Kadm Tabela 6.10.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. kadm, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom kadmu Termin osiągnięcia docelowego poziomu Obszar wyników w powietrzu kadmu w powietrzu pomiarów ng/m 3 Oz rok kalendarzowy 5 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia kadmem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Lublinie. Zestawienie wyznaczonych przedstawia tabela 10.9. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,33 ng/m 3, co stanowi 6,6% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza kadmem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji obu stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla kadmu przedstawia tabela 6.10.2. Tabela 6.10.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla kadmu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla kadmu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 21

6.11. Nikiel Tabela 6.11.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. nikiel, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom niklu Termin osiągnięcia docelowego poziomu Obszar wyników w powietrzu niklu w powietrzu pomiarów ng/m 3 Oz/Uz rok kalendarzowy 20 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia niklem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Lublinie. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.9. Wartość średnia roczna wynosiła 0,77 ng/m 3, co stanowi 3,9% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza niklem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla niklu przedstawia tabela 6.11.2. Tabela 6.11.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla niklu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla niklu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.12. Benzo/ά/piren Tabela 6.12.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. benzo/ά/piren, ochrona zdrowia Docelowy poziom Okres uśredniania benzo/ά/pirenu Obszar wyników w powietrzu pomiarów Termin osiągnięcia docelowego poziomu benzo/ά/pirenu w powietrzu ng/m 3 Oz rok kalendarzowy 1 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia benzo/ά/pirenem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na 5 stanowiskach. Zestawienie parametrów wyznaczonych z poszczególnych serii pomiarowych, stanowiących podstawę oceny, przedstawia tabela 10.10. Wartości średnie roczne zawierały się w przedziale od 0,43 ng/m 3 do 0,84 ng/m 3. Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla benzo/ά/pirenu przedstawia tabela 6.12.2. Tabela 6.12.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla benzo/ά/pirenu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla benzo/ά/pirenu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 22

6.13. Zbiorcze zestawienie wynikowych klas stref dla poszczególnych zanieczyszczeń - kryteria ochrony zdrowia W tabeli 6.13.1. przedstawiono wyniki klasyfikacji stref dla poszczególnych zanieczyszczeń w województwie lubelskim ze względu na kryterium ochrony zdrowia. Tabela 6.13.1. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Nazwa Kod Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy strefy strefy SO 2 NO 2 PM10 Pb C 6 H 6 CO 1) O 3 2) O 3 As Cd Ni BaP PM2,5 PM2,5 1) Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A A A A A D 2 A A A A A A Strefa lubelska PL0602 A A C A A A A D 2 A A A A A A 1) wg poziomu docelowego, 2) wg poziomu celu długoterminowego, 7. Wyniki oceny i klasyfikacji stref według kryteriów ochrony roślin 7.1. Dwutlenek siarki Tabela 7.1.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012r. dwutlenek siarki, ochrona roślin Obszar Oz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom SO 2 w powietrzu Rok kalendarzowy 20 μg/m 3 Pora zimowa (od 1.X do 31.III) 20μg/m 3 Kryteria oceny jakości powietrza w zakresie SO 2, prowadzonej pod kątem ochrony roślin, dotyczą roku kalendarzowego i pory zimowej. Podstawą klasyfikacji są wyniki pomiarów prowadzonych w Jarczewie i Białym Słupie na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Przeprowadzone pomiary nie wykazały przekroczeń wartości kryterialnych. Wyniki pomiarów prowadzonych w Jarczewie wykazały, że stężenie średnie roczne wynosiło 2,5 µg/m 3, tj. 12,5% poziomu dopuszczalnego, stężenie średnie dla pory zimowej wynosiło 3,6 µg/m 3, tj. 18,5% poziomu dopuszczalnego dla tego okresu. Stężenie średnie roczne wyznaczone na podstawie pomiarów automatycznych wykonywanych w Białym Słupie wynosiło 3,3 µg/m 3 tj. 16,5% poziomu dopuszczalnego, stężenie średnie dla pory zimowej wynosiło 5,5 µg/m 3, tj. 27,5% poziomu dopuszczalnego dla tego okresu. Wartości średnie dla pory zimowej wyznaczono dla okresu od 1.X.2011 r. do 31.III.2012 r. Dodatkową informacją są generalnie niskie stężenia SO 2 uzyskane na terenie województwa, w Aglomeracji Lubelskiej stężenie średnie roczne wynosiło 4,8 μg/m 3, zaś w porze zimowej 8,8 μg/m 3, co stanowi odpowiednio 24% i 44% poziomu dopuszczalnego określonego dla obszarów poza aglomeracją. W oparciu o ww. dane pomiarowe strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji ze względu na kryterium ochrony roślin dla dwutlenku siarki przedstawia tabela 7.1.2. 23

Tabela 7.1.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych dla SO 2 w celu ochrony roślin Symbol klasy dla poszczególnych czasów Lp. Nazwa strefy Kod strefy uśredniania stężeń w strefie Symbol klasy wynikowej dla SO 2 w strefie rok kalendarzowy pora zimowa (1.X- 31.III) 1 2 3 4 5 6 1. Strefa lubelska PL0602 A A A 7.2. Tlenki azotu Tabela 7.2.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2012 r. tlenki azotu, ochrona roślin Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom NOx w powietrzu Oz Rok kalendarzowy 30 μg/m 3 Kryterium oceny jakości powietrza w zakresie NO x, prowadzonej pod kątem ochrony roślin, dotyczy roku kalendarzowego. Podstawą klasyfikacji są wyniki pomiarów automatycznych prowadzonych w Białym Słupie na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Przeprowadzone pomiary nie wykazały przekroczeń poziomu dopuszczalnego. Stężenie średnie roczne wynosiło 15 µg/m 3, tj. 50% poziomu dopuszczalnego, przy kompletności i pokryciu roku pomiarami 90,2%. Do klasyfikacji strefy wykorzystano również wyniki pomiarów NO x prowadzonych w sąsiednim województwie, tj. na stacji Borsukowizna w woj. podlaskim (kod: PdBorsuWiejska). Stężenie średnie roczne na tej stacji wynosiło 3,0 μg/m 3 przy kompletności 84%. Wartość ta stanowi 10% poziomu dopuszczalnego. Dodatkową informacją są stężenia uzyskane na stacji w Zamościu nie spełniającej kryteriów ochrony roślin w zakresie lokalizacji, gdzie stężenie średnie roczne NO x wynosiło 22 μg/m 3, co stanowi 73,3% poziomu dopuszczalnego, przy kompletności i pokryciu roku pomiarami 97,7%. Z uwagi na brak przekroczeń poziomu dopuszczalnego strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony roślin dla tlenków azotu przedstawia tabela 7.2.2. Tabela 7.2.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla NOx, w celu ochrony roślin Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy dla obszaru strefy 1 2 3 4 1. Strefa lubelska PL0602 A 24